Мазҳаб масаласи кейинги йилларда кишилар оғзидан тушмасдан, кўпчилик толиби илмлар,аҳли илм, аҳли ибодат ўртасида айрим тушунмовчиликларга сабаб бўлаётгани сир эмас. Бизлар мазҳаб масаласи ҳақида аждодларимиздан давомли равишда асрлар давомида ўрганиб, одатланиб келган йўлимиз нақадар Қуръону ҳадисга мувофиқ эканини билганимиз учун гапирамиз. Кишиларнинг мазҳабга беэътиборлиги уларнинг мазҳаб ўзи нима, асосчилари кимлар эканлигини билмаганликларидандир, яъни жаҳолатдандир. Дини Ислом Аллоҳнинг комил ва сўнгги динидир. У бизга, бутун Инсониятга то Қиёмат ўзгармай амал қилиш учун юборилган диндир. У маълум бир минтақадаги бир миллат ёхуд бир қавмга бир муддат амал қилиш учун юборилган дин эмас. Динимизнинг буюклиги, унинг бошқа динлардан фарқи ҳам мана шундадир.
Демак, ана шундай улуғ ва бутун Оламни қамраб оладиган Аллоҳнинг сўнгги ва баркамол дини — дини Исломни қабул қилган кишиларнинг қавмлари ҳам, тиллари ҳам, замонлари ҳам, маконлари ҳам хилма-хиллигидан келиб чиқиб, бу ерларга динни етказиб келган кишиларнинг таълимотларига асосан диний амалларини адо этарканлар, ана шу амалларда бир минтақадаги мусулмонларнинг амаллари айрим масалаларда бошқа минтақадаги мусулмонларнинг амалларидан фарқли бўлиб қолиши мумкин. Ва бу нарса динимизнинг кенглиги, Аллоҳ таолонинг сиз ва бизга берган катта неъматларидан биридир. Чунки дини Ислом Оламга ёйилиши билан, бутун оламдаги кишиларнинг амал қилиши учун ҳар томонлама мос, енгил, осон равишда бўлишини Аллоҳнинг ўзи таъминлаган ва бунга"сабаб қилиб жаноби Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васалламдан сизу бизга динни етказиб келган уламоларимизнинг дунёнинг ҳар тарафида пайдо бўлишини Аллоҳ таолонинг Ўзи хоҳлаган эканки, бу ҳар биримиз учун яхшиликдур.
— Мазҳаблар хилма-хиллиги ҳақида, улар ўртасидаги баъзи ихтилофлар ҳақида хар хил фикрлар билдирадиган кишилар бор. Баъзилар: "Қуръон битта бўлса, динимиз бир, шариатимиз бир бўлса, нега 4 та мазҳаб бўлиши керак?" деб ай-тадилар. Умуман, мазҳаб бўлиши шартми, кишининг муайян мазҳабда бўлиши шартми, деб сўрайдилар.
Бу саволларга биз Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг ҳадислари билан жавоб берамиз. Жаноби Расулуллоҳ айтадилар: "Ҳар бир ибодатингизда аввало Аллоҳнинг китоби — Каломуллоҳга мурожаат қиласизлар, Унда нима дейилган бўлса — шунга амал қиласизлар, агар Қуръонда бирон масаланинг жавобини тополмасангиз, у ҳолда Мендан қолган, Мендан ўтган суннатга мурожаат қиласизлар, менинг ҳадисларимга амал қиласизлар, агар ҳадисларимдан ҳам тополмасангиз, у ҳолатда саҳобаларимнинг айтган гапларига эргашасиз. Чунки саҳобаларим осмондаги йўлчи юлдузларга ўхшайдилар. Манзилатлари шу қадар буюкдир, уларнинг қайси бирига эргашсангиз, ҳидоят йўлига етаклаб кета ола-дилар. Саҳобаларим ўртасида хилма-хил
масалалар айтилиши ҳам Сизлар учун Аллоҳнинг марҳаматидир".
Мана шу ҳадисдан жаноб Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам Ўзларидан кейинги саҳобалар орасида айрим масалаларда ихтилофлар бўлиши эҳтимолини баён қилдилар. Кайси саҳобага эргашсангиз адашмайсиз, бирини ҳақ, ик-кинчисини ноҳақ, дейишга ҳаққингиз йўқ, деб марҳамат қилдилар. Бу динимизнинг кенглигидан далолатдир.
Жаноб Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламни бир дақиқа бўлса ҳам иймон билан кўриб қолган киши саҳоба деб аталади. Пайғамбаримизнинг саҳобалари 124 минг нафар бўлган экан.
Саҳобаларнинг манзилатлари шу қадар буюкки, Аллоҳнинг дўсти бўлган мингта авлиё, бирсаҳобага мартабада тенг бўлолмас экан. Чунки, улар Расулуллоҳга замондош бўлиб, Саодат Асрида яшаган, дини Исломни бутун оламга тарқатишда Расулуллоҳга кўмакдош бўлган кишилардир.
Толибжон Шарипов
