Бир тўрғай бир филнинг йўли устида ўзига уя қуриб, тухум босди. Фил шу сўқмоқдан сув ичишга борар экан. Фил сув ичишга кетаётганида уяни топтаб, тухумни эзиб ўтиб кетди. Тўрғай бу бадбахтликни кўриб дарҳол, бу филнинг иши эканини англади. Учиб бориб филнинг бошига қўнди ва деди:
– Шоҳим! Сен нима учун тухумларимни пачоқлаб, болаларимни ҳалок этдинг? Ўзингга нисбатан мени заиф, кучсиз ва нотавон деб санаганинг учун шундай қилдингми?
– Ҳа ёлғиз шунинг учун, – деди фил.
Тўрғай буни эшитгач учиб қушлар ёнига борди ва бошига тушган фалокатни айтиб берди.
Қушлар:
– Биз филни нима ҳам қила олардик? Биз кучсиз паррандалармиз? – дедилар.
Тўрғай уларга деди:
– Илтимос қиламан, сиз мен билан бориб филнинг кўзини чўқиб кўр қилинг. Унинг бошига мен ҳам шўриш солишни биламан.
Улар рози бўлдилар. Тўрғай билан учиб бориб, филнинг кўзини ўйиб-ўйиб ташладилар. Шундан кейин фил на сув ичиш, на бир овқат топиб ейишнинг иложини қила олди. Турган жойида нима топса, шу билан кифояланиб кун кечирадиган бўлди. Тўрғай буни кўргач аламига чидолмай, ҳовуз ёқасига келиб қурбақаларга фил устидан шикоят қилди.
Улар:
– Биз кучли филга қарши нима ҳам қила олардик, – дедилар.
Тўрғай:
– Сиз фил турган жойга яқин бўлган бир чуқурнинг четига бориб, ўша ерда баланд овоз билан вақир-вуқур қилсангиз, фил сизнинг овозингизни эшитиб, у ерда сув бор экан, деб ёнингизга боради-да, чуқурга қулаб кетади, –деди.
Қурбақалар бунга рози бўлдилар. Чуқур четига бориб вақирлай бошладилар. Сувсизликдан қийналган фил қурбақаларнинг овозини эшитиб, улар томон йўл олди ва чуқурга йиқилиб ҳалок бўлди. Тўрғай эса учиб бориб унинг бошига қўнди ва қанот қоқиб деди: “Эй ўз кучига ишониб, менга ҳақорат кўзи билан боққан зулмкор! Жуссам кичкина бўлса-да, зўр ақл эканини кўрсатдим, сенинг бўйинг дароз бўлса-да, ақлинг қисқа экан, хўш, энди нима дейсан?!”
“Калила ва Димна”дан
Қиссадан ҳисса:
Аллоҳ таолонинг иродаси ила ўзларининг қудратига ишониб кичик ўлкаларга бостириб келган катта қўшинлар мағлуб бўлган;
Даврага рақибини назарига илмасдан чиққан полвоннинг йиқилганини, рингга кибрланиб чиққан боксчининг мағлуб бўлганини кўрмаганмисиз;
Агар кимгадир қизиқиб бошласангиз, у ҳам сизга қизиқа бошлайди. Ундан яхши сифат топсангиз, у ҳам сиздан ҳам яхши сифати топади...
Ўйингиз тинч, болаларингиз омон – бахтлисиз. Шу бахтингизни муҳофаза қилишни истасангиз бошқаларнинг бахтига чанг солманг;
Йўқ жойдан ўзига душман орттириб олган киши ўзининг ва фарзандларининг қаттол душманидир;
Қудратингизга ишониб, ўзингиз заиф санаган кишига зарба бермоқчи бўлаверсангиз, у наиложликдан ўзини ҳимоя қила бошлайди ва ўзини ҳимоя қилаётиб сизга зарар етказиб қўйиши мумкин.
Дамин Жумақул
