Чақимчилик араб тилида "намийма" дейилиб, луғатда бир нарсани зоҳир қилишни билдиради. Уламолар чақимчиликни қуйидагича таърифлаганлар:
Имом Нававий:
"Чақимчилик бузғунчилик йўли билан одамларнинг гапини бир-бирига етказишдир", деган.Чақимчилик Қурьони Каримда ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадисларида қораланган ёмон хислатлардан биридир.
Нафсларига мужоҳада қилувчиларнинг сукутни афзал кўришларига сабаб улар тилофатларни ванафс у офатлардан насибадор бўлишини билганликлари учундир.
Мана шу сукут қилиш риёзат арбобларининг сифатларидан бўлиб, халқни тарбия етишдаги муҳим нарсалардан биридир.
Мана шундай тил офатларидан бири, шубҳасиз, ғийбат ва чақимчиликдир.
Ғийбат ва чақимчилик кишиларда тарқалган энг хунук хислатлардандир. Буларнинг иккаласидан кишиларнинг озгинасигина омонда қолишади, холос.
Тилингни сақлагин, эй инсон,
Бошингга ғам-кулфат олмасин.
Тил – гўёки заҳарли илон,
Еҳтиёт бўл, чақиб олмасин.
Қабрда ётур минг-минглаб одам,
Вафот етган тил сабабидан.
Қўрқар экан ҳатто ботир ҳам,
Тил заҳри-юз ғазабидан.
Ғийбат ёмон кўрадиган нарсаси билан кишини зикр қилмоқликдир. Хоҳ у сўзунинг халқи-ю хулқида ёки дини-ю дунёсида бўлсин, ғийбат саналаверади.Уни лафз билан, ёзиш билан ёки ишора билан ифодаласа ҳам ғийбат бўлади.
Аллоҳ таоло Хумаза сурасининг 1-оятида:
«Барча кишиларга дилозорлик қилиб, уларнинг обрўларини тўкиб юрадиган бўҳтончи-ғийбатчига ҳалокат бўлгай» ҳамда Қалам сурасининг 11-оятида: «Сиз ҳар бир тубан қасамхўр, ғийбатчи-ю, гап ташувчи кимсага итоат этманг», деб айтган.
Ғийбатнинг зарарлари:
1. Ғийбатчи дўзахда сассиқ ва ифлос нарсаларни еб азобланади.
2. Ғийбатчи қабрида Аллоҳ таолонинг азобига дучор бўлади.
3. Ғийбатчидан иймон нури ва ислом асари кетади.
4. Ғийбат қилинган шахс кечирмагунча ғийбатчининг гуноҳи кечирилмайди.
5. Ғийбат бар давом ёмонликдир.
6. Ғийбат озор, зарар, хусумат ва нафрат сабабчисидир.
7. Ғийбатчи пасткаш шахсдир.
8. Ғийбат одамлар орасидаги муҳаббат ришталарини узувчи омилдир.
Чақимчилик сўйилган ҳайвоннинг аъзоларини парчалаб бўлингани каби жамият аъзоларини парчалаб бир-биридан ажратиб ташлайди. Чақимчилик тарқалган жамиятда бирлик хамкорлик қолмайди.Бу эса, ҳар қандай жамият учун ўта хатарлидир. Саҳобалардан Ҳузайфа розияллоҳу анҳу: "Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг "Чақимчи жаннатга кирмайди", деганларини эшитганман", - деди".
Бу ҳадиси шарифда чақимчилик нақадар оғир гуноҳ экани баён қилинмоқда.
Уламоларимиз: чақимчиликни ҳалол санаган одам жаннатга кирмайди, деганлар. Ҳасан Басрий: "Ким сенга чақимчилик қилса, сенинг ҳақингда ҳам чақимчилик қилади", деган.
Имом Заҳабий: "Чақимчилик гуноҳи кабийрадир", деган.
Демак биз жамиятимизни бу тур зарарли иллатлардан ҳимоя килмоғимиз лозим бўлади. Аллоҳ таоло барча нуқсон ва иллатлардан ўз паноҳида асрасин.
Сайлиев Т