«Бой киши ўз бойлигидан нафақа берсин. Кимнинг ризқи танг қилинган (камбағал) бўлса, у ҳолда, Аллоҳ унга ато этган нарсадан (ҳолига яраша) нафақа берсин! Аллоҳ ҳеч бир жонни Ўзи унга ато этган (ризқ)дан бошқа нарсага таклиф қилмас. Аллоҳ танглик (камбағаллик)дан кейин енгиллик (бойлик)ни ҳам пайдо қилур» (Талоқ сураси, 7-оят).

“Бой киши ўз бойлигидан нафақа берсин”. Аллоҳ таоло ҳалол қилган озиқ-овқат, ичимлик, кийим-кечак, тураржой ва молини ҳар бир ҳақдорга бериши “инфоқ” (яъни, нафақа) де­йилади. .

Муфассирлар ояти каримани бундай тафсир қилишади: «Эр аёли ва ёш фарзандига бойлигининг миқдорига қараб нафақа бериши лозим. Агар эр бой бўлса, нафақа қилишда кенгчилик қилади. Камбағал бўлса, ўз ҳола­тидан келиб чиқиб нафақа беради” (Тафсири Қуртубий).

Муовия розияллоҳу анҳу: “Ё Расу­луллоҳ! Бизда хотинларимизнинг қан­­дай ҳақи бор?” деб сўраганда, у зот алайҳиссалом: “Таомлансанг, уни ҳам овқатлантирасан. Ки­йинсанг, уни ҳам кийинтирасан”, (Имом Аҳ­мад ривояти) деб жа­воб бердилар.

Ҳанафий ва шофиъий мазҳабла­ри­да ҳар олти ойда, яъни йилда икки марта бир сидра янги кийим олиб берилиши мустаҳаб саналади.

“Кимнинг ризқи танг қилинган (кам­бағал) бўлса”. Ким фақир бўлса, Аллоҳ таоло унга берган бойлигига яраша нафақа бер­син. Парвардигор ҳеч бир кишини унга ато этганидан ортиғига буюрмайди.

“Аллоҳ унга ато этган нарсадан (ҳолига яраша) нафақа берсин!” Абу Молик Ашъарий розияллоҳу анҳу бундай ривоят қилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Уч киши. Улардан бирида ўн динор бў­либ, ўшандан бир динорни садақа қилди. Иккинчисида ўн уқия (1 уқия 12 дирҳамга тенг) пул бор. Ундан бир уқияни садақа қилди. Учинчисида юз уқия бўлиб, ундан ўн уқияни садақа қилди”, деб айтдилар. Кейин: “Улар ажр-савобда тенгдирлар. Ҳар бири молидан ўндан бирини садақа қилди. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилган: “Аллоҳ унга ато этган нарсадан (ҳолига яраша) нафақа берсин!” (Ибн Касир ривояти), деб таълим бердилар».

“Бас, албатта, ҳар бир қийинчилик билан бирга енгиллик бордир. Албатта, ҳар бир қийинчилик билан бирга енгиллик бордир” (Иншироҳ сураси, 5–6-оятлар). Парвардигорнинг ваъдаси ҳақ. Унга асло хилоф қилмайди. “Аллоҳ танглик (камба­ғаллик)дан кейин енгиллик (бойлик)ни ҳам пайдо қилур” (Талоқ сураси, 7-оят).

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу ривоят қилади: “Бир киши аҳли оиласи олдига кирди ва уларнинг муҳтожлигини кўриб, даштга чиқиб кетди. У кетгач, аёли ўрнидан туриб қўл тегирмонини олди ва ун чиқаришга тайёрлади. Нон ёпиш учун тандирга олов ёқди. Кейин: “Ё Аллоҳ, бизни ризқлантир”, деб дуо қилди. Мана шу вақт лаган ун билан лиммо-лим бўлди. Тандир нон билан тўлди. Шу пайт эри уйга кириб келди ва: “Кетганимдан ке­йин бирон нарса келдими?” деб сўради. Аёли: “Раббимиздан келди”, деб айтди. Эр тегирмон­ни ва тандирни кўрди. Кейин эр кўрган-бил­ганлари ҳақида Набий алайҳиссаломга айтиб берди. У зот алайҳиссалом: “Агар уни (қўл тегирмонининг тошини) кўтармаганинг-да, қиёматга қадар (ун чиқариб) айланишдан тўхтамас эди”, деб марҳамат қилдилар (Ибн Касир ривояти).

“Аллоҳ танглик (камбағаллик)дан ке­йин енгиллик (бойлик)ни ҳам пайдо қилур”. Аллоҳ таоло бандаларидан ўзи истаганига фазли ва марҳамати билан қийинчиликдан кейин енгиллик, тангликдан кейин кенг­лик, камбағалликдан кейин бойлик беради. Парвардигор Ўзи истаган бандасининг ризқини мўл қилади. Албатта, у бандаларининг ҳолидан хабардор ва кўриб турувчидир.

Абу Синон розияллоҳу анҳу ривоят қилади: «Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу Абу Убайда ибн Жарроҳ ҳақида сўради. У зотга: “Абу Убайда дағал ки­йим кияди, фақирона овқат ейди”, де­йишди. Ҳазрат Умар розияллоҳу анҳу унга минг динор юборатуриб, хизматчига: “Пулни олгандан кейин нима қилишини кузат”, деб буюрди. (Абу Убайда розияллоҳу анҳу) пулни олгач, яхши кийим кийди ва таомнинг ҳам яхшисини еди. Хизматчи келиб Умар ибн Хаттобга шу ҳақда айтди. Мўминлар амири: “Бой киши ўз бойлигидан нафақа берсин. Кимнинг ризқи танг қилинган (камбағал) бўлса, у ҳолда, Аллоҳ унга ато этган нарсадан (ҳолига яра­ша) нафақа берсин!” (Талоқ сура­си, 7) оятини Абу Убайдага тиловат қилиб бергин”, деб айтди».

Тафсир китоблари асосида Тошкент ислом институти

ўқитувчиси Соатмурод ПРИМОВ тайёрлади.

“Ҳидоят” журналининг 2020 йил, 2-сонидан