Исломнинг амрларида беш мақсад кўзланган. Ҳаммаси ўрганилган вақтда беш асосий гуруҳга жамланади:
- Эътиқодни муҳофаза қилиш, ширк, куфр ва ҳоказолар бўлмасин.
- Руҳни муҳофаза қилиш.
- Ақлни қўриш, асраш. Шунинг учун шароб, ичимлик ичиш таъқиқланган. Ичимлик ақлни зойил қилгани учун ҳаром қилинган. Чунки исломнинг вазифаси ақлни муҳофаза қилиш...
- Молни муҳофаза қилиш. Молга зарар еткармайсан! Ҳозир ресторан, ошхоналарда «товоқни синдир-да, беш минг лира тўла» деган мода чиққан. Ҳаяжонни бостириш учун товоқ синдириш... Исломда бу қилиқ йўқ. Қилолмайсан!..
– Нима учун?
Исломда мол-ашё ҳам муҳтарам, иззатлидир. Молни исроф қилган, талофот берган жазосини олади. Мана, бунга эътибор берайлик...
– Мен ўз товоғимни синдирдим... Ислом ўз товоғингни синдирсанг ҳам «сенга бошлиқ, раҳбар бўлиб жазонгни бераман» дейди...
Нима учун..? Шариат қонунларида мол ҳам муҳтарамдир, молни асраш ҳам аҳамиятлидир. Шаръий қонунларда булар ҳақида ҳам айтилган. Фатво китоблари қоидалари орасидан жой олган.
لا ضرر و لا ضرار في الاسلام
Ло зарара вало зирора фил ислом– «Исломда молга зарар бериш мумкин эмас».
Мен фалончи қўшнимдан хафа бўлсам-да, лекин унинг хирмонини ёқишга ҳаққим йўқ. Ислом нуқтаи назаридан бундай қилиш мумкин эмас. Гуноҳ бўлади, оғир жазоси бор.
Ҳазрат у менинг хирмонимни ёққан эди, мен ҳам унинг хирмонини ёқаман.
Ундай қилишга ҳам ҳаққинг йўқ. /Ло зарара вало зирора/– Зарар бериш мумкин эмас. Зарарга зарар билан жавоб беришга ҳам ҳаққинг йўқ. Лекин қозига мурожаат қилиб, ҳаққингни талаб қилишинг мумкин. Молга талофат беролмассан. Чунки, ислом молни ҳам муҳтарам ҳисоблайди. Бир бола бир домланинг олдида куйган лампочкани деворга отиб синдиради. Лампочка жаранглаб синиб кетганда, домла у болага жазо берган экан. Домлага, «Нега болага жазо бердингиз, ахир у куйган эдику?!», деганларида: «Йўқ, куйган бўлса ҳам балки бирор ишга ярарди. Аввало тайёр ясалган бир нарсани бузиш, синдиришнинг ўзи тўғри эмас»,– дейди.
Демакки, ислом ақлни, молни, динни, эътиқодни асраш ва муҳофаза этишни асос деб билади.
- Насл бузилмаслигини ҳам асос деб билади. Шу сабабдан зино таъқиқланади. Никоҳ шарт. Наслнинг муҳофазаси учун жавобгарлик лозим бўлганлигидан никоҳ шарт қилинади. Шунинг учун бола олдирмоқ гуноҳдир, жиноятдир. Бачадонда шаклланган бола меросда эътиборга олинади. Демакки, исломнинг амру наҳийлари инсон фарзандига зарур нарсаларнинг муҳофазаси ва инсон фойдаси учундир.
Шунинг учун Қуръони Каримда буюрилурки:
قُلْ إِنَّ اللّهَ لاَ يَأْمُرُ بِالْفَحْشَاء
Айтинг, /Эй Муҳаммад/: «Аллоҳ ҳеч қачон бундай бузуқ ишларга буюрмайди».
Аллоҳ амрларининг барчасида бир ҳикмат, бир яхшилик бордир.
Масалан, хўш, нега талоқ қилиш бор? Чунки, талоқ оила хавфсизлигини таъминловчи қўриқчидир. Талоқ бўлмаса инсонлар танг аҳволда қолади, ўз-ўзини ўлдиришга тушади. Талоқ бир қўриқловчидир, инсон фарзандининг бахтли бўлиши учун у ҳам шартдир. Баъзан сабр косаcи тўлганда, у ҳам бир неъмат бўлади. Баъзан ўлим бир неъмат бўлади, баъзан талоқ... У жиҳатдан Аллоҳ ёмон нарсани буюрмас. Аллоҳ буюрган ҳар бир нарса бир фойдага йўналтирилган бўлади. У жиҳатдан ислом гўзалдир, фойдалидир.
Сўнгра, ислом ҳаволарда бўлган бир дин эмас. Булутларда бўлган бир дин эмас, самоларда бўлган бир дин эмас. Фақат охират билан алоқали бир система эмас ислом... Шоир Ҳасанали Йўжел хато қилибдир: «Дин бир туйғу, унга кимса илашмас, Лойиқлигин мен бу янглиғ билайин!»,– дебди. Хато бу! Йўқ! Сен диннида билмабсан, лойиқлигини-да билмабсан!
"Ислом ва ахлоқ" китобидан олинди
