ЎТА МУҲИМ ИЗОҲ
(Раббимиз Аллоҳ таолони қайси сифатлари ила таниймиз?..)
بسم الله الرحمن الرحيم
Аллоҳ таолога чексиз ҳамду сано, жаноб Расулуллоҳга сўнгсиз салоту салом бўлсин.
Ассалому алайкум, севикли дўстларимиз.
Мана, бир неча кундан бери Бобур Мирзонинг “Мубайян” асаридан баҳраманд бўлмоқдамиз. Муқаддимада айтганимиздек, бу асар беш китобдан иборат: 1) Иймон-эътиқод китоби; 2) Намоз китоби; 3) Закот китоби; 4) Рўза китоби; 5) Ҳаж китоби.
Шоҳ ва шоир, аллома ва саркарда Бобурнинг шундай гўзал китоб ёзгани – миллатимизнинг шарафидир.
Биринчи китоб – Эътиқодийя бўлмининг хулосаси шуки, Аллоҳ таолони саккиз сифати билан таниймиз. Булар Аллоҳнинг Ўз Зоти билан собит бўлган – субутий сифатларидир.
Бобур Мирзо бу сифатларни еттита деганлар ва Таквин – Яратиш сифатини қудрат сифатига дохил қилганлар. Шарҳда айтганимиздек, биз Таквин сифатини алоҳида ўрганамиз. Буюк Яратганнинг бу саккиз сифатини билишимиз шарт экан.
- ҲАЁТ СИФАТИ. Аллоҳ таоло абадий тирикдир, ўлим билмас ҳаётга эгадир. Лекин Унинг тириклиги жисм ва жон билан эмас, балки Ўз Зотидан Ҳаййдир – тирикдир.
- ИЛМ СИФАТИ. Аллоҳ таъоло замон ва макондан холи ҳолда, мавжуд ва номавжуд, бўлган ва бўладиган, каттаю кичик, бутун ва бўлак, мумкин ва номумкин, яширин ва ошкор – ҳамма нарсани ва ҳар бир ҳодисани энг яхши тарзда билувчи ва бутун билимларнинг манбаъи бўлган Зотдир.
- ИРОДА СИФАТИ. Дунёда нимаики бор бўлса, бошдан-охир Аллоҳнинг хоҳиш-иродаси билан бўлади. Бутун инсоният тўпланиб, бир заррани ҳаракатга келтиришга ёки ҳаракатини тўхтатишга уринса, Аллоҳнинг ирода сифати тажаллий этмагунича, бунга асло кучлари етмайди.
- ҚУДРАТ СИФАТИ. Бутун қудрат ва бутун қувват Аллоҳдадир. У Зот ҳамма нарсани билиши билан бирга ҳамма ишни қилишга ҳам қодирдир. Ҳар ишни қилишга Унинг қудрати етади, сабаб ва воситаларга эҳтиёжи йўқдир.
- САМЪ – ЭШИТИШ СИФАТИ. Аллоҳ таоло эшитгувчидир. У зот яширин ёки ўта пинҳон бўлган ҳамма нарсани эшитади. Унинг эшитмоғига узоқлик монеъ бўла олмайди. Эшитадиган нарсаларнинг кўплиги Унга халал бермайди.
- БАСАР – КЎРИШ СИФАТИ. Аллоҳ таоло кўргувчидир. У Зот катта ёки кичик бўлган ҳамма нарсани кўради. Унинг кўрмоғига қоронғулик ва масофалар монеъ бўла олмайди. Кўрадиган нарсаларнинг кўплиги Унга халал бермайди.
- КАЛОМ СИФАТИ. У зот мутакаллимдир – сўз билан сўзловчи ва гапирувчидир, лекин Унинг сўзлаши (инсонларда бўлганидек) тил, оғиз, танглай воситаси билан эмас. Аллоҳ таъолонинг ҳукмлари Ўз Зоти билан қоим бўлган азалий каломининг тажаллийси билан бўлиб, бу эса мўъжиза Китоби – Қуръони карим орқали намоён бўлади.
- ТАКВИН – ЯРАТМОҚ СИФАТИ. Бу Аллоҳнинг билфеъл яратмоқ сифатидир. Бутун бу борлиқларнинг ҳақ яратувчиси Аллоҳ таъолодир.
Азиз дўстларимиз билан бирга, “Бу қийин илмлар экан” демасдан, Яратган Эгамизнинг мана шу саккиз сифатини ўрганиб, бир умр ёдда тутишимиз зарур. Бу билим – маърифат эшиги, саодат калитидир. Яна Асмои Ҳуснада – Аллоҳнинг энг гўзал исмларида барча сифатлари ифода этилган. Насиб этса, бу ҳақда алоҳида суҳбатлашамиз.
“Мубайян ва насрий баёни” асарининг давомини диққат-эътибор билан ўқиб-кузатиб боришларини азиз дўстларимиздан умид қиламиз.
Фақир Мирзо КЕНЖАБЕК.
1441. 25-зулҳижжа. Шанба.
2020. 15 август.
