Бугунги кунда ижтимоий тармоқларда Россия ва Украина каби уруш кечаётган ерларда истиқомат қилаётган ватандошларимизга турли ваъдалар билан урушга тарғиб қилиш ҳолатлари кузатилмоқда. Айрим террорчи ташкилот вакиллари эса пайтдан фойдаланиб, “жиҳод” даъвоси остида турли хунрезликларга чақириқ билан чиқмоқда.  

Аслида мусулмон кишини ўз ватанини ҳимоя қилишдан бошқа хар қандай ҳарбий ҳаракатларда иштирок этиши шаръан жоиз бўлмайди. Бу ҳақда мазҳабимизнинг буюк олимларидан бири Имом Муҳаммад "Ас-Сиярул-кабир" китобида айтадилар: “Мусулмонлар ғайридинлар билан бирлашиб, бошқа ғайридин жамоага қарши урушиши жоиз эмас”, деганлар.

Ушбу урушга “жиҳод” номини бериш жаҳолатдан бошқа нарса эмас. Чунки Ислом шариатида жиҳод учун белгилаб қўйилган ўзига хос шарт ва талаблар мавжуд. Агар шартлар топилмаса, у ҳеч қандай жиҳод ҳисобланмайди. Балки у Исломда ҳаром қилинган уруш бўлади. Бунда иштирок этганлар Аллоҳнинг шариатига қарши чиққан шайтон аскарлари қаторида бўлади. Унда ўлдирганлар қотил, ўлганлар эса гуноҳ узра жон берган боғийлар бўлади.

Биз бугунги кунда курашлар, зиддиятлар, дунёни қайта тақсимлашга қаратилган ўйинлар авж олган бир вазиятда яшамоқдамиз. Ҳозир зулм ва истибдод, террор ва бузғунчиликлар, ахлоқсизлик ва маънавий инқирозлар ҳар қачонгидан хатарли тус олмоқда. Шунинг учун бугунги куннинг мусулмон кишиси ҳарқачонгидан кўра огоҳ ва хушёр бўлиши даркор. Хусусан, инсоният тараққиётига таҳдид солаётган турли бўхронлар ва нотинчликлар пайтида турли фитналарга аралашмаслиги лозим. Бу каби фитналарга аралашиш шаръан ҳаром ҳисобланади. Қолаверса, амалдаги қонунчилигимизда ҳам хорижий мамлакатларнинг ҳарбий тузилмалари, ноконуний диний ташкилотлар ва террорчи гуруҳлар таркибига аъзо бўлиш таъқиқланган.

Ҳадиси шарифда шундай марҳамат қилинади: Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: “Яқинда фитналар бўлади. У пайтда ўтирган тургандан яхшидир, у пайтда турган юргандан яхшидир, у пайтда юрган югургандан яхшидир. Ким фитнага киришса ҳалокат ёқасига келади, ким фитна пайти паноҳгоҳ ёки сақланадиган жой топса у билан сақлансин!” (Имом Бухорий ривояти).

Хулоса қилиб айтганда Ислом дини икки жамоа ўртасида уруш бошланса, улардан бирига қўшилиб, уни алангалатишга эмас, балки тинчликка эришишга чақиради. Шундан келиб чиқиб, биз ватандошларимизни турли алдамчи тарғиботларга учмасликка, фитналардан йироқ бўлишга даъват этамиз.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Фатво маркази

 Яқинда Иордания фатво ташкилоти[1] (Доиратул ифто Ал-Урдунийя) томонидан қандли диабетни ўлчашда фойданиладиган замонавий электрон мосламага оид фатвоси эълон қилинди[2]. Унда таъкидланишича, мазкур фатво ташкилотига қуйидагича савол келиб тушган: 

“Савол: Баъзи қандли диабет билан оғриган беморлар қондаги қанд миқдорини билиш учун махсус мосламани қўлларига ёпиштириб оладилар. Ушбу мосламанинг шакли худди инсон терисига ўхшаган юпқа нарса бўлиб, қондаги қанд миқдорини тез ўлчаш имконини беради. Шу мосламани қўлга ёпиштириб олинган ҳолда таҳорат ва ғуслнинг ҳукми қандай бўлади?”. 

Ушбу саволга Иордания фатво ташкилоти уламолари шундай жавоб беришган:

“Жавоб: Aллоҳга ҳамдлар бўлсин, Пайғамбаримизга салавот ва саломлар бўлсин!

Шариатнинг умумий қоидасига кўра, таҳорат аъзолари (юз, қўл, бош ва оёқ)га сувни етказиш фарз амал саналади. Aллоҳ таоло айтади:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ

“Эй, имон келтирганлар! Намоз (ўқиш)га турар экансиз, албатта, юзларингизни, қўлларингизни тирсакларигача ювингиз, бошларингизга масҳ тортингиз ва оёқларингизни тўпиқларигача (ювингиз)!” (Моида сураси, 6-оят).

Агар жароҳат устига бирор нарса боғланса ёки синган жойга тахтакач қўйилса, унинг устидан масҳ тортиш мумкин бўлади. Жобир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинишича, боши ёрилган бир киши эҳтилом бўлиб қолиб, ғусл қилади, жароҳатидан сув кириб, вафот этади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга бунинг хабари етганда, У Зот: “Жароҳатига бирор латтани сиқиб (ёки боғлаб) олиб, таяммум қилиши, жароҳат устига масҳ тортиб, қолган аъзоларини ювиши кифоя эди”, дейдилар (Имом Абу Довуд ривояти).

Беморнинг қонидаги қанд миқдорини ўлчайдиган, қўлга ёпиштириб олинадиган, терига ўхшаш жиҳознинг ҳукмига келсак, агар беморнинг ҳолати – қонидаги қанд миқдори кескин пасайиб, тўсатдан ҳушидан кетишга олиб келадиган, бемор ҳаётига хавф туғдирадиган ўткир кўринишда бўлса, мазкур мослама жабира ҳукмида бўлади. Ундан  фойдаланиш зарурат бобидан ҳисобланади. Зеро, жонни сақлаш бешта зарурат[3]дан бири бўлиб, уни муҳофазаси шаръан вожиб саналади. Уламолар:

"مَا لَا يَتِمُّ الوَاجِبُ إلَّا بِهِ فَهُوَ وَاجِبٌ"

“Вожиб амал нима нарса билан мукаммал бўлса, ўша нарса ҳам вожибдир”, дея таъкидлаганлар. Қондаги қанд миқдоридан тезкор хабардор бўлиб туриш – беморга тўғри ташхис қўйиш ва даволаш имконини беради. Шунинг учун ғусл ёки таҳорат пайтида жиҳоз устидан масҳ тортиш  жоиз бўлади.

Уламолар ўлимга олиб келмайдиган хасталик ҳолатларида ҳам жабийра ёки бинт боғлашга рухсат берганлар. Балки моликий мазҳаби фуқаҳолари бош оғриғини йўқотиш учун бирор нарса ёзилган қоғозни бошга қўйиб, устидан масҳ тортишни жоиз дейишган.

Имом Дардирнинг “Шарҳул-Кабир” китоби (1-жуз, 163-бети)да келтирилишича: “Aгар ярани ювишдан қўрқса, масҳ тортади, агар масҳ тортишга қодир бўлмаса, устидаги боғлами ёки тахтакачига масҳ тортади. Синган тирноқ устига, гарчи боғлам ҳалол нарса бўлмаса ҳам, зарурат юзасидан унинг устига масҳ тортса бўлади. Бош оғриғи ва шунга ўхшаш ҳолатларда чаккага ёпиштирилган қоғозга масҳ тортилса бўлади” (Иқтибос тугади).

Қондаги қанд миқдорини кўтарилиб-тушишини даволашда тезкор ташхис лозим бўлмаган ҳолатларда мазкур мосламани терига ёпиштириб олиб, унинг устига масҳ тортишда шаръий узр йўқ. Шунинг учун таҳорат ёки ғусл пайтида уни олиб ташлаш керак бўлади. Валлоҳу аълам”.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Фатво маркази бош мутахассиси

Абдулатиф Турсунов

тайёрлади

[1] Иордания фатво ташкилоти (Доиратул ифто Ал-Урдунийя) 1921 йилда Иордания Ҳошимийлар Қироллигида ташкил этилган бўлиб, илк кундан бошлаб фатволар чиқаришда Усмонийлар даврида амалда бўлган ҳанафий мазҳабини асос қилиб олинган. Кейинчалик, фуқаролар ҳаётида янги масалаларнинг пайдо бўлиши ва масалаларнинг кўплиги сабабли айрим ҳолларда бошқа фиқҳ мазҳабларнинг манбаларидан фойдаланишга ҳам қарор қилинган. Шунга кўра, ушбу фатво ташкилоти орқали тўрт мазҳаб уламоларининг мўътабар манбаларига суянган ҳолда фатво эълон қилиб келинади (тарж.дан).

[2] Манба: https://www.aliftaa.jo/Question2.aspx?QuestionId=3635#.Yx7pyXZByUm

[3] “Бешта зарурат”дан мурод – беш муҳим нарса – дин, жон, ақл, насл ва молни асраш, муҳофаза қилиш тушунилади. Ушбу бешта нарсанинг муҳофазаси Ислом шариатининг мақсади (“Мақосидуш-шариа”) ҳисобланади (тарж.дан).

Муносабат

 Жорий йил 15–16 сентябрь кунлари бутун дунёнинг диққати кўҳна ва ҳамиша навқирон Самарқанд шаҳрига қадалди. Шанхай ҳамкорлик ташкилотига аъзо давлатлар ва ҳукуматлар раҳбарлари, дипломатлар, сиёсатшунослар ШҲТнинг навбатдаги 22-саммитида иштирок этиш учун Шарқ гавҳари Самарқандда жам бўлишди.

Ойнаи жаҳон, интернет сайтлари ва ижтимоий тармоқлар орқали ШҲТ саммитини кузата туриб, бундан олти аср олдин Соҳибқирон бобомиз Амир Темур юритган одилона сиёсатнинг мантиғий давомини кўрдим.

Муҳтарам Президентимиз ШҲТ саммитда нутқ сўзлаб, бундай дедилар: “Ўзаро ишонч, адолат ва ҳамжиҳатликка талаб глобал миқёсда тобора ортиб бормоқда. Шу муносабат билан очиқ ва конструктив мулоқотни давом эттириш ҳар қачонгидан ҳам кўпроқ талаб этилмоқда”.

Дарҳақиқат, яхшилик узра ҳамкорлик қилиш муқаддас динимизнинг ҳам талабидир. Аллоҳ таоло Қуръони каримда: «Эзгулик ва тақво (йўли)да ҳамкорлик қилингиз, гуноҳ ва адоват (йўли)да ҳамкорлик қилмангиз!» (Моида сураси 2-оят).

Ушбу оятдаги яхшиликдан мурод унинг ҳар қандай кўринишидир. У бандаларнинг дунё ва охиратдаги барча манфаатини қамраб олган. Унда бандаларнинг ўзлари ва Парвардигорлари билан боғлиқ ҳолатлари ҳақида сўз кетяпти. Чунки банда мана шу икки ҳолат ва икки мажбуриятдан айро эмас. Бири ўзи билан Аллоҳ ўртасидаги мажбурият бўлса, кейингиси ўзи билан одамлар ўртасидаги мажбуриятдир.

Инсон табиатан ижтимоий мавжудот бўлгани учун бу оламда ёлғиз ҳаёт кечиришга қодир эмас. Шу боис ҳаёти бардавом бўлиши учун айрим масалаларда ўзгалар билан ҳамкорлик қилишга мажбур. Аллоҳ таоло одамлар бир-бирлари билан ҳамкорлик қилиши учун уларни турли миллат ва элатлар қилиб яратган. Чунки ўзаро ҳамкорлик Одам болалари орасидаги ҳаёт тарзининг энг яхшиси ҳисобланади. Зеро, у саодат, ютуқ ва фаол ижодкорлик учун асосдир.

Ўзаро ҳамкорликда иш юритиш юксак ижтимоий қадрият бўлиб, муваффақият сиридир. Шу орқали инсонлар ўз мақсадларига эришади, жамият фаровонлик ва саодатда ҳаёт кечиради. Бундай жамиятда меҳр-оқибат, дўстлик ва аҳллик ҳукмрон бўлади. Унинг аъзолари фаровон ҳаёт, бахтли келажак учун ўзаро ҳамкорликда ва елкама-елка туриб курашади. Ёмонлик ва зулмнинг тизгинини тийиб қўяди. Ўзаро ҳамкорлик туфайли ҳар бир фуқаро ўзи яшаб турган халқ ва жамиятда қадр-қиймати ва ўрни борлигини ҳис қилиб яшайди.

Ана шу жиҳатларни бугун ШҲТга аъзо давлатларнинг ҳамкорлигида яққол кўриш мумкин. 3,5 миллиарддан зиёдроқ аҳолига эга ШҲТга аъзо давлатлар бугунги кунда ҳар жиҳатдан мустаҳкам алоқа ўрнатиши томонлар манфаатига хизмат қилади.

Мусулмон киши ўз биродари билан ҳамкорлик қилар экан, иккисининг ҳаракатига фаоллик қўшилади. Шу боис кўзланган мақсадга тез ва ишонч билан эришади. Чунки ҳамкорлик вақт ва меҳнатни тежайди.

Кўпгина ҳадиси шарифларда ҳам яхшилик ва тақво ишларида ҳамкорликка тарғиб қилинганини кўрамиз. Жаноби Пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу  алайҳи васаллам: “Мўминлар ўзаро раҳму шафқатда, меҳру муҳаббатда бир жасад кабидирлар, агар унинг бир аъзоси оғриб қолса, қолган бутун жасад бедорлик ва иситма билан оғриққа жавоб беради”; яна: “Аллоҳнинг қўли жамоат биландир”; яна: “Мўмин мўмин учун бир-бирини тутиб турадиган бино кабидир”, деб марҳамат қилганлар.

Мусулмонлар ўзаро ҳамкорликда яшаши учун Жаноби Пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу  алайҳи ва салламнинг ўзлари барчамизга амалий ибрат ва намуна  бўлиб берганлар. У Зот барча ишларда, шодликда ҳам, қайғули вазиятларда ҳам сафдошлари билан бирга бўлганлар. Макка мушрикларининг барча тазйиқлари чоғида ҳақиқий иймон эгаларига қўшилиб озор-азият чекканлар. Илк масжид қурилишида уларга қўшилиб елкаларида ғишт, тупроқ ва тош ташиганлар. Ҳандақ жанги куни эл қатори ер қазиганлар.

Ҳамкорлик яхшилик ва тақво ишларида бўлади. Яъни ҳар бир инсон илми ва амали билан бошқаларга ёрдамчи бўлади. Чунки одам ёлғиз ўзи ҳамма ишга ҳам қодир эмас. Зеро, Аллоҳ таоло инсониятни бир-бирига боғлиқ ва кўмакчи қилиб яратган.

Борлиқни яратган Аллоҳ таоло инсонларнинг куч-қудрати ва имкониятларини, иқтидори ва эҳтиёжларини ҳам бир-биридан фарқли қилиб яратди. Шу боис кимдир кучли, кимдир ожиз, бирови бой, бошқаси камбағал. Ҳамма вақт ва ҳамма замонларда, ҳар бир жамиятда бадавлат ва қашшоқ, олим ва жоҳил, кучли ва кучсизлар табақаси мавжуд бўлган. Шу боис инсонлар ўзи яшаб турган жамиятни саодатли қилишни истаса, бир-бири билан ҳамкорликда яшаши лозим.

Ўзаро ҳамкорликнинг самараси жамият ҳаётида намоён бўлади. Аъзолари иқтисод, фарзанд тарбияси ва ота-онага меҳрибонлик борасида бир-бирига ҳамкор бўлган жамоа бахтли бўлади. Одамлари камбағалга ёрдам, илмсизга таълим, беморга шифо, етимга кафиллик берадиган, зулмга қарши курашадиган ва фисқ-фасод тарқалишининг олдини оладиган жамият саодатга эришади. Унда фаровонлик, хотиржамлик барқарор бўлади. Фуқаролар ўртасида меҳр-оқибат кенг тарқалади.

Ҳақиқатан, ШҲТ саммитини кузатиб, бу тадбирда қабул қилинган қирқдан зиёд ҳужжатлар, келишувлар, меморандумлар – барчаси ташкилотга аъзо давлатларнинг манфаатларига бирдай хизмат қилади, иншоаллоҳ.

Муҳтарам Юртбошимиз ўз нутқларида: “Ишончим комилки, бугун қабул қилинаётган ҳужжатлар ва қарорлар мамлакатларимиз ва халқларимиз тараққиёти ҳамда фаровонлиги йўлида минтақавий ва глобал хавфсизликни таъминлаш мақсадида Шанхай ҳамкорлик ташкилоти янада изчил ривожланишига ҳамда Ташкилотимиз нуфузининг юксалишига муносиб ҳисса бўлиб қўшилади”, дея таъкидлаганлари ташкилотга аъзо давлатлар раҳбарларини руҳлантириб, янгидан-янги зафарларга, муваффақиятларга ундаши шубҳасиз.

Иброҳимжон ИНОМОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари 

Бугун, 21 сентябрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла ҳазратлари раислигида республикадаги туман-шаҳар бош имом-хатибларининг йиғилиши бўлиб ўтди.

Жуда кескин ва танқидий-таҳлилий руҳда ўтган йиғилишда жорий йилнинг ўтган даврида масжидлар имом-хатиблари, имом-ноиблари ва отинойилар томонидан амалга оширилган ишлар муҳокама қилинди.

Натижада, ўз вазифасига виждонан ёндошмаган, мўмин-мусулмонлар эҳтиёжларини қондиришда жиддий саъй-ҳаракат қилмаган ва имомлик мақомига муносиб бўлмаган 4 нафар туман бош имоми ишдан олинди ва 1 нафарига “ҳайфсан” интизомий жазоси берилди. Жумладан:

- Сурхондарё вилояти Термиз тумани бош имоми Очилов Яҳё;

- Сурхондарё вилояти Олтинсой тумани бош имоми Маматқулов Мамаюсуф;

- Андижон вилояти Шаҳрихон тумани бош имоми Турғунов Иззатуллоҳ;

- Тошкент шаҳар Сергели тумани бош имоми Ахбутаев Эшмурод эгаллаб турган ушбу лавозимларидан озод этилди.

Шунингдек, Фарғона вилояти Сўх тумани бош имоми Камолов Воҳиджонга интизомий чора кўрилди.

Танқидий руҳда ўтган йиғилишда шу йилнинг 8 ойи давомида иш фаолиятдаги хато-камчиликларга йўл қўйгани сабабли 15 нафар имом-хатиб, 6 нафар имом-ноиби ва 2 нафар вилоят муҳтасиб вазифасидан озод этилгани, шунингдек, 19 нафар имом-хатиб ва имом ноибига “ҳайфсан” интизомий чораси берилгани алоиҳда таъкидланди.

Муфтий Нуриддин домла ҳазратлари томонларидан йиғилишда имом-хатиблар иш фаолиятини такомиллаштириш, дин ғами билан яшаш, мўмин-мусулмонлар дарду эҳтиёжларини қондириш,  билим савияларини доимий ошириш ва ҳар жабҳада пешволик мақомига чин ихлос ила муносиб бўлиш юзасидан Ислом дини манбаларида келтирилган тавсияларни баён этдилар. Шунингдек, ташаббускор, ғайратли, фаол ва жонкуяр имом-хатибларни рағбатлантириш режалари ва имтиёзлар бериш ҳақида маълум қилдилар.

Муҳокама қилинган масалалар юзасидан сўзга чиққанлар ўз фикр-мулоҳазаларини билдирдилар.

Йиғилиш якунида тегишли қарорлар қабул қилинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Шу йил 19 сентябрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла ҳазратлари ва Дин ишлари бўйича қўмита раиси Содиқжон Тошбоев Саудия Арабистони Подшоҳлиги Ҳаж ва умра ишлари вазири ўринбосари ал-Ҳасан бин Яҳё ал-Ламнахра жаноблари бошчилигидаги делегацияни қабул қилдилар. Учрашувда Саудия Арабистонининг Ўзбекистондаги элчиси Юсуф бин Солиҳ Утайбий ҳам иштирок этди.  

Мулоқотда Саудия Арабистони ва Ўзбекистон ўртасидаги ҳамкорлик алоқалари ривожланиб бораётгани, Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Икки муқаддас масжид ходими – Саудия Арабистони Подшоҳи Салмон бин Абдулазиз Ол Сауднинг таклифига биноан шу йил 17-18 август кунлари давлат ташрифи билан ушбу мамлакатда муносабатларни янги босқичга олиб чиққани, жорий йилда дипломатик алоқалар ўрнатилганига 30 йил тўлиши, Ҳаж ва Умра зиёратчиларга хизмат кўрсатиш сифатини янада ошириш, Саудия Арабистони фуқароларини ҳам Ўзбекистонга зиёратларини ташкил этиш яхши самара бериши каби масалалар муҳокама қилинди.

Учрашув самимий ва дўстона руҳда ўтди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати