Бухорода ўтказилаётган “Декларациялар мулоқоти” халқаро форуми Тошкент шаҳри ва Самарқандда ташкил этилган анжуманнинг узвий давоми ҳисобланади, деб хабар бермоқда ЎзА.

Тадбир Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институти, АҚШ Глобал жалб қилиш институти, Дин ишлари бўйича қўмита, Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети, Ўзбекистон халқаро ислом академияси, Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви академияси ҳамда Самарқанд ва Бухоро вилоятлари ҳокимликлари ҳамкорлигида ўтказилди.

Унда Европа, Осиё, Яқин Шарқ, Африка мамлакатлари ва АҚШ етакчи дин уламолари, илоҳиётшунослар, ҳуқуқшунослар ва Ўзбекистон томонидан турли конфессиялар вакиллари, дин олимлари, уламолар, тегишли вазирлик ва идоралар мутахассислари ҳамда бошқа расмий вакиллар қатнашди.

Бухоро декларацияси “Декларациялар мулоқоти” халқаро форумининг якуний ҳужжати ҳисобланади. Ҳужжат дунёнинг 10 мамлакати етакчи диншунослари, исломшунослари, дин ва расмий вакиллари томонидан тасдиқланади.
Бухоро декларациясида Ўзбекистон ҳамда жаҳон ҳамжамиятининг эътиқод эркинлигини тарғиб қилиш борасидаги амалий қадамлари ўз ифодасини топган. Ҳужжат барча дин вакилларини жамиятда конфессиялараро мулоқот ва тотувликни мустаҳкамлашга қаратилган ташаббуслар ва дастурларни амалга оширишга чақиради.

Декларацияда инсоннинг асосий ҳуқуқи сифатида эътиқод эркинлигига қатъий риоя қилиш, БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича қўмитасининг фақат жамоат хавфсизлиги, тартиби, фуқароларнинг асосий ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш мақсадида эътиқод эркинлигини чеклашга йўл қўймаслик тўғрисидаги позициясини маъқуллаш, кучайиб бораётган муросасизликнинг, дин ёки эътиқодга асосланган зўравонлик ҳаракатларининг кучайишини қоралаш, ахборот макони, жумладан, ижтимоий тармоқларда диний муросасизлик ва камситиш ташвиқотини олдини олишга алоҳида эътибор қаратилган.

Бундан ташқари, ҳужжатда терроризм, экстремизм ва уларнинг барча шаклларида ҳеч қандай дин, цивилизация, миллат, этник гуруҳ ёки эътиқод тизими билан боғланиши мумкин эмаслиги ҳам баён этилади. Диний бинолар, зиёратгоҳларнинг тарихий ва маданий аҳамиятини ҳисобга олган ҳолда уларни асраб-авайлаш муҳимлиги таъкидланади.

Қайд этиш жоизки, Бухоро декларацияси аввал қабул қилинган декларацияларнинг тамойилларини ўз ичига қамраб олган. Динларнинг тинчликсевар моҳияти, динлараро мулоқотнинг муҳимлиги, диний таълимнинг экстремизм ва терроризмнинг олдини олиш, эътиқод эркинлигини таъминлашнинг муҳим омили сифатидаги аҳамияти шулар жумласидандир.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Бир неча кундан буён юртимизда ўтказилаётган “Декларациялар мулоқоти” халқаро форуми ниҳоясига етмоқда. Шимолий Америка, Европа, Осиё, Яқин Шарқ ва Африка мамлакатларининг турли дин вакиллари, илоҳиётшунослар, диншунослар ва ҳуқуқшунослардан иборат делегациялари аъзолари 19 май куни тадбирнинг асосий қисмида иштирок этдилар ва “Бухоро декларацияси”ни бир овоздан қабул қилиндилар. Бухоро декларацияси» маърифат ғоялари ва бағрикенглик маданиятини тарғиб қилишга қаратилганлиги билан янада аҳамиятлидир.

Форум якунида “Бухоро декларацияси” қабул қилиниб, Ўзбекистон тажрибасидан келиб чиқиб жаҳон ҳамжамияти билан дунёда маърифат ва диний бағрикенглик тамойилларини қарор топтириш, шунингдек, турли динлар ўртасидаги мулоқотни кучайтиришга алоҳида эътибор қаратилди.

Шунингдек, халқаро мутахассислар форум доирасида эътиқод эркинлиги таъминлаш, диний қадриятлар каби инсоният учун азалий масалаларни муҳокама қилишиб, халқлар ўртасида тинчлик, бирдамликни мустаҳкамлаш йўлидаги мавжуд тўсиқларни аниқлаш, муаммоларни бартараф этиш йўллари ҳақида фикр алмашишди.

Эътиборлиси, анжуманда кўплаб мамлакатлардан ташриф буюрган диншунос олимлар ва амалиётчи мутахассислар юртимиздаги ўзгаришлар борасида ўз фикр-мулоҳазаларини билдириб, Ўзбекистон кўпмиллатли мамлакат сифатида ўз ҳудудида диний бағрикенглик ва миллатларо тотувликни таъминлай олаётган давлат сифатида эътирофга лойиқ эканини алоҳида таъкидлашди.

Жаҳонда юз бераётган бугунги тенденцияларни ҳисобга олиб, қабул қилинган “Бухоро декларацияси”ни ҳар томонлама муҳокама қилган ҳолда, дунёнинг турли қитъа, минтақаларидан келган номдор илоҳиётшунослар, диншунос ва ҳуқуқшунослар ушбу ҳужжатда аввал қабул қилинган барча декларацияларнинг асосий тамойиллари акс этишига эришишни кўзламоқдалар.

“Бухоро декларацияси”ни ишлаб чиқишда турли мамлакатлар кенг доирадаги вакиллари иштирок этиши мамлакатимизнинг эътиқод эркинлиги ва диний бағрикенгликни таъминлаш соҳасидаги сиёсати самарадорлиги халқаро ҳамжамият томонидан эътироф этилаётганидан далолат.

“Бухоро декларацияси” бутун жаҳон ҳамжамияти учун маърифат ғоялари ва бағрикенглик маданиятини илгари суриш, турли дин вакиллари миллий анъаналарини ҳурмат қилиш, уларнинг ҳуқуқларини таъминлаш, глобал миқёсда бунёдкорлик мулоқотини мустаҳкамлашга қаратилган муҳим ҳужжат бўлади.

“Бухоро декларацияси» қарама-қаршилик ва келишмовчиликларнинг олдини олиш, жаҳон миқёсида ўзаро ҳамжиҳатликни мустаҳкамлашда Ўзбекистоннинг етакчи ролини таъминловчи тарихий ҳужжатдир.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Бугун, 19 май куни пойтахтимиздаги Халқаро ислом академиясида “Шарқ алломаларининг ислом цивилизациясига қўшган ҳиссаси” мавзусида “Zoom” дастури орқали халқаро онлайн илмий-амалий анжуман ўтказилди. Унда Ўзбекистон, Миср Араб Республикаси, Буюк Британия, Малайзия, Покистон, Қозоғистон, Франция, Туркия каби давлатлардан маҳаллий ва хорижлик таниқли олимлар, жаҳоннинг етакчи илмий-тадқиқот муассасалари, соҳага оид илмий изланишлар олиб бораётган тадқиқотчилар, мутахассислар иштирок этди.

Масофавий ўтказилган халқаро анжуманни Ўзбекистон халқаро ислом академияси проректори Зоҳиджон Исломов олиб борди.

Дастлаб Президент маслаҳатчиси Музаффар Комилов, Дин ишлари бўйича қўмита раиси Содиқжон Тошбоев ҳамда Ўзбекистон мусулмонлари раиси, муфтий Нуриддин домла ҳазратларининг анжуманга оид маърузалари ва иштирокчиларга табриклари ўқиб эшиттирилди.

Хусусан, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси биринчи ўринбосари Ҳомиджон домла Ишматбеков ушбу анжуманда онлайн қатнашиб, Муфтий ҳазратларининг маъруза ва табрикларини иштирокчиларга етказди.

Муфтий ҳазратнинг маърузаларида Шарқ халқлари заминидан етишиб чиққан минглаб олимлар ва мутафаккирлар Ислом дини ривожига жуда катта ҳисса қўшгани, ушбу дунёвий ва диний илмларнинг етук намояндалари бугун ҳам инсониятга хизмат қилаётган ноёб кашфиёт ва бебаҳо асарлар таълиф этиб, уларни жаҳон аҳлига мерос қилиб қолдиргани таъкидланиб, жумладан бундай дейилади:

“Давримизгача етиб келган меросдан оқилона ва самарали фойдаланиш – барча илм-аҳлларининг бурчи. Бу борада фидойи олимларнинг роли алоҳида диққат-эътиборга муносиб бўлиб, айнан уларнинг машаққатли меҳнати туфайли биз ўтмишнинг илмий меросини қайтадан кашф этишимиз мумкин.

Айниқса, Ўрта асрларда ўлкамизда кўплаб илм марказлари фаолият кўрсатган. Ушбу марказларда жуда кўп олим ва уламолар ижод қилган. Масалан, бухоролик олимлар сони ҳақида Наршахийнинг шундай гапи бор: “Агар Бухоро олимларининг ҳаммасини зикр қилсак, бир нечта дафтарни ташкил этади”.

Холбуки, Шарқ алломаларининг илмий мероси фақат бир миллат ёки халқники эмас, балки бутун инсониятнинг маънавий мулкидир. Бугунги ташкил этилган анжуманимиз аҳамияти ва долзарблиги ҳам шундадир. Шундай экан энг муҳим вазифа, мутафаккирларимиз, азиз-авлиёларимиз қолдирган маънавий меросни асраб-авайлаб, улуғ аждодлар ишининг муносиб давомчилари бўлмоғимиз даркор”.

Шунингдек, Муфтий ҳазратлари маърузалари якунида анжуман фаолияти ва унда қатнашаётган уламо ва соҳа мутахассисларига хайрли тилаклар билдирилди.

Халқаро илмий-амалий онлайн анжуман давомида Таълим, фан ва маданият масалалари бўйича Ислом ташкилоти (ICESCO) ташкилоти раҳбари Доктор Солим ал-Малик, Ислом тарихи, санъати ва маданиятини тадқиқ қилиш маркази (IRCICA) раҳбари Маҳмуд Эрол Қилич, Қозоғистон мусулмонлари диний идораси раиси, Бош муфтий Наврўзбай ҳожи Таған ўғли, Малайзия миллий университети ҳузуридаги Ислом цивилизацияси институти директори Фариза Шам, Қирғизистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Самидин Атабаев ва бошқалар мавзу доирасида сермазмун маъруза билан қатнашдилар.

Куннинг иккинчи ярмида онлайн илмий-амалий анжуман “Шарқ алломалари меросида ислом илмларининг ўрганилиши”, “Мовароуннаҳрда, ижтимоий, табиий ва аниқ фанлар ривожи”, “Мусулмон олимларининг жаҳон илм-фани тараққиётига таъсири”, “Мусулмон алломаларининг жаҳон цивилизациясига қўшган ҳиссаси” каби 4 шўъбага бўлинган ҳолда давом этди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси Муфтий Нуриддин домла ҳазратлари Бухородаги юртимиз ва хориждаги нуфузли давлат ва жамоат ташкилотлари вакиллари иштирокидаги “Декларациялар мулоқоти” форумида қатнашиб, нутқ сўзладилар.

Муфтий ҳазратлари нутқлари аввалида нуфузли анжуман қатнашчиларини ташриф билан қутлаб, кейинги йилларда халқаро ҳамжамият билан алоқалар тобора мустаҳкамланиб бораётгани, ҳар бир дин ўз издошларини миллати, ирқи ва келиб чиқишидан қатъий назар дўстона муносабатда бўлишга чақириши, Ислом азалдан ўзга дин вакилларига эҳтиром ила муомалада бўлиш ва самимий мулоқот қилишни ўргатиб, тинч-тотув яшашга даъват этишини баён этиб, ушбу нуфузли форум ҳам турли дин вакилларининг ҳамжиҳат бўлиб, яхшилик йўлида ҳамкор бўлишига муҳим қадам бўлишини таъкидладилар.

Нутқ давомида Муфтий ҳазратлари сўнгги йилларда юртимизда диний жабҳада ҳам улкан ўзгаришлар амалга оширилгани халқимиз ҳаётида ўз аксини топиб, кўплаб ижобий натижаларга васила бўлаётаганини ҳам қайд этиб, сўзлари якунида халқаро анжуман фаолиятига муваффақият тиладилар.

Сафар тафсилотини сайт ва ижтимоий тармоқдаги саҳифаларимизда кузатиб боринг!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати