muslim.uz
Тошкентда 80 метрлик карвонни кўриш мумкин бўлди
Бугунги кунда мамлакатимизда туризмни ривожлантириш мақсадида улкан ислоҳотлар олиб борилмоқда. Ушбу ислоҳотлар натижасида ҳудудларда турли рамзий сайёҳлик объектлари барпо қилинмоқда. Шулардан бири Тошкент шаҳрида ўрнатилди.
“Карвон Буюк ипак йўлида” ҳайкалтарошлик композицияси “Олмазор” метро бекати яқинида очилди. Бу ҳақда “Халқ сўзи” онлайн нашри хабар берди.
Ташкент шаҳрининг Чилонзор туманида “Карвон Буюк ипак йўлида” ҳайкалтарошлик композициясини очилишига бағишланган тадбир бўлиб ўтди.
Композициянинг умумий узунлиги 80 метр бўлиб, унда юриб кетаётган савдогарлар ва туяларнинг ҳайкаллари акс эттирилган. Композиция муаллифи ҳайкалтарошлар Павел Макаров ва Содиқ Номозовлар экани айтилган.
Композициянинг очилиш маросимида Чилонзор тумани ҳокимлиги ҳамда туризмни ривожлантириш Давлат қўмитаси вакиллари иштирок этгани айтиб ўтилган.
Ит ялаган идишни поклаш
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам:
«Вақтики, сизлардан бирортангизнинг идишини ит яласа, ундаги нарсани тўкиб юборсин. Сўнгра у (идиш)ни етти марта ювсин», дедилар».
Бошқа бир ривоятда: у(ювиш)лардан биринчиси ёки у(ювиш)лардан биттаси тупроқ билан бўлсин.
Яна бошқа ривоятда: еттинчиси тупроқ билан бўлсин, дейилган (Бешовлари ривоят қилишган).
Шарҳ: Бу ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ит ялаши оқибатида ҳосил бўлган нажосатни кетказиш йўлини таълим бермоқдалар.
«Вақтики, сизлардан бирортангизнинг идишини ит яласа, ундаги нарсани тўкиб юборсин».
Яъни, ит ялаган пайтда идишда нима нарса бўлса, тўкиб юборсин. Ит ялаши оқибатида ўша нарса нажасга айланиб қолади. Шунинг учун идишнинг эгаси у нарсани тўкиб юбориши шарт.
«Сўнгра у(идиш)ни етти марта ювсин».
Бошқа ҳайвонлардан кўра итнинг нажосати қаттиқ бўлгани учун у теккан идишни етти марта ювмаса кетмайди. Шу билан бирга, ўша етти ювишдан бири тупроқ билан бўлиши шарт, унинг биринчисими, еттинчисими ёки хоҳлаган бирортаси эканлиги ҳақида турли ривоятлар келган. Энг муҳими, етти марта ювишдан бири тупроқ билан бўлиши керак. Тупроқсиз тоза бўлмайди.
Бу ҳадис Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг мўъжизалари эканлигини илм ҳам тасдиқлади. Ит доимо турли нажас нарсаларни танаввул қилиб юради. Шунинг учун унинг оғзи ва сўлаги турли зарарли микробларга тўла бўлади. Бу ҳадисдан хабар топган чет эллик олимлар идишни атай итга ялатиб, уни катталаштириб кўрсатувчи асбоб (микроскоп) остига қўядилар. Қарасалар, идишда микроблар ғужғон ўйнаётган экан. Сўнгра ўша микробларни йўқотиш учун турли кимёвий моддаларни ишлатиб кўрганлар. Лекин бу фойда бермаган. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтганларидек, тупроқ ишлатишганда ҳеч қандай микроб қолмаганининг шоҳиди бўлганлар. Бу тажриба ўша олимларнинг иймонга келишлари билан якун топди.
Усмонали ЎРАЛОВ
Жиззах тумани “Яккақайрағоч”
масжиди имом-хатиби
Солиҳа қиз тенги солиҳ куёвдир
Саъид ибни Мусаййиб раҳимаҳуллоҳ мадиналик тобеинлардан бўлиб “Мадина аҳлининг олими”, “тобеинларнинг саййиди” унвонларига сазовор бўлган. У мадиналик машҳур етти фақиҳ тобеиннинг бири бўлиб Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг масжидларида илм ҳалқаси уюштириб дарс берар эди. Ўша кезда Дамашқда амирал мўминин бўлган Абдул Малик ибни Марвоннинг бир ўғли бўлиб, унга Саъид ибни Мусаййибнинг қизини келин қилиб олишни ихтиёр қилди ва девон раиси Ҳишом ибни Исмоилни совчи қилиб жўнатди. Ибн Исмоил бориб Амирал мўмининнинг ўғли Валиб ибни Абдул Малик номидан совчи бўлиб келганини айтди. Саъид ибни Мусаййиб бироз тафаккур қилиб турди-да, сўнгра: “Амирал мўминин Абдул Малик ибни Марвонга етказгинки, мен бу таклифни рад этаман”, деди. Шунда Ҳишом Саъид ибни Мусаййибга: “Бу ишингизнинг оқибати нима бўлишини яхши биласиз-а”, деди. Саъид ибни Мусаййиб: “Биламан, лекин қиёмат куни қизим билан биргаликда кишанланган ҳолда жаҳаннамга киришни хохламайман”, деди. Ҳишом бу гапни Абдул Маликка етказди. Саъид ибни Мусаййиб ҳам уйига кетди. Борса қизи ёлғиз ўзи ўтирган экан, унга салом берди-да: “Қизим, нима қилаяпсан?” деб сўради. Қизи: “Қуръон ўқиётган эдим”, деди. “Ундан тушуна олаяпсанми?” деб сўради. Қизи эса “Ўқиётганларимни ҳаммасини тушунаяпман лекин
رَبَّنَا آَتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآَخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ
«Эй, Раббимиз, бизга бу дунёда ҳам яхшилик ато этгин, охиратда ҳам яхшилик (ато этгин) ва бизни дўзах азобидан асрагин», – дейдилар”, деган оятдаги охират яхшилигини биламан у – жаннат, лекин дунёдаги яхшиликдан мақсад нима эканини тушунмаяпман деди. У киши қизига: “Дунё яхшилиги дегани солиҳ киши учун солиҳа аёлнинг бўлишидир”, деди-да сўнгра ўтириб таомлана бошлади. Қизи яна Қуръон тиловатига киришиб кетди. Бир пайт эшик тақиллаб қолди. “Ким экан у тақиллатаётган?” деб сўради ота. Қизи: Абдуллоҳ ибни аби Вадоа” деди. Ота: “Киришга рухсат бер”, деди. У киши кириб келди Саъид ибни Мусаййиб уни таомга таклиф қилди. Абдуллоҳ ибни аби Вадоа камбағал киши эди. Шунга қарамай, Саъид ибни Мусаййибнинг масжиддаги илм халқасида иштирок этар эди. Лекин кеча дарсга келмагани учун: “Нима учун кеча дарсга келмадинг?” деб сўради Саъид ибни Мусаййиб. У: “Устоз, рафиқам вафот этган эди, уни дафн этиш ила машғул бўлиб қолдим”, деди. “Нега бизга хабар бермадинг?”, деб жаҳли чиқди устозининг. Шунда Абдуллоҳ: “Мусулмонлар сизнинг илмингиздан кўп фойдаланадилар, шунинг учун сизни ўзимнинг ташвишим билан машғул қилиб қўймайин дедим”, деди. Устози ундан: “Агар бирор солиҳа аёл бўлса уйланмайсанми?” деб сўради. У эса: “Эй устоз, менга тегадиган солиҳа аёл қайда”, деди. Шунда Саъид ибни Мусаййиб: “Мана бу менинг қизим бўлади, агар бир-бирларинга муносиб келсаларинг, марҳамат оила қуринглар”, деди. Сўнгра: “Эй Абдуллоҳ, агар рози бўлсанг чиққинда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг асҳобларидан гувоҳ чақириб кел”, деди. Абдуллоҳ ўзида йўқ хурсанд бўлиб кетди. Сўнгра ақд никоҳ ҳам бўлди. Абдуллоҳ келинни олиб уйига кетди. Ота эса у икковлари ҳаққига: “Сизнинг ушбу кечангиз баракотли бўлсин”, деб дуо қилди.
Абдуллоҳ айтади: “Ҳақиқатан, баракотли умр кечирдик. Ҳаттоки илм мажлисига ҳам боришимга ҳожат қолмади. Чунки рафиқам отасида бор илмнинг ҳаммасини олган экан, мен эса ундан илм ола қолдим.
Қиссадан мурод нима? Албатта, ибрат. Илмни назарий жиҳатдан етказиш бошқа, унга амал қилиб барчага ўрнак бўлиш бошқа. Дунё тарихида алломалар камми? Ҳаттоки уларнинг саноғини ҳам билиб бўлмайди, ана ўшаларнинг баъзиларининг номлари тарихдан бутунлай ўчиб ҳам кетган. Баъзиларининг ёзган асарлари бўлса ҳам ҳеч қандай қадр-қиймати йўқлигидан ҳеч ким эсга ҳам олмайди. Лекин Аллоҳ таолога ҳамду санолар бўлсинки, Исломнинг биринчи, иккинчи ва учинчи асрларида яшаб ўтган салаф уламолар ва уларга қадам-бақадам эргашиб садоқатли меросхўр ўлароқ номи шарифлари дунёга достон бўлган забардаст алломаларимиз ўтганки, улар ҳар тарафлама бизга буюк ибрат ва намунадир. Ана шундай буюкларимиздан бирининг ўз ҳаётида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг биргина: “Аёл киши тўрт нарсаси учун никоҳланади: моли, жамоли, ҳасаби ва дини учун. Диндорини танлагин қўлинг қуригур”, деган ҳадиси шарифига амал қилгани ва унинг баракоти тўғрисидаги ҳикоя билан танишиб чиқдик. Биздан кутилаётган нарса эса ўқиб-ўрганганларимизга амал қилмоқдир. Зотан, Аллоҳ таоло бизга берган, бир-биридан гўзал фарзандлар қўл остимизда омонат эканини ҳеч қачон унутмайлик, Зеро, Аллоҳ таоло:
لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ ثُمَّ
“Сўнгра ана ўша кунда (қиёматда), албатта, (сизларга ато этилган барча) неъматлар тўғрисида сўроқ қилинурсиз!
Ушбу масъулиятни улуғларимиз ўз ўрнида адо этганлар. Бунинг исботини Имом Ҳусайн розияллоҳу анҳунинг қуйидаги: “Қизингни фақат тақводорга бергин, агар севиб қолса ҳурмат қилади ва агар мабода ёқтирмаса ҳам зулм қилмайди”, деган сўзларида ҳам кўришимиз мумкин. Бу борада имом Шаъбий раҳматуллоҳ алайҳ: “Ким қизини фосиқга никоҳлаб берса, бас у билан силайи раҳм алоқаларини узибди”, деган.
Ҳа азизлар, ота ўз қўлида омонат бўлиб турган қизини кимга узатишига қараб икки дунё саодатига эришиши ҳам мумкин ёки аксинча, икки дунёда шарманда бўлиб аламли азоб-уқубатда қолиши ҳам мумкин.
Албатта, ҳар бир банданинг танлаш ихтиёри бор, хоҳлаганингизни танланг!
Исҳоқжон БЕГМАТОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Масжидлар бўлими ходими
Мавританияда халқаро сийрат анжумани
Мавритания ва Ғарбий Африкадаги Ислом маданияти жамияти Ислом олами уюшмаси билан ҳамкорликда Нуакшот шаҳрида 14-17 декабрь кунлари Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сийратига бағишланган 30-халқаро анжуманни ташкиллаштиради.
Анжуманда 20 га яқин давлатдан уламолар иштирок этади. Халқаро сийрат анжуманининг ушбу давра йиғилиши Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳаёт йўлига мувофиқ мўътадиллик ва тўғрилик қадриятларини барпо этишга оид мавзуларга бағишланади.
ЎМИ ходими Илёс Аҳмедов тайёрлади
Дунёдаги энг лаззатли нарса – одобдир
Ислом умматини гўзал хулқ ва юксак фазилатлар билан зийнатлаган Аллоҳ таолога ҳамду-санолар, улуғ хулқ узра умматларига намуна бўлган пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга чексиз салавотлар бўлсин.
Суқроти ҳакимдан “Энг лаззатли нарса нима7” деб сўралганда “одоб” дея жавоб қилган экан.
Файласуфлардан бири: “Ақл – амир, одоб – вазирдир. Агар вазир бўлмаса амир заифдир, мабодо амир бўлмаса вазир ботилдир”. Яна, “қараш-қабул қилишга, обрў-одобга, хурсандлик-хотиржамликка, билиш-тажрибага, шараф-тавозеъга мухтождир” деганлар.
Фарзанд тарбияси барча жамиятда кўпчиликнинг эътиборини жалб қилувчи долзарб масала ҳисобланади. Ислом дини эса бу борада бутун инсониятга намуна бўладиган қонун-қоидалар жорий қилган. Шубҳа йўқки, эзгу хулқ ва фазилатларнинг барчаси мустаҳкам иймон ҳамда тўғри диний тарбиянинг самарасидир.
Гўдак ёшлигиданоқ Аллоҳга иймон келтириш, ундан қўрқиш, унинг кўриб турганини ҳис этиш, барча ишларда унга суяниш, унинг ўзидан мадад сўраш ҳамда унга итоаткор бўлиш каби хислатлар негизида улғайиб борса, унда яхши хулқ ва фазилатларни касб этиш, ёмон хулқлардан йироқ бўлишга малака ҳосил бўлади. Зеро, унинг қалбида мустаҳкам ўрнашган илоҳий эътиқод унинг ақли ва ҳиссиётлари устидан назорат ўрнатиб, қабиҳ сифатлар ва разилликлардан уни муҳофаза қилади.
Аллоҳга иймон келтирмаган, ундан қўрқмаган ҳолда улғайган фарзанддан ҳар қандай ёмонликни кутиш мумкин. Доно халқимизда ҳам: “Худодан қўрқмагандан қўрқ”, деган ҳикмат бор. Демак, иймон ва гўзал хулқ бир-бирига чамбарчас боғлиқдир. Ана шу боғлиқликни мулоҳаза қилган ахлоқшунос олимлар кўрсатмаларида: “Диний эътиқод ва Аллоҳга иймон бўлмай туриб, яхши хулқ ва салоҳиятни шакллантириб бўлмайди”, дейдилар.
Фарзанд тарбияси борасида динимизда кўрсатилган тавсияларнинг баъзиларини қуйида ҳавола этамиз:
Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Фарзандларингизни иззат қилинг ва уларга чиройли одоб ўргатинг” (Имом Термизий ривояти).
Али карромаллоҳу важҳаҳудан ривоят қилинган ҳадисда эса, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:”Болаларингиз ва аҳли аёлингизга яхшиликни ва одобни ўргатинг”, дея марҳамат қилганлар (Имом Муслим ривояти). Юқоридаги ҳадислардан фарзанд тарбиясида мураббийлар, хусусан, ота-оналарнинг зиммасида улкан масъулият борлигини кўришимиз мумкин.
Исломда фарзанд тарбияси биринчи ўринда фарзандни синчковлик билан кузатиш ҳамда унинг феъл-атворини мулоҳаза қилишдан бошланади. Ота-оналар, устозлар ҳамда тарбия ишларига бефарқ бўлмаган кишилар болалардаги тўрт хил кўринишга эътибор қаратиб, уларни бартараф этмоққа ҳаракат қилмоқлари лозим. Чунки булар энг қабиҳ амаллар ва разил сифатлардан саналади. Улар қуйидагилар:
ёлғончилик;
ўғирлик;
сўкиниш ва ҳақоратлаш;
ахлоқий инқироз;
- Ёлғончилик барча салбий сифатлар ичида энг хунук сифатлардан биридир. Ота-она ўз фарзандини бундай иллатдан сақламоғи лозим. Тарбияга масъул кишилар ёш болаларни йиғидан юпатиш, уларни бирор ишга қизиқтириш ёки жаҳлидан тушириш учун ёлғон гапирмаслиги шарт. Борди-ю, улар бу ишни содир этса, ўзларининг ёлғончилиги билан уларга ёмон ўрнак бўладилар.
Абдуллоҳ ибн Омир розияллоҳу анҳу шундай ривоят қилади: “Бир куни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизнинг уйимизда ўтирганларида онам мени чақириб: “Бу ёққа кел, бир нарса бераман!” деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам онамдан: “Унга нима бермоқчисиз?” деб сўрадилар. Онам: “Хурмо бермоқчиман”, деб жавоб берди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Агар унга бирор нарса бермаганингизда эди сизга ёлғон сўзлаганлик гуноҳи ёзиларди”, дедилар” (Имом Бухорий ривояти).
Бас шундай экан, катталар ёш болага ёлғоннинг ёмон хислат эканлигини Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадислари ва ҳаётий мисоллар билан тушунтиришлари, унинг салбий оқибатларидан уларни огоҳ этишлари зарурдир.
- Ўғирлик хатарлилиги жиҳатидан ёлғончиликдан кам эмас. У барча даврларда инсонларнинг нафратига сазовор бўлган иллатдир. У ижтимоий муҳитни издан чиқариб, жамиятни таназзулига олиб боради. Бу хислатнинг ҳам бирор инсонда шаклланишига асосий сабаб Аллоҳни танимаслик, унинг барча амалларни кузатиб турганини ҳис этмаслик, қиёмат куни гуноҳларга яраша жазо муқаррарлигини билмасликдир. Фарзандини келажакда ўғри бўлишини истамаган ота-она унга гўдаклигиданоқ Аллоҳни танитиш, ўғирлик қилган одам қиёмат куни жазоланиши муқаррар эканини билдириши лозим. Айрим ота-она фарзандининг ёшликда қилган ўғирлигига бепарво қараб, унинг бу қилмишини гўдакликка йўядилар. Бу –мудҳиш хатодир. Бундай бепарволик ана шу болада ўзгаларнинг молига хиёнат қилишдан қўрқмаслик ҳиссини келтириб чиқаради. Қуйидаги ҳикояда бунинг тасдиқини кўришимиз мумкин:
“Шаръий маҳкамалардан бири ўғирлик билан қўлга тушган ўғрини қўлини кесишга ҳукм чиқаради. Ҳукм ижро этиладиган кун келганида ўғри овозининг борича: “Менинг қўлимни кесишдан олдин онамнинг тилини кесинглар! Мен ҳаётимда биринчи бор қўшнимизнинг уйидан товуқ тухумини ўғирлаганимда у мени койимади, уни эгасига қайтириб беришимни талаб қилмади. Аксинча, қилган ишимдан хурсанд бўлиб: “Худога шукр! Менинг ўғлим ҳақиқий эркак бўлибди”, деган эди. Агар онамнинг тили бўлмаганда эди мен ўғри бўлмасдим, дея бақирган экан”.
- Сўкиниш ва ҳақорат ёшларда энг кенг тарқалган қабиҳ иллатлардан биридир. Ота-она ўз фарзандини бундай ахлоқий бузуқликдан асраши лозим. Ушбу иллатнинг фарзандларда шаклланишига иккита асосий сабаб бор:
а) ота-она ўзаро муомала жараёнида бир-бирини уятсиз сўзлар билан ҳақорат қилса, қабиҳ ва мункар сўзларни гапирса, бу ҳолатга гувоҳ бўлган фарзанд, шубҳасиз, ана шу сўзларни айтишни ўзига одат қилади.
б) ота-она фарзандини кўчага қаровсиз қўйиб юбориши натижасида у хулқи бузуқ, тарбияси оғир болаларга қўшилади ва улардаги салбий сифатларни ўрганади.
- Бугунги кунда кўпчилик ёшлар “оммавий маданият”га кўр-кўрона тақлид қилаётгани боис ахлоқий бузуқликка юз тутмоқда. Бу ҳол ёшларнинг диний эътиқод ва миллий қадриятлардан йироқлашишига сабаб бўлмоқда. Улар диний ва ахлоқий меъёрларни инсоннинг эркинлигига қарши чиқувчи тўсиқ деб билмоқда. Агар Ғарб маданиятига назар соладиган бўлсак, у ерда ахлоқий меъёрлар таназзул ёқасида эканини кўришимиз мумкин. Афсуски, бу ҳол бизнинг диёрларга ҳам аста-секин кириб келмоқда. Ҳар бир ота-она фарзандини кўр-корана тақлид қилишдан сақламоғи лозим. Ҳадиси шарифлардан бирида: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким ўзини бирор қавмга ўхшатса, у ўшалардандир”, дедилар (Имом Абу Довуд ривояти).
Юқоридаги ҳадисга биноан, ибодат, одоб-ахлоқ масалаларида бошқа дин вакилига тақлид қилиш шаръан жоиз эмас. Аммо тиббиёт, математика, кимё ва бошқа илмлар каби жамиятга фойдали соҳаларда уларга эргашиш жоиз.
Шу ўринда яна бир жиҳатга эътибор қаратамиз. Ҳозирги кунда оммавий ахборот воситалари: телевидения, радио, интернет тармоқлари жадал суръатда ривожланиб, жамиятнинг барча қатламларига кириб бормоқда. Оммавий ахборот воситалари кишиларга турли ахборотларни етказиш, уларнинг илмий ва ахлоқий даражасини ошириш ҳамда ижтимоий алоқаларни мустаҳкамлашда беқиёс аҳамиятга эга. Бироқ ундан ғаразли мақсадларда ҳам фойдаланилмоқда. Айниқса, интернет тармоқлари орқали турли сайтларнинг ёшлар тарбиясини издан чиқариш мақсадида олиб бораётган фаолияти бунга мисол бўлади. Тарбияга масъул шахслар ёшларни бундай маънавий ҳужумлардан ҳимоя қилиши, уларни доимо эзгулик сари чорлаб, диний анъана ва миллий қадриятларимиз руҳида тарбиялашда панд-насиҳатлар қилмоғи лозим.
Жалолиддин ҲАМРОҚУЛОВ,
“Новза” жоме масжид имом-хатиби
Видеолавҳалар
