Энг бой мерос – бу яхши тарбия.

Абдулла Авлоний

***

Aтрофимиздаги дунё тоғлардир ва инсоний ҳаракатлар қичқириқлардир. Тоғдаги қичқириқ акс-садоси инсонга муқаррар қайтади.

Шарқ ҳикматларидан

*** 

Буюмларнинг ёруғ томонига қаранг, агар у йўқ бўлса, ёруғлашмагунча уни артинг...

Ҳикматли сўзлардан

***

Ҳақиқий дўст бу йўлингиздаги барча тош ва тўсиқларни олиб ташлайдиган кишидир.

Тарих муҳрлаган сўзлар

***

Бахт соя каби. Уни таъқиб қилсангиз, у сиздан қочади. Ундан қочсангиз, сизни таъқиб қилади.

Шебол

***

Алалоқибат барча етук ақл эгалари Исломни тан олишади.

Гёте

***

Зўраки уринишлар закийликни ўлдиради.

Жон Милтон

Бу дунёда тасодиф бўлмайди: ё синов, ё жазо, ё мукофат, ё ҳикмат.

Саййид Аброр Умар

Қуёш ботса ўкинма, эртага у тонгни бошлаб келади.

Устозлар ўгитидан

Уч нарса хусусида асло ўйлама:

 КАМБАҒАЛЛИК хусусида ўйлама, чунки ғаминг кўпайиб кетади. Ғам ғусса эса – очкўзликни зиёда қилади.

 Сенга ЗУЛМ қилган киши ҳақида ҳам ўйлама, чунки қалбинг ғазабга тўлиб, адoватинг кучайиб, қаҳр ғазабинг давомийликка юз тутади.

 Дунёда узоқ қолиш ҳақида ҳам ўйлама, чунки мол-дунё йиғишга қизиқиб умрни зое қиласан ва амални ортга сурасан.

Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу

“Яхшилик ва тақво йўлида ҳамкорлик қилинг. Гуноҳ ва душманлик йўлида ҳамкорлик қилманг”. 

(Моида сураси, 2-оят)

Манбалар асосида Саидаброр Умаров тайёрлади

Январь ойида тушган катта миқдордаги қор ҳамон Жазоир ва Марокашнинг айрим ҳудудларида қолмоқда. "ТАСС" хабарига кўра, бу ҳақда икки Араб давлатининг метеорологик хизматлари маълум қилган. Натижада бепоён ҳудудлар катта қор уюмлари ва ярқираб турувчи музлаб қолган кўлларга эга оқ маконларга айланди.
Ҳар икки мамлакатнинг тоғли ҳудудларида ҳар йили қор ёғади ва одатда баҳор бошлангунга қадар бутун қиш бўйи тоғ олди ва чўққилар этакларида ётади. Бу мавсумда эса ёғингарчилик айниқса кўп бўлди.
Жазоирда Algeria Press Service ахборот агентлиги таъкидлаганидек, кўп қор асосан шимолий ва шимоли-ғарбий вилоятларда кузатилади. Ёғингарчилик нафақат тоғ йўлларини қамраб олди, балки йўл ҳаракати ва республиканинг чекка аҳоли пунктларига товарларни етказиб бериш билан боғлиқ жиддий муаммоларни юзага келтирди. Саҳрои Кабирнинг айрим қисмларига қор ҳам етиб келган. Сайёҳлар ва фотографлар Шимолий Африка қишининг экзотик кўринишларидан баҳраманд бўлиш учун келишмоқда. Коронавирус пандемияси сабабли қўйилган чекловлар муносабати билан булар асосан маҳаллий саёҳатчилардир.
Қўшни Марокаш аҳолиси ҳам бу қишда кўп қорни кўрди. Офатнинг асосий зарбини қиролликнинг шимолидаги Риф ҳамда Ўрта ва Юқори Атлас тоғли ҳудудлари ўзига олди. Қор ёғиши туфайли хорижда ҳам танилган Ифран ва Азру қишки курортлари сезиларли даражада жонланди.
Саҳронинг Марокаш қисмида Эрг-Шебби қум массивининг участкаларида вақтинчалик қишки манзара ҳосил қилган ҳолда .мамлакат жануби-шарқидаги машҳур Мерзуга сайёҳлик қишлоғи атрофида қор ёғди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Савол: Ассалому алайкум, охирги йилларда "липосакция" жарроҳлик амалиётининг ўтказилиши кўп кузатилмоқда. Динимизда инсон танасидаги ортиқча ёғларни жарроҳлик амалиёти орқали олиб ташланиши ҳақида нима дейилади?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ва алайкум ассалом ва раҳматуллоҳи ва баракатуҳу. Ислом динининг асосий тамойилларидан бири бири бу бандалар ҳаётида вужудга келадиган танглик ва қийинчилик каби машаққатларни кўтарилганлигидир. Аллоҳ таоло буни бандаларига бўлган меҳр-шафқатининг чексизлиги сабаб жорий қилган. Шариат қоидаларидан бирида

 “المشقة تجلب التيسير” (“Машаққат енгиллик келтиради”) дейилса, бошқасида "الضرر يزال" (“Зарар кетказилади”) дейилади. Шунинг учун ҳам фақиҳлар ўзлари томонидан баён қилинган ҳукм ва фатволарнинг аксарида ана шу тамойил ва қоидаларни асос қилиб олишган.

Бугунги кундаги инсонлар турмуш тарзи катта ўзгаришларга дуч келди. Меҳнат жараёни, овқатланиш одатлари, дори ва озуқа моддалариинг ранг-баранглиги шулар жумласидандир. Кун бўйи компьютер қаршисида ўтириб ишлаш ҳамда озиқ-овқат ва дори-дармонлар таркибидаги айрим гормонларга ўхшаш моддаларнинг мавжудлиги натижасида инсонлар тана вазнининг ортиб кетиши каби турли-туман муаммолар келиб чиқмоқда. Маълумки, семизлик туфайли одамда юрак қон-томир ва бошқа касалликлар келиб чиқиши осонлашади.

Динимиз кўрсатмаларига амал қилиб яшаш ортиқча вазн муаммосига олиб келмайди. Чунки Ислом инсонни меъёрида ва соғлом овқатланиш (рўза тутиш, парҳез) ҳамда жисмоний хатти-ҳаракатларни кўпайтиришга тарғиб қилади. Имом Термизий ва бошқа муҳаддислар Миқдод ибн Маъдийкарибдан ривоят қилган ҳадисда

المقداد بن معدي كرب - رضي الله عنه - قال: سمعتُ رسول الله - صلى الله عليه وسلم - يقول: ما ملأ آدمي وعاء شرًّا من بطن، بحسب ابن آدم أكلات يقمن صلبه، فإن كان لا محالة فثلث لطعامه، وثلث لشرابه، وثلث لنفسه.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Одам боласига тўлдириш учун қорнидан кўра ёмон идиш йўқ. Инсонга қаддини кўтарадиган луқмалар кифоя. Агар иложи бўлмаса, қориннинг учдан бири таоми, учдан бири ичимлиги ва учдан бири нафаси учундир”.

Ушбу ҳадисда меъёрида таомланишга тарғиб бўлса, Имом Муслим ва бошқалар Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан қилган ривоятда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам жисмоний фаолликка чақириб бундай дедилар:

عن أبي هريرة  قال: قال رسول الله ﷺ: المؤمن القوي خير وأحب إلى الله من المؤمن الضعيف وفي كل خير، احرص على ما ينفعك، واستعن بالله ولا تعجز... رواه مسلم

"Кучли мўмин кучсиз мўминдан яхшироқ ва Аллоҳга маҳбуброқдир, лекин ҳар иккисида ҳам яхшилик бор. Сенга фойдали бўлган ишларга ҳарис бўлгин ва (ишингда) Аллоҳдан ёрдам сўрагин, лекин ҳаргиз ожизланмагин!".

Бироқ ортиқча вазнга мойиллик ёки танага эътиборсизлик туфайли инсонда семириш юзага келса ва у саломатликка хавф сола бошлаган пайтда бугунги кунда тиббиётда вужудга келган янги турдаги липосакция деб номланган жарроҳлик амалиёти орқали гавдани коррекция қилишга рухсат берилади. Бу амалиётда оздириш ва диета билан ҳаракат қилганда кетмаган жойлардан ортиқча ёғлар олиб ташланади ва зарар кетказилади. Зеро, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам:

قال النبي صلى الله عليه وآله: تداووا فإن الله عز وجل لم ينزل داءً إلا وأنزل له شفاءً

"Даволанинглар, Аллоҳ таоло бирон дард берган бўлса, албатта унинг давосини ҳам берган", деганлар.

Лекин шуни яхши билишимиз керакки, динимиз кўрсатмаларига амал қилмай яшаб, пала-партиш овқатланиш ёки камҳаракатлик билан инсон ўзига-ўзи ортиқча вазнни йиғиб олиб, бундай муолажаларга мурожаат қилишгача етиб бориши Аллоҳ таоло инсонларга омонат сифатида берган тана аъзоларининг шукрини адо қилиш бўлмайди.

Аъзолардан ташқари жон ҳам инсонга бир омонатдир. Жонни берувчи Аллоҳдир, вақти келганда бу омонатни қайтариб олади. Ўз-ўзини ўлдирган кишилар ва ўлимга олиб борувчи касалликка дучор қилувчилар Аллоҳнинг бу омонатига хиёнат қилганлари учун катта гуноҳкор бўладилар. Шунинг учун жисмимизни турли касалликлардан эҳтиёт қилиш, уни саломат сақлашга ҳаракат қилишимиз ҳам омонатни сақлаш ҳисобланади.

Шу ўринда, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг охирги замон умматлари тўғрисидаги башоратларини ўз ичига олган ҳадисни эслатиб ўтиш ўринли.

عن عِمْرَانَ بْن حُصَيْنٍ رضي الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : إِنَّ خَيْرَكُمْ قَرْنِي ، ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ ، ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ ، ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ . قَالَ عِمْرَانُ : فَلَا أَدْرِي أَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَعْدَ قَرْنِهِ مَرَّتَيْنِ أَوْ ثَلَاثَةً . ثُمَّ يَكُونُ بَعْدَهُمْ قَوْمٌ يَشْهَدُونَ وَلَا يُسْتَشْهَدُونَ ، وَيَخُونُونَ وَلَا يُؤْتَمَنُونَ ، وَيَنْذِرُونَ وَلَا يُوفُونَ ، وَيَظْهَرُ فِيهِمْ السِّمَنُ.

Имрон ибн Ҳусойн розияллоҳу анҳудан ривоят қилади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Сизларнинг энг яхшингиз менинг асримда яшаганларингиз. Сўнг улардан кейин келганлар. Сўнг улардан кейин келадиганлар. Сўнг улардан кейин келадиганлар. (Шу ерда Имрон айтади: Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам ўз асрларидан кейин икки асрни санадиларми, учта асрни тилга олдиларми, аниқ билмиман). Сўнг улардан кейин гувоҳликка чақирилмаса ҳам гувоҳлик берадиган, омонатдорлиги йўқ бўлиб, хоинлик қиладиган, назр қилиб унга вафо қилмайдиган одамлар келади. Уларда семизлик пайдо бўлади”.

Албатта, бу ҳадисда хилқат жиҳатидан эмас, балки пала-партиш овқатланиш, еб-ичиш ва маишатларга керагидан ортиқча берилиб кетиш оқибатида келиб чиқадиган тана оғирлиги ҳақида гап кетади. Исломда ҳеч қачон хилқатдаги айб туфайли инсон камситилмайди. Лекин семизлик яхши хислат эмаслигидан огоҳлантириш бор.

Демак, инсон эҳтиётсизлик туфайли ушбу турдаги амалиётга киришадиган бўлса, дастлаб у Аллоҳга тавба қилиб, амалиётдан кейин суннатга мувофиқ тартибли ҳаёт кечириши талаб этилади.

Айни вақтда шуни эслатиб ўтмоқчимизки, танадаги ортиқча вазн хавфсиз бўлишига қарамай шунчаки гавданинг ташқи кўринишини янада мукаммал кўринишга келтириш учун бундай амалиётга қадам қўйиш Аллоҳ таолонинг қуйидаги сўзига биноан ҳаром қилинган амалиётлар сирасига кириб қолади:

وَلَآَمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَمَنْ يَتَّخِذِ الشَّيْطَانَ وَلِيًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُبِينًا

"(Шайтон айтди:) “Уларга буюраман – Аллоҳнинг яратганларини ўзгартирадилар”. Кимки Аллоҳни қўйиб, шайтонни дўст тутса (унинг айтганларини бажарса), демак, у аниқ зиён қилибди” (Нисо сураси, 119-оят).

Шунингдек, мазкур турдаги амалиётларнинг зарари семизликдан етадиган зарарга тенг ёки ундан кўп бўлган ҳолатларда ҳам қилиш мумкин эмас.

Кўпроқ аёлларда учраб турадиган яна бир муаммо ҳомиладорликдан кейинги асоратлар ёки бошқа сабабларга кўра қоринни “фартук”ка ўхшаб осилиб қолишини йўқотиш учун қилинадиган абдоминопластика деб аталувчи жарроҳлик амалиётининг ҳукми ҳам ҳудди мана шу шартлар билан жоиз бўлади, яъни шартларнинг ҳаммаси ёки улардан бири топилмаганда ҳаром бўлади. Бунда осилиб қолиб, инсонга машаққат етказаётан қоринни кесиб олиб ташланади. Валлоҳу аълам.

Саиджамол МАСАЙИТОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Фатво бўлими мудири ўринбосари

Мир Араб ўрта махсус ислом билим юрти мударриси

Тожиддинов Абдусамад

Покистоннинг етакчи ахборот агентликларининг «Islamabad Post»ва «Pakistan Economic Net» веб-сайтларида Ўзбекистоннинг республикадаги зиёрат туризмини ривожлантириш борасидаги саъй-ҳаракатларига бағишланган мақолалар хорижда кенг мақсадли аудитория орасида фаол тарғиб этилди.
Ўқувчиларнинг диққат-эътибори яқинда Халқаро ислом академиясида Ўзбекистоннинг хориждаги элчилари билан бўлиб ўтган учрашувга қаратилиб, унда мамлакатимизда зиёрат туризмини ривожлантириш билан боғлиқ долзарб масалалар муҳокама қилинди.
Таъкидландики, ҳозирги кунда янгиланиб, ҳар томонлама дунёга фаол очилаётган Ўзбекистонда туризмни ривожлантириш хорижликларни республикамизнинг жаҳонга машҳур диққатга сазовор жойлари, тарихий-маданий масканларига жалб этиш борасидаги муҳим қадамлардан биридир.
Бунда Ўзбекистоннинг бой тарихий, маънавий ва маданий меросига алоҳида эътибор қаратилмоқда.
"Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий, Баҳоуддин Нақшбанд, Маҳмуд Замахшарий, Ибн Сино, Беруний, Форобий ва бошқа мусулмон оламининг машҳур алломалари замонавий Ўзбекистон ҳудудида яшаб ижод қилдилар, уларнинг мақбаралари мамлакатда зиёрат туризмини ривожлантиришда муҳим роль ўйнайди", - деб ёзилади нашрларда.
Шу ўринда Туркия, Индонезия, Малайзия, Россия, Покистон, Хитой, Ҳиндистон, Япония, Европа ва Араб мамлакатлари фуқаролари орасида Ўзбекистонга зиёрат туризмига қизиқиш жуда юқори экани алоҳида таъкидланади. Бу ва бошқа манфаатдор давлатлар билан ҳамкорликни жадаллаштириш ва мустаҳкамлаш орқали бу йўналишда яхши натижаларга эришиш мумкин.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати