muslim.uz
Ҳайруллоҳ домла Турматов: Қарз беришнинг даражаси
«Ҳилол» номли янги илмий-маърифий журнал нашрдан чиқди
Мамлакатимиз оммавий ахборот воситалари сафига яна бир янги нашр қўшилди: «Hilol-nashr» нашриёт-матбаа мажмуаси муассислигида «Ҳилол» илмий-маърифий, ижтимоий-адабий журнали нашр этила бошланди. Журнални нашр этиш ғояси атоқли олим, фазилатли шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳимаҳуллоҳга тегишли бўлиб, у киши бошлаган катта илмий-маърифий ишларнинг узвий давоми саналади. «Соф Ислом маърифатини кенг ёйиш» шиори остида ўз фаолиятини бошлаган журналга динимиз таълимотларини ёритувчи зарур маълумотлар, маърифий суҳбатлар, амри маъруф ва наҳйи мункар қилиш асосида катта ислоҳотлар қаршисида турган халқимизга соф Ислом таълимотларини тушунтириш, мусулмонлар маърифатини оширишга ҳисса қўшиш вазифаси юкланган.
Журналнинг илк сонида «Тафсир», «Фиқҳ», «Саҳобалар ҳаёти», «Дунё олимлари эътирофи», «Насиҳат», «Фарзанд тарбияси», «Аёллар саҳифаси», «Адабиёт», «Машҳур масжидлар» каби ўнлаб рукнлар остида Ислом дини таълимоти ва мусулмонлар ҳаётига оид кўплаб қизиқарли материаллар эълон қилинган. Айниқса, машҳур араб олими шайх Муҳаммад Аввоманинг «Бу юртнинг илмга садоқатига гувоҳмиз!» номли мақоласи, Нақшбандия тариқатининг йирик намояндаларидан бири Зулфиқор Аҳмад Нақшбандий ҳазратларининг аёлларга эр билан муносабатларни яхшилаш борасида қилган насиҳатлари, фарзандлар қалбида Аллоҳ таолога муҳаббат уйғотиш йўллари ҳақидаги мақолалар ўқувчиларда катта қизиқиш уйғотиши мумкин.
Ҳар бир нашр ўз ўқувчиларининг муҳаббатини қозониш, уларнинг қалбига етиб бориш ва ўзаро мулоқотни кучайтириш орқалигина эътибор топади, оммалашади. Шу боис таҳририят ўқувчиларга мурожаат қилиб, журнал билан мунтазам ҳамкорлик қилиш, қимматли тавсия-маслаҳатлари, фикр-мулоҳазалари билан журнал фаолиятида иштирок этишга чорлайди.
Янги журнал мамлакатимизнинг барча мусулмонларига муборак бўлсин, унинг қадами қутлуғ келсин! Кўп йиллар давомида халқимизга буюк Аллоҳни танитиш, умумбашарият учун фойдали бўлган динимизнинг барча нодир, эзгу фазилатларини баён этиш, одамларимиз иймон-эътиқодини янада мустаҳкамлаш, уларга дин арконларини ўргатишда энг яхши ҳамкор ва йўлдош бўлишини Аллоҳнинг Ўзи муваффақ айласин!
Islom.uz портали таҳририяти
ХАБАРНОМА: Фуқаро Р.Каримов билан бўлиб ўтган жараён ҳақида
2019 йил 8 апрель куни Каримов Рустамбек исмли фуқаро Ўзбекистон мусулмонлари идораси раҳбарияти қабулига кириш учун ҳамроҳи “Тўлқин” исмли шахс билан бирга Ўзбекистон мусулмонлари идорасига келади. Масъуллар Р.Каримовни “Фуқаролар қабулини қайд қилиш журнали”га ёзиб қўйишган ва бироз кутишини айтишган. Лекин у одобсиз хатти-ҳаракатлар қилиб, ходимларга ҳурматсизлик қилган. Шунингдек, ўзининг “Фейсбук” ижтимоий тармоғидаги (Rustam Karim) саҳифаси орқали Диний идора ва уламоларни обрўсизлантирадиган, ҳақоратомуз ва истеҳзоли сўзларга тўла онлайн (жонли) чиқишлар қилган.
Жумладан, “Қўштирноқ ичидаги Шайх Аблулазиз Мансур билан учрашдик!...” ва “Диний идорага келдик, Инша Оллоҳ муфтий билан учрашиш ва ҳамма муаммолар ҳақида гаплашайликчи..., нима жавоб берар экан!..”, “Чойла билан кутиб олишаркан, чойини ичмайман, яна шерик бўлиб қолмай буларга (истеҳзомуз кулади)”, “... фалончи бобо” деган ибораларни ўзининг шахсий саҳифасида изоҳ қилиб қолдирган ва онлайн чиқишларида шундай гапларни айтган.
Р.Каримов Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Шайх Абдулазиз Мансур қабулига кирган.
Мулоқот жараёнида Р.Каримов ўзининг турли масалалардаги саволларини берган. Ушбу масалаларга Шайх Абдулазиз Мансур томонидан батафсил жавоб берилган. Шундай бўлсада, суҳбат жараёнида Р.Каримов Шайхга нисбатан одобсиз хатти-ҳаракатлар қилган ва бир неча ўринда суҳбатни бўлган. Мулоқот якунлангандан сўнг, Р.Каримов ҳурмат билан кузатиб қўйилган. Диний идорадан чиққач, у одоб-ахлоқ мезонларини четлаб, яна ўзининг “Фейсбук” саҳифаси орқали онлайн чиқиш қилган.
Аслида, мусулмон кишининг одоби, жамиятда ўзини тутиши, бошқалар билан муносабати қандай бўлишини Пайғамбаримиз алайҳиссалом ўз амалларида ва ҳадиси шарифларида қатъий белгилаб берганлар. Юқоридаги шахснинг ҳаракатлари ва ўзини тутиши набавий ахлоқ тугул, оддий инсонийлик нуқтаи назаридан ҳам мутлақо ножоиздир. На одоб, на илм, на олимларга нисбатан муҳаббати бор. Аксинча, жамиятда фитна уруғини сочиб, одамларни тарафкашликка чақирадиган шундайларни кўриб, Мир Алишер Навоий ҳазратлари бежиз қуйидаги байтни битмаган эканлар, дейсан киши:
Адаб ўргангилу илм ҳосил қил,
Аҳли маъноға ўзни восил қил.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Рамазонда бажарадиган амалларимиз
Аллоҳ таолонинг иродаси ва мадади билан муборак Рамазон ойида қуйидаги тўрт амалга астойдил киришамиз:
- Қуръонни ўқиб-ўрганиш.
- Ибодат.
- Илм.
- Садақа.
Қуръонни ўқиб-ўрганиш.
Рамазон “Қуръон ойи” деб аталади. Унда Қуръонга бўлган аҳамият: тиловат қилиш, ёд олиш, маъноларини тушуниб етиш тобора ортади. Бу ойда Қуръони Каримни тўғри ўқишни ўрганамиз, тажвид илмидан таълим оламиз, тиловатини пухта қиламиз, ўқиётганда тадаббур ва тафаккурни ўрнига қўямиз, маъноларини тушунишга ҳаракат қиламиз. Зеро, Қуръони Карим биз мусулмонлар тиловат қилишимиз, тушунишимиз, амал қилишимиз учун нозил қилинган.
Рамазон ойида Қуръонни тўғри ўқишни, маъноларини тушунишни йўлга қўйиб олсак, йил давомида Қуръон тиловатида ва унга амал қилишда бардавом бўламиз. Қуръон нозил бўлган пайтда саҳобаи киромлар аввало уни ўқиганлар, кейин тушунганлар, ундан кейин эса тушунганларига амал қилиб, сўнгра бошқаларга ҳам ўргатганлар. Натижада улар инсонлар учун чиқарилган энг яхши умматга айландилар.
Буюк тобеинлардан Абу Абдураҳмон Суламий раҳимаҳуллоҳ бундай деганлар: “Бизга Қуръон ўқиб берадиган Усмон ибн Аффон, Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳумо каби зотлар айтишганки, агар улар Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан ўнта оят ўргансалар, ундаги ҳукмларни, илмларни ўрганиб, унга амал қилмагунларича бошқа оятларга ўтишмас экан. Шу сабабли биз ҳам улардан Қуръонни, илмни ва амал қилишни биргаликда ўргангандик”.
Демак, улар аввал қироатни яхши ўзлаштиришган, кейин уни яхши тушунишган ва Қуръонга амал қилишни ҳам пухта бажаришган. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилган:
كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِّيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ
“Биз сенга нозил қилган Китоб муборакдир. Ақл эгалари унинг оятларини тадаббур қилишлари ва эслашлари учундир”. (Қуръон оятларидан ақлли киши эслатма олади) (Сод сураси, 29-оят).
Қуръон аввало яхшилаб тиловат қилинади, ундан кейин яхшилаб тушунилади, ундан кейин эса ихлос билан амал қилинади.
Унутмайликки, бу ойда Қуръондан бир ҳарф ўқиганга ўнта яхшилик ёзилади.
Ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Ким Аллоҳнинг Китобидан битта ҳарф ўқиса, унга битта ҳасана ёзилади, ёзилганда ҳам ўн баробар қилиб ёзилади. “Алиф лам мим” битта ҳарф демайман. Балки, “Алиф” битта ҳарф, “Лам” битта ҳарф, “Мим” битта ҳарфдир”. Термизий ривояти.
Ибодат.
Аллоҳнинг ёрдами билан барчамиз Рамазон ойида намозларимизни масжидларда жамоат билан адо этамиз.
Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: «Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Жамоат намози ёлғизнинг намозидан йигирма етти даража афзалдир», дедилар». Бешовларидан фақат Абу Довуд ривоят қилмаган.
Демак, бу ҳадиси шарифда айтилишига кўра, киши намозини масжидда жамоат билан адо этса, ўзи ёлғиз ўқиганидан кўра йигирма етти даража кўп савоб олар экан. Қолаверса, Рамазон ойида бир фарз учун бошқа ойлардаги етмишта фарзнинг савоби берилади. Энди бу ойда фарз намозларини жамоат билан адо этганга қанча савоб берилишини тасаввур қилаверинг! Ҳам жамоатнинг савоби, ҳам Рамазон ойининг баракасидан етмишта фарзнинг савоби!
Рамазон кечаларини таровеҳ, таҳажжуд намозлари, Қуръон тиловати, зикр билан ўтказишнинг савоби ниҳоятда улуғдир.
Имом Бухорий Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким Рамазонда иймон билан, савоб умидида қоим бўлса, ўтган гуноҳлари мағфират қилинади», дедилар».
Демак, бу ойнинг кундузларини рўзадор ҳолда ўтказганимиздек, кечаларини ҳам тоат-ибодат билан ўтказишга ҳаракат қилсак, ҳадисдаги ваъдага кўра олдинги гуноҳларимиз кечирилар экан.
Илм.
Рамазон илм-маърифат ойидир. Аллоҳ таоло Қуръонни Рамазон ойида нозил қила бошлади ва шу пайтдаги илк нозил бўлган оят “Ўқи!” эди. Шунинг ўзи ҳам бу ойнинг илм ойи эканини кўрсатади. Бу ойда дунёвий ишларимизни камайтириб, илм олишга кўпроқ вақт ажратамиз. Рўзанинг фазли ва ҳукмларига, тақво малакасини ҳосил қилишга оид китоб, рисола ва мақолаларни ўқиймиз, аудиоларни тинглаб, видеоларни томоша қиламиз. Бу ойда Қуръон, Тафсир, Ҳадис, Ақида, Фиқҳ, Руҳий тарбияга оид китобларни мутолаа қилиб, илмий савиямизни ошириб борамиз. Масжидларда бўладиган илмий-маърифий суҳбатларда иштирок этиб, ўзимизнинг илмимизни ошириб, билмаган нарсаларимизни ихлос билан ўрганиб борамиз.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда: «Албатта, Аллоҳдан бандалари ичидан фақат олимларигина қўрқарлар», деган.
Аллоҳ таолони таниш, Ундан қўрқиш учун ва Унинг розилигини топиш учун илм ўрганамиз.
Абу Дардо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «У киши Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: «Ким илм талаб қилиш йўлига юрса, Аллоҳ унга жаннат йўлини осон қилиб қўяди. Албатта, фаришталар толиби илмни рози қилиш учун қанотларини қўяди. Албатта, олимга осмондаги зотлар, ердаги зотлар, ҳатто сувдаги балиқлар ҳам истиғфор айтади. Олимнинг обиддан фазли худди ойнинг бошқа юлдузлардан фазлига ўхшайди. Албатта, олимлар пайғамбарларнинг меросхўрларидир. Албатта, пайғамбарлар динорни ҳам, дирҳамни ҳам мерос қолдирмаганлар. Албатта, улар илмни мерос қолдирганлар. Ким ўшани олса улуғ насибани олибди», деганларни эшитдим, деган эканлар». Абу Довуд ва Термизий ривоят қилишган. Лафз Термизийники.
Шу ҳадиснинг ўзиёқ илм ва олимларнинг, илм талаб қилувчининг фазли қандайлигини яққол кўрсатиб турибди.
Садақа.
Рамазон хайру саховат ва мурувват ойидир. Бу ойда ҳамма солиҳ амал қилишга, жумладан кўп садақа беришга ошиқади. Биз мўмин-мусулмонлар Ислом динининг устунларидан бири бўлмиш – закотимизни ҳам фақирларга айнан шу ойда берамиз. Ҳа, бу ой том маънода эҳсон ва хайриялар ойидир.
Имом Термизийнинг ҳадис тўпламларида Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда: «Садақанинг энг афзали Рамазонда қилинган садақадир» дейилган.
Юқорида айтганимиздек, бу ойдаги бир фарз амалга бошқа ойлардаги етмишта фарз амални қилганлик савоби берилади. Шунинг учун ҳам барча инсонлар бу ойда солиҳ амалларни кўпроқ қилишга уринадилар.
Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам яхшилик қилишда одамларнинг энг сахийси эдилар. У зотнинг энг сахий пайтлари эса, Рамазонда Жаброил мулоқотларига келганда бўлар эди.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким ҳалол касбдан топганидан бир дона хурмо миқдорича садақа қилса – ҳолбуки, Аллоҳ фақат ҳалолини қабул қилади – Аллоҳ уни ўнги билан яъни ниҳоятда хурсандлик ила қабул қилади. Сўнгра уни эгаси учун худди бирингиз ўз тойчоғини ўстирганидек ўстиради, ҳатто у тоғдек бўлиб кетади», дедилар».
Муттафақун алайҳ.
Шайх Муҳаммад Хайр Шаъъолнинг мавъизалари асосида
Нозимжон Иминжонов тайёрлади
Денгиз тубидаги қурт
Ҳикоя қилинишича, Аллоҳнинг Набийси Сулаймон алайҳиссалом денгиз соҳилида ўтирганларида, дон кўтариб денгиз тарафга юриб кетаётган чумолини кўриб қолдилар. Унга бироз тикилиб турдилар. Чумоли денгиз лабига етиб келгач, сувдан бир қурбақа чиқиб оғзини очиб турди, чумоли унинг оғзига кириб олди. Кейин қурбақа сув тубига шўнғиди. Бу ҳолни кўрган Сулаймон алайҳиссалом ҳайрон бўлдилар.
Орадан анча вақт ўтгач, қурбақа сувдан бошини кўтариб, оғзини очди. Бояги чумоли унинг оғзидан чиқиб, қуруқликка ўтиб олди. Аммо унда дон йўқ эди. Сулаймон алайҳиссалом уни олдиларига чорладилар ва сув остида нима қилгани, қаерга боргани ҳақида сўрадилар.
Кичкинагина чумоли: “Эй Аллоҳнинг Набийси, сиз кўриб турган шу денгиз тубида ичида коваги бор харсангтош бор. Унинг ичида эса кўзи кўр бир қурт яшайди. Аллоҳ таоло уни ўша ерда яратган. Қурт озуқа топиш учун ташқарига чиқа олмайди. Шунинг учун Аллоҳ таоло унинг озуқасини келтиришга мени вакил қилган. Мен унинг ризқини кўтариб келаман. Сувнинг ичига тушишим ва сувдан зарар кўрмаслигим учун Аллоҳ таоло бояги қурбақани бўйсундириб қўйган. У мени денгиз тубига олиб тушгач, харсангтош ковагига оғзини қўйиб туради. Мен ўша тешикдан ичкарига кириб, озуқани қуртга етказаман. Кейин ковакдан чиқиб, қурбақанинг оғзига ўтаман. У эса мени қуруқликка олиб чиқади” деб жавоб берди.
Сулаймон алайҳиссалом ундан: “Ўша қуртнинг тасбеҳини эшитганмисан?” деб сўрадилар. У: “Ҳа. Ўша қурт: “Эй, ушбу денгиз тубидаги харсангтош ичида яшайдиган мендек бир қуртга ризқимни етказиб, мени унутмаган Зот! Раҳматинг билан мўмин бандаларингни ҳам унутмагин!” деб дуо қилади” дея жавоб берди.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилган:
وَإِن مِّن شَيْءٍ إِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدَهِ
“Унинг ҳамди ила тасбеҳ айтмаган ҳеч бир нарса йўқ” (Исро сураси, 44-оят).
Аллоҳ таоло бошқа бир оятда эса бундай деган:
إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ
“Албатта, Аллоҳ Ўзи ризқ берувчи, қувват эгаси, шиддатлидир”. (Демак, Аллоҳ таоло инсу жиндан ризқ сўрамайди, балки уларга ризқ беради. Аллоҳнинг бирдан-бир ирода қилгани ибодатдир, инсу жинни яратишдан мақсад ҳам шудир. Лекин ибодатдан кимга фойда бор? Ибодат қилувчининг ўзига. Унга икки дунёнинг бахтини ибодат беради.) (Зарият сураси, 58-оят).
Қоронғу денгиз тубидаги жонсиз харсангтош ичида яшайдиган кичкина кўр қуртни унутмаган Зот мукаррам қилиб яратган бандаси бўлмиш инсонни унутармиди?! Йўқ, унутмайди!
“Вазиятларни бошқариш санъати” китобидан
Нозимжон Иминжонов таржимаси