Савол: Ассалому алайкум, Таҳажжуд (тунги намоз) қандай ўқилади: неча ракат бўлади, қачон дуо қилинади ва уни ўқишнинг энг маъқул вақти туннинг қайси вақти?

Жавоб: Таҳажжуд – хуфтон намозидан кейин ёки тунда бир неча соат ухлаб туриб ўқиладиган нафл ибодат. Шу боисдан уни “тунги намоз” ҳам деб атайдилар.  Агар бу намоз туннинг бир қисми ухлаб ўтказилгандан сўнг ўқилса, ана шунга “таҳажжуд” деб аталади. Таҳажжуд намозининг энг ками икки ракат, энг кўпи ўн икки ракат бўлади. Энг афзали, бу намозда ҳар икки ракатдан сўнг салом айтилганидир, деган олимларимиз.

Таҳажжуд қандай ўқилади?

1. Ният қилинади;
2. Ҳар икки ракатдан сўнг салом айтиб саккиз ракат ўқилгани маъқул. Бу билан азза-базза тунда уйқудан туриб, таҳорат олиб намоз ўқиган одам саждаларининг сонини кўпайтириб олади;
3. Ибн Обиддиннинг “Раддул Мухтор” китобида айтилишича, таҳажжудни ҳар тўрт ракатда салом айтиб ҳам ўқиса бўлади.
4. Таҳажжуд тўрт ракат қилиб ўқилганда тўрт ракатли бошқа намозларга ўхшаб ўқилаверади.

Ҳадиси шарифлардан бирида: “Тунги намозда бардавом бўлинг. Чунки у сизлардан олдинги мўътабар зотларнинг одати эди. Тунги сажда инсонни Аллоҳга яқинлаштириб, йўл қўйган гуноҳларидан фориғ қилади, кўплаб касалликлардан қутқаради ва гуноҳу масъият ишлардан қайтаради” (Термизий ривояти), дейилган.  Аллоҳ таоло Расулига хитобан: “Тунда (ярим кечада) уйғониб ўзингиз учун таҳажжудни (нафл намозини) ўқинг! Шоядки, Раббингиз Сизни (Қиёмат кунида) мақтовли (шафоат қиладиган) мақомда тирилтирса” (Исро, 79), деб марҳамат қилган.

Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам таҳажжуд намозини ҳеч қачон қочирмаганлар. Ҳатто оғир беморлик вақтларида ҳам таҳажжудни ўтирган ҳолларида ўқиганлар (Абу Довуд).

Робия ЖЎРАҚУЛОВА тайёрлади.

Савол: Калималарни хато қўллашнинг ёки диний атамаларни ўзгартиришнинг зарари йўқми?

Жавоб: Калималарни янглиш қўллаш, кишига балки ёқимлидек кўринар, аммо диний калималарни бузиб ишлатиш асло мумкин эмас. Чунки инсон биргина сўзни нотўғри қўллагани оқибатида диндан чиқиб қолиши мумкин. Диний калималарни жой-жойида ишлата олмаслик диний илмларда нуқсони борлиги сабабидан бўлади. Ҳатто динга ҳеч алоқаси йўқ баъзи кимсалар маҳмадоналик учун диний калималарни ишлатади. Масалан, ўқишга келган йилини образли қилиб гапирмоқчи бўлиб “Мен қишлоғимдан Тошкентга ҳижрат қилганимда” дейди.

Шаҳид калимаси соф исломий атама. Динсизларга ва ғайридинларга нисбатан бу сўзни  ишлатиб бўлмайди. Шунингдек, яратмоқ, кадар, мўъжиза, кароматга ўхшаган сўзлар ҳам ўрни-ўрнида қўлланмоғи лозим. Пайғамбар бир иш кўрсатса, масалан, сувнинг устида юрса, бунга мўъжиза дейилади; авлиё у ҳам сувнинг устидан юриб кетса, бу каромат бўлади. Солиҳ бир мусулмон ғайриоддий ишни бажарса, бу унинг фаросати дейилади. Бундай ишларни кофирлар сеҳр дейдилар. Кофирларнинг фикрича, Дажжолнинг инсонларни ўлдириб тирилтириши ҳам бир сеҳр. Сеҳр жисмларнинг физикавий хусусиятларини, шаклларини ўзгартиради. Модданинг таркибини ўзгартира олмайди. Мўъжиза ва каромат иккисини ҳам ўзгартиради.

Демак, мўъжиза фақат пайғамбарларга хос хислат. Бунинг учун мўъжиза савдосини қилиб, бировни мақташ учун “мўъжиза яратти” демоқ ёки “еттинчи қаватдан тушиб кетди, мўъжиза туфайли омон қолди” демоқ уларнинг пайғамбар эканини сўзлаш бўлади. Бунда ниятга боқилмайди, сўзга боқилади. Учраган ҳар касни пайғамбар деявериш эса куфр бўлади. Аллоҳ таолодан бошқасига яратувчи демак, масалан, “асар яратдим” каби – Яратувчини бир инсон демоқ мусулмон учун бағоят таҳликали. Яратувчи ёлғиз Аллоҳ таолодир. Қуръони каримда: “...Огоҳ бўлингизки, яратиш ва буюриш Унга хосдир. Оламларнинг Рабби бўлмиш Аллоҳ барокатлидир” (Аъроф 54), дейилган.

Баъзи кишилар Аллоҳ таоло яратган ишларга масалан, кўзнинг, қулоқнинг яратилишига қараб мўъжиза дейдилар. Асалари уясида Аллоҳ деган ёзувни кўрса, уни ҳам мўъжиза дейдилар. Бундай дейиш хато. Уларни кўрганда Аллоҳнинг қудрати, Аллоҳнинг ҳикмати дейиш керак бўлади.

Музаффархон АЪЗАМОВ тайёрлади.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев вилоятга ташрифини Биринчи Президентимиз Ислом Каримов қабрини зиёрат қилишдан бошлади. Зиёрат чоғида Қуръон тиловат қилиниб, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари марҳум Биринчи Президентимизнинг охиратлари обод бўлишини сўраб дуо қилдилар. Кейин Давлатимиз раҳбари  Ислом Каримов дафн этилган ҳудудда барпо этилаётган ёдгорлик мажмуасида бораётган ишлар билан танишиб, лойиҳани янада такомиллаштириш, зиёратчилар учун қулайликларни ошириш бўйича тавсиялар берди.

Сўнгра Президентимиз диний уламолар билан биргаликда Имом Бухорий ҳазратларининг қабрларини зиёрат қилиб, Имом ал-Бухорий номидаги халқаро тадқиқот маркази лойиҳаси билан яқиндан танишди.

Учрашув чоғида Юртбошимиз буюк бобокалонимиз қолдириб кетган бой илмий-маънавий меросни пухта ўрганиш, уни авлодларга мукаммал тарзда етказиш мақсадида ташкил этилаётган тадқиқот маркази Ватанимиз уламолари зиммасига юксак масъулият юклаши, улуғ аждодимизнинг муносиб ворисларини тарбиялашда тинимсиз меҳнат қилишлари, мазкур жараёнга янгича, замонавий услубда ёндашиш талаб этилишини айтиб ўтдилар.

Музей, кутубхона, илмий мажмуани ўз ичига олувчи Марказ юртимизда динимиз софлигини сақлаш, халқимиз маънавиятини юксалтириш, бой тарихимизни дунёга янада кўпроқ танитишга хизмат қиладиган муқаддас маскан бўлиб қолиши таъкидланди.

– Муҳаддислар пешвоси бўлган буюк мутафаккир бобомиз Имом Бухорий мангу қўним топган ушбу масканда ўзига хос маънавий-руҳий муҳит мавжуд, –деди давлатимиз раҳбари. – Мажмуага зиёратга келган одам бу марказга ҳам кириб, маънавий озиқ олсин, боболаримиз ҳикматларидан ўрганиб кетсин. Шунда уларнинг калбида улуғ аждодларимиз билан фахрланиш туйғуси ривож топади, айни пайтда шундай буюк зотларнинг авлоди масъулиятини ҳис этади. 

Янги марказда буюк муҳаддислар Имом Бухорий, Имом Термизий; улуғ фақиҳлар Бурҳониддин Марғиноний, Абуллайс Самарқандий; калом илмининг буюк мутафаккирлари Абу Мансур Ал-Мотуридий, Абул Муин Насафий каби аждодларимизнинг бебаҳо меросини алоҳида-алоҳида ўрганиш ва илмнинг ушбу соҳалари бўйича мукаммал билимга эга бўлган етук мутахассислар тайёрлашни йўлга қўйиш кўзда тутилаётгани айтилди. 

Шавкат Мирзиёев олимлар ва уламолар билан суҳбатда ушбу марказда тадқиқотчиларга Қуръони карим оятларини қироат билан ўқиш, тўғри талаффуз этиш, араб имлосида ёзиш – каллиграфия бўйича мамлакатимиз етакчи олимлари дарсларини йўлга қўйиш, хорижлик тадқиқотчилар учун малака оширишни таъсис этиш ҳақида сўзлади. 

Президентимиз Бухородаги Мир Араб мадрасасининг ҳам қадимги мавқеини тиклаш зарурлигини кўрсатиб ўтди. Мадраса биносини таъмирлаш ва замонавий технологиялар билан жиҳозлаш бўйича топшириқлар берди.  Шунингдек, юртбошимиз пойтахтдаги Ҳазрати Имом мажмуаси ҳудудида Ислом тараққиёт марказини ташкил этиш кўзда тутилаётганини ҳам айтиб ўтди.

Имом Бухорий мажмуаси атрофидаги савдо ва маиший хизмат кўрсатиш шохобчаларини реконструкция қилиш зиёратчилар учун қўшимча қулайлик яратиб, ҳудуд инфратузилмасини янада ривожлантиришда муҳим аҳамият касб этишига эътибор қаратилди. 

Президентимиз Махдуми Аъзам зиёратгоҳидан Имом Бухорий мажмуасигача бўлган йўл бўйида икки қаватли замонавий уйлар ва ижтимоий объектлар қуриш, ҳудудни ободонлаштириш бўйича мутасадди раҳбарларга топшириқлар берди. 

Имом ал-Бухорий номидаги халқаро тадқиқот маркази юртимизда ислом дини ривожи йўлида олиб борилаётган ислоҳотларнинг гултожи бўлмоқда. 

Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Самарқанд вилояти вакиллиги