muslim.uz
Абдулла Арипов Тожикистон бош вазири билан учрашди
Ўзбекистон Республикаси Бош вазири Абдулла Арипов Фарғона шаҳрида кеча, 16 июль куни Тожикистон Республикаси Бош вазири Қоҳир Расулзода билан учрашди. Бу ҳақда Ташқи ишлар вазирлиги матбуот хизмати маълум қилди.
Икки мамлакат вазирликлари ва идоралари, етакчи иқтисодий тузилмалари раҳбарлари ўрин олган делегацияларга бошчилик қилаётган ҳукумат раҳбарлари икки томонлама муносабатларнинг долзарб масалаларини кўриб чиқди.
Хусусан, олий даражадаги Ўзбекистон—Тожикистон учрашувига тайёргарлик жараёни муҳокама қилинди.
ЎМИ Матбуот хизмати
Бир оят тафсири: Аллоҳ қайтарганидан қайтинг!
Моида сурасининг 3-оятида бундай дейилган: “Сизларга ўлимтик, қон, чўчқа гўшти, Аллоҳдан бошқанинг номи ила сўйилган, бўғилиб ўлган, уриб ўлдирилган, йиқилиб ўлган, сузиб ўлдирилган, йиртқич еган ҳайвонлар ҳаром қилинди. Фақат (ўлмай туриб) сўйиб олсангиз (ҳалол). Ва бутларга атаб сўйилган ҳайвонлар ҳам, чўплар ила фол очишингиз ҳам ҳаром қилинди. Бундай қилишингиз фосиқликдир… Ким гуноҳга мойил бўлмаган ҳолида очликда музтар бўлса, албатта, Аллоҳ мағфиратли ва раҳмлидир”.
Аллоҳ таоло бандаларига кўплаб неъматларни тановул қилишни ҳалол қилиб қўйган, барчасининг асли ҳалол. Модомики, ҳаром нарса аралашмаса, истеъмол қилинаверади. Инсон шахси ёки амалининг унга таъсири йўқ. Мисол учун, нонни олайлик. Унинг буғдойини ким эккан, ким ўрган, қандай янчилган ёки қандай қилиб нонга айлантирилган – буларнинг аҳамияти йўқ, ҳаммаси истеъмол қилинаверади. Аммо, гўшт маҳсулотлари ҳақида бундай деб бўлмайди. Чунки гўшт тирик ҳайвондан олинади. Тирик жониворни гўштга айлантириш жараёни ва ундаги ният ҳамда эътиқод унинг ҳалол ёки ҳаромга айланишига сабаб бўлади. Шунинг учун ҳам, бу жараёнга, яъни, тирик ҳайвонни гўштга айлантириш жараёнига шариатда алоҳида эътибор берилади. Бир қанча шартлар қўйилади. Ўша шартлар вужудга келгандагина ўша ҳайвон гўшти ҳалол ҳисобланиб, истеъмолига рухсат берилади. Бу шартларнинг бошида ҳайвоннинг жонини чиқариш пайтида унга жон берган Аллоҳ номини зикр қилиш туради. Бу иш қилинмаса, катта маънавий жиноят содир бўлган бўлади, шу сабабли унинг гўшти ҳаромга айланади.
Ушбу оятда гўшти ҳаромга айланиб қоладиган ҳайвонлардан бир неча тоифаси зикр этилган. Ўлимтик (ўзи ўлиб қолган ҳайвон), ҳайвон сўйилганда ундан оқадиган қон ва чўчқа гўшти шулар жумласидандир. Буларнинг ҳаром қилингани ҳикматлари, тиббий сирлари ҳақида «Бақара» сураси тафсирида батафсил сўз юритилган. «Аллоҳдан бошқанинг номи ила сўйилган» ҳайвон гўштининг ҳам ҳаром бўлиши, олдин айтганимиздек, унинг иймон тақозосига тўғри келмаганидандир, уни яратган ва унга жон берган Зот номини қўйиб, бошқанинг номи ила сўйилганидандир.
«Бўғилиб ўлган» ҳайвон бўғилиш оқибатида ўлган бўлса, гўшти ҳаромдир. Унга ҳам Аллоҳнинг номи айтилмаган, ҳам қони ичига тарқаб, гўшт зарарли ҳолга келган бўлади. «Уриб ўлдирилган» ҳайвонда ҳам аввалги ҳолдаги ҳикмат туфайли ҳаромлик ҳукми бор. Бирор ҳайвонни тош, ёғоч ёки шунга ўхшаш нарсалар билан уриб ўлдирилган бўлса, унинг гўшти ҳаромга айланади. «Йиқилиб ўлган»га келсак, тоғданми, баланд жойданми йиқилиб ўлган ҳайвонларнинг гўшти ҳам ҳаром саналади.
«Сузиб ўлдирилган» – икки ҳайвон бир-бири билан сузишсаю, бири ўлиб қолса, унинг гўшти ҳам ҳаромдир. «Йиртқич еган ҳайвон ҳаром қилинди». Яъни, бир йиртқич ҳайвон мазкур гўшти ҳалол ҳайвонга ҳужум қилиб еса, ўлдирса, ундан ортиб қолган гўшт ҳаром ҳисобланади. «Магар (ўлмай туриб) сўйиб олсангиз (ҳалол)» Мазкур ҳолатларга дучор бўлган ҳайвонлар ўлмай туриб сўйиб юборилса, гўшти ҳалол бўлади. «Бутларга атаб сўйилган ҳайвонлар ҳам».
Жоҳилий арабларнинг турли бутлари бўлиб, уларга атаб жонлиқ сўйишар ва қонини ўша бутларга суртишар эди. Бундай ҳайвонларнинг гўшти, гарчи Аллоҳнинг номини айтиб сўйилган бўлса ҳам, бутларга аталгани учун ҳаромдир. Оят давомида катта маънавий ҳаром иш ҳам зикр этилган: «чўплар ила фол очишингиз ҳам ҳаром қилинди».
Жоҳилият даврида бутхоналарда хизмат қилувчи коҳинлар ҳузурида бир махсус идишда учта ёки еттита чўп турар эди. Уларга турли иборалар,
жумладан, «Роббим буюрди» ёки «Роббим қайтарди» деган иборалар ёзилган бўларди. Бирор ишни қилиш ёки қилмасликда иккиланган одам коҳинга у-бу нарса бериб, фол очишни сўрарди. Шунда коҳин идишдаги чўпларни аралаштириб, фол очирувчига тутар, у идишдаги чўплардан бирини тортганда «Роббим буюрди» деб ёзилган чўп чиқса, ишни қилишга, «Роббим қайтарди» деб ёзилгани чиқса, ишни қилмасликка амр этар эди. Бошқа чўп чиқса, яна пул олиб, қайтадан фол очарди. Худди шу услуб қиморнинг бир турида ҳам қўлланар эди. Буларнинг ҳаммаси ҳаром қилинди. «Бундай қилишингиз фосиқликдир». Аллоҳ ҳаром қилган ишларни қилишингиз фосиқлик, яъни, дин амридан чиқишдир. Юқоридаги ҳукмларда айрим ҳолатлардаги гўштларнинг ҳаром экани таъкидланган эди. Охирги жумлада эса, истисно тариқасида музтарлик (заруратлик) ҳолатида ҳукм нима бўлиши ўргатилмоқда. Яъни, айтайлик, инсон очликдан музтар бўлди – қийин ҳолга тушиб қолди, егани овқати йўқ, фақат ҳаром қилинган гўштлар бор, холос. Булар ҳаром, деб улардан истеъмол қилмаса, ҳалок бўлади.
Нима қилиши керак? Мана шундай ҳолда, гуноҳга мойил бўлмаган ҳолда, яъни, ўзини ҳалокатдан сақлаб қоладиган миқдорда ўша ҳаром нарсадан истеъмол қилса, бўлади. Ночорликдан қилинган бу иш учун Аллоҳ уни маломат қилмайди, жазога тортмайди. Зотан, Аллоҳ мағфиратли ва раҳмли Зотдир.
Ирода НОДИРОВА
“Хадичаи кубро” аёл-қиз ўрта махсус
ислом билим юрти талабаси
Мбаппе ЖЧ ғолиблиги учун мукофот пулини хайрия қилади
Франция терма жамоаси ҳужумчиси Килиан Мбаппе ЖЧ-2018 мусобақаси учун бериладиган мукофот пулини хайрия қилади дея хабар беради L'Equipe.
19 ёшли футболчи мусобақада ишлаб топга пулини ногирон болалар учун бепул спорт сабоқлари уюштирадиган акция ҳисобига ўтказади.
Мбаппе жаҳон чемпионатида 4 та гол урди.
Ҳаёт манбаимиз исрофи ёхуд оби ҳаёт ҳақида ўйлар
Ўзбекистонда бир одам соқол олишга ўртача 20 литр сув сарфлайди. Бу ҳақда 2000 йил Олий Мажлисда бўлиб ўтган йиғилишда айтилган эди. Ўтган ўн саккиз йил мобайнида қанчадан қанча йигитларимизнинг соқоли чиқди-ю, аммо ўша сарфланаётган 20 литр сув 21 литрга чиқса чиққандир, аммо 19 литрга тушгани йўқ.
Европаликлар эса соқол олишга 200 грамм сув сарфлайди. Бунинг сабаби бизнинг соқолимиз европаликларнинг соқолидан 100 баробар кўплигида эмас, биз шунчаки сув жўмрагини очиб қўйиб 100 баробар кўп сувни оқизиб юборишимизда, холос.
Лекин бунинг акси ўлароқ Европа чучук сув захираларига қуруқ иқлимли бизнинг минтақадан кўра, 100 баробар бўлмаса ҳам анчагина бой.
Аллоҳ таолонинг иродаси ила бу йил нафақат бизнинг минтақада, балки қуруқ иқлимли барча ҳудудларда сув танқислиги кузатилди. Ҳатто баъзи ўлкаларда шиддатли қурғоқчилик кузатилмоқда. Шукрлар бўлсинки, Раббимиз бизнинг юртимизда ҳам сув неъматини бир оз тортиб қўйди-ю, қаттиқ қурғоқчилик билан синамади. Бунда Ватанимиз бўйлаб ўтказилган Қуръон мусобақасида қилинган тиловатлар, дуоларнинг ҳиссаси катта бўлди, албатта...
Аслида намчил ўлкаларда вақти-вақти билан сув тошқинлари бўлиб туриши – АҚШ, Британия, Япония... қуруқ иқлимли ҳудудларда қурғоқчиликлар, сув танқисликлари бўлиб туриши табиий ҳодиса. Уларнинг машҳурлари ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу даврида Арабистон ярим оролида юз берган даҳшатли қурғоқчилик, Амир Темур ҳазратлари даврида Мовароуннаҳрда бўлган шиддатли қурғоқчилик, 1932-33 йиллардаги миллионлаб одамнинг ёстиғини қуритган очарчилик, собиқ шўро давридаги 1985-86 йиллардаги қурғоқчилик, 2000-2001 йил юртимизда содир бўлган қурғоқчиликлардир.
Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу, Амир Темур раҳматуллоҳи алайҳ, Ислом Каримов раҳматли даврида қурғоқчилик сабабли аҳоли унчалик зарар кўрмади. Бу синовдан давлат раҳбарининг омилкорлиги сабабли мамлакат ва халқ беталофат чиқди. Бироқ собиқ шўро давридаги қурғоқчиликлар сабабли халқнинг бошига кўп офатлар ёғилди.
Муҳтарам Президентимиз Шавкат Мирзиёев бу йил об-ҳавонинг унчалик ўнғай келмаганига вегетация даврининг бошиданоқ эътибор қаратиб, сувнинг боридан самарали фойдаланиш, деҳқонларимизнинг беҳуда меҳнат сарф-харажатлар қилиб қўйишининг олдини олишга алоҳида аҳамият берди. Хусусан, 28 май куни Президентимиз раислигида ўтказилган видеоселектор йиғилишида Ўзбекистонда сув танқислиги сабабли шоли экиладиган майдонлар 162 мингдан 94 минг гектаргача қисқартирилиши айтилди. Гуруч савдоси билан шуғулланувчи, бозорнинг авзойини тез англайдиган учар савдогарларимиз ўша куниёқ гуручнинг нархини икки баробарга оширди. Бозордаги гуручнинг нархи кечагина олганидан нақд икки баробар ошиб қолганини кўриб содда харидорлар ҳайрону лол бўлиб, ўзи ҳамишаги бозоримиздаманми, дея атрофни кўздан кечириб ёқа ушлаб қолди.
Шунингдек, ўша кунги видеоселекторда сув танқислиги кутилаётган Қашқадарё вилоятида такрорий экин майдонлари 30 минг гектарга, Самарқанд вилоятида 42 минг гектарга, Бухоро вилоятида 20 минг гектарга, Навоий вилоятида 14 минг гектарга ва Қорақалпоғистонда 10 минг гектарга камайтирилиши маълум қилинди. Бунинг ҳисобига дуккакли ўсимликлар нархи ҳам юқори сапчиди.
Ҳа, майли, бошлари омон бўлсин, ҳар қандай имкониятдан одамлар ўзларининг феъл-атворидан чиқиб фодаланади-да, бунинг учун бировни маломат қилиш – нега ҳамма ҳар тарафга қараб юради, ҳамма бир тарафга қараб тартиб билан юрсин дея кўчага калтак кўтариб чиққан дарвешнинг ишига ўхшаб қолади...
Сўлим Фарғона вилоятида Бештерак деган маҳалла фуқаролар йиғини, ўша ерда Ўртақишлоқ деган қишлоқ борлигини кўпчилик юртдошларимиз билмас эди. Ана шу қишлоқда яшовчи пири бадавлат отахону онахон Мамарасул ака ва унинг турмуш ўртоғи Мунаввара опа муборак ҳаж сафарига бориш учун йиллар давомида мисқоллаб 44 миллион сўм йиққан эдилар. Улар ана шу маблағини Ўртақишлоқ аҳолиси учун қудуқ қазиб, минорасини ўрнатишга сарфладилар.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда сувни ҳаёт манбаи қилиб қўйганини таъкидлаб кўплаб оятлар келтирган. Жумладан, «Биз осмондан баракотли сув — ёмғир ёғдириб, унинг ёрдамида боғ-роғларни ва ўриб олинувчи дон-дунларни ҳамда тизилган (мевали) новдалари бўлган баланд хурмоларни ундириб-ўстирдик. Бандаларга ризқ бўлсин учун (мана шундай қилдик). Яна у (сув) ёрдамида ўлик шаҳарни − ерни тирилтирдик (Ўликларнинг ўз қабрларидан қайта тирилиб) чиқишлари ҳам мана шундай бўлур» (Қоф сураси, 9-11-оятлар).
Дарҳақиқиат, сув экинларимизни, чорвамизни суғорадиган, ўзимизнинг чанқоғимизни босиб, танимизни поклайдиган, турли касалликлардан ҳимоя қиладиган неъмат бўлиш баробарида унинг яна бир гўзал фазилати бор экан: Мичиган университети олимлари етарлича сув ичмаслик ортиқча вазн йиғишга сабаб бўлиши мумкинлигини кўрсатувчи янги маълумотларга эга бўлишди. Бу эса ичимлик суви семизлик билан курашишда ёрдам бериши мумкинлиги тўғрисидаги фикрни қўллаб-қувватлайди.
Раббимиз Мўминун сурасида сувни аниқ ўлчов билан қор-ёмғир қилиб ерга жойлаб қўйганини айтган. Демак, бу йилги ўлчовда юртимизга одатдагидан камроқ сув тақсим қилинганки, бунинг ҳикмати – сув неъматининг қадрини янада теранроқ ҳис этиб, ақлимизни кўпроқ ишлатиб, одатдагидан-да омилкор бўлайлик, сувдан тежаб-тергаб фойдаланайлик. Ана шунда Парвардигоримиз бу бебаҳо неъматни яна мўл-кўл қилиб беради, иншоаллоҳ.
Дамин ЖУМАҚУЛ,
ЎМИ Матбуот хизмати
Ақлли бола
Доимо донишманд ва олимларни меҳмонга чақириб, дуоларини олиб турадиган бир саховатли киши доимий одатига кўра яна олимларни уйига таклиф қилди. Меҳмонлар ичида кекса, таниқли олим ҳам бор эди. Зиёфат охирида ўша олим:
– Азизлар! Биз ҳам кексайдик, умримиз ўтиб бормоқда. Бизда бўлган илмлардан манфаатдор бўлиб қолинг, билмаганларингизни сўранг, қўлимдан келганича жавоб берай, – деди йиғилганларга қараб. Ҳамма жим, савол беришга ҳеч ким ботина олмай турган бир маҳалда, даҳлизда ўтирганлар ичидан ёши ўнларни қоралаб қолган бир бола қўлини кўксига қўйиб гўзал одоб билан:
– Ҳазрат! Айбга буюрмангизу каминанинг кичик бир саволи бор, – деди.
– Баракалла болам, саволингизни тортинмасдан сўрайверинг, – деди олим боланинг ақлу одобидан хурсанд бўлиб.
– Кексаликка етиб, азизу мукаррам бўлишим учун нима қилишим керак? – деди бошини хиёл эгиб.
– Офарин, энг улуғ саволни бердингиз. Бу саволингизга тонггача жавоб берсам ҳам вақт етмайди. Шундай бўлса-да, қисқача жавоб бераман. Кексайганда азиз бўлиш учун ота-онангизни хизматини қилиб, дуосини олинг, яқинларингиз билан қариндошлик ришталарини мустаҳкамланг, олим ва яхши инсонлар даврасида бўлиб, ҳурмат қозонинг! Шунда умрингиз узун, кексайганда, албатта, ҳурмату иззатда бўласиз, деб бола ҳақига хайрли дуо қилди.
Эй азиз фарзанд! Бу ҳикоядан олимлар суҳбатида ўтирганлар маънисиз лағв сўзлар айтишдан тийилиб, ўзларига фойдали саволлар берсинлар. Олимнинг илмидан фойдаланиб қолишсин. Ёшлар олимдан савол сўраганда одоб қоидаларига риоя қилиб, олимнинг кўнглини қолдирмайдиган, ранжитмайдиган қилиб, тавозе билан савол берсин! Албатта, дуо ва меҳр инсон умрини узайтириб, ризқни баракали қилади, бахтиёр умрнинг омили бўлади.
Умри, ёши ортар олқиш олганни,
Қарғиш тегмай қолмас, ёшни синдирар.
Демак, яхши дуо умрни узайтирса, қарғиш ёш умрларни заволга учратиб, ёш ғунчани очилмасдан хазон қилади.
“Қасамини бузган қиз” китобидан олинди
Мақолалар
