Аллоҳ таолонинг марҳаматининг кенглигини қарангки, биз бандаларига Исломни дин, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламни пайғамбар, Қуръони каримни дунё ҳаётига дастур, қиёматда эса шафоатчи қилиб берди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қуръонни ўқинглар! Зеро, Қуръон қиёмат куни шафоат қилади” (Имом Муслим ривояти), деб бизга уни ўқишнинг фойдаси қанчалик кўплигининг хабарини бердилар.

Яна бир ҳадиси шарифда эса: “Сизларнинг яхшиларингиз Қуръонни ўрганиб, ўргатганингиздир” (Имом Бухорий ривояти), дея яхшиларимизнинг ким эканини ҳам англатдилар.

Қуръони карим Аллоҳнинг каломи бўлгани туфайли Саодат асридан  бошлабоқ уни фасоҳат билан ўқишга катта эътибор қаратиб келинмоқда. Аллоҳ таоло барчамизни зеҳн, хотира, ғайрат-шижоатдан бенасиб этмаган бўлса-да, Қуръони каримни ёдлаб олишдек бахт ҳаммага ҳам насиб этавермайди. Алалхусус, уни фасоҳат билан ўқиш эса ҳофизул Қуръонларга насиб этадиган бебаҳо неъматдир.

Буни қарангки, Қуръони каримни ёдга олгандан сўнг ҳофизлик масаласи ҳам ўртага чиқиб, қоридан Аллоҳ таоло ато этган ширали ва баланд овоз, кучли нафас,  нафасни узоқ вақт тутиб тура олиш ва яна кўплаб фазилатларни талаб қилар экан.

Айни кунларда Кувайтда  12 апрель куни бошланган VIII Халқаро  Қуръони карим мусобақаси давом этаётганидан хабардормиз. 

Дунёнинг 80 давлатидан 124 нафар вакиллар тўртта ниҳоятда жиддий йўналишлар бўйича беллашаётган мусобақада юртимизнинг икки нафар вакили – Тошкент ислом институти талабаси Аъло Нуриддинов ва “Саййид Муҳйиддин махдум” Ислом билим юрти талабаси Аҳмадулло Абдуҳалимов ҳам иштирок этмоқда.  

26 апрель куни эса пойтахтимиздаги “Хожа Аламбардор” масжидида Ўзбекистон мусулмонлари идорасида ўтказиладиган “XXVII Қорилар мусобақаси” кўрик-танловининг Республика босқичида бошланади.

Унда ёш қори ва қорияларимиз мураттаблик, мужаввидлик йўналиши бўйича Мадина мусҳафига мувофиқ тажвид қоидаларига риоя қилиб ўқиш юзасидан баҳслашадилар.

Ушбу мусобақа юртимиздан кўплаб мураттаб қорилар етишиб чиқишига, ёш қориларимиз ва қорияларимизнинг ўзларидаги истеъдодини намоён этишига, уларнинг бошқа юртларга ҳам бориб қорилар мусобақаларида иштирок этиб қайтишига, улардаги ҳофизлик санъатининг кўпчилик эътирофига сазовор бўлишига, юртимиз шарафининг юксалишига ҳисса бўлиб қўшилади. Мана бугун Қувайтдаги Халқаро мусобақа қатнашчилари бўлиб турган Аълохон ва Аҳмадуллохонлар ҳам ана шундай мусобақаларда тобланиб, обдон пишигандан сўнг устозларнинг, элнинг дуосини олиб йўлга чиққанлар.

Муҳтарам  ҳожиларимиздан бири гапириб берган эканлар. У киши бундан бир неча йил ҳаж амалларини бажариб келган экан. Маккаи Мукаррамада, Мадинаи Мунавварада қориларнинг гўзал тиловатларини тинглаб қалблари юмшаб юм-юм йиғлабди. Кейин дўконга кириб таржимон ёрдамидами, бир чорасини қилибми, хуллас, энг зўр қорининг кассетасини беришини сўрабди. Дўкончи бир кассетани қўлига олиб жуда кўп вақт тўлқинланиб гапирибди. Ҳожи ака унинг гапларини тушунмаса-да, берилиб мақтаётганини тушунибди. Хонасига келиб завқи ичига сиғмай ҳамхонасига кассетани кўрсатган экан, ҳамхонаси арабча ёзувни тутила-тутила “Ўзбекистон, Раҳматулло қори Обидов” деб ўқибди-да, Эй ўзимизнинг Раҳматулло қорими? Деб ҳайрон бўлиб қолибди...

Ана, юртимизнинг шонини, миллатимизнинг шарафини қаранг! Ҳазрати Усмон Мусҳафи сақланаётган муборак маконда бундан ўзгача бўлиши мумкинми!..

Ёш қориларимизнинг ҳам катта ютуқларга эришиб, кўрик-танловда яхши ўринларни олишини ва келажакда дунёнинг энг машҳур қориларидан бўлишини тилаб қоламиз.   

Дамин ЖУМАҚУЛ. журналист

Қорилар мусобақаси иштирокчиларининг билим даражаларини

Б А Ҳ О Л А Ш   М Е З О Н И

1. Мусобақа иштирокчиларининг билим даражалари 100 баллик тизим асосида баҳоланади.
2. Мураттаблик йўналиши бўйича баллар қуйидагича тақсимланади:

       а- Ҳифз учун- 40 балл;

       б- Тажвид учун - 40 балл;

       в- Тараннум учун - 10 балл;

       г- Савт учун- 10 балл.

3. Мужаввидлик йўналиши бўйича баллар қуйидагича тақсимланади:

       а- Тажвидга риоя қилиши- 30 балл;

       б- Тажвид қоидаларини билиши учун- 20 балл;

       в- Ёддан ўқигани учун - 20 балл;

       г- Тараннум учун - 15 балл;

       д- Савт учун- 15 балл.

4. Берилган саволларга Мадина мусҳафига мувофиқ тажвид қоидаларига риоя қилиб ўқиш шарт.
5. Иштирокчилар қуйидаги баҳолаш мезонлари асосида баҳоланадилар:

5.1. Иштирокчи ҳифзда адашса ёки қўпол хато (яъни, лаҳни жалий) қилса, масалан ҳарфни ёки ҳаракатни алмаштириб қўйса, қуйидагича баҳоланади:

5.1.1. Агар иштирокчи ҳифзда хатога йўл қўйса, унга танбеҳ берилади ва ҳифзи учун ажратилган мураттаб йўналишидаги 40 балл ва мужаввид йўналишидаги 20 баллдан 0.5 балл олиб ташланади. Агар тўғрилай олмаса иккинчи бор танбеҳ берилади ва яна 0.5 балл олиб ташланади. Яна тўғрилай олмаса унга луқма (айтиб) берилади ва 1 балл олиб ташланади. Шунда жами бўлиб 2 балл олиб ташланади.

5.1.2. Агар иштирокчига ҳеч қандай танбеҳсиз луқма берилса, масалан қироатда тўхтаб қолди, ундан 2 балл олиб ташланади. Демак, ҳар бир луқма бериш, хоҳ у икки  танбеҳ билан, хоҳ бир танбеҳ билан, хоҳ умуман танбеҳсиз бўлсин, ундан 2 балл олиб ташланади.

5.1.3. Агар иштирокчига “фалон сурани ўқи” дейилса, у сурани бошлашни билиши лозим. Агар билмаса унга луқма берилади ва ҳифздаги каби 2 балл олиб ташланади.

5.1.4. Гарчи иштирокчи саволнинг дастлабки онларида бир калима ўқимасдан хатога йўл қўйса ҳам унга юқоридаги бандлардаги шартлар қўлланилади.

5.1.5. Агар иштирокчи танбеҳдан олдин хатосини тўғриласа, ёки танбеҳ билан бир пайтда хатосини тўғриласа ундан балл олинмайди.

5.2. Иштирокчи тажвид билан ўқишда хатога йўл қўйса, қуйидагича баҳоланади:

5.2.1. Тажвидда ҳар бир хато учун мураттаб йўналишдаги тажвид учун ажратилган 40 балл ва мужаввид йўналишидаги 30 баллдан 0.5 балл олиб ташланади. Айнан бир хатонинг ўзи неча бор такрорланса шунча марта 0.5 баллдан олиб ташланади.

5.2.2. Агар иштирокчи ҳифзда хатога йўл қўйса ва унга танбеҳ берилса, тўғрилаш учун ортга қайтиб ўқийдиган бўлса қайтиш жараёнида ҳам тажвидга риоя қилиши талаб этилади. Акс ҳолда ундан тажвидга олинадиган балл олиб ташланади.

5.2.3. Агар иштирокчи тажвидда хато қилса ва танбеҳдан олдин дарҳол ўзи тўғриласа ундан балл олинмайди. Бифроқ бу хато мусобақа ниҳоясида унинг зарарига ҳал қилувчи омил бўлиши мумкин.

5.3. Агар иштирокчи сура аввалида “басмала” ўқишни тарк қилса, унга танбеҳ берилади лекин ҳеч қандай балл олиб ташланмайди.

6. Ҳар бир ҳакам ўзининг йўналиши бўйича иштирокчига балларни рақам ва ёзув билан белгилаб боради.
7. Ҳайъат раиси бошчилигида камида учта ҳакам иштирокчининг заифлигига келишса, саволнинг миқдорини камайтиришлари мумкин, барчасига жавоб кутишлари шарт эмас.
8. Ҳайъат аъзолари натижа эълон қилингунига қадар иштирокчилар тўплаган балларни сир сақлашлари лозим.

Савол: Ассалому алайкум. Баъзи мамлакатларда жума намозини аёллар масжидга бориб ўқишади. Исломда аёллар масжидга бориб намоз ўқиши  мумкинми. Шу ҳақда аниқроқ маълумот бериб ўтсангиз. 

Жавоб: Ва алайкум ассалом!

Ҳанафий мазҳабида эркаклар учун намозни жамоат билан ўқишнинг ҳукми суннати муаккада яъни вожибга яқин бўлган суннатдир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Жамоат билан ўқилган намоз сизлардан бирингизнинг ўзи ёлғиз ўқиган намозидан йигир беш бўлак (яна бир ривоятда йигирма беш даража) афзал-савоби ортиқ бўлур”, деганлар. (Имом Бухорий ва Муслим ривояти).

Барча манбаларда фарз намозларни шаръий узри бўлмагани  ҳолда масжидда адо этишни тарк қилган эркак киши гуноҳкор бўлиши айтилган.  

Аёлларнинг фарз намозларни масжидга келиб, эркакларни ортидан саф тортиб, бир имомга иқтидо қилиб, жамоат бўлиб ўқишлари борасида турли фикрлар бор. Аввало, бу борадаги ҳадиси шарифларни айтиб ўтамиз:

Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Аллоҳнинг чўрилари(яъни хотин кишилар)ни Аллоҳнинг масжидларидан ман қилмангиз. Лекин улар (масжидга чиқсалар) хушбўйланмаган ҳолда чиқсинлар”, деганлар. (Абу Довуд ривояти).

Бу ҳадисда эркак кишиларга аёлларнинг жамоат намозига чиқишидан қайтармасликларини буюриб, аёлларни бегона эркаклар эътиборини ўзига тортувчи барча омилларни қилишдан қайтармоқда.

Абдуллоҳ ибн Умар разияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Аёлларингизни масжидлар(га чиқиш)дан ман қилмангиз. Ва уларга уйларида намоз ўқишлари ўзлари учун яхшироқдир”, деганлар. (Абу Довуд ривояти).  

Бу ҳадиси шарифда аёллар фарз намозларни ўз уйларида ўқишлари ўзлари учун хайрли ва афзал экани айтилмоқда. Барча далилларда уларга номаҳрам эркакларнинг кўзи тушиши ортидан бирор фитна-номақбул иш келиб чиқиш хавфи бўлмаган ҳолларда аёлларнинг масжидга чиқишлари жоиз – вожиб ёки суннат эмас, фақат рухсат – экани таъкидланган. Агар фитна хавфи бўлса, жоиз бўлмаслигида шубҳа йўқ. Оиша онамиз разияллоҳу анҳо ҳам айнан шу маънога урғу бериб, бундай деганлар: “Агар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳозирги аёллар пайдо қилган нарсаларни кўрганларида эди – худди Бану Исроил қавмининг аёллари ман этигани каби – буларни ҳам масжидга чиқишдан ман қилган бўлар эдилар”.  

(Имом Бухорий ривояти).

Юқорида зикр қилинган ва бошқа кўплаб далилларни ўрганган фақиҳлар қуйидаги фикрларни айтганлар:

Аллома Бадруддин Айнийнинг “Ал-Биноя шарҳул-Ҳидоя” китобида Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ ва баъзи буюк мужтаҳид имомлар фитна хавфи бўлмаган ҳолларда қария кампирлар бомдод, шом, хуфтон намозларига масжидга чиқишларига рухсат берганларини, кейинчалик замонлар анча  ўзгариб, фисқ-у фасод кенг тарқаган пайтдаги фақиҳлар ҳатто кампирларни ҳам ҳеч бир намозни, на тунги ва на кундузги намоз бўлсин, масжидда ўқишларига рухсат бермай, қаттиқ ман қилганларини айтганлар. Ёш қиз ва жувонларни ҳар қайси намозни жамоатда ўқишини барча фақиҳлар бир овоздан ман қилган. Чунки улар бор жой фитнадан холи бўлмаслиги аниқ.    

Аллома Алоуддин Косоний раҳимаҳуллоҳнинг “Бадоеъус-Саноеъ фий тартибиш-шароеъ” китобларида қуйидача баён қилинади:

“...Аёлларга намозни жамоат билан адо қилиш вожиб бўлмайди... Чунки аёлларнинг жамоат намозларига чиқишида фитна бордир”.  

Буюк фақиҳ Мулла Али қори раҳимаҳуллоҳ ҳам “Фатҳу бобил-иноя би шарҳин-нуқоя” китобида бу масалани атрофлича баҳс қилиб, қуйидагича хулосани айтганлар:

Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ кампирларга қоронғуда ўқиладиган намозларни жамоат билан ўқишга рухсат берган бўлсалар-да, ҳозирги фасод замонда уларни ҳам ёш қиз ва жувонлар каби масжидга келишларидан ман қилиш керак. Бунга Оиша онамизнинг юқорида зикр қилинган сўзларини далил қилганлар.

Аёллар уйларида ўзлари жамоат бўлиб намоз ўқисалар жоиз. Фақат, бир шарти бор – имом бўлаётган аёл сафнинг ўртасида, иқтидо қилган аёллар билан бир қаторда туриши керак. Бир саф ёки бироз олдинга туриб олса, яққол кўзга ташланиб қолгани учун макруҳ бўлади

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев пойтахтимизда амалга оширилаётган бунёдкорлик ишлари, ижтимоий-иқтисодий лойиҳалар билан танишиш, халқ билан мулоқот қилиш мақсадида 21 апрель куни Тошкент шаҳрининг Олмазор туманида бўлди.

Мамлакатимиз раҳбари мазкур тумандаги “Имом ат-Термизий” жоме масжидига ҳам ташриф буюриб, уламолар ва нуронийлар билан суҳбатлашди.

Ислом маданияти ривожига улкан ҳисса қўшган буюк ватандошимиз Абу Исо Муҳаммад Термизий ва термизий алломаларнинг беназир меросини илмий асосда чуқур ўрганиш бўйича самарали ишлар амалга оширилаётгани таъкидланди.

Президентимиз буюк аллома бобомиз номидаги “Имом ат-Термизий” жоме масжидини тубдан қайта қуриш, атрофларини гўзал масканга айлантириш юзасидан муҳим кўрсатма ва топшириқлар берди.

Шу муносабат билан 22 апрель куни ушбу масжидда мутасадди ташкилотлар раҳбарлари, уламолар ва нуроний отахонлар иштирокида тадбир ўтказилди, эҳсон дастурхони ёзилди. Муқаддам ушбу масжидда хизмат қилиб ўтган Яҳё қори, Салоҳиддин Муҳиддин каби уламолар хотирланди. Қуръони карим тиловат қилинди.

Тадбирда нутқ сўзлаган Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари қайта қурилиши бошланаётган ушбу жоме масжид мўмин-мусулмонларга узоқ йиллар давомида хизмат кўрсатадиган муборак масканга айланишини, халқимиз фаровонлиги, динимиз равнақини, мамлакатимиз ривожини сўраб, дуо қилдилар.

Бу каби хайрли ишлар диний қадриятларимизга бўлган юксак эътибор натижасидир. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Аллоҳнинг масжидларини фақат Аллоҳга ва охират кунига имон келтирган, намозни баркамол ўқиган, закот берган ва фақат Аллоҳдангина қўрққан кишилар обод қилурлар. Айнан ўшалар ҳидоят топувчилардан бўлишлари мумкин” (Тавба, 18). Демак, масжидларни барпо қилиш, обод этиш ҳамда уларни таъмирлаш юксак имон ва мустаҳкам эътиқоднинг кўринишидир.

Дарҳақиқат, ўтган йилларда Тошкент шаҳрида “Яккасарой”, “Авайхон”,“Пул емас ота” каби масжидлар тубдан қайта қурилди. Сурхондарё вилоятида “Оқ масжид” жоме масжиди, Сирдарё вилоятида “Ховос” жоме масжиди, Жиззах вилоятида “Хўжа Нуриддин” жоме масжиди, Тошкент вилоятида “Ўсмат ота” жоме масжиди, Самарқанд вилоятида “Имоми Аъзам”, “Хўжа Исҳоқи Валий” жоме масжидлари ва Тошкент шаҳрида муҳташам “Ислом ота” жоме масжиди замонавий лойиҳа асосида бутунлай янгидан бунёд этилди. Тошкент шаҳридаги “Олтинтепа” жоме масжидида қурилиш ишлари жадал давом этмоқда.

Мана шундай бунёдкорлик ишларининг узвий давоми сифатида, Тошкент шаҳри Олмазор тумани “Имом ат-Термизий” жоме масжидини янгидан барпо этиш ишлари бошлаб юборилди. Хушхабар мўмин-мусулмонларимиз учун катта хурсандчилик бўлди.

Таъкидлаш жоизки, қурилиш ишларига энг моҳир уста ва муҳандислар жалб этилган. Бундай эзгу ишга ҳисса қўшиш истагидаги қурувчилар ўз маҳоратларини кўрсатиб, бор куч-ғайрат билан меҳнат қилишади. Зеро, масжид қуриш, уни обод этишнинг савоби улуғ экани Ислом манбаларида баён қилинган. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай марҳамат қилганлар: “Ким Аллоҳнинг розилигини истаб, масжид қурса, Аллоҳ унга жаннатда қаср барпо қилади” (Имом Бухорий ривояти).

Масжидларни кўркам қилиш, намозхонларга қулай шароитлар яратиш катта ажр бериладиган амаллардандир. Бу ҳақда Анас ибн Молик (розияллоҳу анҳу)дан бундай ривоят қилинган: “Ким масжидда битта чироқ ёқса, ўша чироқнинг нури ўчгунича фаришталар у кишининг ҳаққига истиғфор айтиб турадилар”.

Дарҳақиқат, масжидлар ободлиги юрт ободлигидир. Зеро, масжидга ибодат қилиш учун келганлар ҳар намоз сўнгида она-Ватанимиз тинчлиги, халқ осойишталигини сўраб, дуолар қилишади. Бундай хайрли дуолар шарофати ила Яратган Парвардигор юртимизни янада фаровон қилади.

Азим пойтахтимизда қад ростлайдиган ушбу янги жоме масжид халқимиз учун жуда катта туҳфа бўлади, иншоаллоҳ. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси ахборот хизмати

Жорий йилнинг 12-19 апрель кунлари Кувайтда “VIII Халқаро Қуръони карим” мусобақаси бўлиб ўтди. Унда юртимизнинг 2 нафар вакили – Тошкент ислом институти “Таҳфизул Қуръон” кафедраси талабаси Нуриддинов Аълохон ҳамда “Саййид Муҳйиддин махдум” ислом билим юрти талабаси Абдуҳалимов Аҳмадулло иштирок этди.

Мусобақа ғолибларини тақдирлаш маросими амирлик қасрида бўлиб ўтди. Вакилларимизга мусобақадаги муносиб иштироклари тўғрисидаги “Ташаккурнома” ёрлиғи тақдим этилди.

Шунингдек, иштирокчилар учун мамлакатдаги диққатга сазовор жойларга зиёрат уюштирилди.                                                                

ЎМИ Халқаро алоқалар бўлими

Кўп миқдорда газли ичимликларни ва мевали шарбатларни истеъмол қилиш мия фаолиятининг ёмонлашишига олиб келиши мумкин. “Alzheimer's & Dementia” журналида чоп этилган мақолада юқорида айтиб ўтилган ичимликлар мия ҳажмининг кичрайишига ва хотиранинг қисман сусайишига олиб келиши баён этилган.

Олимлар таркибида шакар бўлган ичимликлар истеъмолининг соғлиққа зарари мавзусида олиб борган таҳлил тадқиқотларни ўтказиш жараёнида  ушбу хулосага келишди.

 “Бизнинг тажрибамиз таркибида шакар мавжуд бўлган ичимликлар мия ҳажмига ва хотирага салбий таъсир кўрсатишини аниқлади”, деди Бостон (АҚШ) университети неврологи Мэттью Пас. 

Моҳира ЗУФАРОВА

Халқаро алоқалар бўлими ходимаси тайёрлади.