190-CАВОЛ:
Яқинда қайнотам вафот этдилар. У кишидан уй-жой ва машиналар мерос қолган. Иккита қизлари, иккита ўғил набира ва битта қиз набиралари ҳамда келини бор (бу набиралар қайнотамнинг вафот этган ўғлидан). Мана шу набираларнинг меросда ҳаққи борми? Шу ҳолатда мерос қандай тақсимланади?

ЖАВОБ:
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Агар сиз айтганлардан бошқа меросхўрлар бўлмаса, набираларнинг меросда ҳаққи бор. Бу ҳолатда маййитнинг ўғли ҳам вафот этгани учун унинг фарзандлари, яъни набиралар мерос олади. Лекин қизнинг фарзандлари меросхўр бўлмайди.

Мазкур ҳолатда маййитнинг икки қизи мероснинг учдан икки (2/3) қисмини олади. Уларни мерос илмида фарз эгалари, яъни ҳаққи қатъий белгилаб қўйилганлар, дейилади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Саъд ибн Робеънинг икки қизига отасининг меросидан учдан иккисини (2/3) берганлари ривоят қилинган (Имом Аҳмад, Имом Термизий ва Имом Абу Довуд ривоят қилишган).

Ибн Мунзир: “Икки қизга мероснинг учдан иккиси (2/3) берилишига ижмоъ қилинган”, - деганлар.

Мероснинг қолгани (яъни 1/3 қисми) икки ўғил набира ва бир қиз набирага маййитга эркак томондан боғланганлар сифатида берилади. Бу ерда “эркакка аёлдан икки баробар ортиқ” қоидасига биноан ўғил набира қиз набирадан икки ҳисса кўпроқ олади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда:
يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِي أَوْلَادِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ

яъни: “Аллоҳ фарзандларингизга (мерос тақсимида) бир ўғил учун икки қиз улуши баробарида (беришни) буюради” (Нисо сураси, 11-оят).

Шуни таъкидлаш керакки, келинлар ва куёвлар қайнотадан мерос олмайди. Демак, мерос моли ёки унинг қиймати ўн беш қисмга бўлинади: икки қизга ўн қисм, яъни ҳар бирига беш қисмдан берилади. Учта набирага беш қисм, яъни иккки ўғил набирага икки қисмдан, қиз набирага бир қисм берилади. Масалан, мерос қолган мол 150 млн сўм бўлса, қизлар 50 млн дан олади (жами 100 млн), икки ўғил набира 20 млн дан (жами 40 млн), қиз набира эса 10 млн мерос олади.

Шуни ҳам эслатиб ўтамизки, бу ерда саволингизга мувофиқ жавоб бердик. Агар Сиз айтган меросхўрлардан бошқа меросхўрлар ҳам бўлса, жавоб бундан фарқли бўлади. Шунинг учун ҳамма меросхўрлар йиғилиб, мерос илмини биладиган аҳли илмни иштирокида бу масалани ҳал қилишни тавсия қиламиз. Чунки маййитнинг васияти ёки қарзи ёки меросхўрлар билмайдиган бошқа ҳақ-ҳуқуқлари бўлиши, кутилмаган саволлар туғилиши мумкин. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
? http://savollar.muslim.uz
? @SavollarMuslimUzBot

Нукусда Халқаро Ислом академиясининг Қорақалпоғистон Республикаси минтақавий филиали мақомига эга бўлган муассаса шаклидаги Малака ошириш маркази ўз фаолиятини бошлади. Марказ томонидан Имом эшон Муҳаммад жомеъ масжидида имом-хатибларнинг малакасини ошириш бўйича ўқув-семинари ташкил этилди.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 16 апрелдаги “Диний-маърифий соҳа фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармонига мувофиқ ташкил қилинган мазкур Марказда Қорақалпоғистон Республикаси ва Хоразм вилоятидаги имом-хатиблар, ноиблар, диний соҳа мутахассислари, давлат ва жамоат ташкилотлари ходимлари, олий ва ўрта таълим муассасаларининг соҳага тегишли педагог кадрлари қайта тайёргарликдан ўтади ва малака оширади.

Диний соҳа мутахассисларининг малакасини ошириш ўқув-семинари олий ўқув юртларининг профессор-ўқитувчилари ва Муҳаммад ибн Ахмад ал Беруний номидаги ўрта махсус Ислом билим юртининг тажрибали ўқитувчилари томонидан ўқитилади.

Эслатиб ўтамиз, Президентнинг ушбу фармони билан Ўзбекистон халқаро ислом академияси таркибида Қорақалпоғистон Республикаси, Самарқанд, Наманган ва Сурхондарё вилоятлари минтақавий филиалларига эга бўлган Малака ошириш маркази ташкил этилиши белгиланган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Олий Мажлис Қонунчилик палатасининг навбатдаги ялпи мажлисида депутатлар томонидан «Она сути билан озиқлантиришни қўллаб-қувватлаш ҳамда гўдаклар ва кичик ёшдаги болалар озиқ-овқат маҳсулотларига доир талаблар тўғрисида»ги қонун учинчи ўқишда қабул қилинди.

Қонун лойиҳасининг мақсади — она сути билан озиқлантиришни қўллаб-қувватлаш соҳасидаги муносабатларни тартибга солишдан, шунингдек гўдаклар ва кичик ёшдаги болалар озиқ-овқат маҳсулотларига доир белгиланган талабларга риоя этилишини таъминлаш.

Ҳужжат лойиҳаси 4 боб ва 21 моддадан иборат бўлиб, қатор асосий тушунчалар киритилган. Жумладан, гўдак, гўдаклар ва кичик ёшдаги болалар озиқ-овқат маҳсулотлари, кичик ёшдаги болалар, сунъий озиқлантириш, қўшимча овқат маҳсулотлари.

Шунингдек, қонун лойиҳаси билан гўдаклар ва кичик ёшдаги болаларни она сути билан озиқлантириш қоидалари ўрнатилмоқда.

Унга кўра, гўдаклар ва кичик ёшдаги болаларни она сути билан озиқлантириш учун шарт-шароитлар яратиш мақсадида давлат муассасалари ҳамда ташкилотларида, шунингдек автовокзаллар, аэропортлар ва темир йўл вокзалларида, маданий-кўнгилочар муассасаларда махсус ажратилган жойлар ташкил этилиши режалаштирилган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Самимийлик сўзи араб тилида “насиҳат” дейилади. Биз биламизки, “насиҳат” бир кишининг иккинчи кишига нисбатан кўнгилдан чиқариб айтган яхши нияти, уни тўғри йўлда юриши учун берган иршоди ва шунга ўхшаш маъноларни англатади. Самимий инсон деганда ҳар бир ишини чин дилдан бажарадиган, айтган гапи билан иши тўғри келадиган, бировга нисбатан қалбида ҳеч қандай ғашлик ва адовати бўлмаган, кек сақламайдиган киши тушунилади. Ана шу ҳолатни самимийлик дейилади.

Пайғармабиримиз с.а.в : “Дин насиҳатдир, яъни самимийликдир”- дедилар.

Шунда саҳобалар: “Самимийлик кимга нисбатан?” деб сўрашди. Расулуллоҳ с.а.в:

“Аллоҳга, унинг китобига, унинг расулига, мусулмонлар бошлиқларига ва мусулмонлар оммасига нисбатан” (Имом Муслим ривояти)- деб жавоб бердилар.

Мазкур ҳадисдан кўриниб турибдики, Ислом дини – бу самимийликка асослангандир. Мусулмон одам диндаги ҳар бир эътиқод ва амални чин дилдан ва холис адо этмас экан. Унинг дини мукаммал бўлмайди. Ҳадисда санаб ўтилган нарсаларга нисбатан самимийлик қуйидаги тартибда бўлади:

1. Аллоҳга нисбатан самимийлик – Унга имонкелтириш, ибодатни холис қилиш, ҳеч нарсани унга тенглаштирмаслик.
2. Аллоҳнинг китоби (Қуръон)га нисбатан самимийлик – уни тасдиқлаш, тиловати билан машғул бўлиш, аҳкомларига амал қилиш, уни бузиб талқин қилишдан сақланиш.
3. Расулига нисбатан самимийлик – уни эътироф этиш, амрига итоат, суннатига амал қилиш билан бўлади.
4. Мусулмонларнинг бошлиқларига нисбатан самимийлик – ҳақ ишларда уларга ёрдам бериш, Аллоҳга осий бўлмайдиган ишларда уларга тиоат этиш.
5. Мусулмонларнинг жамоас ига нисбатан самимийлик – уларни дунё ва охиратларига манфаат келтирадиган ишларга буюриш, ёмон ишлардан қайтариш.

Мазкур ҳадис Ислом дини асосларини ўз ичига олган ҳадислар жумласидан бўлиб, уламоларимиз бу ҳадисни Ислом дини манбаи деб атаганлар.

Дарҳақиқат. Самимийлик – муқаддас тушунча. Ўзини “насиҳатчиман”, “самимийман” деган инсон тили билан дили тўғри ва бир бўлган кишидир. Шунинг учун ҳам одамлар бундай кишининг гапини қулоққа олиб, унга ишониб, уни ҳурмат қилишади.

Қачон инсонда самимийлик пайдо бўлади? Қачонки, унинг қалбида ғараз, гина-кудурат каби бировга нисбатан адоват уйғотувчи хислат қолмасагина у самимий  бўла олади.

Юқорида айтиб ўтганимиздек, кишининг дини мукаммал бўлиши учун у ўзида самимийлик хислатини тарбиялаши лозим бўлади. Шунинг учун ҳам расулуллоҳ с.а.в баъзи саҳобалардан ҳар бир кишига нисбатан скамимий бўлишга байъат олганлар.

Жумладан Жарир ибн Абдуллоҳ р.а. айтадилар:

“Мен Расулуллоҳ с.а.в.га намозни тўла-тўкис адо этмоққа, закотни ўз эгаларига бермоққа ва ҳар бир мусулмонга нисбатан самимий бўлмоққа байъат бердим ”

“Абдулқодир қори” жоме масжиди

 имом-хатиби Маъруфхон Алоходжаев

Қуйида келтириладиган фикрлар, ҳикматлар сайтлардан ва ижтимоий тармоқлардаги турли саҳифалардан олиб таржима қилинган.

Мазлумнинг «Ҳасбуналлоҳ ва неъмал Вакил» («Бизга Аллоҳнинг Ўзи етарли ва У қандай ҳам яхши вакил»)деган сўзининг маъносини биласизми? У шу пайтда «шикоятлар папкаси»ни Роббисига юбораётган бўлади.

*****

Эй Аллоҳ! Ҳар бир эркака ҳамият, ғайрат, иффат, ор-номус бергин ва сўзи аёлига, қизларига, опа-сингилларига таъсир қилишини насиб этгин!

Эй Аллоҳ! Ҳар бир аёлга шарму ҳаё, ибо, уят, иффат бергин ва ота-онасининг, ака-укаларининг, эрининг айтганини қилишини насиб этгин!

*****

Эй Роббим, қалбини умидсизлик қамраб олган кишиларга Ўзинг ёрдам бергин! Бемор бандаларингга комил шифо ато этгин!

*****

Дунё ва Охират яхшилиги беш хислатда:

1. Нафс тўқлиги (қаноат);
2. Озор беришдан тийиш ва тийилиш;
3. Ҳалол луқма ейиш;
4. Тақво либоси;
5. Барча ҳолатларда Аллоҳга ишониш.

Али розияллоҳу анҳу

*****

Улкан Имконият

Уйқудан уйғоняпмизми, демак:

- Аллоҳ таоло Ўзини зикр қилишимиз;

- Унга истиғфор айтиб, тавба қилишимиз;

- зулм қилган кишиларимиздан узр сўраб, розиликларини олишимиз;

- қарзларимизни ҳақдорларга қайтаришимиз;

- қазо намозларимизни ўқишимиз;

- қазо рўзаларимизни тутишимиз;

- ўлимга чин маънода тайёргарлик кўришимиз учун бизга имконият беряпти.

Биз бор куч-ғайратимизни ишга солиб, бу фурсатдан фойдаланайлик!

*****

Китобларнинг дўстлиги инсонларнинг дўстлигидан афзалдир. Китоблар сенга доим нимадир беради, аммо ҳеч нарса талаб қилмайди.

«Тарих муҳрлаган сўзлар»

*****

Аёдан сўрадилар: “Сенингча олийжаноб эркак ким?”

У жавоб берди:

- Менга таъна эмас, насиҳат қиладиган;

- Мендан гумонсираб кузатмай, балки менга ишонадиган;

- Менга озор беришга эмас, мени ҳимоя қилишга уринадиган киши.

*****

Босния ва Герцоговинанинг собиқ президенти Али Иззатбегович бир сафар Жумъа намозига кеч қолиб келди. Одатда у намозни олдинги сафларда адо этарди. У биринчи сафга ўтиб олиши учун одамлар йўлни очишди. Шунда у намозхонларга бирма-бир кўз югуртириб чиқдида, ғазаб билан ўша машҳур гапини айтди:

«СИЗЛАР МАНА ШУНДАЙ ҚИЛИБ ЗОЛИМУ ДИКТАТОРЛАРИНГИЗНИ ЕТИШТИРАСИЗЛАР»

«Тарих мухрлаган сўзлар»

*****

Қанийди болаларга ўхшасак

- Болалар ўзларидаги нарсани бошқа ўртоқларига ҳам илинадилар.

- Улар урушиб қолсалар, дарҳол ярашиб оладилар, хафа қилган дўстларини тез кечирадилар. Гина, нафрат, адоват деган нарса уларга ётдир.

- Улар хато қилсалар йиғлайдилар ва ота-оналарининг кечиришларини истаб, уларга ялинадилар, раҳм-шафқатларини уйғотишга ҳаракат қиладилар.

- Уларда мағрурлик, кеккайиш, бошқаларни назарга илмаслик ҳолати йўқ.

- Уларда соддалик, самимийлик бор.

- Улар ўртоқларига меҳрибонлик қилмоқчи бўлсалар, чиндан меҳрибонлик қиладилар, таомга, бирга ўйнашга чақирсалар, ростдан, чин юракдан чақирадилар.

- Сохта такаллуф, иккиюзламачилик, лаганбардорлик деган нарса уларга бегона.

- Уларнинг юраклари оппоқ бўлади.

*****

Одамларнинг қанақалигини сафарда ёки бошингга иш тушганда биласан.

Абдурраҳмон Муниф

*****

Жим туриш доим розилик аломати бўлавермайди. Гоҳида тушунмайдиган кишиларга тушунтиришга уриниб чарчаганимиз учун ҳам жим бўламиз.

Ғассон Канафаний

*****

Бургутлар жим турганда тўтиқушлар сайрашни бошлайди.

*****

Интернет материалларидан тўплаб, таржима қилувчи

Нозимжон Иминжонов