Ўзбекистон мусулмонлари идораси Уламолар Кенгаши фазилатли уламо Абдуллажон домла Хамдамовнинг вафоти муносабати билан чуқур таъзия изҳор этади.

Абдуллажон домла Хамдамов куп йиллар Тошкент шахридаги "Ракат" жоме масжидида мехнат килган, бир неча шогирдларни етиштирган ва солих фарзандларни тарбиялаган эдилар.

Аллоҳ таоло марҳум уламони Ўз мағфиратига олсин, имонларини саломат қилсин, солиҳ амалларини ўзларига ҳамроҳ этсин. Охиратларини обод этиб, жойларини Фирдавс жаннатларидан қилсин!

Ҳақ таоло марҳум олимнинг аҳли оиласи, фарзанду аржумандлари ва яқинларига чиройли сабр бериб, бу мусибатларини яхшиликлар ила тўлдирсин. Биз Буюк Парвардигордан дуо қилиб сўраймизки, марҳум олимни ўзининг чексиз раҳматига олсин, жаннат боғларига дохил этсин.

Иннаа лиллааҳи ва иннаа илайҳи рожиъуун.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Аҳли сунна вал жамоа – Ислом тарихининг барча даврларида мусулмонларнинг  катта қисми тутган йўлдир. Улар Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ва хулафои рошидин разияллоҳу анҳунинг суннатларини ушлаган ва саҳобалар, тобеъинлар, тўрт мўътабар фиқҳий мазҳаб имомларидан иборат дин пешволари йўлига эргашган жамоадир. Аҳли суннат вал жамоа мазкур улуғларнинг йўлини нақл ва муттасил иснод (оғизма-оғиз эшитиш) билан қабул қилиб олганлар.

Манбаларга қараганда Аҳли суннат вал жамоа атамасини дастлаб Ибн Аббос разияллоҳу анҳу Оли Имрон сураси 106-оятини тафсир қилганда ишлатган бўлсаларда, бу атама исломнинг дастлабки даврларида машҳур бўлмаган. Балки ўзларини турли номлар билан атаган фирқалар кўпая бошлагач, Аҳли суннат вал жамоа атамаси юзага чиқди. Суннат ва жамоат аҳли ким дейилса, илмда пешво саҳобалар ва уларнинг йўлини тутган зотлар, дейилади. Имом Муслим Ибни Сирин раҳимаҳуллоҳдан ривоят қиладилар:

لم يكونوا يسألون عن الإسناد فلما وقعت الفتنة قالوا سموا لنا رجالكم فينظر إلى أهل السنة فيؤخذ حديثهم وينظر إلى أهل البدع فلا يؤخذ حديثهم

яъни: “Одамлар фитна (ҳазрати Усмон разияллоҳу анҳунинг шаҳид қилиниши) чиққанича бир-биридан иснод (ҳадисларни кимдан эшитганини) сўрамас эдилар. Ундан кейин (ҳадис эшитган) кишиларингизни номларини айтингчи, дейишарди. Қараларди, агар аҳли суннат бўлса ҳадиси олинарди, агар аҳли бидъат бўлса ҳадиси олинмасди”.

Аҳли суннат вал жамоани ташкил қилган саҳобалардан тобеъинлар илм ўргандилар, улардан эса мужтаҳид олимлар дин илмини қабул қилиб олдилар.

Иккинчи ҳижрий асрда баъзи илм аҳли муташобеҳ оятларнинг зоҳирига “ёпишиб”, Аллоҳ таолонинг исми сифатларини исботлашда муболаға қилиб, “тажсим” (Аллоҳ таолога жисм нисбат бериш)га ўтдилар. Бунинг муқобилида мўътазила фирқаси чиқиб, Аллоҳ таолони нолойиқ сифатлардан поклаймиз, деб муболаға қилдилар ва оят-ҳадисларда собит бўлган сифатларни йўққа чиқардилар. Ўша пайтда бўлган Аҳмад ибн Ҳанбал ва бошқа аҳли суннат вакиллари (раҳимаҳумуллоҳ) уларга раддия билдирганлар. Ўзларидан аввалги саҳобийлар, тобеъинлар ва мужтаҳид уламоларнинг йўлини тутиб, муташобиҳ оятлар ҳақида: “Аллоҳ таолонинг сифатлари ояти карималарда қандай бўлса шундай имон келтирамиз, таъвилига киришмаймиз”, – дедилар. Мўътазила ва мушаббиҳаларнинг бидъатлари юзага чиқиб, уларнинг сўзлари тарқалгандан кейин бир қанча уламолар чиқиб Аҳли сунна вал жамоанинг эътиқодини каломий ҳужжатлар ва усулий далиллар билан қувватладилар. Бу ишини Имом Абул Ҳасан Ашъарий, Имом Абу Мансур Мотуридий каби зотлар Аҳли суннанинг эътиқодини баён қилиш, шубҳаларни даф қилиш, нақлий ва ақлий далиллар келтириш билан чиройли адо этдилар.

Абул Ҳасан Ашъарий ва Абу Мансур Мотуридий Аҳли суннатнинг ақоид бобида имоми эканлари ҳақида кўп уламолар таъкидлашган. Жумладан, Имом Ибн Ҳажар Ҳайтамий шундай дейдилар: 

"المراد بالسنة ما عليه إماما أهل السنة والجماعة الشيخ أبو الحسن الأشعري وأبو منصور الماتريدي

яъни: “Суннатдан мақсад – аҳли суннат ва жамоат имомлари Абул Ҳасан Ашъарий ва Абу Мансур Мотуридий тутган йўлдир” (“Аз завожир ан иқтирофил кабоир” китоби).

"إذا أطلق أهل السنة والجماعة فالمراد بهم الأشاعرة والماتريدية"

яъни: “Ҳофиз  Муртазо Зубайдий айтадилар: “Агар Аҳли сунна вал жамоа дейилганда Имом Ашъарий ва Имом Мотуридийлар тушинилади” (“Итҳафу садатил муттақин шарҳу иҳёи улумид дин” китоби).

Аллома Тошкуброзода айтадилар:

"ثم اعلم أن رئيس أهل السنة والجماعة في علم الكلام - يعني العقائد - رجلان، أحدهما حنفي والآخر شافعي، أما الحنفي فهو أبو منصور محمد بن محمود الماتريدي، إمام الهدى... وأما الآخر الشافعي فهو شيخ السنة ورئيس الجماعة إمام المتكلمين وناصر سنة سيد المرسلين والذاب عن الدين والساعي في حفظ عقائد المسلمين، أبو الحسن الأشعري البصري

 яъни: “Маълум бўлсинки, Аҳли суннат ва жамоатнинг  калом илми (яъни, ақоид)даги раислари икки кишидир: Бирлари ҳанафий, бошқалари шофеъий мазҳабида. Ҳанафийлари Абу Мансур Муҳаммад ибн Маҳмуд Мотуридий,  у зот “Имомул Ҳуда” деб ном таратган. Шофеъийлари “Суннат шайхи”, “Жамоат раиси”, “Мутакаллимлар имоми”, “Пайғамбарлар саййиди суннатларига ёрдам берувчи”, “Дин ҳимоячиси”, “Мусулмонлар ақидасини сақлашга ҳаракат қилувчи” Абул Ҳасан Ашъарий Басрийдир” (“Мифтаҳус саъада” китоби).

Имом Маҳмуд Зоҳид Кавсарий айтадилар:

"فالأشعري والماتريدي هما إماما أهل السنة والجماعة في مشارق الأرض ومغاربها، لهم كتب لا تحصى، وغالب ما وقع بين هذين الإمامين من الخلاف من قبيل الخلاف اللفظي

яъни: “Имом Ашъарий ва Имом Мотуридийлар машриқу ва мағрибда Аҳли суннат ва жамоат имомларидир. Уларнинг кўп сонли китоблари бор. Улар ўртасидаги аксарият ихтилофлар лафзийдир”.

Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам бизга турли фирқалар кўпайган пайтда мусулмонларни катта жамоасини лозим тутишни ўргатиб, шундай дейдилар:

"فَإِذَا رَأَيْتُمُ اخْتِلَافًا فَعَلَيْكُمْ بِالسَّوَادِ الْأَعْظَمِ"

яъни: “Агар ихтилофни кўрсангиз, катта қора (жамоа)ни лозим тутинг” (Имом Ибн Можа ривояти).

Демак, ҳозирги кунда катта жамоат – эътиқодда Имом Мотуридий ва Имом Ашъарий мазҳаблари ҳамда фиқҳда тўрт мўътабар (Ҳанафий, Моликий, Шофеъий ва Ҳанбалий) мазҳабларга эргашганлардир. Мана шулар Аҳли сунна вал жамоани ташкил этади. Аҳли суннат ичида булардан бошқа эътиқодий ва фиқҳий мазҳаблар мавжуд эмас.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Фатво бўлими мутахассиси

Ҳикматуллоҳ Тоштемиров

Ахборотлашув ва глобаллашув жараёнлари кучайиб бораётган бир даврда хорижий тилларни мукаммал билиш ҳамда улардан самарали фойдаланиш ҳаётий заруратга айланиб бормоқда. Юртимизда турли соҳаларда фаолият олиб бораётган мутахассис кадрларнинг чет тилларни билишлари асосий талаблардан бири ҳисобланмоқда. Айниқса, диний соҳа мутахассисларининг хорижий тилларни эркин сўзлаша олиш даражасида мукаммал ўзлаштиришларини таъминлаш масаласи долзарб аҳамият касб этмоқда.

Бунинг негизида диний йўналишда фаолият юритаётган кадрларнинг дунё ахборот ресурсларидан кенг кўламда фойдаланишлари ҳамда хорижий тилларда илмий изланишлар олиб боришлари учун зарур шарт-шароит ва имкониятлар яратиш масаласи ётади. Шундан келиб чиқиб, бугунги кунда республикамиз диний таълим тизими олдида турган энг устувор вазифалардан бири хорижий тилларда эркин мулоқот қила оладиган, салоҳиятли кадрларни етказиб бериш ҳисобланади.

Давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёевнинг 2019 йил 11 январь куни Ҳадис илми мактабига ташрифи давомида билдирилган топшириқ ва тавсияларда мактабда таҳсил оладиган талабалар камида учта чет тилини мукаммал билиши лозимлиги алоҳида таъкидланган эди.

Шу мақсадда Миср Араб Республикасининг Ал-Азҳар университетидан Ҳадис илми фанлари доктори, профессор Маҳмуд Абдуллоҳ Абдурраҳмон ҳамда Балоғат ва мунозара фанлари доктори, профессор Али Саад Али Саад Мактаб ўқув жараёнларига жалб этилган эди.

Жорий йилда Ҳадис илми мактаби, хорижий ўқитувчилари сафига яна бир мутахассисни жалб этди.

Деҳли университетининг Тилшунослик илғор тадқиқотлар маркази Тилшунослик кафедраси профессори Рaвиндер Гaргaш Мактабда инглиз тили фанидан дарс машғулотларини юқори савияда ташкил этиш мақсадида ташриф буюрди.

Ташриф аввалида муҳтарам меҳмонга мактабнинг ташкил этилиши мақсади ва ундан келажакда кутилаётган натижалар, мутахассислик ўқув режасидаги фанларнинг хусусиятлари ва мутахассислик ўқув режасини дунёнинг етакчи таълим муассасалари ва ислом оламидаги нуфузли уламолар томонидан эътироф этилганлиги, пандемия шароитида онлайн шаклда олиб борилаётган таълим жараёнлари ҳақида маълумот берилди.

Хорижлик профессор Ҳадис илми мактаби ўқитувчи ва талабалари учун давлатимиз раҳбари ташаббуслари билан яратиб берилган шароитларга алоҳида эътибор қаратиб, бу юрт ўз даврида барча илмларда бўлгани каби ислом илмларида ҳам марказ бўлганлиги, диёримиздан етишиб чиққан алломаларнинг илмий меросларини ўрганиш мақсадида амалга оширилаётган ислоҳотлар натижасида албатта ушбу маскандан ҳам келажакда яна Имом Бухорийлар, Имом Термизийлар каби уламолар етишиб чиқишини эътироф этди.

Таъкидлаш лозимки, профессор Рaвиндер Гaргaш инглиз тилини ўқитиш бўйича қирқ олти йилдан ортиқ педагогик тажрибага эга бўлиб, у Жанубий Кореянинг Ҳанкук хорижий тадқиқотлар университети, Ҳиндистоннинг Деҳли университети каби дунёнинг нуфузли олий таълим муассасаларида профессор ва кафедра мудири каби лавозимларда фаолият олиб борган.

Шунингдек, профессор Гаргаш 2017-2019 йиллар давомида инглиз тилини ўқитиш бўйича халқаро стандартлардан бири ҳисобланган TEFSOL India (Ҳиндистонда иккинчи чет тили сифатида инглиз тили ўқитиш ассоциацияси) президенти (бош офиси Ню-Дели, Ҳиндистон), Asia TEFL (Осиё давлатларида чет тили сифатида инглиз тили ўқитиш ассоциацияси) вице-президенти (бош офиси Сеул, Жанубий Корея), 2019-2020 йилларда Asia TEFL президенти лавозимларида ҳам ишлаб келган.

Профессор Гаргаш учта муаллифликда ҳамда йигирмага яқин ҳаммуаллифликдаги китоб ва луғатларни нашр этган. Жумладан, Урду тили грамматикасига кириш (ҳинд ва инглиз тилларида. Дарслик), Farhang-e-Aaryan (форсча-ҳиндча-инглизча-урдуча луғат, VI жилд. Теҳрон), Koriyaayi-Hindi shabdakosh (корейсча-ҳиндча луғат. Сеул), Translation and Interpreting (ёзма ва оғзаки таржима услублари. Деҳли университети талабалари учун икки тилли (инглиз ва ҳинд) дарслик), Persian-Hindi Dictionary (форсча-ҳиндча луғат, II жилд. Деҳли), Indo-Persian Cultural Perspectives (ҳинд-форсий маданий истиқболлари. Деҳли), VII жилдлик тилшуносликнинг ўқитиш назарияси каби китоблар нашрида иштирок этган. Шунингдек, бир юз ўттиздан ортиқ хорижий журналлар, халқаро конференция ва семинарлар тўпламида илмий мақолалар чоп эттирган.

Эслатиб ўтамиз, Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг буйруғига асосан барча олий ва ўрта махсус ислом таълим муассасаларида бўлгани каби Ҳадис илми мактабида ҳам жорий йилнинг 12 октябридан 24 октябрига қадар 1 курс талабалари учун танишув дарслари бўлиб ўтмоқда.

Танишув дарслари давомида биринчи босқич талабаларига Мактабда яратилган шароитлар, Ахборот-ресурс маркази, ўқув фанлари ва фан адабиётлари, турли тўгараклар, кредит-модуль таълим тизими бўйича маълумот ҳамда Мактабнинг ички тартиб-қоидалари, кийиниш маданияти, талабаларнинг намунали хулқ-одоби тўғрисида тушунча ва тавсия берилди.

Икки ҳафта мобайнида давом этадиган танишув дарслари карантин қоидаларига қатъий риоя қилинган ҳолда давом этмоқда. Танишув дарсларига қатнаша олмайдиган талабалар дарс машғулотларини ZOOM платформаси орқали кузатиб боришмоқда. Мактабнинг юқори курс талабаларининг ўқув жараёнлари ҳам жорий ўқув йилининг дастлабки кунларини масофавий шаклда амалга оширилмоқда.

Ҳадис илми мактаби матбуот хизмати

https://hadith.uz

https://t.me/hadithuz

Инсон шаъни - олий қадрият. Шу боисдан давлатимизда олиб борилаётган барча саъй-ҳаракатлар, ислоҳотлар марказида шахс ва унинг манфаатлари туради. Инсон манфаатлари, ҳуқуқ ва эркинликлари ҳимоясини таъминлаш давлат сиёсатининг бош мезонларидан биридир. Албатта, бу каби эзгу тамоил ҳаётимизда ўз ифодасини топмоқда.

Аллоҳ таоло барча мавжудотлар ичида инсон ардоқ ва мукаррам қилиб яратган. Уни Ўзи яратган барча жонзотлардан афзал қилган. Парвардигор одамзотга бутун борлиқни бўйсундириб қўйган, ҳатто фаришталарини ҳам Одамга таъзимга буюрган. Аллоҳ таоло каломи шарифда шундай дейди: яъни:

“Дарҳақиқат, (Биз  Одам фарзандларини (азиз ва) мукаррам қилдик ва уларни қуруқлик ва денгизга (от-улов ва кемаларга) миндириб қўйдик ҳамда уларга пок нарсалардан ризқ бердик ва уларни Ўзимиз яратган кўп жонзотлардан афзал қилиб қўйдик”. “(Исро сураси 70-оят).

Шуни алоҳида қайд этиш лозимки, юртимизда амалга оширилган барча ислоҳотларнинг туб замирида, аввало инсон манфаати, унинг қадр-қиммати, ҳақ-ҳуқуқи олий қадрият сифатида эътироф этиб келинаётгани, мамлакатимизнинг энг катта бойлиги бунёдкор ва бағрикенг халқимиз эканлиги тушунчаси мужассамдир.

Инсон ҳуқуқлари ва эркинликларининг дахлсизлиги асосий Қомусимиз, қонунлар ва бошқа меъёрий ҳужжатларда кафолатланади. Жумладан, Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 13-моддасига мувофиқ, Ўзбекистон Республикасида демократия умуминсоний принципларга асосланади, унга кўра инсон, унинг ҳаёти, эркинлиги, шаъни, қадр-қиммати ва бошқа дахлсиз ҳуқуқлари олий қадрият ҳисобланади.

Пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в.) ҳадисларида мўмин кишининг сифатида ҳақида марҳамат қилиб айтганлар, “Мўмин киши Аллоҳ таоло наздида фаришталардан ҳам мукаррам ва афзалдир”. (Байҳақий ривояти).

Хабарингиз бор, Ўзбекистон илк бор БМТнинг Инсон ҳуқуқлари бўйича Кенгашига аъзо бўлди. Бу эса турган гапки, юртимизнинг дунё ҳамжамиятида ўзига хос ўрин эгаллаётганидан далолатдир. Албатта, сўнги 4 йил мобайнида бизнинг мамлакатимиз энг муҳим мақсадга эришди. Ватанимизнинг халқаро имиджи ўзгарди. Халқаро обрў ва халқаро имиджни яратиш ўз-ўзидан бўлмайди. Ўтган давр мобайнида Ўзбекистоннинг кўп томонлама халқаро алоқалари сифат жиҳатдан янги босқичга кўтарилди. Халқаро майдонда, жумладан, БМТнинг энг юқори минбаридан Ўзбекистон бугун дунёни ташвишга солаётган долзарб масалалар бўйича нафақат муносабат билдирувчи, балки уларнинг ечимлари бўйича аниқ таклиф бераётган, кун тартиби борасида ўз мавқеига эга давлат сифатида ўзини намоён қилди.

Ўзбекистоннинг БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича Кенгашига сайланиши Ватанимиз мавқеини янада кучайтириб, обрўсини янада ошишга сабаб бўлди.

Шу кеча-кундузда диний соҳада ҳам вазият тубдан ўзгариб бормоқда. Жумладан, Сэм Браунбэк – АҚШнинг халқаро диний эркинлик бўйича фавқулодда элчиси ва бошқа кўплаб таниқли хорижий сиёсатчилар Ўзбекистон диний эркинликни таъминлаш йўлидаги ўзгаришлари билан бошқа мамлакатлар учун намуна ва модель бўлиши мумкин, дея эътироф этишди.

Ёмонликка яхшилик билан жавоб қайтариш динимизда энг афзал амаллардан бири ҳисобланади. Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг “Шуаро” сурасининг 40-оятида шундай марҳамат қилди: яъни: “(ҳар қандай) ёмонликнинг жазоси худди ўзига ўхшаган ёмонликдир (яъни ҳар бир ёмонликнинг ўзига яраша жазоси борлир). Энди ким (интиқом олишга қодир бўлгани ҳолда) авф қилиб (ўртани) тузатса, бас унинг ажри Аллоҳнинг зиммасидадир”. Шунингдек, “Фусуллат” сурасининг 34-оятида яъни:

“Яхшилик билан ёмонлик баробар бўлмас. Сиз (ҳар қандай ёмонликни) энг гўзал (муомила) билан даф этинг. (Шунда) банагоҳ сиз билан ўрталарингизда адоват бўлган кимса қайноқ-содиқ дўстдек бўлиб қолур”.

Албатта, ёмонликка яхшилик билан жавоб қайтариш фақат сабр-тоқат, икки дунёда ҳам улуғ насибага эга бўлган ва бўладиган  кишиларнинг феълидир.

Дарҳақиқат, озодликдан марҳум қилинган кишилар авф этилиши улар учун катта имкониятдир. Энд улар ўз қилмишларидан пушаймон бўлиб, кейинги ҳаёт йўлида ватани, халқи ва президентига содиқ бўлишга аҳд этишяпти. Шунингдек, бу ерда энг асосийси, улар ўзининг аввалги танлаган йўли диндан адаштирувчи эканликларини англаб етганлигидир.

Инсон ҳуқуқлари давримизнинг энг долзарб масалаларидан биридир. Ҳар қандай мамлакатнинг демократик хусусиятларини кўрсатувчи шартлардан бири ҳам инсон ҳуқуқ ва эркинликларининг таъминланиши учун қандай шарт-шароитлар яратилгани билан белгиланади.

Қадим асарларимизда инсон ва унинг шаънию аъмолини улуғловчи битикларни кўрамиз. Бугунги кунда ҳам инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш соҳасида қатор ижобий ишлар амалга оширилмоқда.

Миробод туман масжидларида фаолият юритувчи имом хатиблар томонидан Конституция ва қонунларда мустаҳкамланган инсон ҳуқуқ ва эркинликларини юртимизда яшаётган ҳар бир фуқаронинг ҳуқуқи ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш борасида тарғибот ва ташвиқот ишларини олиб бормоқда.

Инсоният тараққиёти, халқларнинг фаровонлиги ва равнақи чинакамига умуминсоний қадриятларнинг қарор топиши, демократик принципларнинг амалга оширилиши, жамиятни ҳаракатга келтирувчи кучларга ишончнинг мустаҳкамланиши билан боғлиқдир.

Мустақилликка эришилгандан кейин Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси қабул қилинди. Бош қомусимиз эркинлик, ижтимоий адолат, миллий давлатчилик, қадриятларни тиклаш каби эзгу орзуларни ўзида мужассамлаштирди.

Бахтимиз қомуси бўлган Конституция нормаларида нафақат инсоннинг асосий ҳуқуқ ва мажбуриятлари, балки уларни таъминлаш бўйича давлат идораларининг мажбуриятлари ҳам ўз ифодасини топган.

Айни вақтда истиқлол биздан зиммамизга олган ҳалқаро мажбуриятларга риоя этиш ва уларни бажаришни, Бирлашган Миллатлар ташкилоти Низоми талаблари ҳамда ҳалқаро ҳуқуқнинг умумэътироф этилган нормаларига қатъий амал қилиб яшаш масъулиятини юклайди.

Шунга кўра, мамлакатимизда инсон ҳуқуқларига риоя этилиши бўйича миллий мониторинг тизимини янада ривожлантириш ва мустаҳкамлашга қаратилган чора-тадбирлар ишлаб чиқилиб бу борада амалий қадам қўйилган.

Кези келганда шуни алоҳида таъкидлаш жоизки, диний эркинликлар туфайли туманда фаолият юритувчи масжидларнинг имом  хатиблари ва бош имомнинг шахсий ташаббуси билан инсон ва ҳуқуқлари ҳамда мажбуриятлари ҳақида жойларда тарғибот ва тушунтириш ишлари жадаллик билан олиб борилмоқда.

Хусусан,  туман имом хатиби томонидан тегишли идоралар билан ҳамкорликда авф этилган ва ижтимоий кўмакка муҳтож бўлган оила вакилларига ҳар тарафлама амалий ёрдам бериляпти. Жумладан, уларга ҳаётини ва рўзғорини тиклаб олишлари учун керакли рўзғор анжомлари олиб берилди. Шунингдек, уларнинг бандлиги, тадбиркорлик учун сармоя масаласи, соғлигини тиклаш каби савобли ишларни мунатазам равишда амалга ошириб келишмоқда. Энг асосийси, авф этилган инсонлар давлатимиз томонидан ҳар доим ҳам эътиборда. Албатта, бу каби ишларни амалга оширишда мутасаддилар ўзларининг қалбларига қулоқ тутган ҳолда, том маънода инсонийлик ва эзгулик тамойилларига асосланиб фаолият кўрсатмоқда. Бу эса улар учун дастурий амаллардан биридир.

Ўтган давр мобайнида бир қанча ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинди. Уларда аввало, инсон ҳақ-ҳуқуқлари ва эркинликлари ҳимояси биринчи ўринга қўйилган.

Инсон ҳуқуқлари соҳасидаги давлат институтлари амалий фаолиятининг мавқеи охир-оқибатда инсон ҳуқуқлари соҳасидаги парламент, идоравий, прокурор ва суд назоратининг самарадорлиги даражаси билан белгиланади.

Ўзбекистон Республикаси фуқароларининг диний соҳадаги эркинликларига ҳам кенг йўл очилди. Масжидларимиз ўз фаолиятини қайта тиклади. Ва янги масжидлар ҳам қурилиб, диндошларимизга тақдим этилмоқда. Диний асарларимиз қайта нашр этилиб, аҳолига тақдим этилмоқда.

Конституция ва қонунлар билан мустаҳкамланган инсоннинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилишни таъминлаш, фуқаролик жамияти институтларини ҳар томонлама ривожланмоқда. Юртдошларимизнинг ҳуқуқий саводхонлигини мустаҳкамлаш, инсон ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилишда адвокатлик тузилмаларини роли оширилмоқда.

Албатта, ҳар қандай ҳуқуқий давлатда инсон ҳуқуқлари, эркинликлари ва бурчларини ҳимоя қилиш, буни Конституция ва қонунларда кафолатлаш муҳим ўрин эгаллайди.Сирасини айтганда, юртимизда фуқаролари ҳақ-ҳуқуқлари давлатимиз томонидан тўла кафолатланган.

Одил Холмуродов

 Миробод тумани бош имоми

Аллоҳ ва Унинг Росулидан юз ўгит!  17-ўгит: Ёмон гумондан четланинг!

Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилган: “ Эй, мўминлар, кўп гумон(лар)дан четланинглар! Чунки баъзи гумон(лар) гуноҳдир! (Ҳужурот сураси 12-оят)

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган бир ҳадисда шундай жумлалар келади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бадгумонликдан сақланинг. Албатта, бадгумонлик энг ёмон ёлғончиликдир.....  дедилар». (Тўртовлари ривоят қилган)

         Хулоса:

1. Хитоб хоссатан мўминларга бўлмоқда. Ушбу хитоб орқали Аллоҳ таоло Ўзига иймон келтирган кишиларни яна бир жирканч амални тарк қилишликка буюрмоқда.
2. Гумондан мурод бадгумонлик, яъни, кишилар ёки уларнинг амаллари, гап сўзлари ва бошқа ҳолатлари ҳақида аниқ маълумотга, арзирли асосга эга бўлмаган ҳолда шубҳаланиш, ҳадиксирашдир.
3. Аллоҳ таоло бизни айнан шу нарсадан қайтармоқда. Чунки, бадгумонлик сабабли бир кишига ёки жамиятга нисбатан туҳмат, иғво ва ҳасад каби бошқа иллатлар пайдо бўлади. Бу эса мусулмонлар орасида ҳамжиҳатлик ва бирдамликни йўқолишига, ўзаро ишончсизлик ва тафриқаланишга сабаб бўлади.
4. Шу ва шу каби бошқа иллатларнинг пайдо бўлишлигига сабаб бўлгани учун ёмон гумон қилишнинг ўзи ҳам гуноҳдир.
5. Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бадгумонликни ёлғоннинг энг ёмонидир дедилар. Чунки, гумонда аниқ асос бўлмайди. Асоси йўқ ҳар қандай гапни гапириш, ҳох эшитгани бўлсин, ҳох у қалбидаги ўй ҳаёл бўлсин, ёлғон дейилади ва бундай сўзга ишонишлик, ўзгаларга етказишлик ҳамда хулоса қилишлик мумкин эмас.
6. Дин фақат аниқ асосларга, фактларга суянади. Ҳар хил деди-деди, миш-миш ёки кишининг қалбидаги гумони сабаб ҳеч кимга хулоса ёки жазо бермайди. Аксинча, ҳар қандай мужмалликни қоралайди.

Аллоҳ таоло қалбимизни саломат қилсин. Мусулмон биродарларимизга нисбатан ёмон гумонда бўлишликдан, гумон сабабли кимнидир ёмон кўришдан, ўзгаларга шубҳа билан қарашдан Ўзи асрасин!

Олмазор туманидаги

“Мевазор” масжиди имом ноиби:

Ёрбек Ислом