Имом-хатиб бугун ўзига юклатилган шарафли масъулиятни қанчалик тўлақонли адо этяпти? Қандай фазилатларга эга бўляптию, қайси жиҳатларда оқсамоқда? Айниқса, шиддат билан ўзгараётган даврда дин атрофидаги мунозараларга илмий ечим, асосли жавоб бера оляптими? Бугун, 8 феврал куни Тошкент шаҳрида фаолият юритаётган  имом-хатибларнинг навбатдаги йиғилишида ана шу масалалар муҳокама қилинди.

Чунки диний соха эгаси ўта ҳассос омонатни тутиб турган кишидир. Унинг зиммасида бугун икки карра масъулият бор. Кишиларни ҳидоят ва маърифатга чақириш, ундан сўнг эса бу йўлда адашиб кетмаслик. Аждодлар, улуғ устозлар йўлини тутишда мустаҳкам кўприк бўла олиш. Инчунин, адашиш бугун осон бўлиб қолди. Бўлинаётган барча фирқа, тоифа ўзини нажотга бошловчи, соф исломни таълим берувчи деб эълон қилади. Бундай пайтда имом-хатиб ўз билими, илмий салоҳияти ила ҳақ билан ботилни ажратиб беради, адашган тоифа эгасига асосли раддия бера олиши билан жамиятда бирдамлик, биродарликни таъминлай олади.  Мана шундай талабга жавоб бера олганларгина бу вазифага муносиб бўладилар.

Йиғилишда билдирилган шу каби фикрлар юзасидан уламолар томонидан тегишли тавсиялар берилиб, имом-хатибларнинг мавзу бўйича таклифлари ўрганилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Масжидлар бўлими

Урганч шаҳар Имом Фахриддин ар-Розий ўрта махсус Ислом билим юртида Алишер Навоий ҳазратларининг таваллуд айёмига 578 йил тўлганлиги муносабати билан “Навоий меросини ўрганамиз” шиори остида Навоийхонлик кечаси ташкил қилинди.

Тадбир талабалар томонидан тайёрланган хатми Қуръонни Навоий ҳазратларининг руҳи покларига бағишлаш билан бошланди. Тадбирни билим юрти мудири Д.Абдуқодиров очиб бериб, Навоий ҳазратларининг сермаҳсул ижоди, унинг аҳамияти ҳақида мисоллар билан гапириб берди.

Тадбирда 1-курс талабаларининг 3 та гуруҳи 5 та шарт бўйича Навоий ҳаёти ва ижоди бўйича беллашдилар.

Таништирув шартида 1-курс талабалари Навоий ҳазратларининг ҳаётлари ва ижодий фаолиятлари ҳақида 5 та тилда, яъни ўзбек, рус, тожик, араб, инглиз тилларида маълумотлар беришди ва Навоий ижодидан парчалар ўқиб беришди.

Эркин мавзуда саҳна кўриниши босқичида талабалар Навоий ҳазратларининг Ҳусайн Байқаро билан бўлган воқеалари асосида юқори савияда саҳна кўринишлари билан иштирок этишди. Бошқа шартлар бўйича ҳам талабалар юқори савияда Навоий ҳазратларининг ҳаёти ва ижоди бўйича мустаҳкам билимга эга эканликларини намойиш қилишди.

Тадбир давомида билим юрти мударрисларидан иборат ҳакамлар талабаларнинг чиқишларини баҳолаб борди ва ҳар бир шарт доирасида Навоий ижоди ва унинг аҳамияти ҳақида қисқача маълумотлар бериб боришди. Якуний натижага кўра, 118-“д” гуруҳ талабалари биринчи ўринни эгалашди. Тадбир иштирокчилари эсдалик совғалар билан тақдирландилар.

Ўзбекистон Мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

ЎМИ Матбуот хизмати

Қуръони Каримда бир минг уч юзта оятда борлиқ, коинот ҳақида сўз юритилган. Нафақат сўз юритилган, балки ушбу оятларда бугунга келиб кашф этилаётган илмий ҳодисалар, илмий қонунлар ва илмий ҳақиқатлар очиқ баён қилинган ёки шунга ишора қилинган. Буни Қуръон эъжози (ақлни лол қолдирувчи илмий ишора ва баёнлари) дейилади.

Масалан, инсоннинг фазога чиқиши.

Қуръон нозил бўлган пайтда инсонлар фазога чиқиш у ёқда турсин, фазонинг ўзи ҳақида тасаввурга эга эмасдилар. Инсоният 20-асрга келиб, Ернинг ҳаво қобиғини енгиб ўтиб, фазога кўтарилди. Фазода атмосфера бўлмагач, ёруғликнинг тарқалиши ҳам содир бўлмайди. Қуёшдан келган электромагнит зарралар ҳавога етиб келганда, ҳавонинг атомлари у зарраларни бошқа атомларга акс эттиради. Атмосфера қобиғидан ташқарида эса ёруғлик зарраларини бир-бирига акслантирадиган ҳаво атомлари бўлмагани учун атроф қоп-қоронғу зимистон бўлиб, фазогирнинг кўзи ҳеч нарсани кўрмайди. Шунинг учун фазогирлар илк бор фазога чиққанларида, “Биз кўр бўлиб қолдик, ҳеч нарса кўрмаяпмиз” дейишган. Энди Қуръони Каримни очамиз ва ушбу оятларни ўқиймиз: 

وَلَوْ فَتَحْنَا عَلَيْهِم بَاباً مِّنَ السَّمَاءِ فَظَلُّواْ فِيهِ يَعْرُجُونَ لَقَالُواْ إِنَّمَا سُكِّرَتْ أَبْصَارُنَا بَلْ نَحْنُ قَوْمٌ مَّسْحُورُونَ

Агар уларга осмондан бир эшик очсагу ундан чиқиб турсалар ҳам. Улар: «Албатта, кўзларимиз боғланди, балки биз сеҳрланган қавмдирмиз», дерлар. (Аллоҳнинг ҳақлиги ҳақидаги мўъжиза кўрсатилиб, қўлига ушлатиб қўйилса ҳам, эҳтимол удир, эҳтимол будир, балки табиат қонунини мен тушунмаётгандирман, деб тураверадилар.) (Ҳижр сураси, 14-15-оятлар).

Ҳомиланинг жинси масаласи.

Ҳомиланинг жинси ўғил ёки қиз бўлишининг тухум ҳужайрага (яъни аёл кишига) мутлақо алоқаси йўқ. Ҳомиланинг жинси фақат эркакнинг нутфасига боғлиқ. Энди Қуръони Каримни очамиз. Унда шундай оят бор:

وَأَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَالْأُنثَى مِن نُّطْفَةٍ إِذَا تُمْنَى

“Албатта, икки жуфтни; эркак ва аёлни яратган ҳам Ўзи. Нутфадан, оқиб тушганда” (Нажм сураси, 45-оят).

Аллоҳ таоло ушбу оятда очиқ-ойдин эркакнинг нутфаси аёлнинг бачадонига оқиб тушганда, ўша сувдан эркак ва аёлни яратишини баён қилмоқда.

Ҳамма нарса фазода айланади.

Борлиқдаги ҳамма нарса ҳужайрадан, ҳужайралар молекулалардан, улар атомлардан, атомлар эса электрон, протон ва нейтрондан ташкил топгандир. Атомнинг ядроси мусбат зарядли протонлар ва зарядга эга бўлмаган нейтронлардан иборат бўлиб, ушбу ядронинг атрофида электронлар айланади. Яъни электронлар ядронинг атрофидаги ўзига хос фазода айланади. Ҳамма нарса атомдан ташкил топганини ҳисобга олсак, демак, ҳамма нарса бир-бирининг атрофидаги ўзига хос фазода айланади. Энди Қуръони Каримни очиб, мана бу оятни ўқиймиз:

وَكُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ

“Ҳар бири фалакда сузиб юрар” (Ясин сураси, 40-оят).

Қуръондаги коинот, борлиқ ҳақидаги оятларнинг сони 1 минг 300 та дедик. Унда бугун кашф этилаётган илмий ҳақиқатларга Қуръоний ишораларнинг борлиги барча нарсани, коинотни яратган Зот шу Қуръонни нозил қилганига қатъий далолат қилади, шуни таъкидлайди.

Қуръондаги эъжозларни ўрганиш орқали қанчадан-қанча инсонлар Ислом динига киришди ва киришмоқда. Эъжозларни ўрганиш орқали мўмин-мусулмонларнинг иймонларининг нури зиёда бўлади.

Сиз самолётдасиз. Баландлик 10 минг метр. Яхши ўриндиқ, мўътадил ва илиқ об-ҳаво. Самолёт хизматчилари сизга ёқимли ва мазали таомлар ҳамда ичимликларни олиб келишди. Рўпарангизда катта телевизор. Фойдали кўрсатувлар берилмоқда. Хуллас, ҳаммаси жойида. Ана ўша пайтда столингиз устида турган Қуръонни очасиз-да, мана бу оятни ўқийсиз:

وَالْخَيْلَ وَالْبِغَالَ وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَزِينَةً وَيَخْلُقُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ

“Отлар, хачирлар ва эшакларни минишингиз ва зийнат учун (яратди) ва сиз билмайдиган нарсаларни яратадир”. (Яъни, Аллоҳ таоло келажакда сизлар учун туя, от, хачир ва эшакдан бошқа сиз билмайдиган нақлиёт воситаларини яратади. Дарҳақиқат, шундай ҳам бўлди. Ушбу оятлар тушган даврда мавжуд бўлмаган ҳавода, сувда ва ерда юрадиган кўплаб нақлиёт воситалари вужудга келди. Бу эса, ўз навбатида, Қуръони Карим мазкур: «ва сиз билмайдиган нарсаларни яратади», жумласи ила мўмин-мусулмонларни келажак янгиликларидан хабардор қилаётганига далолатдир.) (Наҳл сураси, 8-оят).

Оятнинг охиридаги “ва сиз билмайдиган нарсаларни яратадир” деган жумлани ўқиганингизда баданингиз титраб кетади. Бу оятлар нозил бўлган пайтларда, самолёт деган нарса бўлмаган. Бинобарин, у вақтларда самолёт, вертолёт каби техникалар Арабистон яриморолида яшовчи инсонларнинг тасаввурида ҳам йўқ эди. Демак, самолёт ўша пайтда инсоният билмайдиган нарсалардан ҳисобланган. Шундай қилиб, ушбу жумланинг ичига самолёт ҳам, вертолёт ҳам, поезд, автомобиллар, автобус, пароход, теплоход ва ҳоказолар киради.  

Қуръоннинг эъжозини ўрганиш орқали сизнинг Қуръонга бўлган иймонингиз мустаҳкамланади. Эъжоз илми жуда катта илмдир.

Қуръони Каримдаги юқоридаги каби илмий ишоралар 14 аср олдин инсон тарафидан ўртага ташланиши асло мумкин эмас. Ўша пайтдаги ишораларнинг бугунги кунга келиб кашф этилаётгани ва одамларни лол қолдираётгани бу Китоб Аллоҳ таолонинг нозил қилган ваҳийси, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам эса Унинг ҳақ расули эканлигига қатъий далилдир.   

Доктор Муҳаммад Ротиб Набулсийнинг мавъизалари асосида

Нозимжон Иминжонов тайёрлади

Ҳикоя қилишларича Ҳишом деган машҳур ва моҳир жарроҳ бўлган экан. Бир куни шошилинч сафарга чиқди. У сафари давомида ташкиллаштирилган бутун дунё тиббиёт олимлари мажлисида жарроҳликда янги услуб қилганини ёритиб бериши керак эди. Самолётга чиққач, кўп ўтмай, самолёт носозлиги сабабли қўнишга мажбур бўлибди. Бироқ, бориши керак бўлган манзилга ҳали анча масофа бор эди.

У аэропорт ходимидан сўрабди. "Мен катта тиббиёт олимиман, муҳим бўлган мажлисга кетаётган эдим, сизлар манзилимга етишим учун кейинги самолётни 16 соат кутишимни айтяпсизлар. Мен бунча вақт кута олмайман, менинг ҳар бир дақиқам ҳар бир бемор инсон учун ўта қадрли", деди.

Аэропорт ходими "Унда сизга машина беришимиз мумкин, сиз манзилингизга машинада 3-4 соатда етиб оласиз" деб жавоб қайтарди.
Мажбур бўлган доктор Ҳишом машинада сафарини давом эттирибди. Чамаси икки соат йўл юргач, кун кеч бўлиб қолгани ва қаттиқ ёмғир ёғиб, юришга қийналгани ҳамда анча толиққани учун йўлда кўринган кичик бир уй олдида тўхтади. Уй эшигини тақиллатса, уйдан кекса бир аёлнинг овози эшитилди. “Келинг, эшигимиз очиқ, кираверинг”.
Шунда Ҳишом у кекса аёлдан бир оз дам олиши учун рухсат сўраб, унга пул узатди.

Кекса аёл “бу қандай пул?”, “Мен пулни кўрмаяпман” деди. Чунки у аёлнинг кўзи ожиз эди. “Ўтиринг, анаву стол устида иссиқгина чой бор, унинг ёнида сизни қорнингизни тўйдирадиган таомлар ҳам бор. Мусофир экансиз, чой ичиб, ул-бул еб кучга киринг”, деди.

Ҳишом “Раҳмат” дея, таомланди. Таомланар экан, кекса аёл ёнида кичик бир бола ҳеч бир ҳаракатсиз ётганига кўзи тушди. Кампир намоз ўқиб бўлгач, йиғлаб, Аллоҳдан бемор бўлиб ётган болага шифолар сўраб дуо қилди. Ҳишом бу ҳолатдан мамнун бўлиб, “онахон, Аллоҳим дуоларингизни ижобат қилсин”, деди.

Шунда кампир “Болам, сиз мусофир экансиз, мен Аллоҳга нима деб дуо қилган бўлсам барчасини ижобат қилди. Фақатгина битта дуойимни қабул қилиши қолди”, деди.

“Ҳишом у қандай дуо экан?” деб, сўради.

Кампир “Сиз кўрган бу бола менинг набирам. Унинг ота-онаси вафот этган. Унинг дардига бизнинг табиблар даво топаолмаяпти, лекин, эшитишимча катта бир доктор бор экан. Унинг исми Ҳишом экан. У биздан узоқроқда яшайди, набирамни унинг олдига олиб боришга имконим йўқ. Лекин, мен набирамни ётоқ бўлиб қолишидан қўрқаман. Шунинг учун Аллоҳдан бу ишимни осон қилишини сўраб дуо қиляпману, ҳали ижобат бўлгани йўқ”, деди.

Шунда доктор Ҳишом кўзига ёш олиб, “Эй мўтабар она, биласизми сизнинг дуойингиз самолётни қўнишга мажбур қилди, ёмғир ёғиб мени сизнинг уйингизга киришимга сабаб бўлди. Аллоҳ таолонинг иродаси шу экан. Мен сиз айтган табиб Ҳишомман. Аллоҳ таоло: “Дуо қилинглар ижобат қиламан”, дейди. Сизнинг дуойингизни ижобат қилди. Бу Аллоҳ таолонинг қазои-қадаридир”, деди.

Манбалар асосида Тошкент Ислом институти ўқитувчиси Абдураҳманов Яҳё