Имом Бухорий, имом Муслим ва имом Аҳмадлар бу воқеани Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилишган. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бу воқеани саҳобаларга сўзлаб берганлар. Унинг қисқача мазмуни қуйидагилардан иборат:

«Бану Исроилда Журайж деган бир авлиё, обид, тақводор зот бўлган экан. У ўзига пахса девордан бир ибодатхона қуриб олган экан. Тафсир китобларида ўзи аввал тожир бўлган, дейилган. Аммо бир куни тижоратдан воз кечиб, ўзини батамом тоат-ибодатга бағишлабди. Журайж онасига кўп хизмат қилган, онасининг розилигини олган одам эди. Ибодатда ҳам мустаҳкам, ўта парҳезкор эди. Бир куни она келиб, ташқаридан ўғлини чақирди. Ўғил ибодатхонанинг ичида нафл намоз ўқиётган эди. Онасининг овозини эшитиб, «Ё Роббим, қай бири муҳим? Онамми, намозимми?» деб ўйлади. Аммо намозини муҳимроқ санаб, онасига жавоб бермай, намозини ўқийверди. Она ҳар сафар чақирганда уч марта чақирар, сўнг қайтиб кетаверарди. Она уч кун давомида уч марта келди. Уч марта келганида ҳам Журайж намоз ўқиётган вақтга тўғри келиб қолди. Журайж ҳар сафар «Эй Роббим, онамми, намозимми?» дер ва намозида давом этаверарди. Журайж онасини ниҳоятда яхши кўрадиган, ниҳоятда ҳурмат-эҳтиром қиладиган, хизматини қилиб, онасининг розилигини олган одам эди. Лекин намозда туриб, ҳатто онага ҳам жавоб бериб бўлмайди деб тушунарди. Ҳолбуки, нафл намоз бўлса, уни тезлатиб ўқиб, тезлатиб салом бериб, фақат она эмас, бошқа одамга ҳам жавоб берса бўлади. Онага жавоб бериш эса бундан ҳам авлороқ эди. Хуллас, Журайж онага жавоб бермади. Учинчи кун учинчи марта ҳам чақириб бўлганидан кейин она ранжиб, «Бузуқ аёлнинг туҳматига қолмагунингча Аллоҳ сени ўлдирмасин» деб ёмон дуо қилиб юборди ва Аллоҳнинг изни билан бу дуо ижобат бўлди. Эл-юртда Журайжнинг обрўси баланд эди. Табиийки, Журайжнинг бу обрўсини кўра олмайдиганлар ҳам бор эди. Ана шу кўра олмайдиганлар даврасида «Қандай қилсак, Журайжни шарманда қиламиз?» деган маслаҳатлар тез-тез бўлиб турар эди. Бир фоҳиша аёл бор эди. Чиройли, келишган бу аёл «Мен уни йўлдан ураман», деб, гаров ўйнади. У Журайжнинг олдига бориб, уни ўзига қаратаман деб роса уриниб кўрди, лекин Журайж унга қараб ҳам қўймади. Шунда фоҳиша унга бошқа йўл билан зарар етказиш мақсадида тоғларга чиқиб кетди, бир чўпонни топти-да, у билан қўшилиб, ундан ҳомиладор бўлди. У даврнинг қоидасида ҳам зинодан бола орттирган одамлар ўлимга маҳкум қилинар экан. Одамлар «Бу боланинг отаси ким?» дейишган эди, фоҳиша: «Журайж», деди. Одамлар ғазаб отига миниб, ҳеч нарсани суриштирмасдан, Журайжнинг ибодатхонасини вайрон қилишди. Ўзини эса уриб-сўкиб, ҳақоратлашиб, «Биз сени ҳалол, ибодатли одам деб юрсак, сен ҳаромхўр экансан» деб, уни ўлдиришга шайланишди. Шунда Журайж икки ракъат намоз ўқиди. Барчамизга маълумки, Пайғамбарими соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам бир мушкул вазиятга тушганларида намоз ўқир эдилар. Бу нарса барча мусулмонларга, бутун умматга суннатдир. Аллоҳ асрасин, бошимизга бирор мушкул иш тушса, намоз ўқишимиз керак, ёрдам сўраб, Аллоҳга юзланишимиз керак. Журайж намозини ўқиб бўлгач, «Менга болани кўрсатинглар», деди. Бола бешикда ётар эди. Журайж борди-да, боланинг қорнига бармоғи билан ниқтаб, «Эй бола, сенинг отанг ким?» деди. Шу пайт мўъжиза юз бериб, бешикдаги бола тилга кирди-да, аниқ қилиб, «Отам Фалончи чўпон», деб жавоб берди. Одамлар ҳайратдан саросимага тушиб қолишди. Қандай катта хато қилиб қўйишганини тушунишди. Ҳаммалари келиб, Журайжга «Ибодатхонангни олтиндан қуриб берайликми?» дейишди. «Йўқ, аввалгидек, пахса девордан қуриб беринглар», деди Журайж. Ибодатхонасини пахса девордан қайтадан қуриб беришди».

Пайғамбар алайҳиссалом саҳобаларга мана шу воқеани ҳикоя қилиб берганлар. Бу воқеада онанинг фазли нақадар юксаклиги билинади. Бу ҳикоядан биринчи ўринда олинадиган фойда шуки, ота-онанинг фазли, айниқса онанинг даражаси ниҳоятда юксакдир. Шунинг учун машойихларимиз шундай дейдилар: «Онанг сени бир ишга буюраётган бўлса, билгинки, Роббинг сени ибодатга чорлаётган бўлади». Оналаримиз бизга иш буюраётган бўлса, Роббимиз бизни ибодатга чорлаётган бўлар экан. Журайжнинг воқеасидан яна кўплаб фойдалар олишимиз мумкин. Жумладан, билишимиз керакки, Аллоҳ таоло Ўзининг валий бандаларини ҳам баъзан ана шундай ишлар билан синаб, яна ҳимоялаб ҳам қўяр экан. Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло бешикдаги болани тилга киритиб, Журайжни ҳимоя қилиб қўйди.

Уламоларимиз тарихда гўдаклигида сўзлаган тўртта чақалоқ бор, шулардан бири Журайжга гапирган чақалоқдир, дейишган. Тарих китобларида ўша боланинг исми ҳам, айтилган отаси ким бўлганлиги ҳам айтилган. Аммо бугунги мавзу учун шу ергача айтилгани кифоя, биродарлар.

Устоз Саййид Раҳматуллоҳ Термизий ҳафизаҳуллоҳ

ЎМИ матбуот хизмати

Қуйида келтириладиган фикрлар ижтимоий тармоқлардаги “Тарих мухрлаган сўзлар” саҳифасидан олиб таржима қилинган. Бундан ташқари саҳобаи киромлар, улуғ олимлар, Яқин Шарқ, Осиё, Европа ва Америка мутафаккирларининг бир қатор фикрлари ҳам берилган. 

• Аёл Ой кабидир. Уни севадиган эркакдан келадиган нурни юзида акс эттиради. 

• Аёлнинг ҳақ-ҳуқуқи борлигига ишонмайдиган, уни менсимайдиган киши ўзининг онаси, синглиси ва қизи ҳам аёл жинсига мансуб эканини кўпинча унутиб қўядиган одамдир. 

Ўта кетган пасткашлик

Эр аёлига қамоқ панжараси ортидан: “Болалигимизда онам бизга сигиримиз сутидан пишлоқ тайёрлаб берардилар. Ўша пишлоқни жудаям соғиндим!” деди.

Аёл сигир сотиб олди. Эрталаб ва кечқурун уни яйловга қўйиб юборарди. Кейин сигирни соғиб, ўша сутдан пишлоқ тайёрлар эди. Йигирма йил давомида эрига шу тарзда пишлоқ тайёрлаб, жўнатиб турди.

Эр қамоқдан озод бўлиб қайтгач, аёлидан келаётган бадбўй тезак ҳидидан жирканди ва у билан ажрашиб, бошқа аёлга уйланди. 

• Мактабда ўрганган дарсларимиздан бири шуки, ичи бўш бошоқ далада бошини кўтариб туради, донга тўла бошоқ эса бошини энгаштириб туради. Демак, фақат олийжаноб инсон камтар бўлади, пасткаш кимса кеккайган бўлади.

Али Тантовий раҳимаҳуллоҳ

• Ўзларини доим «Биз тўғри иш қиляпмиз» деб ўйлайверадиган кишилар билан яшаш қийин.

Али Шариатий

Интернет материалларидан тўплаб, таржима қилувчи

 Нозимжон Иминжонов