Аллоҳ таоло қуйидаги ояти каримасида кимларга яхшилик қилишимиз лозимлигини уқтирган: “Ота-онага, қариндошларга, етимларга, мискинларга, яқин қўшниларга, ён қўшниларга, ёнбошдаги соҳибларга, кўчада қолганларга ва қўлингизда мулк бўлганларга яхшилик қилинглар. Албатта, Аллоҳ таоло ўзини юқори тутувчи ва одамлар устидан фахр қилувчиларни хуш кўрмас” (Нисо сураси, 36-оят).

Агар эътибор берсак, оятда ҳар бир тоифа бир мартадан, қўшни ҳақида эса уч маротаба қайта-қайта зикр қилинмоқда: “яқин қўшниларга, ён қўшниларга, ёнбошдаги соҳибларга”. Демак, яхшилик қилаётганимизда қўшничилик ҳаққини эсимиздан чиқармаслигимиз, уларнинг ҳаққи буюклиги, ота-она-ю, ака-укалик ришталари каби яқин эканлигини унутмаслигимиз, уларнинг қайси дин, қайси миллат, қайси ирққа мансублиги бизни қизиқтирмаслиги керак.

Қўшничилик ҳақларини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам бирма-бир айтиб ўтганлар: “Эй уммати Муҳаммад, қўшнилар ҳаққи ушбулар: сиздан ёрдам сўраса, ёрдамлашинг, қарз сўраса, қарз беринг, камбағал бўлса, кўмаклашинг, касал бўлса, бориб кўринг, вафот этса, жанозасида иштирок этинг, шодонлигида муборакбод этинг, ғамгинлигида кўнгил сўранг, далда беринг. Уйингизнинг томини уларнинг уйидан баланд қурманг, шамолга монелик қилган бўласиз. Агар у рухсат берса майли. Бирор тансиқ есангиз ёки тоза чиққан мевалардан келтирсангиз, қўшнингизга ҳам илининг. Чиқара олмасангиз, пинҳона енг. Бермоқчи бўлмасангиз уйингизга олиб келганингизни кўрмасин. Болангизнинг қўлига бирор мева бериб ташқарига чиқариб юборманг, қўшнининг боласининг ҳавасини келтирмасин. Қўшниларга ошхонангиз тутуни бирла озор берманг. Тутуни тарқалса, ўша таомдан қўшнига ҳам беришни унутманг. Жоним қўлида бўлган Зотга қасамки, фақат Аллоҳнинг раҳматида бўлган кишигина қўшнининг ҳаққини адо қила олади. Билинг, қўшничилик ҳақларидан яна бири, беҳудага девордан унинг уйига қараманг, мабодо кўзингиз тушиб қолса, сирини сақланг, ошкора қилманг. Эшитишингиз керак бўлмаган нарсаларга қулоқ тутманг. Қўшнингизнинг маҳрами ва қизларига назар солманг. Мана шу мусулмончилик қоидаларидандир”.

Имом Бухорий бобомиз ривоят қилган ҳадисда айтилишича, “Бир киши Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламдан: “Эй Расулуллоҳ, мен ўзимнинг яхши ёки ёмонлигимни қандан билсам бўлади?” деб сўради. У зот: “Агар қўшниларинг сен ҳақингда яхши гапларни гапираётган бўлса, демак сен яхшисан, аммо сен ҳақингда ёмон сўзларни айтаётган бўлса, демак сен ёмонсан”, деб жавоб бердилар” (Ал-адаб ал-муфрад).

Ҳа азизлар, қўшнилар билан муносабатимизни яхшилайлик, яхши кунимизда ҳам ёмон кунимизда ҳам қўшни асқотади. Улар билан шундай аҳил-иноқ бўлайликки, бошқалар ҳавас қилсин, ўрнак олсин. Жаннатда ҳам яхшилар билан қўшни бўлиш насиб этсин.

Дийдор АСКАРОВ,

«Мир Араб» ўрта махсус ислом билим юрти талабаси

ЎМИ Матбуот хизмати

«Иккиси айтдилар: «Эй Раббимиз! Биз ўзимизга (ўзимиз) зулм қилдик. Агар бизни кечирмасанг ва бизга раҳм қилмасанг, биз, албатта, зиён кўрувчилардан бўлиб қолурмиз» (Аъроф, 23).

*****

«Кўзлари дўзах аҳли тарафига бурилиб қолса, айтадилар: «Эй Раббимиз! Бизни бу золимлар қавми билан бирга қилиб қўймагин!» (Аъроф, 47).

 *****

«Динингиздан Аллоҳ бизни қутқаргандан кейин яна унга қайтсак, Аллоҳга ёлғон тўқиган бўламиз-ку? Унга қайтишимиз мумкин эмас, илло, Раббимиз – Аллоҳ хоҳлагани бўлур. Раббимиз ҳамма нарса бўйича илми кенг зотдир. Таваккулни Аллоҳга қилдик. Эй Раббимиз! Биз билан қавмимиз ўртасида ҳаққоний ҳукм қил! Сен ҳукм қилувчиларнинг яхшисидирсан» (Аъроф, 89).

*****

«Сен фақатгина Раббимиз оятлари келганда, уларга имон келтирганимиз учунгина биздан ўч олмоқчисан. Эй Раббимиз! Устимизга сабр (ёмғирини) ёғдир ва бизни мусулмонлик ҳолимизда вафот эттир!» (Аъроф, 126).

*****

ЎМИ Матбуот хизмати

Уламолар, «الأمور بمقاصدها» – «Ишлар мақсадларига боғлиқдир» деган фиқҳий қоиданинг шарҳида қуйидагиларни келтирадилар. الأمور  нинг бирлиги أمر бўлиб, у феъллар ва сўзларни умумлаштирувчи лафздир. Қуръони Каримда Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади.

وإليه يرجع الأمر كله

 Барча иш Унгагина қайтарилур (Ҳуд сураси 123-оят).

Мазкур қоиданинг умумий маъноси: Мукаллафларнинг айтадиган сўзлари ва қиладиган иш-ҳаракатлари уларнинг ниятлари ва мақсадларига боғлиқдир.

Ушбу қоида фиқҳий қоидалар ичида энг муҳим қоидалардан бири ҳисобланади. Уламолар бу қоидага катта эътибор қаратганлар. Зеро, шаръий ҳукмларнинг катта қисми ушбу қоида атрофида айланади.

قال السيوطي في الأشباه: واتقن الإمام الشافعي وأحمد ابن حنبل وابن المهدي وابن المديني وأبو داود والدار قطني وغيرهم على أن حديث: «إنما الأعمال بالنيات». ثلث العلم. ووجه البيهقي كونه ثلث العلم: «بأن كسب العبد بقلبه ولسانه وجوارحه فالنية والقصد أحد أقسامها الثلاثة؛ لأنها قد تكون عبادة مستقلة وغيرها يحتاج إليها». ومن هنا فقد ورد: «نية المؤمن خير من عمله

Имоми Суютий “Ал ашбоҳ ван назоир” да айтадилар: “Имом Шофеий, Аҳмад ибн Ҳанбал, Ибн Маҳдий, Ибн Мадиний, Абу Довуд ва Доруқутний роҳимаҳумуллоҳлар “Албатта амаллар ниятга боғлиқдир” ҳадисини мукаммал даражада ўрганиб, бу ҳадисни “илмнинг учдан бири” деганлар. Байҳақий раҳматуллоҳи алайҳ бу ҳадисни илмнинг учдан бири эканлигини шундай асослаганлар: “Банданинг касби (амали) унинг қалби, тили ва аъзолари билан содир бўлади. Ният ва қасд қилиши ушбу уч қисимнинг биридир. Зотан ният мустақил ибодат бўлиб, бошқа амаллар унга муҳтож бўлади. Шунинг учун ҳадиси шарифда:

نية المؤمن خير من عمله

“Мўминни нияти унинг амалидан яхшидир” дейилган.

Ушбу фиқҳий қоиданинг асли икки шайх ва бошқа муҳаддислар Умар ибн Ҳаттоб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган саҳиҳ хадисдир.

عن عمر بن الخطاب – رضي الله عنه – قال: سمعت رسول الله – صلى الله عليه وسلم – يقول: «إنما الأعمال بالنيات وإنما لكل امرئ ما نوى …

 Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта, амаллар ниятга боғлиқдир. Албатта, ҳар бир кишига ният қилган нарсаси бўлади…””

Ушбу фиқҳий қоидадан қуйидаги масалалар чиқариб олинади.

1) Бир кимса тарнов тагига сув тўплаш учун челак қўйган. Агар уни бошқа жойга олиб бориб тўкиш ёки ҳеч қандай сабабсиз қўйган бўлса, челакдаги сув уники ҳисобланмайди. Агар уни тўплаб, ўзи ёки ҳайвонларига ичириш мақсадида қўйган бўлса, челакдаги сув унинг мулки ҳисобланади.

2) Бир кимса тўрни сувга ҳеч мақсадсиз ташлаб қўйган бўлса, унга илинган балиқ уники бўлмайди, агар уни балиқ овлаш учун ташлаб қўйган бўлса, илинган балиқ унинг мулки ҳисобланади.

3) Йўқолган нарсани биров топиб олса-ю эгасига қайтаришни ният қилса, унинг қўлида у омонат ҳисобланади, агар уни ўзи ишлатиш мақсадида олса, у ғасб бўлади.

Авазхўжа БАҲРОМОВ

Тошкент тумани “Холмуҳаммад ота”

жоме масжиди имом-хатиби

ЎМИ Матбуот хизмати

Ўзбекистон Республикаси туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси ташаббуси билан юртимизнинг туризм салоҳияатини юксалтириш, ҳусусан, зиёрат туризмини янада ривожлантириш, бу борада ҳалқаро тажриба билан яқиндан танишиш мақсадида бир қатор туристик компания вакиллари, Ислом цивилизацияси маркази мутахассислари, “Dunyo bo‘ylab” телеканали ижодкорлари билан биргаликда Индонезиянинг Жакарта шаҳрида қатор соҳа мутахассислари билан учрашувлар ўтказишди. 

Делегация аъзолари дастлаб Жакарта шаҳридаги “Истиқлол” жоме масжиди имом хатиби Носируддин Умар билан учрашишган. Учрашувда Кўмита вакиллари томонидан мамлакатимизда сўнгги ойларда зиёрат туризми йўналишида амалга оширилган ишлар ҳақида маълумотлар айтиб ўтилган. 

Учрашув “Истиқлол” жоме масжиди имом хатиби Носируддин Умар ҳамда Ўзбекистон Республикаси туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси раиси Азиз Абдуҳакимовлар онлайн мулоқоти билан бошланган. 

Ислом цивилизацияси маркази мутахассислари ислом тамаддунида юртимизнинг тутган ўрни, улуғ муҳаддис Имом ал-Бухорий, ат-Термизийларнинг шу заминдан етишиб чиққани, нақшбандия тариқати асосчиси Баҳоуддин Нақшбанднинг ўрни ҳақида гапириб ўтганлар. 

Масжид имом хатиби мамлакат президенти томонидан тайинланади ва у Индонезиядаги барча масидлар фаолиятини мувофиқлаштиради. 

Маълумотларга қараганда, ҳар йили Индонезиядан 900 минг киши Умра зиёратига, 250 минг фуқаро Ҳаж зиёратига боради. Мамлакатда зиёрат туризмига қизиқиш жуда катта. 

“Истиқлол” жоме масжиди имом хатиби Носируддин Умар Ўзбекистонга қилган ташрифидан олган улкан таассуротлари ҳақида гапириб, индонезияликлар зиёрат қилиш учун Туркия каби давлатларга ҳадеб боравермасдан, Ўзбекистонга, ислом оламининг тенги йўқ олиму уламолари юртига боришлари кераклигини такидлади. Бунга дават қилиш унинг вазифаси эканлиги, бу езгу ишда у Ўзбекистоннинг вакилига айланишга тайёрлигини қайта ва қайта такрорлаган. Бунинг учун эса икки томонлама ана шундай алоқаларни янада мустаҳкамлаш, олий ўқув юртлари орасида талаба алмашиш тажрибасини қўллаш таклифини билдирган. 

Учрашув сўнггида “Истиқлол” масжидининг тарихи, унинг мамлакат мустақиллигидан кейин бунёд этилганлиги учун шундай номланганлиги, у бугунги кунда диний бағрикенглик рамзи бўлиб келаётганлиги, иншоотнинг ёнгинасида католик ва протестантлик черковлари борлиги ҳақида сўзлаб берилди. 

Масжид ҳудуди 20 гектарга яқин бўлиб, мажмуа европалик бош меъмор Фредерик томонидан бунёд этилгани учун ҳам унда Шарқу Ғарб уйғунлигини кўриш мумкин. Мамлакатнинг улкан масжидларидан бири бўлган бу муқаддас иншоот бир вақтнинг ўзида 200 мингдан зиёд намозхонни қабул қила олади. 

ЎМИ Матбуот хизмати

Куни кеча Хоразм вилояти Хонқа туманидаги “Муҳаммад ибн Мусо ал Хоразмий” масжидининг янгидан қурилаётган биносига биринчи ғишт қўйилди. Эски масжид биноси бугунги кунда сейсмик талабларга жавоб бермайдиган ва авария холатига келиб қолган эди.

Биринчи ғишт қўйиш тадбирида Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг вилоят вакили, Хоразм вилояти ҳокимлиги мутасаддилари, нуроний отахонлар, масжид қавми иштирок этди.

Масжидда қурилиш ишлари ҳомийлар ва масжид қавми томонидан амалга оширилиши кўзда тутилган. Қурилиши бошланганига унча кўп вақт бўлмаган бўлса-да, кўнгиллилар, ҳомийлар ҳашарга бел боғлашган. Аллоҳ таоло Ўзини байти учун қилинаётган саъй-ҳаракатларга барака ва ажрларни кўпайтириб берсин.

Янги жоме туман аҳолисига муборак бўлсин!

 ЎМИ Матбуот хизмати