“Cизлар экаётган зироатларингиз ҳақида ўйлаб кўрдингизми?! Уни сизлар ундирурмисиз ёки Биз ундирувчимизми?! Агар Биз хоҳласак, уни (офат юбориб) қуруқ чўп қилиб қўйган бўлур эдик, сизлар эса ажабланиб қолаверар (ва айтар) эдингиз: «Бизлар зиён кўрувчилармиз. Балки бизлар (ризқимиздан) маҳрумдирмиз» (деб надоматда қолган бўлур эдингиз)” (Воқеа, 63-67).

Аллоҳ таборака ва таоло бу ояти карималари билан биз бандаларини тафаккурга чорламоқда, кундалик турмушимизда Ўзи яратган қонуниятлар асосида такрор-такрор содир бўлиб тургани учун одатий ҳолга айланиб қолган экиннинг униб чиқиш ҳодисаси ҳақида бир дам ўйлаб кўришни буюрмоқда: “Сизлар экаётган зироатларингиз ҳақида ўйлаб кўрдингизми?” Эккан уруғингизни ундирувчи, уни экин ва сунбулага айлантириб, мева ёки бошоқ-дон берадиган ҳолатга келтирувчи сизми, Менми? Ишларинг фақат ерни кавлаб, уруғ сочиш (экиш) ва суғориб қўйишдан иборат эмасми? Уруғдан бошоқ ундирувчи эмаслигингизни эътироф этганларинг ҳолда, ердан ўликларни чиқариб, ҳаётга қайтарилишини қандай инкор қиласизлар?

Фахруддин Розий оят тафсирида бундай ёзади: Ояти каримадаги “ҳарс” ва “заръ” сўзлари орасидаги фарқ бор: “ҳарс” экишнинг бошланишидир. У ҳам бўлса, ерни ҳайдаш, уруғ қадаш (сепиш, экиш) ва суғоришдан иборат. “Заръ” (ундириш) бўлса, экиннинг ердан униб чиқиши, ўсиши, бошоқ ёки ҳосил бериши каби экишнинг натижасидир.

“Уни сизлар ундирурмисиз ёки Биз ундирувчимизми?!” Бу ояти каримада Аллоҳ таоло экин экишни бандага, ундириб чиқаришни Ўзига боғлиқ эканини баён этган. Чунки экиш банданинг иши, унинг ихтиёри билан бўлади. Ундириб-ўстириш Аллоҳ таолонинг  феълларидан бири, истаса, ўстиради, истамаса йўқ. Мовардий Абу Ҳурайрадан  ривоят қилади: Расулуллоҳ  бундай марҳамат қилдилар: «Ҳеч бирларинг “(экин) ўстирдим” демасин, балки “экдим” десин. Зеро, уни ўстирувчи (зориъ) Аллоҳ таолодир”. Сўнг Абу Ҳурайра  деди: “Аллоҳ таолонинг “Уни сизлар ундирурмисиз ёки Биз ундирувчимизми?!” оятини эшитмаганмисиз?» (Имом Муслим, Ибн Ҳиббон, Байҳақий).

Қуртубийга кўра, ҳадисдаги қайтариқ вожиб эмас, одоб моҳиятига эга. Бу маънода Пайғамбаримиздан  яна кўплаб ҳадислар ворид бўлган.

Ҳар ким ерга уруғ сепаётганида истиъоза (“Аъузу”)ни ўқиганидан кейин “Сизлар экаётган зироатларингиз ҳақида ўйлаб кўрдингизми?! Уни сизлар ундирурмисиз ёки Биз ундирувчимизми?!” оятини ўқисин. Сўнгра: “Ундириб-ўстирувчи, вояга етказувчи Аллоҳ таолодир. Ё Аллоҳ, Муҳаммадга  салавот ва салом йўлла, бу экиннинг мевасидан бизни баҳраманд эт, зараридан узоқ қил. Бизни неъматларингга шукр қилувчи, лутфу эҳсонларингни зикр этувчи бандаларингдан айла. Эй оламларнинг Парвардигори, буни бизга баракали қилгин”, деб дуо қилсин. Бу ўзи учун яхши бўлади. Бундай дуо ўқиш экин-тикиннинг қурт-қумурсқа, чигиртка каби барча бало-офатлардан сақланиши гарови дейилган. Қуртубий бу дуони ишончли кишилардан эшитгани ва у тажрибадан ўтганини айтади (“Ал-Жомеъ ли аҳкомил Қуръон”).

Муфассир Розий бундай ёзади: «У ҳолда Аллоҳ таолонинг “...зориъ (ўстирувчи)ларни лол қолдирадиган...” (Фатҳ, 29) деган ояти каримаси, Пайғамбаримизнинг  “Зироат зориъникидир” (“экин экканникидир”) деган ҳадиси шарифларини қандай тушуниш керак?” деб сўралса, бундай жавоб берамиз: оятларнинг тафсирида “ҳарс” (экиш) билан “заръ” (ўстириш)нинг бир-бирига боғлиқлиги баён этилди. Экиш ўстиришнинг боши, ўстириш эса экишнинг натижаси ва самарасидир. Бу икки сўздан бирининг ўрнига иккинчисини қўллаш мумкин. Фатҳ сураси 29-оятида “зурроъ” (ўстирувчилар) сўзи “ҳуррос” (деҳқонлар) маъносини билдиради. Зеро, деҳқон эккан уруғи униб чиқиб, мева бериш билан якунига етганини кўриб, қувонади.

Пайғамбаримизнинг  “Экин экканникидир”, деган ҳадисларига келсак, бу ўринда бундай нозик жиҳат бор: агар у зот “экин ҳорисга тегишлидир” деганларида эди, киши ерни ҳайдаб, шудгор қилиши билан экинга эга бўларди. Бу эса экиннинг уруғи сепилишидан олдин қилинадиган ишлар. Экин ундан кейин ерга уруғ сепганга тегишли бўлади. Яъни Абу Ҳанифа  мазҳабларида уруғ кимники бўлса, экин ўшаники бўлади.

Баъзи олимлар бу борада муболаға қилиб, бундай дейишган: “Уруғ экдим ва ҳосил олдим” деб бўлмайди. “Аллоҳ таоло менга мадад берди, экин экдим ва У ўз марҳамати билан менга ҳосил олишни насиб этди”, дейиш лозим».

Мовардий айтади: “Бу ояти карима икки нарсани ўз ичига олган: биринчиси, Аллоҳ таоло экинларни ўстирган Ўзи эканини эслатиб, бандалари Унинг марҳамати билан ҳаёт кечиришларини билдирмоқда. Бу уларнинг ана шу неъматларга шукр қилишлари лозимлигига далолат қилади.

Иккинчиси, ибрат олиниши лозим бўлган далил. Зеро, қадалган уруғни ўстириб чиқаришга, мўрт ва заиф ниҳолни кучли экинга айлантириб, яшнатишга қодир Зот учун ўлган бандаларини қайтадан тирилтириш осондир. Соғлом ақл эгалари учун бу далил етарлидир.

“Агар Биз хоҳласак, уни қуруқ чўп қилиб қўйган бўлур эдик...” Яъни, агар хоҳласак, экинларингга офат юбориб, бир зумда озуқа ва емишга ярамайдиган, қуруқ ўтинга айлантириб қўярдик.

Бу билан Аллоҳ таоло икки жиҳатга диқ­қатимизни тортмоқда. Биринчиси, бандалари Аллоҳга шукр қилишлари керак, зеро, У экинларини қуруқ чўпга айлантирмади.

Иккинчиси, бандалар ибрат олиб, ёмонлик­лардан воз кечсин. Чунки экинларни қуритиб юбориши мумкин бўлгани каби, хоҳлаган пайт уларни ҳам ҳалок қила олади.

Икрима ва бошқа муфассирлар ояти каримадаги “ажабланиб...” сўзини қилмишларингиз касри ҳатто экинларингизга уриб, “бир лаҳзада қуриб битгани учун афсус ва надомат қиласиз”, деб тафсир қилишган.

«Бизлар зиён кўрувчилармиз...” жумласини Ибн Аббос  ва Қатода: “Шубҳасиз, биз азобланувчилармиз”, деб таъвил қилишган. Бошқа баъзи тафсирчилар “Биз ҳалок бўлувчимиз”, тарзида тафсир қилишган.

Заҳҳок ва Ибн Кайсонга кўра, ояти каримадаги “муғрам” сўзи молнинг эвазсиз йўқ бўлиши маъносини беради. Шунга кўра, оят: “эккан донимиз йўқ бўлиб кетди”, маъносида тафсир қилинади.

“Балки бизлар маҳрумдирмиз”. Яъни, кутган ҳосилимиздан маҳрум бўлдик. Қатода маҳрум бўлиш ризқдан тўсилиб қолиш эканини айтган.

Анасдан  ривоят қилинишича, Расулуллоҳ  ансор ерларидан ўтаётиб, улардан сўрадилар: “Сизларни экин экишдан нима тўсмоқда?” Улар: “Қурғоқчилик” деб жавоб беришди. Шунда у зот: “Йўқ, ундай қилманг, чунки Аллоҳ таоло: “Ундириб-ўстирувчи зот Менман. Истасам, сув билан, истасам, шамол билан, истасам, уруғ билан ўстираман”, деб марҳамат қилган”, дедилар. Сўнг: “Сизлар экаётган зироатларингиз ҳақида ҳеч ўйлаб кўрдингларми? Уни сизлар ундириб-ўстирурмисизлар ёки Биз ундиргувчимизми?!” ояти карималарини ўқидилар (“Ал-Жомеъ ли аҳкомил Қуръон”).

Имом Қуртубий ва Фахриддин Розий тафсирлари асосида

 Нўъмон Абдулмажид тайёрлади.

ЎМИ Матбуот хизмати

Бургутлар яралганидан куч-қувват, зафар ва эрк рамзи бўлиб келган. Бургут кўз етмаган баландликларда бургутлар билан ёки ёлғиз учади. Асло ва асло бошқа қушларга аралашмайди. Кўзлари ўткир бўлади, ўлжасини беш минг метр юқоридан кўради ва қўлга киритмагунича ундан кўзини узмайди.

Бургут ўлимтик емайди, балки ўлжани ўзи овлайди. Емишнинг янгисини излайди.

Бўронли, ёмғирли ҳавода учишдан қўрқмайдиган қушдир. Бундай ҳаво, аксинча, унинг шижоатини қўзғайди. Шамолли вазиятдаги ҳаво босимини фойдаси учун ишлата олади. Бу ҳол унга қанотларини кўп ҳам қийнамасликка имкон беради.

Бургут хонимлар бургут жанобларни қайта-қайта синаб, шундан кейингина турмуш ўртоқликка қабул қилади.

Бургутларчалик инини юқорига қурадиган ва уни қаттиқ ҳимоялайдиган бошқа қуш йўқ.

Бургут болаларини ўта қаттиққўллик билан учишга ўргатади. Вақти етиб, полапонини индан ташқарига улоқтирар экан, дангасалик қилиб яна “иссиқ уйларига” қайтиб келмасликлари учун она бургут инини бузиб ташлайди.

Одатда бургут етмиш йил яшайди. Лекин қирқ ёшга борганида тирноқлари узайиб, патлари жуда ўсиб, учишига халақит бера бошлайди. Шунда ажойиб бир ҳодиса юз беради: бургут қояга жойлашиб, тумшуғи ва тирноғи билан қоятошни тирнай бошлайди, бу орада эски патларини ҳам юлиб ташлашга улгуради. Беш ой ичида янги тумшуқ, янги тирноқ ва янги пат ўсиб чиқади. Янгиланиш бургут учун ҳаёт-мамот масаласидир.

 Акмал АВАЗ

ЎМИ Матбуот хизмати

Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг бир неча оятларида бизни муҳташам коинотдан ибрат олишга чақиради. Одам боласи Аллоҳ таолонинг борлигини, бирлигини, чексиз қудратини ҳис қилиш учун тоғларга, денгиз-дарёларга, ҳайвоноту ўсимлик оламига ва хусусан, энг катта мўъжиза бўлмиш инсонга ибрат назари билан боқиши, тафаккур қилиши керак. Зеро, мана бу ояти карималар шунга ундайди:

“(Эй инсонлар,) ерда ишонувчилар учун аломатлар бордир. Ўзларингизда ҳам. Ахир, кўрмайсизларми?!” (Зориёт, 20 -21).

“Ахир, улар туяга қараб, қандай яратилганига, осмоннинг қандай кўтариб қўйилганига, тоғларнинг қандай тикланганига ва Ернинг қандай ёйиб-текислаб қўйилганига боқмайдиларми?!” (Ғошия, 17-20).

Табиатда кечаётган қайта жонланиш, янгиланиш ва яшариш жараёнлари улуғ Аллоҳнинг яратувчилик қудратини намоён этадиган энг гўзал далиллар эканини пайқамаслик мумкинми? Аллоҳ таоло яратиқнинг нима учун ва қандай қилиб яратилганига диққатни тортиб, бундай марҳамат қилади:

Сизлар ўзларингиз ичаётган сувни (ўйлаб) кўрдингизми?! Уни булутлардан сизлар ёғдирдингизми ёки Биз ёғдирувчимизми?! Агар Биз хоҳласак, уни шўр ва аччиқ қилиб қўйган бўлур эдик. Бас, шукр қилмайсизларми?! Сизлар ёқаётган оловни (ўйлаб) кўрдингизми?! Унинг дарахтини сизлар пайдо қилдингизми ёки Биз пайдо қилувчимизми?! Биз уни (жаҳаннам ҳақида) бир эслатма ва йўловчилар учун фойдаланадиган нарса қилиб қўйдик. Бас, (Эй Муҳаммад,) Улуғ Раббингиз номини (поклаб) тасбеҳ айтинг!” (Воқеа, 68 -74).

Бу оятларни ўқигач, Аллоҳнинг борлигини, бирлигини, Унинг улуғ қудратини тасдиқ этишимиз, берган неъматларига шукр қилмасдан иложимиз қолмайди. Ер юзидаги ҳамма нарса ўз тили билан Аллоҳни ёд этиб, Унга тасбеҳ айтар экан, яралмишларнинг энг шарафлиси бўлмиш инсонларнинг Ундан узоқ қолиши тўғри бўладими?

Сўзимизни мана бу ояти карима билан якунлаймиз:

“(Эй Муҳаммад,) айтинг: “Хабар берингиз-чи, агар Аллоҳ кечани қиёмат кунигача устингизда мангу қилиб қўйса, Аллоҳдан ўзга қайси “илоҳ” сизларга бирор ёруғлик келтира олур?! Ахир, эшитмайсизларми?!” Айтинг: “Хабар берингиз-чи, агар Аллоҳ кундузни қиёмат кунигача устингизда мангу қилиб қўйса, Аллоҳдан ўзга қайси “илоҳ” сизларга таскин топадиган кечани келтира олур?! Ахир, кўрмайсизларми?!” (Қасас, 71-72).

ЎМИ Матбуот хизмати

Тўй – муайян инсоннинг, оиланинг хурсандчилиги ва ана шу бахтиёрлигимизга шерик  бўлсин деган олижаноб ният ила дўсту ёрларни зиёфат қилиб чақириш. Лекин жуда қадим замонлардан ер юзидаги жамики миллатларнинг  урфу одатига айланган дабдабали тўй ва бошқа маросимлар остида одамлар эзилиб келган.

Дини мубийнимиз тўйларда, тантаналарда ҳаддан ошишдан қайтаргани ҳақидаги таълимотни Расули акром соллаллоҳу алайҳи васаллам амалга жорий этганларидан сўнг тўйлар азалий моҳиятига қайтиб, мўмин-мусулмонларнинг чинакам хурсандчилигига айланган. Жумладан, Қуръони каримда: "Қариндошнинг ҳаққини адо эт, мискин-бечоралар, йўловчи-мусофирларга ҳам (мурувват кўрсат). Лекин сира исроф этма, зеро, исроф қилувчилар Шайтоннинг "биродарлари"дир! дейилади. (Исро сураси, 26-оят).

Шу ва шу мавзудаги ояти карималарни тўйларга тадбиқ этган аждодларимиз тўйларни ортиқча даҳмазаларсиз, чинакам хурсандчилик билан ўйнаб-кулиб ўтказганлар. 

Аммо замон ўтиши билан амалимиз озайгани тўйларимизда ҳам намоён бўла бошлади. Айниқса, бизнинг халқимиз тўйларни дабдабали ўтказишга ружу қўйди. Натижада тўй ўзбекнинг шодиёнасига эмас, миллий муаммосига айланди. Президентимиз кечаги йиғилишда ачиниш билан таъкидлаганидек, одамлар фақат тўй қилиш учун яшай бошлади. Бутун умр тўйга пул тўплаган одам тўйнинг жамғармаси камайиб кетишидан қўрқиб дўхтирга кўринмайди, дам олишга бормайди, йиллик меҳнат таътилини олганда эса ўзининг одатдаги ишидан ҳам оғирроқ ишларни қилади. Мақсад – таътилдан фойдаланиб уч-тўрт сўм пул ишлаб қолиш керак. Нима керак унча пул? Тўй қилишга – ўғил уйлаш керак, қиз чиқариш керак.

Аммо одамнинг жони ва танаси ҳам ҳеч қачон чарчамайдиган, мустаҳкам нарса эмас, У – Аллоҳнинг омонати. Давлат инсонга нега ҳафтада икки кун дам, йилда бир ой меҳнат таътили беради? Йил давомида ишлаб чарчаган одам ҳордиқ чиқариб, меҳнат қобилиятини тиклаб олсин учун...

Саҳобаи киромлардан бири Пайғамбар алайҳиссаломдан тўйни қандай қилиш ҳақида маслаҳат сўраганида, Пайғамбаримиз: "Битта қўй сўй", деган эканлар. У Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам менга қийинчилик бўлмасин деган мақсадда шундай деяптилар деб ўйлаб: “Мен бир неча қўй сўйишга қодирман”, деб бир-икки қайтарибди. Шунда Сарвари коинотимиз: "Эй молинга Худо барака бергур, битта қўй сўйгин" деб танбеҳ берган эканлар.

Президентимизнинг тўйда одамлар сонини чеклаб айтиши, давлат амалдорларининг тўйга қатнашиш масаласида эҳтиёткор бўлиши ҳақида қатъий талаб қўйгани юқоридаги оят ва ҳадис таълимотига мос талабдир.

Бинобарин, тўй қилишни, тўкин дастурхон ёзишни ният қилган одам, аввало,  қариндош-уруғларнинг, етим-мискинларнинг ҳолидан хабар олмоғи керак. Бу ҳақда юртбошимиз алоҳида тўхталиб, шу шовқин-сурон билан тўй қилаётган одам ака-укасининг, қўни-қўшнисининг ҳолидан хабар олдими? Кимўзарга сарфлаган ҳеч кимга нафи йўқ сарфу харажатни қилгунча, ана ўшаларнинг камини бутласа бўлмайдими, деб таъкидлади.

Дарҳақиқат, мабодо ўша одам бемаъни довруғ солиш учун қилган харажатининг бир қисмига бир муҳтожнинг камини бутлаб берса, бир толиби илмнинг йиллик шартномасини тўлаб берса, бир беморнинг дори-дармонига ёрдам қилса, ўша одамлар қўлларини дуога очиб неча йиллар унинг ҳаққига дуолар қилади. Минг кишини бир ҳашаматли тўйхонага тўплаб уч-тўртта беҳаё сатангни ликиллатиб, на обрў, на савоб ололмаган одам юқоридаги ишларни қилса ажру савобнинг тагида қолади. Яна, агар шу билан ҳам нафси ором топмаса, ўзига хайрихоҳ инсонлар орттиради. Ўша одамларнинг ҳам бир куни фойдаси тегиб қолади...

Тўй ва маросимларни тартибга солиш зарурлиги ҳар доим фикр эгаларини ўйлантириб келган. Айниқса, жадид боболаримиз бу масалага жиддий киришган эдилар. Аммо уларнинг куйинчакликларига қулоқ осадиган одам бўлмади, ўзлари ҳам қисқа фурсатларда қатағон қурбонига айланиб кетди. Истиқлол йилларида ушбу мавзу яна кун тартибига чиқди. 1998 йилнинг 28 октябрида Биринчи Президентимизнинг “Тўй-маросимларни тартига солиш тўғрисида” Фармони қабул қилинди. Ушбу ҳужжатда тўй-маросимларда дабдабабозлик, шуҳратпарастлик, ўз-ўзини кўз-кўз қилиш, исрофгарчиликка йўл қўйилаётгани таъкидланиб, бундай ҳолатларнинг олдини олишга қаратилган вазифалар белгиланган эди. 

Аммо ушбу ҳужжат ҳам миллатимизнинг қон-қонига сингиб кетган кимўзарчиликка тўй қилиш хасталигига даво бўла олмади. Бугун Президентимиз энг ҳаққоний йўлни тутди. Шуҳратпарастлик учун тўй қилган одам жазоланади. Нима учун? Чунки у миллатнинг, айниқса, ёшларнинг тарбиясига зарар етказиб кимўзарликка, шуҳратпарастликка бошқаларни ҳам даъват этмоқда. Шунинг ўзи маънавий жиноят эмасми!..

Ҳосили калом, ундай тўй қилиш урф бўлибди, бундай тўй қилиш одат бўлибди, деб қимматли умримизни дабдабали тўйларнинг қурбонига айлантириб қўймайлик. Зотан, урф-одатларни одамлар яратади, урф-одатлар одамларни эмас. Шундай экан, динимиз таълимотига, миллатимиз табиатига мос келмайдиган урф-одатлардан воз кечадиган вақт келди ва бунинг бошида давлатимиз раҳбари турибди, тайсалламанг!

ЎМИ Матбуот хизмати

3 март куни Тошкент шаҳридаги “Осиё гранд” кошонасида дин ва давлат арбоби, етук олим, моҳир таржимон Алихонтўра Соғуний ҳазратларининг руҳларини шод этиш ва ул зотнинг “Тарихи Муҳаммадий” асарлари қайта нашр этилиши муносабати билан хайрия тадбири бўлиб ўтди. Унда уламолар, имом-хатиблар, дин ва давлат арбоблари, ушбу табаррук инсоннинг шогирдлари, аҳли-оилалари ва фарзанду аржумандлари жам бўлиб, ўзгача файз бахш этишди.

Маълумки Алихонтўра Соғуний ҳазратлари 1885 йилда туғилган. У киши диний талимни аввал Макка шахрида, кейин Бухоро шаҳридаги «Мир Араб» мадрасасида, ундан сунг эса Мадинаи мунавварадаги дорулфунунларда таҳсил олган. Алихонтўра ҳазратлари илму ҳикматнинг бир-икки соҳасида эмас, балки қироат, тафсир, ҳадис, фиқҳ, наҳв, балоғат, мантиқ, табобат, тарих, сийрат, жўғрофия, назму наср ва бошқа фанлар бўйича ҳам етук мутахассис бўлган.
Соғуний ҳазратлари бир неча китобларини таълиф этганлар. Жумладан, “Тарихи Муҳаммадий”, “Туркистон қайғуси”, “Девони Соғуний”, “Шифоул илал” ва бошқалар. Шунингдек, у киши Аҳмад Донишнинг “Наводирул вақоиъ”, Дарвеш Али Чангийнинг “Мусиқа рисоласи”, Херман Вамберининг “Бухоро ёки Мовароуннаҳр тарихи” ва “Темур тузуклари” каби асарларни таржима қилган.
Олимнинг бугунги кунга қадар ўз қийматини сақлаб келаётган сийрат бобидаги “Тарихи Муҳаммадий” асари 1959 йилда ёзиб тугалланган. Лекин у муаллиф вафотидан кейин, яъни 1991 йилда илк бор чоп этилган. Шу кунга қадар мўмин-мусулмонларнинг талаб ва истакларидан келиб чиқиб, ушбу асар бир неча бор, минглаб ададда чоп этилди.
Ўтган йилда мазкур асар “Мовароуннаҳр” нашриётида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратларининг кириш сўзлари ила Соғуний ҳазратларининг фарзанди Қутлуғхон Шокиров ташаббуси билан қайта нашр этилди.
Ёднома тадбирига йиғилганлар Алихонтўра Соғуний ҳазратларининг маърифатпарварлиги, жасурлиги, шунингдек, уйғур, қозоқ, ўзбек, қирғиз, татар ва дўнган халқларини мустаҳкам ишонч ва диний биродарлик асосида бирлаштиргани алоҳида эсга олинди. Шунингдек, аллома Аллоҳ таолодан берилган ақл-заковатни, ғайрат-шижоату иқтидорни бутунлай ижодга бахшида этиб, авлодлар учун катта маънавий бойлик бўлиб қолган бебаҳо асарлар таълиф этгани, форс ва араб тилларидаги бир қатор нодир асарларни ўзбек тилига таржима қилганини баён этишди.
Тадбирда Қуръони карим оятларидан тиловат қилиниб, Алихонтўра Соғуний ҳазратларининг руҳи покларига бахшида этилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати