Ҳализамон эсимда: кичкина бола эдим, саҳар мардондан онам уйғотди: “Тур, болам, нон пишди чойингни ичиб ол, қўшнидан олган нон – қарзимизни бериб келасан”, деди. Мен бироз эринчоқлик билан: “Яна бироз ухлай, тушдан сўнг элтиб бераман”, дедим. Онам эса: “Болам, шайтонга бўйин берма, турақол, қарзни тезда узиш керак, бўлмаса яна қарз чақиради”, деди...

Ўша пайтлар бу сўзнинг маъносига тушунмаганман. Аммо кейинчалик қарзнинг нечоғли масъулият, ҳақдор олдидаги улкан бурч эканини англадим.

“Қарз” сўзига ўзбек тилининг изоҳли луғатида: “Маълум муддат ўтгандан кейин қайтариш шарти билан берилган ёки олинган нарса (пул, буюм, ғалла ва ҳ.к.)”, шариатда эса ушбу истилоҳга: “Бошқа кишига бир нарсани унинг бадалини қайтариб бериш шарти билан мулк қилиб беришдир”, дея таъриф берилган.

Шариатда қарз масаласи

— Қарз киши фақат кундалик ҳаёти ўтмай мушкул аҳволга тушиб қолгандагина мурожаат қилинадиган муомала бўлиб, бошқа мақсадларда: бойиб кетиш, янада яхшироқ яшаш учун қарз кўтариш тўғри иш эмас, — дейди Ўзбекистон мусулмонлар идораси Фатво бўлими мудири Ҳомид ИШМАТБЕКОВ. — Кишилар ўртасидаги олди-берди муносабатида фақат қарзга, деб олинсагина қарз ҳисобланади. Буни ўзаро фойда олиш мақсадидаги шерикчилик ишига аралаштирмаслик лозим. Эгасига фойда келтирадиган, манфаат ҳосил бўладиган ҳар қандай мулк қарзга кирмайди. Мулк эгаси қарздордан текинга манфаат исташи, унга ножўя муомала ва хатти-ҳаракатлар қилиши асло мумкин эмас.

Аллоҳ таоло бундай огоҳлантиради: “Эй имон келтирганлар! Бир-бирингиздан бирор муддатга қарз олиб, қарз берсангиз, уни ёзиб қўйингиз! Ўрталарингизда бир котиб адолат билан ёзсин! Ҳеч бир котиб Аллоҳ билдиргандек ёзишдан бош тортмасин, албатта, ёзсин! Зиммасида қарзи бўлган киши айтиб турсин, Рабби бўлмиш Аллоҳдан қўрқсин ва ундан бирор нарсани камайтириб ёзмасин! Агар гарданида қарзи бўлган киши ақлсиз ё ожиз (ёш ёки ўта кекса) бўлса, ёки (кар, соқовлиги ё тил билмаслиги туфайли айтиб) ёздиришга қодир бўлмаса, унинг ҳомий-вакили адолат билан айтиб турсин! Сизлар рози бўладиган (адолатли) гувоҳлардан икки эркак кишини гувоҳ қилинглар. Агар икки эркак топилмаса, бир эркак билан икки аёлдир – бири (унутиб) адашганда, иккинчиси эслатади. Гувоҳлар чақирилганда, (келиб гувоҳлик беришдан) бош тортмасинлар! Хоҳ катта, хоҳ кичик қарз бўлсин, муддатигача ёзиб қўйишдан эринмангиз. Мана шу Аллоҳ наздида адолатлироқ, гувоҳлик учун тўғрироқ ва шак-шубҳа қилмасликка яқинроқ (иш)дир. Лекин ўртангиздаги айланма нақд савдо бўлса, уни ёзмаслигингизда сизларга гуноҳ йўқдир. Ўзаро савдо-сотиқ қилганда ҳам гувоҳ келтиринг! Котиб ҳам, гувоҳ ҳам зарарланмасин. Агар шундай қилсангиз (зарарлантирсангиз), бу сизнинг фосиқлигингиздир. Аллоҳдан қўрқингиз! Аллоҳ сизларга (шундай) таълим беради. Аллоҳ ҳамма нарсани билувчи Зотдир” (Бақара сураси 282-оят). Абдуллоҳ ибн Абу Робия (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: «Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) мендан қирқ минг қарз олдилар. Кейин у зотга мол келганида уни менга қайтариб бердилар. Ва: “Аллоҳ молингга ва аҳлингга барака берсин. Албатта, қарзнинг мукофоти мақтов ва адо этишдир”, дедилар» (Имом Насоий ривояти).

Шуни ҳам айтиш керакки, шариатимизда қарз беришга тарғиб қилинган, аммо олишга эмас. Бу масалада: қарз олиб, уни бера оламанми, дея охирини ўйлаган ҳолда, ниҳоятда эҳтиёткорона йўл тутиш лозим. Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким одамларнинг молларини (қарзга) қайтариш ниятида олса, Аллоҳ уни адо этишида ёрдам беради. Кимки уни йўқ қилиш ниятида олса, Аллоҳ унга талафот етказиб қўяди”, дедилар» (Имом Бухорий ривояти).

Хўш, бугун ҳам одамларимиз томонидан қарз ана шу мақсадларда олиняптими? Афсуски, ҳа, дея олмаймиз. Бугун кўпчилик эътиборсизлик билан қарамоқда. Аксарият кишилар бизнес қиламан, бир сўмимни икки қилиб оламан, деган ниятда қарз кўтаряпти. Агар қарздорнинг иши юришмаса ёки фойда кўрмаса қарзни муддатида қайтармаяпти, айрим ҳолларда ундан тониб кетиш ҳолатлари ҳам кузатиляпти. Натижада икки ўртада ихтилофлар юзага келмоқда.

Қарзни қонуний расмийлаштириш тартиби

“Халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари йили” муносабати билан юртимизнинг барча гўшаларида Ўзбекистон Республикаси Президентининг халқ қабулхоналари фаолият бошлагани фуқароларимизнинг қарз масаласида дуч келаётган муаммоларини ечишда ҳам айни муддао бўлмоқда.

Ушбу масалада пойтахтимизнинг Шайхонтоҳур туманидаги Халқ қабулхонасига 2017 йилнинг 8 ойи давомида фуқароларимиз томонидан 36 та мурожаат қайд этилган бўлиб, уларнинг аксарияти ўзининг ижобий ечимини топган.

Бугун ижтимоий ҳаётимизда қарз олди-берди масаласини нотариал идораларда қайд этиш орқали мулкни кафолатлаш тизими йўлга қўйилган.

— Фуқаролар ўртасида бўладиган ушбу муомала муносабати қарз олди-берди шартномаси орқали расмийлаштирилади, — дейди пойтахтимизнинг Олмазор туман 2-сон давлат нотариал идораси нотариуси Музаффар Қурбонов. — Мазкур шартнома нотариал идора вакиллари гувоҳлигида қарз олди-берди қилаётган томонлар келишган муддатга тузилади. Маълум сабабларга кўра, қарз муддати икки томоннинг розилигига биноан, узайтирилиши мумкин. Агар белгиланган муддатда қарз эгасига мулки қайтариб берилмаса, унинг даъвосига асосан, қарздор фуқаронинг уйига 3 марта огоҳлантириш хати юборилади. Шундан сўнг ҳам қарз қайтарилмаса, нотариал идора томонидан мажбурий ижро бюросига қарзни ундириш бўйича ижро  хати киритилади.

Қарз масаласи бугун жамиятимизда ҳар томонлама қонуний асосга эга бўлиб, ушбу олди-берди муносабатига киришувчилар ҳақ-ҳуқуқлари тўла ҳимояланган.

Қарз муомаласига киришган ҳар иккала томон жамиятимиз ва шариатимиз кўрсатган қонун-қоидаларга бирдек амал қилса, қарз кишиларни бир-биридан узоқлаштирувчи эмас, балки уларни янада яқинлаштирувчи восита бўлиб хизмат қилиши, шубҳасиз.

Баҳриддин ХУШБОҚОВ,

журналист.

Азиз Қуръон мухлислари бугун қорилар мусобақасининг Навоий вилояти ҳудудий босқичига оқ фотиҳа берилади. Барча вилоятлар каби Навоий вилоятининг ҳам ўзи хос жиҳатлари мавжуд. Буюк мутафаккир Алишер Навоий номи билан аталувчи ушбу энг кенжа вилоят ҳудуди жиҳатидан энг катта бўлиб, аҳолисининг кўп миллатлилиги билан алоҳида ажралиб туради.
Бугун, 22 январь куни ушбу вилоятнинг бир неча туманларида мусобақанинг ҳудудий босқичлари бошланади. Сиз азизлар билан ўтган кунлар давомида Сирдаё, Жиззах, Самарқанд ва Бухоро вилоятларида хушовоз қорилар тиловатини тинглаб, руҳимиз маънавий қувват олди. Қани бир кўрайликчи, Навоий қорилари бизни қайси жиҳатлари билан лол қилар экан. Биз саноат шаҳри деб билган Навоий вилоятида балки кутилмаган ҳолатлар бизни ажаблантирса керак, иншоаллоҳ.
Бир неча дақиқалардан сўнг Навоийда Қуръон мусобақасининг ҳудудий босқичига оқ фотиҳа берилади. Ҳозирдан тайёргарликлар жуда авжида, мусобақа muslim.uz сайти ва ижтимоий тармоқ саҳифаларида онлайн узатиб борилади.
Шундай экан, барча Қуръон ихлосмандларини Навоий шаҳридаги “Алишер Навоий” жоме масжида бўлиб ўтадиган Қуръоний зиёфатга таклиф этамиз. Марҳабо, азизлар!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Ўзбекистон мусулмонлари идораси ва Тошкент ислом институти жамоаси электр устаси Мингтураев Юсуф акага оталари Абдуқаййум бобо вафотлари муносабати билан чуқур таъзия билдиради. Аллоҳ марҳум отамизни мағфират қилсин, савоб амаллари билан қабрларини нурга тўлдирсин, жойларини жаннатда қилсин. Марҳумнинг яқинларига Аллоҳ сабри жамил берсин.

ЎМИ Матбуот хизмати

Самарқанд вилоятида бўлиб ўтган Қуръон мусобақасининг навбатдаги ҳудудий босқичи ғолиблари номи эълон қилинди.
Ҳифз йўналиши:
18-25 ёш:
1-ўринга Темиров Ҳамзахон;
2-ўринга Шокирхонов Иброхимхон;
3-ўринга Юсупов Жавоҳир муносиб деб топилди.
26-40 ёш:
1-ўринга Ҳошимхонов Авазхон;
2-ўринга Шарипов Илҳом;
3-ўринга Ҳайдаров Яҳё муносиб деб топилди.

Тиловат йўналиши:
18-25 ёш:
1-ўринга Бобохонов Бобохон;
2-ўринга Равшанов Аловуддин;
3-ўринга Ҳошимов Оятуллахон муносиб деб топилди.
26-40 ёш:
1-ўринга Ҳамдамов Фирдавс;
2-ўринга Ҳамроев Азиз;
3-ўринга Ҳақбердиев Шоҳруҳ муносиб деб топилди.

Ҳудудий босқичнинг ғолиблари Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳамда ҳомийлар томонидан ташкил этилган диплом ва қимматбаҳо совғалар билан тақдирландилар.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Динимизда оила қуришга эркак ва аёл бирдек тарғиб қилинган. Оила қурмасдан, таркидунёчилик йўлини тутиш қораланиб, бунинг акси бўлган никоҳ ибодат даражасига кўтарилган. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) никоҳланиш фақат ўзларининг суннати эмас, балки ўтган барча пайғамбарларнинг ҳам суннати эканини айтганлар. Пайғамбаримиздан (алайҳиссалом) бу борада ривоят қилинган ҳадисларнинг бирида: «Эй йигитлар, сизлардан қай бирингиз оила қуришга қурби етса, уйлансин. Уйланиш номаҳрамларга кўз ташлашдан, зинокорликдан асрайди. Қурби етмаган киши рўза тутсин, токи унга тўсиқ бўлсин», дейилган (Имом Бухорий, Муслим, Абу Довуд, Термизий, Насоий). Дарҳақиқат, Аллоҳ инсонни, у эркак ёки аёл бўлсин, нафсий рағбат билан яратган. Айни пайтда ушбу рағбатни ҳалол-пок йўл билан қондиришни буюриб, никоҳни жорий қилган. Албатта, ҳар қандай инсон болоғат ёшига етгач, ундаги яширин нафсоний рағбат авж ола бошлайди. Аллоҳдан қўрқиб, Пайғамбаримизнинг (алайҳиссалом) кўрсатмаларига амал қиламан деган банда, агар моддий ва бошқа имкониятлари мавжуд бўлса, никоҳланиш орқали бунинг олдини олади. Нафс рағбатини ҳаромга юриб қондириш йўли бўлган зинодан ўзини сақлайди. Бошқа бир ҳадисда эса: «Тўртта яхши иш бор, улар пайғамбарлар суннатидан саналади: ҳаё, хушбўйлик, мисвок тутиш ва уйланишдир», деб марҳамат қилинади (Имом Термизий ривояти). Пайғамбаримиздан (алайҳиссалом) яна шундай ҳадис бор: «Ким уйланган бўлса, динининг ярмини мукаммал қилибди, қолган ярмида Аллоҳга тақво қилаверсин» (Табароний, Байҳақий, Ҳоким ривояти). Ислом таълимотига кўра, оила Яратганнинг розилигини топиш, Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) ахлоқлари, исломий одоб билан зийнатланиш ва пок йўл билан инсоният наслини давом эттириш мақсадида қурилади. Шунинг учун динимиз оилани никоҳ асосида қуришга алоҳида аҳамият беради ва никоҳни инсоний алоқаларнинг энг муҳими сифатида юксак қадрлайди. Зеро, оила катта жамиятнинг кичик бир бўлаги ҳисобланади. Жамият ёмонлик ва бузғунчиликнинг барча турларидан холи тинч ва обод бўлиши, аввало, ушбу кичик жамиятнинг тинчлигига боғлиқ. Оила тинчлик-хотиржамлиги ва саодатини таъминлаш оиладаги ҳар бир шахснинг ўз масъулиятини ҳис қилиши ва бажариши билан барқарор бўлади. Бундай масъулиятни эса, эр ва хотин ўртасини боғлаб турувчи никоҳгина жорий қилиши ва мустаҳкамлаши мумкин. Пайғамбар (алайҳиссалом) бир ҳадисларида: «Никоҳ менинг суннатимдир, ким суннатимдан воз кечса, у мендан эмас (яъни, умматимдан эмас)”, деганлар. Демак, никоҳ асосида турмуш қуриш Аллоҳ таолонинг буйруғи, Пайғамбаримизнинг (алайҳиссалом) суннатлари экан, мусулмон киши оила қуришни пайсалга солмай, уни шаръий никоҳ асосида амалга ошириши лозим. Никоҳ туфайли инсон ўз насл-насабининг поклигини сақлайди, иффатини асрайди, бузуқлик, зино сингари ҳаром ишлардан тийилади.

Усмонхон Алимовнинг "Оилада фарзанд тарбияси" китобидан

ЎМИ Матбуот хизмати