Аввалроқ, Тошкент халқаро аэропортида намозхона очилгани ҳақида хабар берган эдик. 

Ижтимоий тармоқ фойдаланувчиси томонидан аэропортдаги намозхонанинг ички қисми сурати эълон қилинди. Сурат муаллифи изоҳларда намозхонада эркак ва аёллар учун алоҳида жой ажратилгани, жойнамозда ибодат қилишни истовчилар учун жойнамозлар мавжудлигини айтиб ўтган. 

Фойдаланувчи сурат остига “Ўзгаришларга сабаб бўлаётган барчага, хусусан Тошкент аэропортидагиларга раҳмат. Барча жараёнлар ҳар галгидан тез ва қулайдек туюлди. Барчаларига бунданда хайрли ишларни Ўзи насиб қилсин”, дея изоҳ қолдирган. 

Бундан ташқари, намозхонада рейслар вақтини кўрсатиб турувчи мониторлар ҳам ўрнатилган. 

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази, Ўзбекистон мусулмонлари идораси, “Ўзбекистон ҳаво йўллари” миллий авиакомпанияси, Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси билан ҳамкорликда “Зиёрат туризми ассоциацияси”ни ташкил этиш бўйича ҳаракатлар бошланиб, туризм йўналишидаги стандартлар ишлаб чиқилган эди.

ЎМИ матбуот хизмати

Азон чақириш ҳижратнинг биринчи йили, Мадинада воқе бўлган. Динимизда азон чақириш суннат бўлиб, ислом аломатларидандир. Азон барчага билдириш, муайян арабча калималарни навбати билан ўқиш демак. Маъноси тушунилса-да, бошқа тилдаги таржимаси ўқилмайди.

Азон масжид ташқарисида ёки минорада чақирилади. Эшитган кимса жунуб бўлса, Қуръон ўқиётган эса-да, азон калималарини такрорлаши суннатдир. Азон калималари ва уларнинг маъноси қуйидагича:

Аллоҳу акбар – Аллоҳ таоло буюкдир. У Зот ҳеч нарсага муҳтож эмас. Бандаларининг ибодатлари ўзлари учун, Аллоҳ таолога фойдаси йўқдир.

Ашҳаду ан лаа илаҳа иллаллоҳ – Кибриёси, буюклиги ва ҳеч кимнинг ибодатига муҳтож бўлмагани ҳолда ибодат қилишга лойиқ Зот Унинг Ўзи эканига гувоҳлик бераман. У Зотнинг ўхшаши, тенги йўқдир.

Ашҳаду анна Муҳаммадур Расулуллоҳ – Муҳаммад солаллоҳу алайҳи васалламнинг Аллоҳ таоло юборган пайғамбар, Аллоҳ таоло истаган ибодатлар йўлининг билдирувчиси ва Аллоҳ таолога фақат у зот ўргатган ибодатларнинг ярашиқли эканига гувоҳлик бераман.

Ҳаййа алассолаҳ, Ҳаййа алал фалаҳ – Мўминларни намозга, нажотга чорлайдиган бу икки калимага бомдод намозида “Ас солату хойрун минан-навм” (Намоз уйқудан хайрлидир) сўзи илова қилинади.

Аллоҳу акбар –Аллоҳ буюкдир, У Зотга лойиқ ибодатни ҳеч ким қилолмайди.

Лаа илаҳа иллаллоҳ – Ибодатга, сўралишга ҳақли Зот фақат Аллоҳ таолодир. Ундан бошқа кимсанинг ибодат қилинишга ҳаққи йўқ.

Ҳадиси шарифларда марҳамат қилинади: “Азон овозини эшитганингизда муаззиннинг айтаётганларини такрорланг”;  “Ҳар ким янги туғилган чақалоқнинг ўнг қулоғига азон, чап қулоғига иқомат ўқиса, Умму Сибён деган жин унга зиён етказолмайди”.

ЎМИ Матбуот хизмати

Абу Ҳасан Али ибн Абу Бакр ибн Абдулжалил Алфарғоний Алмарғиноний. Бу зот Халифа Абу Бакр розияллоҳу анҳунинг зурриётларидан. Имом 511 ҳижрий санада 8 ражаб ойининг душанба куни аср намозидан кейин туғилган. Имом раҳматуллоҳи алайҳ илмли оилада туғилиб вояга етган, отаси ва бобоси (она тарафдан), Умар ибн Ҳабибдан ёшлигидан фиқҳ, ихтилофли масалаларни ўргана бошлайди. Ҳадис илмини Саид ибн Асъад Марғинонийдан таълим олиб сўнгра илм талабида Марв, Бухоро, Насаф каби шаҳарларга сафарга чиққанлар. Имом кўп ибодат қилувчи, аллома, фақиҳ, усулий (усулул фиқҳ фанини мукаммал билувчи), сиқа (аҳли ҳадис наздида ишончли олим), эди.

Уламонинг имом ҳақида айтган сўзлари

Зар қадрини заргар билади деганидек, ўз даврининг етук, кўзга кўринган уламолари “Фақиҳ”, “Қозихон” номи билан машҳур Ҳасан ибн Мансур, “Итобий” деб танилган Аҳмад ибн Муҳаммад ибн Умар “Муҳийт”, “Заҳира” китобларининг муаллифи Маҳмуд ибн Аҳмад ибн Абдулазизлар имом ҳақида жуда илиқ фикрларни билдиришган. Улардан аллома Анваршоҳ Кашмирий “Имомнинг фиқҳдаги мартабасига мингта фақиҳ етолмайди”, деган.

Ислом оламига “Сияр аълам ан нубалаъ” асари билан танилган машҳур тарихчи имом Заҳабий айтади: “Аллома, Мовароуннаҳр олими, Бурҳониддин Абулҳасан Али ибн Абу Бакр илмнинг ўчоғи эди, Аллоҳ уни раҳмат қилсин. Имом ҳанафий мазҳабида масалаларни истинбот қилишда, далиллар келтиришда устозларидан ўзиб кетганди, айниқса, ҳидоя асарини ёзганидан кейин”.

Устозлари
Имом илм олишга жуда ташна эди, ўзлари ҳақида шундай дейди: “Мен илмни тўхтатмасдан, узлуксиз талаб қилганим учун шерикларимдан ўзиб кетдим”. Устозлари ҳақида “Машойихатул фуқаҳо” асарини ёзган, ҳанафий мазҳабидаги ўттизга яқин олимларни санаб ўтган эди. Улардан баъзиларини зикр қиламиз:

Отаси Абу Бакр ибн Абдужалил:

Бобоси Умар ибн Ҳабиб Абу Ҳафс қози имом (бу киши Имом Сарахсийнинг шогирди);
Аҳмад ибн Абдуррашид ибн Ҳусайн Қавомиддин Бухорий;

Аҳмад ибн Абдулазиз ибн Моза ас-Садр ас-Саййид (ундан фиқҳни ўрганган);
Аҳмад ибн Муҳаммад Абу Лайс Насафий ас-Самарқандий;
Ҳасан ибн Али ибн Абдулазиз Марғиноний (Сунани Термизийни таълим олган);
Зиёд ибн Илёс Абумаъалии Зоҳириддин (бу киши Фарғонадаги энг катта шайхлардан бўлган).

Шогирдлари
Имом жуда ҳам кўп шогирдлар қолдирган, шогирдлари ҳам ўз даврида ҳанафий мазҳабининг катта уламолари бўлиб етишган, улардан баъзиларини зикр қиламиз:

Ўғли Имодиддин Али ибн Аби Бакр ал Марғиноний, бу киши “ал Фусул ал Имадийя” деган китобни таълиф қилган;

ўғли Умар Абу Ҳафс Низомиддин. “Жавоҳир ал фиқҳ” китоби муаллифи;
ўғли Муҳаммад Жалолиддин Абул Фатҳ.

Учалови ҳам отасидек олим бўлган.

Муҳаммад ибн Абдусаттор ибн Муҳаммад ал Иъмодий;

Бурҳонул ислом Зарнужий. “Таълим мутаъллим” китоби  муаллифи;

Ҳасан ибн Али ибн ал Ҳажжож. Булардан ҳам бошқа кўп шогирдлари бўлган.

Китоблари

• Имом ислом оламига жуда ҳам кўп фойдали асарларни қолдирган. Улардан:
• Бидоятул Мубтадиъ;
•  Кифоятул Мунтаҳи. Бу биринчи китобнинг шарҳи ҳисобланади, 80 жилддан иборат бўлган, аммо бизгача етиб келмаган;
•  Ҳидоя;
• Уъддатун Насики фи Иъддатил манасик;
•  Китаб аз Зиядаат;
• Ат танжис вал Мазийд;
• Мунтақо;
• Мухтороттун Навазил;
• Мазид фил фуруъ ал ҳанафийя;
• Машойихатул фуқаҳо. Бу китобда устозлари ҳақида ёзган.

Имом Бурҳонуддин Марғиноний раҳматуллоҳи алайҳига “Шайхул ислом” деган унвон берилган. У зот 544 йили ҳаж зиёратига борган ва Пайғамбар алайҳиссаломнинг қабрларни зиёрат қилишга муваффақ бўлган. 593 йил Самарқандда вафот этган.

Тоир РЎЗИЕВ,

Навоий вилояти бош имом-хатиби.

Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу бозор-ўчар қилгани чиққан эди, пулини ўғирлатиб қўйди. Буни эшитган одамлар ўғрини қарғай бошлашди. Шунда ибн Масъуд уларни бу ишдан қайтарди ва дуо қилди:

– Эй Аллоҳ! Агар пулимни ўғирлаган одам муҳтожликдан олган бўлса, олганига барака бергин. Агар муҳтож бўлмай туриб олган бўлса, шу ўғирликни ҳаётидаги энг охиргиси қилгин!

“Қабасотун мин ҳаётир-Расул” китобидан

 Шаҳобиддин ПАРПИЕВ

 таржимаси

Масжидлар ер юзидаги энг покиза жойдир. У ерда Аллоҳ зикр этилади, намоз ўқилади, илм-маърифат олинади, яхши амаллар қилинади. Масжидга бориш, у ерда ўзини тутишнинг ҳам тартиб-қоидалари, одоблари бор. Жамоат билан намоз ўқиш учун масжидга кетаётганда мана шу одобларга амал қилган киши сергак тортади, хаёли бир ерга жамланади, дилида ихлос пайдо бўлади.

Масжидга йўл олганда мана бу дуо ўқилади: “Аллоҳуммажъал фий қолбий нувро, ва фий басорий нувро, ва фий самъий нувро, ва ай ямийний нувро, ва ав ясаарий нувро, ва фавқий нувро, ва таҳтий нувро, ва амаамий нувро, ва холфий нувро, важъал лий нувро”. Маъноси: “Ё Аллоҳ, менинг қалбимда нур қил, кўзимда нур қил, қулоғимда нур қил, ўнг томонимдан нур қил, чап тарафимдан нур қил, тепамда нур қил, тагимда нур қил, олдимда нур қил, ортимда нур қил, мен учун нур қил” (Муттафақун алайҳ).

Киши масжидга кетаётганда номаъқул ишлардан тийилади. Жумладан, бармоқларини бир-бирининг ичига киргизмайди. Чунки яхшилаб таҳорат қилиб намозни кутаётган одам намоз ўқиётган ҳисобланади.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Агар биронтангиз чиройли таҳорат қилиб масжид(да намоз ўқиш)ни мақсад қилиб чиқса, бармоқларини бир-бирига киргизмасин. Чунки у намоздадир” (Термизий ривояти).

Бармоқларни бир-бирининг ичига киргизиш ахлоқсизлик, беҳуда иш саналади. Шунинг учун Пайғамбаримиз алайҳиссалом бундан қайтарганлар. Зеро, мусулмон одам бемаъни ишлардан йироқ юради. Жумладан, жамоат билан намоз ўқийман деган ниятда мукаммал таҳорат қилиб йўлга чиққан киши муҳим ишга отланган, дин асосларидан бўлмиш намозни адо этиш сари одимлаган бўлади. Бундай киши фойдасиз нарсалардан сақланади, тили, қалби ила Аллоҳни ёд этади. Шунда номаи аъмолига намоз ўқиш савоби тўхтовсиз ёзилиб туради.

Масжид Аллоҳга ибодат қилинадиган, гуноҳлар учун истиғфор айтиладиган, дуою илтижолар этиладиган, инсон қалби таскин топадиган муборак жойдир. Шунинг учун мусулмон киши масжидга боришдан олдин ўзидаги ёмон ҳидларни кетказади, тишини тозалайди, энг чиройли, покиза либосларини кияди, хушбўйлик сепади, оёқ кийимига алоҳида эътибор беради. Агар нопок нарсалар илашган бўлса, масжидга киришдан олдин пойабзалини яхшилаб тозалайди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Агар биронтангиз масжидга келса, қарасин, мабодо пойабзалида нопок ёки азият берадиган нарса бўлса, (тупроққа) ишқалаб, унда намоз ўқийверсин!” (Абу Довуд ривояти).

Авваллари масжидларда жойнамозлар бўлмаган, ерда намоз ўқилган. Шунинг учун кимнинг оёқ кийими тоза бўлса, унда намоз ўқийверган. Ҳозир ҳолат бошқача: масжидларга гиламлар, жойнамозлар тўшаб қўйилади, у ерга оёқ кийимда кирилмайди. Шундай бўлса-да, намозхон одам Аллоҳнинг уйига келишдан олдин пойабзалини тозалайди, уст-бошига бир қараб қўяди, ёнидагиларга, фаришталарга азият етказадиган нарсалардан сақланади. Бу мўминнинг гўзал одобларидандир.

Шунингдек, намозхонларни ранжитадиган, малоикаларга озор берадиган сигарет, нос, пиёз, саримсоқ кабиларни истеъмол қилиб масжидга бориш дуруст эмас.

Киши масжидга оҳиста юриб боради, йўл-йўлакай маъсур (яъни, Қуръони каримда, ҳадиси шарифларда келган) дуоларни ўқиб кетади, ибодатга – Аллоҳ билан юзма-юз туришга руҳан тайёрланади.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам масжидга ҳовлиқмасдан, секин-аста юриб боришни тавсия этганлар: “Агар намозга иқомат айтилса, ҳеч бирингиз унга шошилмасин, балки хотиржам ҳолда, виқор билан келсин. Етган жойингни ўқи, ўтиб кетганини қазо қил” (Муслим ривояти). Ташқи омиллар ҳам хушуга монеълик қилади. Зеро, намозга ҳаллослаб, терлаб-пишиб келган кишининг хотиржамлиги йўқолади.

Хоҳ жума намозига, хоҳ бошқа намозларга бўлсин, киши масжидга виқор билан, оҳиста юриб келади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳар бир тавсияларида ҳикмат бор. Агар уларга амал қилсак, икки дунёда бахтли бўламиз.

ЎМИ Матбуот хизмати