muslim.uz

muslim.uz

Ўзининг Каломи шарифида “Агар билмасангиз, зикр аҳлидан сўранг”, деб марҳамат қилган Аллоҳга ҳамду санолар бўлсин.

 

“Ихтилоф қилманглар! Яна қалбларингиз ихтилофли бўлиб қолмасин!”, деган суюкли Пайғамбаримиз Муҳаммад мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламга саловоту саломлар бўлсин.

 

Ҳар бир масалани Қуръон ва ҳадис орқали батафсил баён қилиб, бизларга фақатгина амал қилишнигина қолдириб кетган уламоларимизга Аллоҳнинг раҳмати бўлсин.

 

Ҳақиқаттан ҳам аҳли сунна вал жамоа уламоларимиз ақийдавий масала бўладими, фиқҳий ҳукмлар бўладими - барчаси ҳақида кечаларини бедор қилиб, не заҳматлар ила уларни баён қилиб кетганлар. Эндиликда бизларга уларни ўрганиб, тушуниб, ҳаётга татбиқ қилиш ва амал қилиш қолябти, холос.

 

Баъзи жоҳил, илмсиз кишиларни учратамизки, уларнинг хаёли, бутун фикри-ю зикри фақат ихтилофда, мусулмонлар неча асрлардан бери тойилмай амал қилиб келаётган ишларда фитна чиқариш билан овора бўладилар. Чунки улар бу ишга ўзлари ҳақли бўлмасдан туриб, далиллар борасида ақллари етмасдан туриб киришиб олганлар, эндиликда уларга тўғри йўл кўрсатилсаҳам англамайдилар.

 

Аллоҳ таоло “Анфол” сурасининг 46-оятида ихтилоф, ўзаро тортишувнинг зарарларини баён қилади.

 

وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ ۖ وَاصْبِرُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ

 

“Аллоҳга ва унинг Расулига итоат қилинг. Ўзаро низо қилманг, у ҳолда тушкунликка учрайсиз ва куч-қувватингиз кетадир. Ва сабр қилинг. Албатта, Аллоҳ сабр қилувчилар биландир”.

 

Демак, заифлашиш ва куч-қувватнинг кетишига асосий сабаб ўзаро тортишиш, ихтилофларга берилиш ва бундан келиб чиқадиган парокандалик экан.

 

Ибн Масуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Бир кишининг бир оятни ўқиганини эшитдим, мен Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан бундан бошқача ўқиганларини эшитган эдим. Шунда уни Набий соллаллоҳи алайҳи васалламнинг олдиларига олиб келиб, У зотга бор гапни айтдим. У зотнинг юзларидан ёқтирмаганларини пайқадим. Шунда У зот: “Иккингиз ҳам тўғри қилгансиз. Ихтилоф қилманглар, чунки сизлардан аввалгилар ихтилоф қилишди ва ҳалок бўлишди”, дедилар”.

 

Устозларимиздан бирлари айтган эдилар, саф масаласини ўқиганимда Абу Ҳанифа ва Абу Юсуф роҳимаҳумаллоҳлар бир фатвони айтганлар. Имом Муҳаммад бўлса бошқа фатвони айтганлар. Бизнинг диёрларда бўлса Имом Муҳаммадникига амал қилинади. Ҳайрон бўлиб, югуриб бориб устозимдан нимага биз Абу Ҳанифа ва Абу Юсуф роҳимаҳумоаллоҳларнинг фатвосини олмаганмиз, деб сўрасам, устозим сиз нима учун уларни олмаганмиз, деб эмас, нимага Имом Муҳаммаднинг фатвосини олганмиз, деб қидиринг дея жавоб берганлар. Ҳақиқий уламолар ана шундай йўлни тутганлар, яъни, халқни тафриқага солишга эмас, балки бирлаштиришга ҳаракат қилганлар.

 

Хулоса ўрнида айтиш мумкинки, ҳозирги кунда баъзи ҳукмлар борасида ихтилофга тушиб қолинса, араб тилини билмайдиган, диний маълумоти бўлмаганлар Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратлари каби уламоларнинг китобларига мурожат қилиши мумкин. Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратлари халқимиз орасида тушунмовчиликка сабаб бўлган масалаларни жамлаб, “Ихтилофлар: сабаблар, ечимлар” номли алоҳида китоб ҳам таълиф этганлар. Шунингдек, Диний идора қошида фатво маркази мавжуд бўлиб, ўша жойга хоҳ интернет орқали, хоҳ телефон орқали саволларимизни бериб, ўша заҳоти уламолардан батафсил ва илмий асосланган жавобларни олишимиз ва орамиздаги ихтилофларни бартараф этишимиз мумкин.

 

 

Тeмиров Иброҳимжон

 

Мир Араб олий мадрасаси ўқитувчиси

Покистонлик мусулмон меъмор Саудия Арабистонидаги Ислом санъати биенналеси ҳакамлар ҳайъатини бамбукли кичик масжидлари билан ҳайратда қолдирди.

Ясмин Лари бамбукдан ясалган 3 та миниатюра масжидини яратди ва бу тўқилган тузилмаларни осонгина йиғиш ва демонтаж қилиш, шунингдек, бошқа жойга кўчириш мумкин, деб хабар беради IslamNews Dezeen нашрига таяниб.

Кўчма бамбук масжидлари ғояси кўпинча йирик қурилиш майдончаларида пайдо бўладиган муаммони ҳал этди. Чунки аксарият қурувчилар иш жараёнида намоз ўқишда турли ноқулайликларга дуч келарди.

Лари маълумотларига кўра, бамбук масжидлари минимал ҳаражат билан қайта-қайта ишлатилиши мумкин.

"Менимча, бамбук масжидлари жуда аслига мос, улар ҳеч қандай ташқи безаклар билан безатилмаган. Тузилиши жуда оддий, ҳамма нарса кўз олдингизда", - дея изоҳ берди меъмор.

 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Қуръони карим кўрсатмалари ва Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам суннатларининг энг муҳим ва салмоқли қисми кишиларда юксак аҳлоқли фазилатларни шакллантиришга қаратилган. Улардаги табиатга, ота-онага, билимга бўлган муносабат, сабр-бардош, шукроналикка даъват, ўзаро меҳр, меҳмондўстлик, етимпарварлик, вафо ва садоқат, халол луқмани шарафлаш, халол йўл билан тадбиркорлик қилиш, камтарлик, камсуқумлик, самимият ва ростгўйлик юксак аҳлоқ ва одоб ҳисобланиб, инсоният учун бебаҳо маънавий бойлик тизимини ташкил этади.

Инсоният жамияти тараққиёти жараёнида дин ўз арконлари орқали ёмонликка қарши курашиб жаҳолат ва инсонни тубанлаштирувчи жихатларни бартараф этиб, бу амалларни “гуноҳ” ва “ҳаром” иборалари билан ифодалади. Бутун инсониятга хос бўлган ижобий жиҳатларни ўзида мужассам қилган муқаддас ислом динида кўрсатилганидек, хусусан, ҳадиси шарифда таъкидланганидек, Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ўзингиз яхши кўрган нарсани биродарингизга бермагунча ҳеч бирингиз чинакам мўмин бўла олмайсиз”, дея марҳамат қилганлар.

Ушбу ҳадиснинг ҳикматида кўп. Эзгу ният билан юрувчи, ўзи ва ўзгаларга хайрли ишларни раво кўрувчи кишилар ўзаро биродар ва мўминлардир. Онги-шуури нафсига қул кишилардан ҳеч қачон жамият фойда кўрмайди.

Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади: “Бас, намоз тугагандан сўнг ер юзи бўйлаб тарқалинг ва Аллоҳнинг фазлидан талаб қилинг ва Аллоҳни кўп эсланг, шоядки, ютуққа эришсангиз”, деган (Жума сураси, 10-оят).

Жума сурасидаги ушбу оятда Аллоҳ таоло мўмин-мусулмонларни ер юзига тарқалиб ҳалол йўл билан ризқ топишларига тарғиб қилмоқда ва бу ишни Аллоҳ таолонинг фазлидан талаб қилиш, деб номламоқда.

Аллоҳ таолони кўп зикр қилиш эса ризқ топиш ишида ҳаромни четлашга омил бўлади.

Қуръони каримда бу маънодаги бошқа оятлар ҳам мавжуд. Жумладан, Мулк сурасида марҳамат қилинади: “У сизларга ерни бўйсундириб қўйган Зотдир. Бас, унинг турли жойларида юринг ва Унинг ризқидан енг ва қабрдан чиқиб бориш ҳам Унинг ҳузурига бўладир”, дейилган (Мулк сураси, 15-оят).

Уламоларимиз қадимдан бу ояти каримани исломда меҳнатга чорлаш, ризқни териб ейиш, ер юзининг турли жойларида ҳаракат қилиш зарурлигига далил қилиб келтиришади.

Бу оятдаги “юринг” деган хитоб мусулмонларни доимо меҳнатга ундаган ва дангасалик, бекорчиликдан четлатган. Шу билан бирга, ризқ Аллоҳ таъолодан бўлишини унутмаслик зарурлигини эслатган. Яъни мусулмон одам ер юзида юриб ризқ талаб қилиши ва ҳалол йўл билан касб қилиши керак.

Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Ва кундузни маош (тирикчилик) вақти қилдик”, дейди (Наба сураси, 11-оят).

Бу ояти карима ҳам маош, ризқу рўз топиш учун ҳаракат қилиш лозимлигини билдиради. Аллоҳ таоло кундузини тирикчилик, рўзғор ҳаракати вақти қилиб қўйган. Фақат кундузнинг ёруғлиги эмас, ундаги жуда кўп хусусиятлар инсон маоши учун керак. Масалан, ёруғ бўлса-ю, қуёш чиқмаса, маош бўлиши мумкинми? Йўқ, албатта. Кундузги қуёш иссиқлиги, ёғдусидан нафақат инсон, балки бутун мавжудот фойдаланади. Шунга ўхшаш Аллоҳ таоло кундузга хос қилиб қўйган нарсалар кўп.

Ҳадисларда ҳаром нарсаларни ҳам баён қилиб, ҳалолга уриниш, ҳаромдан ҳазар қилишга чақирилади. Шу билан бирга, ҳалол билан ҳаромнинг ўртасида шубҳали нарсалар борлиги, ким дини ва обрўсини пок сақлай деса, шубҳали нарсалардан эҳтиёт бўлиши зарурлиги таъкидланади. Шубҳали нарсаларга яқинлашиш, худди подшоҳ ўзи учун хос қилган қўриқхона ёнида ҳайвон боқишдек хатарли экани баён қилинади.

Сўнгида эса бу жабҳада энг муҳим масала – қалб масаласи экани, ҳалол-ҳаромда қалб солиҳ бўлиши лозимлигини тушунтирадилар.

Ҳалол касб деганда айнан шу маънода, яъни ҳалол нарсага ҳалол йўл билан эга бўлиш ҳақида гап бормоқда. Бу ҳолат ҳам очиқ-ойдин, уни ҳамма билади. Ҳалол меҳнат, мерос, ҳадя, икки тараф розилиги билан бўлган тижорат туфайли қўлга кирган мулк ҳалол бўлади. Мусулмон одам учун ҳалол нарсани талаб қилиш, ҳалолдан молу мулк топиш фарз ҳисобланади. Ўтган далил ва ҳужжатлардан келиб чиқиб, уламоларимиз ўзига ҳаромлик сифати илашмаган ва касб қилиш сабабига ҳаром ёки макруҳ иш аралашмаган нарсани мутлақ ҳалол, деб таърифлайдилар.

Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “Бир-бирларингизнинг молларингизни ботил йўл билан еманг. Билиб туриб одамларнинг молларидан бир қисмини ейишингиз учун ҳокимларга гуноҳкорона ташламанг”, деган (Бақара сураси,188-оят).

Ушбу ояти каримада Ҳақ таоло мусулмонларни бир-бирларининг молини ботил – ҳаром йўл билан ейишдан қайтармоқда. Уни тушунтириш учун Абдуллоҳ ибн Аббос розийаллоҳу анҳу: “Бу бир одам қарздор бўлади, лекин ўзига қарши ҳужжат йўқлигидан фойдаланиб, у молни олганидан тонади, дегани. Бировнинг молини ҳаромдан еб, гуноҳкор бўлаётганини билиб туриб, ҳокимга арз қилади”, деган эканлар. Гўё ҳоким ҳукм қилса, гуноҳ гуноҳликдан тушиб, ҳаром мол ҳалолга айланиб қоладигандек. Ҳолбуки, ҳокимнинг ҳукми ила ҳалол ҳаром бўлиб қолмайди ёки аксинча бўлмайди. Балки ҳамма нарсани кўриб-билиб турувчи Аллоҳ таолонинг ҳукми билан ҳалол ёки ҳаром бўлади. Ҳоким ҳамма нарсани кўра ё била олмайди. У сиртдан кўргани, талашаётганларнинг гапига, уларнинг ҳужжатига қараб ҳукм чиқаради.

Мусулмон киши ҳаром йўл билан молу дунё касб қилишдан худди чўчқанинг гўштини ейиш­дан ҳазар қилгандек қочиши керак. Ҳаром йўл билан молу дунё топган одам икки дунё­да шарманда бўлади. Бу дунёда азоб-уқубат, турли бало-офатларга йўлиқиб, у дунёда жаҳаннам ичида туриб, қорнига таом ўрнига оловни ейди.

Ривоятларда зикр қилинишича, Бишрул Ҳофий раҳматуллоҳи алайҳга оналари бир дона хурмо берганида еб туриб, кўчага чиқиб қайтиб қусиб юборган экан. Чунки ўша хурмо шубҳали бўлган. Онани хафа қилмаслик учун ейилган, сўнг тақво юзасидан қусилган.

Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, шубҳали нарсалар ҳақида етук олим, тақводор кишилардан сўраб ўрганиб, улардан сақланиш лозим бўлади. Аллоҳ таолога шукрлар бўлсинки, ўтган мужтаҳид олимлар бундай масалаларни жуда ҳам яхши ҳал этиб, китобларга ёзиб кетган.

Юрт обод бўлиши, халқ ҳаётини фаравон бўлиши, албатта, бу мўмин- мусулмонларнинг ҳалол меҳнати ва тақвосидан экан. Зеро, ҳалол меҳнат ва тақвода барака бор ва инсонлар учун манфаат бордир.

Исомиддин АҲРОРОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Кадрлар бўлими мудири

Барчамизга маълумки, феврал ойининг 9 ва 14 санасида Республикамизда улуғ мутафаккир боболаримиз, сўз мулкининг султони Алишер Навоий ҳамда шоҳ ва шоир Заҳириддин Муҳаммад Бобур таваллудлари кенг нишонлаб келинади.

Бугун, 13 феврал куни ана шундай тадбирлардан бири Кўкалдош диний таълим муассасасида бўлиб ўтди. “Буюк мутафаккирларимиз ижодий меросининг ёшлар маънавиятидаги аҳамияти” мавзусида ташкил этилган давра суҳбатида Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф жоме масжидининг ноиби имоми Ҳасанхон Яҳё Абдулмажид домла мадраса талабаларига Алишер Навоий ва Муҳаммад Бобур ижодидаги тасаввуф, унинг моҳияти ва ҳозирги кунимиздаги аҳамияти ҳақида тўхталиб, бугунги кундаги мавжуд сохта тариқатлар, тасаввуф таълимотларини бузиб талқин қилаётганлар аҳволи ҳақида айтиб ўтди. Талабаларга биринчи галда шариат илмларини пухта эгаллаб сўнгра тасаввуф илмига қадам қўйиш лозимлиги ҳақида тавсиялар берди.

Ҳасанхон Яҳё Абдулмажид сўз давомида икки буюк бобокалонларимиз умри давомида халққа хизмат қилгани, бунёдкорлик, яратувчанлик ишларида шахсий ибрат кўрсатгани, улар барча асарларида ана шу эзгу ғояларни тарғиб этгани ҳақидаги ибратли ҳодисалар ва асарлари мисолида батафсил баён қилиб берди.

Тадбирнинг иккинчи қисмида таълим муассасаси талабалари томонидан берилган қизиқарли саволларига Ҳасанхон Яҳё Абдулмажид батафсил жавоб қайтарди.

Учрашув якунида Ҳасанхон домла талабалар ва уларга таълим бераётган мударрислар ҳамда хизмат қилаётган ходимлар ҳаққига дуои-хайрлар қилди.

 

kukaldosh.uz 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Жалолиддин домла Ҳамроқулов

Мақолалар

Top