Саргодҳа университетида Покистонда нашр этилган “Шавкат Мирзиёев – узоқни кўра биладиган давлат арбоби” («H.E. Shavkat Mirziyoyev a visionary statesman») номли таҳлилий мақолалар китобининг тақдимоти бўлиб ўтди, деб хабар бермоқда “Дунё” АА мухбири.

Китоб Исломободдаги Глобал ва стратегик тадқиқотлар маркази (ГСТМ) томонидан Ўзбекистон элчихонаси билан ҳамкорликда нашрга тайёрланган.

ГСТМ ижрочи директори Ҳолид Таймур Акром Янги Ўзбекистон эришган ютуқлар, Президент раҳнамолигида амалга оширилаётган ислоҳотлар ва демократик ўзгаришлар, Ўзбекистон раҳбарининг ички ва ташқи сиёсати, унинг минтақавий ва глобал ташаббуслари, жумладан, Тошкент шаҳрида Марказий ва Жанубий Осиёнинг минтақавий ўзаро боғлиқлигига бағишланган халқаро анжуманда илгари сурилган 10 та ташаббуси самараларига бағишланган 14 та таҳлилий материалдан иборат тўплам ҳақида маълумот тақдим қилди.

Тадбир якуни бўйича Саргодҳа университети проректори профессор Салим Мазҳарга университет кутубхонаси учун китоб нусхалари топширилди.

Саргодҳа университети 2002 йилда ташкил этилган ва Покистоннинг йирик давлат университетларидан бири ҳисобланади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

"Ҳидоя" ўрта махсус ислом билим юрти талабаси

Абдураҳманов Нўмон

Бельгиянинг «Travel Tomorrow» ахборот порталида Ўзбекистоннинг Бенилюкс давлатларидаги Фавқулодда ва мухтор элчиси Дилёр Ҳакимовнинг «Нега Самарқанд ЮНВТО 25-Бош Ассамблеясига мезбонлик қилишга муносиб» сарлавҳали мақоласи чоп этилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.

Мақолада замонавий туризм Маккаси бўлган Самарқанд 2023 йилда БМТ Жаҳон сайёҳлик ташкилоти (ЮНВТО) Бош Ассамблеясининг 25-сессиясига мезбонлик қилиши маълум қилинган.

«Самарқандда сайёҳлар нафақат ҳордиқ чиқариши, табиатдан баҳра олиши, меъморий ёдгорликлар, урф-одатлар ва маданият анъаналари билан танишиши, балки хилма-хил миллий таомларнинг жилоси ва таъмини ҳис этиши мумкин, - дея қайд этади элчи. – Шаҳарнинг тарихий меъморий ёдгорликлари бугунгача сақланиб қолган ва улар Марказий Осиё минтақасининг асосий сайёҳлик масканлари ҳисобланади”.

Таъкидланишича, бугунги кунда Ўзбекистонда туризм соҳаси миллий иқтисодиётнинг жадал ривожланаётган тармоқларидан бири ҳисобланади. Самарқанд халқаро аэропортини тўлиқ замонавийлаштириш, янги йўловчи терминали, учиш-қўниш йўлаги ва бошқа объектларни қуриш бўйича ишлар амалга оширилмоқда.

“Самарқандда энг йирик сайёҳлик форумининг ўтказилиши миллий туризм соҳасини янада ривожлантириш, аҳоли фаровонлигини юксалтириш, сайёҳлик хизматлари экспортини ошириш, шунингдек, мамлакатнинг глобал сайёҳлик йўналиши ва минтақадаги туризм соҳасининг етакчи иштиркочиси сифатидаги нуфузини мустаҳкамлашга хизмат қилишига ишонамиз”, - дея ўз сўзига якун ясаган Ўзбекистон элчиси.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

ХХ аср сўнггида мусулмон оламида ислом ниқоби остидаги ақидапарастлик гуруҳларидан ташқари яна бир таҳдиднинг янги қатлами намоён бўлди. У ҳам бўлса мазҳабсизликка чақирувчилар тоифасидир. Ҳаракат тарафдорларининг даъвосича, Исломда унга эътиқод қилувчи шахс учун суннийликдаги тўрт ёки ундан бошқа фиқҳий мазҳабларнинг бирига эргашишлик шарт қилинмаган. Агар мусулмон шахс, бирор шаръий масалада улардан бирининг йўлини ўзига лозим тутса, у кўр–кўрона тақлид қилгани учун хатокор мутаассиб ва динидан ажралган фирқа ва гуруҳлардаги шахслар каби адашади.

Мазкур тоифага кирувчи шахслар исломга амал қилишнинг асосида фақатгина Китоб (Қуръон) ва сунна туриши лозимлигини таъкидлашади. Уларнинг фикрича, бу икки манба хатолардан холи. Аммо фиқҳий мазҳабларга эргашиш эса, Китоб ва Сунна таълимотидан кўра, кўпроқ шахслар ижтиҳод (фикр)ларига тақлид қилиниши билан тавсифланади. Бу эса, хатога йўл қўйиш ва нуқсонлардан холи бўлишни тўлиқ кафолатлай олмайди. Қолаверса, исломдаги фиқҳий мазҳаблар ҳижрий III асрдан сўнг пайдо бўлганлиги эътиборидан, бидъат ишлардан саналиб, сунна таълимотига кўра ҳар бир динга киритилган янгилик шубҳасиз залолатга маҳкумдир. Саҳобаи киромларнинг барчаси ҳам Аллоҳнинг китоби ва Расулуллоҳнинг суннатигагина мурожаат қилганлар. Улар бирор–бир масалада Қуръон ва суннадан далил тополмай қолгандагина ижтиҳодга қўл урганлар. Бу эса, асосий эътибор қаратиладиган ва эргашиладиган ҳолат.

Ўзларини ислом динининг фидойилари деб эълон қилаётган бу тоифа тарафдорлари Қуръон ва сунна турганда фиқҳий мазҳабларга эргашиш айнан мусулмонлар ўртасида ихтилофлар пайдо бўлишига замин яратилиши ва бу уларнинг бирлигига раҳна туғдираётганлиги жар солинмоқда.

Аслида, мазҳабсизлик даъвосини ёйишнинг ўзи ихтилоф манбаи бўлиб, Ислом дини, хусусан мусулмонлар бирлигига улкан таҳдид туғдирадиган омил эканлигига шубҳа йўқ. Улар ўзларини мазҳабсиз деб даъво қиладилару, аслида ўзлари ҳам намоз ва бошқа ибодатларда ўша тўртта машҳур мазҳаб имомларидан бирига эргашади. Мазҳабга эргашиш аслида залолатдан узоқ бўлмоқ демакдир. Мазҳабсизлик тарафдорлари ўз даъволарини асослашда ихтилоф  ва тақлид ибораларига алоҳида урғу берадилар.

Маълумки, исломда ихтилоф ақидавий ва фиқҳий йўналишларга хос. Ақидавий ихтилоф Аллоҳ таолога эътиқод қилишда турли туманлилик шаклда юзага келиб, мусулмонлар ички бирлигининг заифлашуви, турли тоифаларга бўлиниб кетишдек салбий оқибатларга сабаб бўлган. Бунинг оқибатида хорижий, мўтазилий, қадарий, жабарий ва муржиий каби кўплаб тоифалар вужудга келишига замин яратилган.

Фиқҳий ихтилофлар эса мутлақо бошқа мазмунга эга бўлиб, мазҳабларнинг ибодат, ижтимоий-иқтисодий ва ҳуқуқий муносабатларга турлича ёндашувнинг натижаси ўлароқ вужудга келган. Бундай ҳолат асло нуқсон ёки ихтилоф манбаи сифатида талқин этилиши мумкин эмас. Аксинча, ислом шариатининг замон ва маконга мослашувчанлиги ва мусулмонлар учун кенг имкониятлар мавжудлигидан далолат беради. Масалан, бирор-бир манзилга етиш учун турли томонлардан бориш имкони бўлса, киши нисбатан энг яқин ва қулай йўлни танлайди. Мусулмон шахси томонидан бирор бир мазҳабни тутиши ҳам айнан шундай ҳолатга қиёслаш мумкин. Зеро, уларда у ёки бу масала муайян халқ, миллатнинг урф-одатлари, қадриятлари, менталитети ҳамда ижтимоий муносабатларнинг характеридан келиб чиқиб энг қулай ва маъқул шаклда ҳал қилинган.

Ислом уламоларининг иттифоқига кўра, диннинг аслига тааллуқли бўлган ақидавий масалаларда тақлид қилиш мумкин эмас. Унинг акси ўлароқ, фиқҳий масалаларда эса, бирор-бир мазҳабга эргашиш, яъни тақлид қилиш лозим бўлади.

Шайх Рамазон Бутий айтадилар: “Мазҳабсизлик диндан чиқиб кетишга олиб борувчи кўприкдир”. Бундай ҳаракатлар эса ҳадисларда ва уламоларнинг асарларида қатъий қораланган. Қайд этилган мулоҳазалар “Қуръон ва ҳадисгагина амал қиламиз”, – дея ўзларини мужтаҳид билиб, фиқҳий мазҳабларни инкор қилаётганлар аслида, бу ҳаракатлари билан диний бирлик ва ақидавий якдилликка раҳна солаётганлигини исботлайди. Қолаверса, бундай иддаолар асрлар давомида мавжуд бўлиб келаётган мазҳаблар асосчилари ва уларнинг таълимотларига нисбатан бўҳтон бўлиб, мусулмон шахсини адаштиришга қаратилганлигини хулоса қилиш ўринли бўлади.

Хулоса қилиб айтганда ислом динидаги мазҳабларнинг турли туманлиги ноқис ҳолда бўлмасдан балки бир ҳикматдир. Бу умматларга енгиллик ва осонликдир. Аммо бу ҳикматни тушунмасдан ихтилоф чиқариш эса катта мусибатдир. Бу англашилмовчиликдан кўпрок мусулмонларнинг ўзи зарар кураётганлари хам маълум. Шунинг учун ихтилофларга бормасдан илм- маърифатга ёндошиш эса асосий вазифа бўлиб қолмоқда. Шуни хам айтиб утиш керакки ихтилоф чиқараётганларнинг кўпчилигини ёшлар ташкил қилади. Бунга сабаб уларнинг ёшлиги ва шу соха бўйича билимларининг етишмаслиги, қолаверса, кимларнингдир сўзларига алданиб қолишларидир. Инсоннинг онгига биринчи қабул қилшига маълумот  нотўғри булсада, тўғри хабар сифатида қабул қилишар экан. Шундан кейин унга тўғри маълумот берилса хам нотўғри деб қабул қилади. Шунинг учун биринчи олинаётган маълумот ҳақиқий тўғри эканини аниқлаш ва кейингина уни хотирада сақлаш лозим бўлади.

Узоқов Абдулвосид

Наманган шаҳридаги "Афсоналар водийси" истироҳат боғи атрофида қад ростлаган "Юсуфхон ўғли Қосимхон" жоме масжиди 20 минг квадрат метр жойда қурилган. Унинг ҳовлисининг умумий майдони 4 гектарни ташкил этади. Шундан 2 гектари 700 ўринли автотураргоҳ учун мўлжалланган.

Ноодатий лойиҳа асосида бунёд этилган икки қаватли ушбу масжидда хонақоҳи, очиқ намозгоҳлари ва айвонларида бир вақтнинг ўзида 15 минг намозхон ибодат қилиши мумкин. Хонақоҳнинг ўзига 4,5 минг киши сиғади.

Шунингдек, бир вақтнинг ўзида 100 кишига хизмат қиладиган таҳоратхона ҳам бор бўлиб, замонавий иситиш ва совитиш тизимлари ўрнатилган.

Мажмуада каттагина кутубхона ҳам жойлашган бўлиб, кейинчалик электрон кутубхона тизимини ҳам йўлга қўйилиши кутилмоқда. Яъни масжидга кирган намозхон ибодат вақтига қадар диний китобларни электрон мутолаа қилиш имкониятига эга бўлади.

Шунингдек, бу ерда анжуманлар зали ва узоқ жойдан келган меҳмонлар учун ҳам алоҳида шароитлар қилинган. Намозхонлар учун 700 ўринли автотураргоҳ, 100 кишига хизмат қиладиган таҳоратхона барпо этилган.

Туркиялик тажрибали архитекторлар томонидан яратилган лойиҳа асосида бунёд этилган.

Ушбу жоме масжид 2021 йил 18 март куни Наманган вилояти Адлия бошқармаси томонидан «Юсуфхон ўғли Қосимхон» жоме масжидини давлат рўйхатидан ўтказилган эди. 19 март куни эса жоменинг очилиш маросими ўтказилиб, масжид ходимларига гувоҳнома топширилганди. Ушбу янги масжид ишга тушиши билан Наманган шаҳридаги масжидлар сони 38 тага, вилоятда эса 189 тага етди.

Кўркам масжид қурилиши 2017 йилда бошланиб 2021 йилда якунланган. 45 метрли икки минораси, баландлиги 36 метр, айланаси 24 метр бўлган катта гумбаз ва икки ёндаги кичик гумбазлар масжидга ўзгача чирой бериб турибди.

Ушбу жомега Наманган шаҳар бош имом-хатиби Мусохон домла Аббосиддинов имом-хатиблик қилади. Масжид мажумуасида Наманган шаҳар вакиллиги ҳам фаолият юритади. Бундан ташқари, масжидда имом-хатиб, ноиблар маъмурият хоналари, қоровулхона, техник ходимлар хонаси ўрин олган.

Тарихий маълумотларга кўра, ушбу жойда 10 асрларда Буюк ипак йўлида катта карвонсарой бўлган. Унинг ичида масжид ҳам бўлгани қайд этилган. Ҳозирда масжид Наманган шаҳридаги Давлатобод туманидаги "Юқори Ғирвон", "Фурқат" ва бошқа маҳаллаларидаги аҳолига хизмат қилади.

Муфтий ҳазратнинг Наманган вилоятига сафарларини сайт ва ижтимоий тармоқларимиз орқали кузатиб боришингиз мумкин.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати