muslim.uz

muslim.uz

III. Мадина ҳаётининг дастлабки даври

Ушбу  давр янги ислом жамиятини  барпо қилишнинг дастлабки даври ҳисобланади. Маълумки, маҳаллий аҳоли бўлган ансор  саҳобалар билан  Мадинадан келган муҳожирлар орасида зиддиятлар ҳам бўлиб турган. Маккалик муҳожир қабилалар орасида ҳам тортишув ва низолар содир бўлар эди.  Мадиналик ҳукмрон қабилалардан ҳисобланган Авс ва Хазраж қабилалари орасидаги зиддиятлар узоқ ўтмишга тақалар эди.  Шунинг учун ҳам янги ислом жамияти аъзолари бўлмиш ансор ва муҳожир саҳобаларни ўзаро дўстлик ва ҳамжихатлик руҳида бирлаштириш зарурияти туғилди. Бунинг устига кун тартибида аҳолининг маълум  қисмини ташкил қиладиган  Мадина яҳудийлари масаласи ҳам мавжуд бўлиб,  уларни ҳам ўз диний эътиқодлари, бошқарув тизими, қалъа ва қурол-аслаҳалари етарли бўлган. Мадинанинг ичи ва ташқарисида эса экин ерлари ва савдо ишлари ҳам бор эди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинага келиб ислом жамиятини қура бошлаганларида мазмун-моҳиятан уларга мухолиф бўлган янги жамоа пайдо бўлди. Улар мунофиқлар жамоаси бўлиб, зоҳиран иймон  исломни даъво қилар, амалда эса иймон келтирмас, мусулмонларга нисбатан нафрат ва адоватини яширар эди. 

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни у ерда дастлабки амалга оширган ишлари масжид барпо қилиш бўлиб, бу ишга барча саҳобаларни  тарғиб қилдилар. Шу орқали турли этник гуруҳларга бўлиниб кетган араб қабилаларини бирлаштирдлар. Ҳа! Шу орқали улар орасида дўстлик, бирлик, ва иттифоқлик шаклланади, қурилажак масжиди набавия эса улар орасидаги муаммо ва ҳукмлар  маҳкамаси, диний ахлоқ ва таълим тарбия асосини ўрганадиган билимлар маскани бўлиб қолади. Ансор ва муҳожир саҳобаларнинг барчаси ўзаро зиддиятларига барҳам  бериб айни шу ерда  шараф пайғамбари ва етук раҳбари атрофида жамланадилар, ибодатларини ҳам у зот бошчиликларида адо этадилар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадина ҳаётининг дастлабки даври дастурида амалга оширган ишлари орқали юридик нуқтаи назардан Мадина дастурига (конститутцияси) асос солдилар. Бу нарса бугунги кун таъбирида диний, ирқий, мазҳабий ёки бошқа ҳар қандай эътибордан қатъи назар мажбурият ва ҳуқуқлар тенглигига асосланган фуқаролик кодекси эди. Бу ерда асосий  эътибор инсонийлик ва фуқароликдир.  

Расулуллоҳ саллоҳу алайҳи ва саллам Мадинага келиб илк ислом жамиятини қурган пайтларида у ерда турли динга эътиқод қилувчилар ва қабилалар  мавжуд мавжуд бўлган. 

Улар янги жорий бўлган Ислом дини вакиллари, яҳудийлик, насронийлик ва янги йўналиш бўлган мунофиқлардир. Масалани қизиқ томони вақт ўтишлиги билан  насронийларнинг кўпчилиги Ислом динига ўтдилар. 

Мадиналик қабилалар орасида Авс ва Хазраж қабилаларини сиёсий нуфузи катта эди. Мана шу каби этник зиддиятлар ва ўта урушқоқ араб қабилалари орасида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадина дастури (набавий суннат) орқали фуқаролик давлатини дастлабки  конститутциясига асос солдилар. Дастур бандларида янги ислом давлати ҳусусиятларини чегаралаб бердилар. Унга кўра фуқаролар дин, ирқ ва жинс нуқтаи назаридан ажратилмайди (камситилмайди).    

Ушбу дастур - фуқароларни қўллаб-қувватлаш, кўмак бериш, эзгуликка ундаш ва ҳамкорлик қилиш, ёмон иллатлардан сақланишга қаратилган эди.

Мазкур дастур ўз навбатида, ислом давлатининг  ҳудудий яхлитлигини ҳимоя қилишга барчани масъул этиб белгилади. Жамият аъзолари орасида тенглик, ижтимоий  адолат ва тинч-тотув яшаш принципларини мустаҳкамлади.  Ушбу дастур ҳеч бир истисносиз жамиятнинг барча фуқаролари ҳақ-ҳуқуқларини эътироф қиладиган, умумбашарият тариҳи давомида илк бора  ёзилган дастлабки ёзма дастур ҳисобланади.
 

Унга кўра фуқароларнинг барчаси сиёсий низомда тенгдирлар. Улар давлатни муносиб ҳимоя қилиш мажбуриятини бажаргани ҳолда ўзлари ҳам давлат ҳимоясида бўладилар. Мадина аҳолисининг барчаси  мазкур дастур бандларида, ижтимоий адолат ва тенглик тамойилларини кўргач Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни суннатларига,  яъни мазкур дастурга рози булдилар.

Мазкур дастурга биноан ҳар қандай инсон шаҳардан кўчиб кетиши ёки у ерда яшаш ҳуқуқига эга бўлиб, бошқалар фойдаланадиган ҳуқуқ ва имтиёзлардан тўлақонли фойдаланади. Айни пайтта бошқаларга юклатилган мажбуриятга у ҳам масъулдир. Жамиятга таълуқли  бўлган ишларга у ҳам дахлдор, унга тааллуқли бўлган ишлар жамиятга ҳам дахлдордир. У одам ҳеч бир ҳолатда бирор зарар ёки хавф-хатар  кўриши мумкин эмас. Ушбу дастур энг кўп эътибор қаратган мавзулардан бири, жамият аъзолари орасида тўлақонли адолат ўрнатиш тамойили эди. Айниқса, мазкур жараёнлар барча фуқароларни диний маросим ва ибодатларини  эмин-эркин ўтказишда, уларни ҳуқуқ ва мажбуриятларининг мувофиқлиги, изчиллиги таъминланишида, мол-мулк, ва иззат-нафс ҳамда этиқод эркинлиги кафолатланишида ёрқин намоён бўлар эди.

(Давоми бор)
 

“Экстремистик ғояларни  инкор қилишда шаръий далиллар” китобидан.
 

Таржимон: Тоҳир Воҳидов.

  1. Мўмин банда эшитган нарсасини сўраб-суриштирмай гапиришдан эҳтиёт бўлиши лозим.

Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Эй, мўминлар! Агар сизларга бирор фосиқ кимса хабар келтирса, сизлар (ҳақиқий аҳволни) билмаган ҳолингизда бирор қавмга азият етказиб қўйиб, (кейин) қилган ишларингизга пушаймон бўлмаслигингиз учун (у хабарни) аниқлаб (текшириб) кўрингиз!” (Ҳужурот сураси, 6-оят).

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кишига гуноҳ учун эшитган нарсасини гапирмоқнинг ўзи кифоя қилади”, деганлар (Имом Абу Довуд, Имом Муслим ривояти).

Демак, эшитган гапини одамларга гапираверган киши ёлғончилардан саналади. Мўмин банда эса ёлғончи бўлмайди.

Савфон ибн Сулайм розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан: “Ё Аллоҳнинг Расули, мўмин қўрқоқ бўлади-ми?” деб сўрадилар.

“Ҳа”, дедилар.

“Ё Аллоҳнинг Расули! Мўмин бахил бўлади-ми? дедилар.

Ҳа, дедилар.

Ё Аллоҳнинг Расули! Мўмин ёлғончи бўлади-ми? деб сўрадилар.

Йўқ, деб жавоб бердилар (Имом Молик ривояти).

 

  1. Мўмин банда бирор кишини масхара қилмаслиги лозим.

Эй, мўминлар! (Сизлардан) бирор миллат (бошқа) бир миллатни масхара қилмасин! Эҳтимолки, (масхара қилинган миллат) улардан яхшироқ бўлса(Ҳужурот сураси, 11-оят).

Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳу ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким бир биродарини бир айбда айбласа, токи ўзи ҳам ўша гуноҳни содир этмагунича вафот этмайди”, дедилар (Имом Термизий ривояти).

Оиша розияллоҳу анҳо: “Мусибатга учраган бир киши бир гуруҳ аёллар олдидан ўтди. Аёллар уни масхара қилиб, кулишди. Ўша аёлларнинг кўпчилиги ўша мусибатга мубтало бўлишди”, дедилар (Имом Бухорий ривояти).

Аллоҳ таоло бошқа бир оятда масхара қилувчиларнинг ҳолига вой бўлиши ҳақида огоҳлантиради: (Кишилар ортидан) ғийбат қилувчи, (олдида) масхара қилувчи ҳар бир кимсанинг ҳолига вой!” (Ҳумаза сураси, 1-оят).

 

  1. Мўминлар бир-бирларини мазах қилишлари ва лақаблар билан атамасликлари лозим.

Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Ўзларингизни (бир-бирларингизни) мазах қилмангиз ва бир-бирларингизни лақаблар билан атамангиз!” (Ҳужурот сураси, 11-оят).

 

  1. Мўминлар гумондан четда бўлишлари лозим.

Аллоҳ таоло бундай буюради: “Эй, мўминлар! Кўп гумон(лар)дан четланингиз! Чунки баъзи гумон(лар) гуноҳдир” (Ҳужурот сураси, 12-оят).

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Зинҳор ва зинҳор бадгумон бўлманглар, чунки бадгумонлик сўзнинг энг ёлғонидир", дедилар (Имом Бухорий ривояти).

 

  1. Мўминлар ўзгалар айбини қидиришдан ва уларни ғийбат қилишдан сақланишлари лозим.

(Ўзгалар айбини қидириб) жосуслик қилмангиз ва бирингиз бирингизни ғийбат қилмасин! Сизлардан бирор киши ўлган биродарининг гўштини ейишни хоҳлайдими?! Уни ёмон кўрасиз-ку, ахир! Аллоҳдан қўрқингиз! Албатта, Аллоҳ тавбаларни қабул қилувчи ва раҳмли зотдир” (Ҳужурот сураси, 12-оят).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Эй тили билан иймон келтириб, дилида иймон келтирмаганлар, мусулмонларни ғийбат қилманг ва уларнинг камчиликларини қидирманг. Кимки уларнинг камчилигини қидирса, Аллоҳ таоло ўзининг камчилигини қидиради. Аллоҳ кимнинг камчилигини қидирса, уни уйида шарманда қилади", дедилар (Имом Абу Довуд ривояти).

Даврон НУРМУҲАММАД

mercredi, 16 septembre 2020 00:00

Иззат истасанг (Аудио)

 

ЎМИ матбуот хизмати

Бугун, 16 сентябрда Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги ўрта махсус ислом таълим муассасаларига кириш имтиҳонлари бўлиб ўтмоқда. Тест жараёнларини Давлат тест маркази олиб бормоқда.

Айни пайтда юртимиздаги мавжуд 10 та мадрасадан 8 тасида, яъни Қорақалпоғистондаги “Муҳаммад ал-Беруний”, Андижондаги “Саййид Муҳйиддин Махдум”, Намангандаги “Ҳидоя”, Бухородаги “Мир араб” ва “Жўйбори калон”, Хоразмдаги “Фахриддин ар-Розий”, Сурхондарёдаги “Имом Термизий”, Қашқадарёдаги “Хожа Бухорий” ўрта махсус ислом таълим муассасаларида бўлиб ўтмоқда.

Тошкентдаги “Кўкалдош” ва “Хадичаи Кубро” ўрта махсус ислом билим юртларида эса имтиҳон ўтказилгани йўқ. Уларда имтиҳон эртага, 17 сентябрда бўлиб ўтади.

Эслатиб ўтамиз, Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги ўрта махсус ислом таълим муассасаларида 2020-2021 ўқув йили бўйича қуйидаги фанлардан қабул имтиҳонлари ўтказилади:
- 1-блок “Чет тили” 30 та савол, ҳар бир тўғри жавобга 3.2 балл берилади, жами 96 балл;
- 2-блок “Тарих” 30 та савол, ҳар бир тўғри жавобга 3.1 балл берилади, жами 93 балл.
Қабул имтиҳонлари тест синови шаклида ўтказилади.

Мадрасаларга қабул имтиҳонлари тафсилотини сайтимизда кузатиб боринг.

 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Олий Мажлис Қонунчилик палатасининг навбатдаги ялпи мажлисида депутатлар мамлакат ижтимоий-сиёсий ҳаётига оид муҳим қонун лойиҳаларини кўриб чиқди. 
 
Дастлаб, “Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида”ги қонун лойиҳаси биринчи ўқишда кўриб чиқилди.
 
Қонун лойиҳаси юзасидан Ўзбекистон Республикаси адлия вазири Руслан Давлетов ва масъул қўмитанинг маърузалари эшитилди.
 
Лойиҳада Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси, Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пакт ва бошқа халқаро ҳужжатларда ўрнатилган талаблар, БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича қўмитаси, Инсонийлик мезонлари бўйича ЕХҲТнинг тавсиялари ўз аксини топган. Шу билан бирга, лойиҳани ишлаб чиқиш жараёнида халқимизнинг кўп асрлик тарихи ва диний қадриятлари, бугунги кун воқелиги ҳам инобатга олинганлиги эътироф этилди.
 
Лойиҳада соҳага оид муносабатларни тартибга солиш ягона қонунга бирлаштирилиб, кўпгина атама ва тушунчаларга аниқлик киритилмоқда, ваколатли давлат органларининг вазифалари аниқлаштирилмоқда.
 
Диний ташкилотларнинг давлат рўйхатидан ўтказиш тартиб-тамойиллари енгиллаштирилиб, амалда бўлган қонундаги бир қатор чекловлар олиб ташланмоқда. Шу билан бирга, диний ташкилотларга бир қатор қўшимча кафолатлар ўрнатиш қонун лойиҳасида ўз аксини топган. Жумладан, қонун бузилишга йўл қўйган диний ташкилотлар фаолиятини тўхтатиб туриш фақат суд тартибида амалга оширилиши ва уларга камчиликни бартараф этишга 6 ойгача имконият бериш каби қўшимча кафолатлар белгиланмоқда.
 
Қонун лойиҳаси депутатлар томонидан биринчи ўқишда қабул қилинди.
 
Олий Мажлис Сенати томонидан рад этилган «Қишлоқ хўжалиги ўсимликларини зараркунандалар, касалликлар ва бегона ўтлардан ҳимоя қилиш тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш ҳақида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонуни тўғрисидаги масала ҳам муҳокама марказида бўлди.
 
Қонунни рад этишга асос сифатида амалиётдаги муаммоларнинг ечими Қонунда ўз аксини топмаганлиги, Қонун нормаларини Ўсимликлар карантини ва ҳимояси бўйича халқаро конвенция (Рим, 1951 йил 6 декабрь) талаблари асосида қайта кўриб чиқиш зарурлиги, ушбу Қонун ҳамда «Ўсимликлар карантини тўғрисида»ги Қонунда белгиланган норма ва атамалар бир-бирига мувофиқлаштирилмаганлиги ҳамда бошқа қатор сабаблар келтирилган.
 
Мажлисда билдирилган таклифлардан келиб чиқиб, соҳага оид қонундаги норма ва атамаларни инобатга олган ҳолда қайта кўриб чиқиш учун Вазирлар Маҳкамасига қайтариш тўғрисида қарор қабул қилинди.
 
ЎзА

Мақолалар

Top