Бир инсонга кўп иззат-ҳурмат ва бойлик бе­рилди. У ўз жигарлари ва яқинларига қўлдан келганича ёрдам берарди. Айниқса, кенжа укасига кўп ёрдам қилди. Чунки ака отанинг пандига қу­лоқ солиб, қийинчиликлар эвазига кўзла­ган мақ­са­дига эришаётганди. У оқибат нималигини яхши биларди. Ҳеч вақт ота-онаси­нинг сўзини икки қилмасди. Аммо ука акасига ҳасад қилар, зим­дан акасининг савдосига кўз олай­тириб, дўкон­даги молларидан ўмарарди. Бо­риб-бориб уканинг сирлари очилди. Ака ота-онага шикоят қилди. Улар укага қаттиқ танбеҳ бериб, кўп насиҳатлар қилди. Ука бу ишни қайтармас­ликка ваъда бериб, акадан минг бор узр сўради. Аммо акага нисбатан ҳа­сади тинчлик бермасди. Яна хиёнат йўлига ўтди. Ака-ука ўртасида низо чиқди, ўртада оқибат ўлди. Ёмон нафс ғолиб бўлди, шайтон хурсандчи­ликдан ноғора чалди. Бунга қўшимча ука уялмасдан акасига:

– Мен сенга ҳасад қиламан, нима учун сен омадлисан? Нимага сенга берилади-ю, менга эса йўқ?! – деди юзсизларча сенсираб.

– Чунки сенда инсоф йўқ! Сабр-қаноат, шукр ва оқибат йўқ! Сенинг қалбингни ҳасад ке­миради. Ота-онамизнинг айтганларини қилиб, садоқат билан ишлаганингда қўлимдан келган ҳамма ёрдамни қилмоқчи эдим. Афсуски, сен хиё­нат йўлини танладинг, нафсингга қул бўлиб, ўз жигарингга хиёнат қилишдан ҳам қўрқма­динг! Сен бировнинг мусибатидан шодланма, ўзга­нинг омадига куйма, ҳар қандай яхшилик ва ёмонлик ўзингга қайтиб хорликка учратганда қўл­дан берган бахт-омадингни ортга қайтарол­май­сан, шуни унутма! – деди ака. Аканинг кўнгил ойи­на­си синди, икки жигар ўртасидан оқибат кетди. Оқи­бат ўлди, кўнгил синди, синган кўн­гил­ни нима че­галай олади?

Улуғларимиз демишким: “Бировнинг ҳусни-жамоли ва бойлигини кўрсанг, ҳасад қилма ва дарҳол ўзгаларга назар сол. Бу дунёда сендан кўра хунукроқ ва камбағалроқлар ҳам бор-ку”. Ҳусну жамол Парвардигорнинг санъатидир. У кимни хоҳласа гўзал қилади. Мол-дунё, мартаба ва мансаб ҳам имтиҳон учун берилади. Шундай экан, эй азизим! Асло ҳасад билан бойлик ва улуғликка эришаман деб хато қилманг!

Одам фарзандига боқибон ҳайҳот,

Қилган амалларин кўриб, дерсан дод.

Баъзилар азада уради хандон,

Тўю томошада қилади фарёд.

 “Қасамини бузган қиз”  китобидан олинди

Ўтган ҳафта йиғилиш ўтказган давлатимиз раҳбари ўқитувчининг ижтимоий мавқеини ошириш масаласи юзасидан аниқ тавсия ва кўрсатмалар берди. Президентмизнинг ана шу тавсияларидан руҳланиб  онгимизда пайдо бўлган баъзи фикрларимизни қоралашга жазм этдик. Илло, ҳаммамиз фарзандларимизни илм олсин, оқ-қорани танисин, элимизга, юртимизга фойда келтирсин, юзимизни ёруғ қилсин, ўзи ҳам ҳаёт синовлари қошида қоқилиб-суриниб юрмасин, дея орзу қиламиз. Шунча кўп нарсани орзу қилсаг-у, уларга таълим берувчи ўқитувчиларни жамиятнинг қуйи табақасига айлантириб қўйсак, нимаики, иш бўлса уларни ўша ишларга сафарбар этаверсак, унинг ортидан яна мактабда болаларимиз етарли билим ололмаяпти деб нолиб юрсак, қизиқ иш қилган бўламиз.

Собиқ шўро замонига қадар жамиятда ўқитувчининг мавқеи ўрта тоифада, моддий манфаатдорлиги ҳам ўртаҳол бўлганини тарих китобларидан ва тарихий-бадиий асарлардан билиб олганмиз. Аммо шўролар ўқитувчиларни ўқувчиларга бош қилиб турли ишларга жалб қилишни бошлаб берганидан кейин бу жуда оммалашиб кетди. Шу боисдан истиқлол йилларида ҳам бундан воз кечиш ўрнига улар яна қўшимча меҳнатларга ҳам жалб қилина бошланди. Ҳатто қишлоқ ўқитувчилари аҳолидан электр энергияси учун ҳам пул йиғишга сафарбар этилиб, аҳолидан пул ундира олмаганлари ўзининг маошини тўлаб ҳам юрди...

Қўшимча меҳнатга узлуксиз жалб этилгани ва даромадининг пастлиги ­– ўртача иш ҳақининг 79 фоизи – сабаб бўлиб кўплаб малакали ўқитувчилар касбидан воз кечиб бошқа ишларга уриниб кетишга мажбур бўлди, уларнинг аҳволини кўрган ёш йигитлар орасида эса педагогика институтига ўқишга кирувчилар сони кескин камайиб кетди. Уларнинг ўрнини қизлар тўлдирди. Натижада боғча, мактаб, коллеж, лицей, ҳатто олий ўқув юртларининг аксарида ҳам ўқитувчилик қилиш аёлларнинг эрмагига айланиб қолди гўё.

Нафсиламри, бунинг ҳеч ажабланарли жойи йўқ. Маълумоти олий бўлса, педагогик салоҳияти бўлса – ўқитувчиларнинг аксари аёллар бўлса нима бўлибди?..

Аёл ўқитувчилар ҳар қанча кучли муаллим бўлмасин, унинг ўзига хос табиати бор. Ана шу хусусияти кучлилик қилиб кетиб, аёл ўқитувчиларимиз синфхонларни кимўзарга безашга тушиб кетди. Болаларнинг  дарсларни яхши ўзлаштира олмаётганини сабаб қилиб, пуллик қўшимча дарслар жорий қилди. Қизиғи шундаки, ўқитувчи дарсни яхши ўтса, бола нега дарсни яхши ўзлаштира олмайди. Боз устига қўшимча дарсни ҳам ана шу ўқитувчининг ўзи ўтади. Ҳеч ким сўрамайдики, “Сиз яхши ўқита олмаганингиз учун бола қўшимча дарсга қатнашга мажбур бўляпти. Дарсни яна сиз ўтсангиз, бунда не маъни?..” деб. Синф ва мактаб фондининг муттасил равишда ўсиб бораётгани ҳам ўқитувчилар обрўсига путур етказмоқда.

Президентимиз ўтказган йиғилишда ўқитувчиларнинг ойлик маошларини кескин кўтариш масаласи қўйилди. Ўқитувчининг ижтимоий мавқеини оширадиган биринчи омил шу ўзи. Ўқитувчининг ўқувчини ўқитишдан бошқа муаммоси бўлмаса, айниқса, ўқувчисининг ота-онасининг қошида моддий ночорлиги сезилиб қолмаса, унинг гаплари дадил бўлади. Бола ҳеч қачон ота-онаси ҳурмат қилмаган кишини ҳурмат қилмайди. Бунинг учун эса юртбошимиз назарда тутганидек, ўқитувчини моддий қарамликдан, турли-туман ишларга сафарбарликдан озод қилиш керак. Ана шунда эркак ўқитувчилар ҳам мактабга қайтади.

Йиғилишда бугун мамлакатимиздаги 9,7 минг мактабда 5,2 миллион ўқувчи таълим олиши, ўқув-тарбия ва бошқарув жараёнида 450 мингдан зиёд ходим меҳнат қилиши айтилди. Ва яна ҳозир замоннинг ўзи “инсон капитали”га сармоя киритишни кўпайтиришни тақозо этаётгани. Негаки, бугун сармоядор илгаригидек арзон иш кучи бор жойга пул тикмаётгани, бунинг сабаби, шиддатли илмий-техник тараққиёт малакасиз ишчига эҳтиёжни кескин камайтириб юбораётгани таъкидланди.

Дарҳақиқат, Ўзбекистон халқи арзон ишчи кучига ҳеч қачон айланмаслиги керак. Чунки шарафли аждодларимизнинг васияти шундай. Боболаримиз бизга дунёга қадоқ қўлимиз билан арзон ишчи кучи сифатида эмас, илму маърифатимиз билан олиму уламо сифатида чиқишимизни васият қилган, Шариатимизнинг кўрсатмаси ҳам, Президентимизнинг талаб-истаги ҳам шу.

Бинобарин, Президентимиз Молия вазирлиги 2019 йилги Давлат бюджетини шакллантиришда мазкур соҳанинг улушини оширишга алоҳида эътибор қаратиши кераклигини таъкидлагани замирида ана шу ҳақиқат мужассам.

Шунингдек, Давлатимиз раҳбари тизимга юқори малакали мутахассислар жалб қилишни, Халқ таълими вазирлиги ҳузурида уларни рағбатлантириш мақсадида алоҳида жамғарма ташкил этишни таклиф қилди. Мактабларда ахборот-коммуникация, интернетнинг ишлаши ҳозирги вақтда мутлақо қониқарсиз эканига – атиги 7 фоизлигига ҳам тўхталиб ўтди. 

Ушбу йиғилишда ўқитувчиларни ҳар жиҳатдан ҳимоя қилиш, уларнинг ижтимоий мавқеини, эл орасидаги обрўйини кўтариш юзасидан масъулларга муҳим топшириқлар берилди. Дарҳақиқат, ўқувчи мактабни мустақил ҳаётга тайёр инсон бўлиб битириши бевосита ўқитувчига боғлиқ. Шундай экан, аввало, ўқитувчининг ижтимоий мавқеини юксалтириш ана шу эзгу орзу-умидларимизга эришишнинг муҳим асос бўлади.

Дамин ЖУМАҚУЛ,

ЎМИ Матбуот хизмати

Саволларга Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати жавоб беради.

Савол: Ассалому алайкум. Саволим шуки жунуб бўлган киши ғусл қилмасдан олдин бировга гапириши, кўчага чиқиши, овқат ейиши, сув ичиши мумкин эмасми? Жавобингиз учун олдиндан раҳмат.

Жавоб: Ва алайкум ассалом. Шу ишлардан олдин ғусл қилиб олган яхшидир.

Савол: Ассалому алайкум мен яна сизга савол билан мурожаат қилмоқчиман Южный Корея давлатида яшайман намоз ўқимоқчиман, дуо қилмоқчиман лекин қиблани ҳеч аниқлаб ололмаяпман компас юклаб олдим, аниқ кўрсатмаяпти, қайси тарафга қараб ўқишни билмаяпман. Сўраб суриштирдим ҳамма айтдики, муслим про дастурида компас бор дейишди, лекин компас аниқ кўрсатмаяпти. Жавоб учун олдиндан катта раҳмат

Жавоб: Ва алайкум ассалом. Агар қиблани биладиган инсон йўқ бўлса, шуни бошқа йўл билан ҳам аниқлашнинг имкони топилмаса, унда ўзингиз ўз фикрингизга таяниб бир тарафни қибла деб қасд қиласиз ва шу тарафга қараб намоз ўқийсиз.

Савол: Ассалому алайкум. Саволим қўйидагича, 2017 йилнинг июнь ойида ўғиллик бўлган эдик шунга қарамай аёлим яна ҳомиладор бўлиб қолибди. Гап шундаки болани дунёга келтиришни соғлиги кўтара олармикин деб қўрқаяпмиз. Аёлимда белининг икки жойида грижаси (диск чурраси) бор. Ҳар доим белида оғриқ бор. Болани олдириш гуноҳ аммо соғлигини ҳам ўйлашимиз керак. Сизлардан илтимос маслаҳат берсангизлар.

Жавоб: Ва алайкум ассалом. Агар бирор ишончли омонатдор шифокор ҳомилани она ёки бола ҳаётига жиддий хавфи борлигини айтса ва шу пайтда ҳомила бир юз йигирма кунлик бўлмаган бўлса унда уламоларимиз бундай ҳомилани олдириб ташлашга рухсат берганлар.

Барча жавобларга ўтиш

Тошкентнинг сайёҳлик жойларида эксперимент шаклида автоматлаштирилган ҳожатхоналар ўрнатилади.

"Кun.uz" нашрининг хабар беришича, TOP BUSINESS компанияси пойтахт ҳокими Жаҳонгир Ортиқхўжаевга Тошкент шаҳри ҳудудида Европа сифатига эга бўлган автоматлаштирилган умумий ҳожатхоналар тармоғи ва дам олиш учун ўриндиқларни ўрнатиш бўйича лойиҳа тақдим этган.

Ҳоким бу ғояни қўллаб-қувватлаган. У Тошкентдаги сайёҳлик жойларида ўнта ана шундай автоматлаштирилган ҳожатхонани эксперимент шаклида ўрнатишни таклиф қилди.

Шунингдек, жойлашувни аниқлаштириш ва потенциал миқёсни аниқлаш мақсадида лойиҳа муҳокамасини давом эттириш таклиф этилди.

ЎМИ Матбуот хизмати

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 23 июль куни Миср Араб Республикаси Президенти Абдулфаттоҳ ас-Сисини Инқилоб куни муносабати билан табриклади. Бу ҳақда Президент матбуот хизмати хабар берди.

ЎМИ Матбуот хизмати