بسم الله الرحمن الرحيم

اَلْحَمْدُ للهِ وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلَى رَسُولِهِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ، نَبِيِّ الرَّحْمَةِ وَرَسُولِ السَّلاَمِ، وَعَلَى آلِهِ وَصَحَابَتِهِ الْكِرَامِ، أَمَّا بَعْدُ

ЮСУФ АЛАЙҲИССАЛОМ ҚИССАСИДАН ИБРАТЛАР

Муҳтарам жамоат! Аллоҳ таоло инсониятни яратгандан бери уларга ўзини танитиш ва ҳидоятга бошлаш учун кетма-кет пайғамбарлар ва илоҳий китоблар жўнатиб турган. У Зот ўзининг комил ҳикмати ила Исломни – охирги дин, Пайғамбаримизни – охирги Расул, Қуръонни – охирги китоб қилди. Қуръони карим Қиёматгача инсониятга тўғри йўлни кўрсатувчи йўлбошчидир. Уламоларимиз Қуръон ўз ичига асосан учта катта мавзуни ўраб олганини айтадилар: эътиқодий масалалар, диний ҳукмлар ва ўтган қавмларнинг қиссалари. Қуръони каримда биздан аввалги ўтган баъзи қавмлар ва шахсларнинг амаллари мақталса, баъзиларининг қилган ишлари ёмонланади. Ҳар иккисида ҳам биз учун кўплаб ибратлар бор. Мақталганларидан ўрнак олишимиз, ёмонланганларнинг амалларидан сақланишимиз даркор!

Маълумки, Қуръони карим қиссалари ичида энг чиройлиси Пайғамбар Юсуф алайҳиссалом қиссасидир. Бу ҳақда Аллоҳ таоло шундай дейди:

      نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِمَا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ هَذَا الْقُرْآَنَ وَإِنْ كُنْتَ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الْغَافِلِينَ

яъни: “Биз Сизга ушбу Қуръон (сураси)ни ваҳий қилишимиз билан бирга гўзал қиссани айтиб берурмиз. Сиз эса, (эй, Муҳаммад!) ундан (ваҳийдан) олдин бехабарлардан (бири) эдингиз” (Юсуф сураси 3-оят).

Бу қиссанинг бошқаларидан фарқи сура тўлиғича Юсуф алайҳиссаломнинг бошидан кечирган воқеаларга бағишланган. Бунинг устига сурада қизиқувчилар учун кўплаб ибратлар бор. Қуръони каримда шундай дейилади:

 لَقَدْ كَانَ فِي يُوسُفَ وَإِخْوَتِهِ آَيَاتٌ لِلسَّائِلِينَ

яъни: “Ҳақиқатан, Юсуф ва (унинг) биродарлари (қиссаси)да сўровчилар учун аломатлар бордир” (Юсуф сураси 7-оят).

Мазкур сура Маккада, Пайғамбаримиз алайҳиссалом учун оғир синовлар бўлган паллаларда нозил бўлган. Аллоҳ таоло Юсуф алайҳиссаломнинг машаққатли синовларни босиб ўтишлари ва натижада нажот топишларини эслатиш билан  Пайғамбаримиз алайҳиссаломга кучли тасалли берди. Охир-оқибат У Зот алайҳиссаломнинг ҳам ишлари нажот топиши, Ислом ер юзига тарқалиши хушхабарини берди.

Сурани ўқиш асносида қуйидаги ибратларга дуч келамиз:

1. Сир сақлаш. Юсуф алайҳиссалом оталари Яқуб алайҳиссаломга ажойиб туш кўрганини айтганларида, У Зот одатда ёш болалар бундай туш кўрмаслиги, бу туш келажакда Юсуф алайҳиссаломнинг пайғамбар бўлишига башорат эканини билдилар. Ўзи бусиз ҳам Юсуф алайҳиссаломга ҳасад қилиб юрадиган акаларидан, душманлиги ортиб кетмаслиги учун, бу тушни сир сақлашни буюрдилар:

 إِذْ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يَا أَبَتِ إِنِّي رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَبًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لِي سَاجِدِينَ 

яъни: “Эсланг, Юсуф (ўз) отасига (Яъқубга) деди: “Эй, отажон! Мен (тушимда) ўн битта юлдуз, Қуёш ва Ойнинг менга сажда қилаётган ҳолларида кўрдим”” (Юсуф сураси 4-оят).

 قَالَ يَا بُنَيَّ لَا تَقْصُصْ رُؤْيَاكَ عَلَى إِخْوَتِكَ فَيَكِيدُوا لَكَ كَيْدًا إِنَّ الشَّيْطَانَ لِلْإِنْسَانِ عَدُوٌّ مُبِينٌ 

яъни: “(Отаси) айтди: “Эй, ўғилчам! Тушингни биродарларингга сўзлаб бермагин! Акс ҳолда сенга қаттиқ макр қилишади. Зеро, шайтон инсонга аниқ душмандир”” (Юсуф сураси 5-оят).

Демак, бундан келиб чиқадики, инсон ўрни келганда сир сақлашни ҳам билиши зарур. Хусусан, оилавий сирлар ёки ўзга мўмин-мусулмонларнинг бизга ишониб айтган сирларига омонатдор бўлишимиз керак бўлади.

2. Ҳасаддан сақланиш. Ҳасад шундай ёмон иллатки, ҳатто у Яъқуб алайҳиссалом оиласида тарбия кўрган кишилар – Юсуф алайҳиссаломнинг ўгай акаларини ҳам четлаб ўтмади. Ҳасад сабабли улар Аллоҳ таолонинг Пайғамбари Яъқуб алайҳиссаломни айблашди. Юсуф алайҳиссаломни жонига қасд қилишди. Қуръони каримда улар ҳақида шундай дейилган:

إِذْ قَالُوا لَيُوسُفُ وَأَخُوهُ أَحَبُّ إِلَى أَبِينَا مِنَّا وَنَحْنُ عُصْبَةٌ إِنَّ أَبَانَا لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ

яъни: “Ўшанда (акалари) айтдилар: “Юсуф ва унинг укаси (Бинямин) отамизга биздан кўра суюклироқдир. Ваҳоланки, биз бир тўп (кўпчилик)миз. Ҳақиқатан, отамиз аниқ гумроҳлик узрадир”” (Юсуф сураси 8-оят).

 Лекин Юсуф алайҳиссаломдаги фазилатлар Аллоҳ таоло томонидан ато қилинган фазилат эканини кўра олмадилар. Нима бўлганда ҳам, Аллоҳ таолонинг хоҳиш-иродаси устун келувчидир. Ҳасадгўй ҳеч қачон муродига етмайди, у ўзини-ўзи еб битиради. Ниҳояда барибир Юсуф алайҳиссалом пайғамбарлик мартабаси ва одамлар орасида шараф ва иззатга эга бўлдилар. Акалари эса қилмишларига пушаймон ва айбларига иқрор бўлиб, тавба тазарру қилдилар.   

3. Тўғри йўлдан адаштирувчи амаллардан четланиш. Инсонни ҳақдан тойдирувчи амаллардан узоқ бўлиш, уларга киришмаслик вожибдир. Юсуф алайҳиссаломни Миср азизининг хотини зинога чорлаганда ундан четландилар, гуноҳга қўл урмадилар. Юсуф алайҳиссалом қийин имтиҳондан ўтдилар: чиройли, мансабдор ва хўжайин хотин зинога чорласада, кучли имонлари сабабли, гуноҳдан воз кечдилар, шариатда собит турдилар. Аллоҳ таолодан бу фитнани кетказишни сўраб дуо қилдилар. Қуръони каримда бу ҳақда шундай дейилади:

 وَرَاوَدَتْهُ الَّتِي هُوَ فِي بَيْتِهَا عَنْ نَفْسِهِ وَغَلَّقَتِ الْأَبْوَابَ وَقَالَتْ هَيْتَ لَكَ قَالَ مَعَاذَ اللَّهِ

إِنَّهُ رَبِّي أَحْسَنَ مَثْوَايَ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ

яъни: “У (Юсуф) уйида бўлган аёл (Зулайхо) ундан нафсини (қондиришини) талаб қилди ва эшикларни қулфлаб: “Қани кел!” – деди. (Юсуф) деди: “Аллоҳ сақласин! Ахир, у (эринг) хожам-ку?! Менга яхши жой берган бўлса?! Золимлар, зотан, нажот топмаслар”” (Юсуф сураси 23-оят). Оятдаги "золимлар"дан мурод хоинлар ёки зинокорлардир.

4. Тўғри йўлга эргашиш. Аллоҳ таолонинг розилиги ва унинг жаннатига етакловчи ҳақ йўлга эргашиш, У Зотнинг ғазаби ва азобига дучор қиладиган ишлардан сақланиш вожибдир. Бу нарса Юсуф алайҳиссаломнинг зино қилишдан ва саройдаги аёлларнинг чақириғига юргандан кўра машаққатли бўлсада зиндонни танлаганларида кўринади. Қуръони каримда Юсуф алайҳиссаломнинг сўзлари шундай келтирилади:

 قَالَ رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا يَدْعُونَنِي إِلَيْهِ وَإِلَّا تَصْرِفْ عَنِّي كَيْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَيْهِنَّ وَأَكُنْ مِنَ الْجَاهِلِينَ 

яъни: “(Юсуф) деди: “Эй, Раббим! Менга таклиф этишаётган нарсадан кўра зиндон маъқулроқдир. Агар уларнинг макрларини мендан дариғ тутмасанг, уларга мойил бўлиб, жоҳиллардан бўлиб қолурман” (Юсуф сураси 33-оят).

5. Ҳақ йўлда сабр ва сабот кўрсатиш. Юсуф алайҳиссалом катта қийинчиликларни бошидан кечирдилар: акалари қудуққа ташлаб кетишди, У Зотни карвон аҳли қудуқдан чиқариб олиб, Мисрда қул қилиб сотишди, Миср азизининг хонадонида аёллар макрига ва туҳматига учраб, бир неча йил зиндонда ётдилар. Бу қийинчиликларни Аллоҳ таолонинг синови деб билганлари сабабли, бир неча йиллардпн кейин ҳасадгўй акаларига дуч келганларида ҳам, уларга яхши муомала қилдилар. Уларнинг қилмишларини кечирдилар. Мана шу бағрикенглик барчамизга катта ибратдир.

Яна бу қийинчиликлар У Зотни ҳақ йўлдан, пайғамбарлик вазифасини бажаришдан тўса олмади. Ҳатто зиндонда икки ҳамроҳлари туш таъбирини сўрашганда, уларга аввал Аллоҳ таолони танитишдан гап бошлаб, диннинг моҳиятини баён қилдилар:

 يَا صَاحِبَيِ السِّجْنِ أَأَرْبَابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَيْرٌ أَمِ اللَّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ 

яъни: “Эй, икки ҳамзиндонларим! Турли-туман “илоҳлар” яхшими ёки ягона ва ғолиб Аллоҳми?” (Юсуф сураси 39-оят).

6. Одамлардан ёрдам сўраш. Ўзидан зарар ва зулмни кўтариш учун одамлардан ёрдам сўраш жоиздир. Юсуф алайҳиссалом имонлари комил зот эдилар, шу билан бирга зиндондаги ҳамроҳларидан зулм ва туҳматдан қутилиш учун ёрдам сўрадилар:

 وَقَالَ لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُ نَاجٍ مِنْهُمَا اذْكُرْنِي عِنْدَ رَبِّكَ  

яъни: “Икковидан халос топувчи деб ҳисоблаган (соқийга Юсуф): «Хожанг (Миср шоҳи) ҳузурида менинг тўғримда гапир!» – деди...” (Юсуф сураси 42-оят).

Натижада бир неча йиллардан кейин, подшоҳнинг тушини таъбир қилиш керак бўлганда, ўша киши Юсуф алайҳиссаломни эслайди ва У Зотни зиндондан чиқишига сабаб бўлади. Лекин ёрдам сўраш савоб-эзгу ишларда бўлиши керак, гуноҳ ишларда эмас!

7. Ўзини туҳматдан поклаш. Инсон ҳаёти давомида учраган туҳматлардан ўзини поклаши керак бўлади. Юсуф алайҳиссалом сарой аёлларининг макри ва бўҳтон билан зиндонга тушиб қолдилар. Вақти келиб подшо У Зотни ҳузурига чақиртирди. Зиндондан чиқиш пайтида, У Зотни халқнинг олдида зино туҳматидан пок эканини эълон қилишларини талаб қилдилар. Натижада ҳақиқат юзага чиқди, Подшоҳнинг суриштируви сабабли Юсуф алайҳиссаломни зинога чорлаган Миср азизининг хотини айбига иқрор бўлди ва Юсуф алайҳиссалом туҳматлардан пок бўлиб зиндондан чиқдилар.

 ذَلِكَ لِيَعْلَمَ أَنِّي لَمْ أَخُنْهُ بِالْغَيْبِ وَأَنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي كَيْدَ الْخَائِنِينَ 

яъни: “(Шундан кейингина Юсуф деди): “Буни мен (Миср азизи) ғойиблигида унга хиёнат қилмаганимни ва Аллоҳ (Зулайхо ва аёллардек) хиёнатчилар макрини раво қилмаслигини (Азиз ёки шоҳ) билиши учун (қилдим)” (Юсуф сураси 52-оят).

8. Хотиржамлик, кенгчилик – синов имтиҳонлардан кейиндир. Юсуф алайҳиссалом кўп аламли синовларни имон қуввати ва сабр билан енгиб ўтдилар. Синовлар изидан кенглик келди. Мисрда азиз инсонга айландилар, подшоҳнинг яқин одамларидан бўлиб, унинг хазинасини бошқарувчи бўлдилар. Ояти каримада шундай дейилади:

 وَقَالَ الْمَلِكُ ائْتُونِي بِهِ أَسْتَخْلِصْهُ لِنَفْسِي فَلَمَّا كَلَّمَهُ قَالَ إِنَّكَ الْيَوْمَ لَدَيْنَا مَكِينٌ أَمِينٌ  

яъни: “Шоҳ: «Уни ҳузуримга келтирингиз, уни ўзимга хос кишилардан қилиб олай!» – деди. У билан сўзлашгач (шоҳ): «Сен бугун(дан бошлаб) бизнинг ҳузуримизда мартабали ва ишончли (шахс)дирсан», – деди” (Юсуф сураси 54-оят).

9. Эҳтиёж туғилганда инсон ўз қобилиятини маълум қилиши. Шариатимиз мусулмонларни ҳеч бир эҳтиёжсиз ва сабабсиз ўзини мақташдан қайтаради. Лекин бирор масъулиятли вазифага номзод танланаётган вақтда ўша ўринга лойиқ киши ўзининг илмий ва амалий салоҳиятини баён қилиши жоиздир. Ҳатто баъзи ўринларда ундан кўра лойиқ киши топилмаса, шу вазифани зиммасига олиш шарт бўлиб қолади. Юсуф алайҳиссалом Миср хазинасини бошқаришга ўзлари лойиқ эканлари, бунга иқтидорлари етишини подшоҳга айтдилар. Натижада У Зот Мисрни етти йиллик қурғоқчилик даврида очарчиликдан сақлаб қолдилар. Нафақат Миср, балки ён атрофдаги одамларга ҳам ёрдам кўрсатдилар. У Зотни қудуққа ташлаган акалари ҳам буғдой сўраб Мисрга келишади ва Юсуф алайҳиссаломга йўлиқишади. Қуръони каримда шундай дейилади:

 قَالَ اجْعَلْنِي عَلَى خَزَائِنِ الْأَرْضِ إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيمٌ 

яъни: “(Юсуф) деди: “Мени шу ернинг хазинабони қилиб қўй! Зеро, мен (омонатни) сақловчи ва (ўз ишини пухта) билувчидирман” (Юсуф сураси 55-оят).

10. Кўз тегиши ҳақдир. Пайғамбарлар – одамлар орасида энг кўп Аллоҳ таолога таваккул қилувчи зотлардир. Шу сабабли бу қиссадан биламизки, кўз тегишига қарши чораларни кўриш таваккулга зид бўлмаган, жоиз ишдир. Қуръони каримда Яъқуб алайҳиссаломнинг фарзандларига кўздан сақланиш учун қилган тавсияси шундай ифодаланади:

 وَقَالَ يَا بَنِيَّ لَا تَدْخُلُوا مِنْ بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابٍ مُتَفَرِّقَةٍ وَمَا أُغْنِي عَنْكُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَعَلَيْهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ 

яъни: “(Сўнгра уларни сафарга кузатаётиб) айтди: “Эй, ўғилларим! (Мисрга) бир дарвозадан кирмангиз, балки турли хил дарвозалардан кирингиз! Мен сизлардан Аллоҳнинг бирор ҳукмини қайтара олмайман. Ҳукм фақат Аллоҳнинг измидадир. Унгагина таваккул қилдим. Барча таваккул қилувчилар (ҳам) Унинг Ўзигагина таваккул қилсинлар!”” (Юсуф сураси 67-оят).

11. Мусулмоннинг ҳаётида дуонинг муҳимлиги. Дуо – ибодатнинг асосидир! У банданинг Роббига қанчалик боғлиқлигини кўрсатиб туради. Юсуф алайҳиссалом Аллоҳ таолога кўп дуо қилдилар, бошларига тушган ҳар бир машаққатда Аллоҳ таолога дуо билан боғландилар. Аёлларнинг макрига учраганда, бу балони даф қилишни сўраб дуо қилдилар. Аллоҳ У Зотга кенгчилик берганида, илм ва имон билан сийлаганида шундай дуо қилдилар:

 رَبِّ قَدْ آَتَيْتَنِي مِنَ الْمُلْكِ وَعَلَّمْتَنِي مِنْ تَأْوِيلِ الْأَحَادِيثِ فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ

أَنْتَ وَلِيِّي فِي الدُّنْيَا وَالْآَخِرَةِ تَوَفَّنِي مُسْلِمًا وَأَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ 

яъни: “Эй, Раббим! Менга подшоҳлик ато этдинг, яна барча гап (туш)ларнинг таъвил (таъбир)ларидан менга таълим бердинг. Эй, осмонлар ва Ерни ижод этган зот! Дунёю охиратда Ўзинг эгамдирсан. (Ажалим етганида) мусулмон ҳолимда вафот эттир ва мени солиҳлар (қатори)га қўшгин!” (Юсуф сураси 101-оят).

Аллоҳ таоло барчамизни Қуръони каримни ўқийдиган, уни тадаббур қиладиган, ибрат ва насиҳат оладиганлардан қилсин! Омин!

Муҳтарам имом-домла! Маъруза таъсирли чиқиши учун Юсуф алайҳиссалом қиссасини ўрганиб чиқиш тавсия қилинади.

Муҳтарам имом-домла! Келгуси жума маърузаси “Эзгу амал – қалб лаззати” мавзусида бўлади, иншааллоҳ.

Айни дамда Россияда шифокорлик қилувчи яқин дўстимиздан келган, кўпчилик учун фойдали саволга жавоб.

САВОЛ:

Ассалому алайкум Ботиржонака. Бизнинг ҳанафий мазҳабимиз билан шофеъий мазҳабининг намоз ва таҳоратда нима фарқлари бор?

ЖАВОБ:

Ва алайкум ассалом Мадаминжон. Бизнинг ҳанафий мазҳабимиз ва шофеъий мазҳаби орасида таҳорат ва намоз масалаларида қуйидаги фарқлар мавжуд:

Таҳоратдаги фарқлар:

1. Ҳанафий мазҳабимизда ниятсиз таҳорат олиш жоиз. Шофеъий мазҳабида эса ниятсиз қилинган таҳорат жоиз эмас.

2. Ҳанафий мазҳабимизда оғиз ва бурунни чайишлик ғуслда фарз. Таҳоратда фарз эмас. Шофеъий мазҳабида эса, ғуслда ҳам таҳоратда ҳам фарз эмас.

3. Ҳанафий мазҳабимизда бошга бир марта масҳ тортилади. Шофеъий мазҳабида эса уч марта тортилади.

4. Ҳанафий мазҳабимизда бошнинг тўртдан бир қисмига масҳ тортиш фарз. Шофеъий мазҳабида эса, бошнинг андаккина ерига масҳ тортса кифоя. Чегара белгиланмаган.

5. Ҳанафий мазҳабимизда қулоқлар бошнинг бир қисми ҳисобланади. Шунга кўра, икки қулоққа бош билан бирга масҳ тортилади. Қулоққа масҳ тортиш учун қўлни алоҳида намлаш шарт эмас. Шофеъий мазҳабида эса, қулоқлар бошдан ҳам, юздан ҳам эмас. Балки алоҳида мустақил аъзолардир. Шунга кўра, қулоқлар учун янги сув олиб тўкиб масҳ тортилади.

6. Ҳанафий мазҳабимизда махсига масҳ тортишда фақат юз қисмига масҳ тортса кифоя. Шофеъий мазҳабида эса, махсининг юзи ва тагига қўшиб масҳ тортилади.

7. Ҳанафий мазҳабимизда оёқнинг товони махсининг болдиригача чиқса, оёқ таҳоратини янгилаш лозим. Шофеъий мазҳабида эса, оёқнинг таҳоратда ювилиши лозим бўлган бирор қисми ташқарига чиқса оёқ таҳоратини янгилаш лозим бўлади.

8. Ҳанафий мазҳабимизда журмуққа (махсининг устидан кийиладиган оёқ кийим) масҳ тортиш жоиз. Шофеъий маҳабида эса жоизмас.

9. Ҳанафий мазҳабимизда учта бармоқ билан масҳ тортиш лозим. Бир ё икки дона бармоқ билан масҳ тортиш жоиз эмас. Шофеъий мазҳабида эса қўлнинг бирор қисми билан масҳ тортиб қўйса кифоя.

10. Ҳанафий мазҳабимизда оёқларнинг ўзинигина ювибоқ махсини кийиб олса ва таҳорат синдирувчи ишдан олдин таҳоратнинг бошқа амалларини бажариб қўйса, махсисига масҳ тортаверади. Шофеъий мазҳабида эса таҳоратни мукаммал қилиб кейингина махси кийса шунда масҳ тортиши мумкин.

11. Ҳанафий мазҳабимизда бир кеча кундуздан кейин сафарга отланган одам махсисини ечиб ташлайди. Агар бир кеча кундуздан олдин сафарга отланса уч кеча кундузгача масҳ тортиши мумкин. (Гарчи махсини муқимлик чоғида кийган бўлса ҳам). Шофеъий мазҳабида эса, муқимлик чоғида кийган махсисига масҳ тортган бўлса ва бир кеча кундуздан олдин сафарга отланса, бир кеча кундуз масҳ тортади холос. Мабодо сафарда махси кийиб, масҳ тортиб бир ё икки кундан кейин муқим бўлиб Ватанига қайтса уч кунгача масҳ тортиб юраверади.

12. Ҳанафий мазҳабимизда таҳоратда барча аъзолар уч мартадан ювилади. Масҳ эса бир марта тортилади. Шофеъий мазҳабида эса, масҳни ҳам уч марта тортилади.

Намоздаги фарқлар:

1. Ҳанафий мазҳабимизда намозни бошлаш жараёнида қўлларни қулоқлар баробарича кўтарилади. Шофеъий мазҳабида эса, елка баробарича кўтарилса кифоя.

2. Ҳанафий мазҳабимизда қўллар фақатгина намозни бошлашда айтиладиган такбир чоғида кўтарилади. Шофеъий мазҳабида эса, намозни бошлашдаги такбир, рукуга кетишдаги такбир, рукудан қайтиб саждага кетишдаги такбир чоғида кўтарилади.

3. Ҳанафий мазҳабимизда намозни бошлаб такбир айтгач “субҳанакаллоҳумма…” ўқилади. Шофеъий мазҳабида эса “важжаҳту важҳий…” ўқилади.

4. Ҳанафий мазҳабимизда қўллар боғланиб киндик остига қўйилади. Шофеъий мазҳабида эса, киндик устига қўйилади.

5. Ҳанафий мазҳабимизда имомга иқтидо қилганлар имом ортида қироати жаҳрий намозда ҳам, махфий намозда ҳам қироат қилмайди. Шофеъий мазҳабида эса, имомга иқтидо қилганлар қироати жаҳрий намозда ҳам, қироати махфий намозда ҳам имомдан ташқари ўзлари ҳам қироат қилишади.

6. Ҳанафий мазҳабимизда намоз вақтида кийимнинг сидли (енгларга қўлни киргизмасдан кийимни елкага ташлаб олишлик) жоиз ва шу билан бирга макруҳдир. Шофеъий мазҳабида эса кийимини сидл қилганларнинг намози жоиз бўлмайди.

7. Ҳанафий мазҳабимизда намозхон қироатда оятларни санаб туриши макруҳ. Шофеъий мазҳабида эса макруҳмас, бироқ санамаган афзал.

8. Ҳанафий мазҳабимизда бир оят қироат қилса ҳам намози жоиз бўлаверади. Шофеъий мазҳабида эса (фотиҳа сурасини биладиганлар) фотиҳа сурасини тўлиқ ўқимаса намози жоиз бўлмайди. Билмайдиганлар эса “ал-ҳамду лиллаҳ, Аллоҳу акбар” дейди.

9. Ҳанафий мазҳабимизда имом рукудан қайтишда фақат “самиъал-лоҳу лиман ҳамидаҳ” дейди. Қавм эса “роббана лакал-ҳамд” дейди. Шофеъий мазҳабида эса, имом “самиъал-лоҳу лиман ҳамидаҳ” ва “роббана лакал-ҳамд” дейди.

10. Ҳанафий мазҳабимизда эркаклар қаъда ҳолатида ҳар доим ўнг оёқни тик қилиб, чап оёқни тўшаб думбасини чап оёғи устига қўйиб ўтиради. Шофеъий мазҳабида эса, Пешин, Аср, Хуфтон ва Бомдоднинг охирги ракатидаги қаъда ҳолатида иккала оёғини ўнг тарафига чиқариб, ўнг оёғини тиклаб, чап оёғини тўшаб, думбасини ерга қўйиб ўтиради. Аввалги қаъдаларида эса худди ҳанафийлар каби ўтиришади.

11. Ҳанафий мазҳабимизда саждадан қиёмга туришда орада ўтирмасдан ва ерга қўли билан таянмасдан туради. Шофеъий мазҳабида эса саждадан туришда бироз ўтириб тин олади ва икки қўли билан ерга таяниб қиёмга туради.

12. Ҳанафий мазҳабимизда Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу ривоят қилган ташаҳҳудни ўқийди. Шофеъий мазҳабида эса, Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳу ривоят қилган ташаҳҳудни ўқийди.

13. Ҳанафий мазҳабимизда бомдод намозида қунут дуоси ўқилмайди. Шофеъий мазҳабида эса бомдодда рукудан кейин қунут дуоси ўқилади. Шунингдек, мусулмонларнинг дуога ҳожати бўлса ҳар намозда рукудан кейин қунут дуосини ўқишлари мумкин.

14. Ҳанафий мазҳабимизда қунутда вожиблик маъносида бирор дуо тайинланган эмас. Шофеъий мазҳабида эса “аллоҳумма иҳдиний фиман ҳадайта” дуосини ўқиш шарт.

15. Ҳанафий мазҳабимизда учинчи ва тўртинчи ракатларда фотиҳа ўқилади. Мабодо ўрнига тасбеҳ айтса жоиз. Шофеъий мазҳабида эса ҳар бир ракатда фотиҳа сурасини тўлиқ ўқиш шарт. Бирон ҳарфи тушиб қолса намозни қайтариб ўқийди.

16. Ҳанафий мазҳабимизда аввалги қаъдада ташаҳҳудга ҳеч нарсани (дуо ҳам, саловат ҳам) қўшимча қилинмайди. Дарҳол туриб кейинги ракат қироатига киришади. Шофеъий мазҳабида эса биринчи қаъдада ташаҳҳудни ўқиб қиёмга тургач ташаҳҳуд миқдоридан озроқ дуо ўқийди (кейин қироатга киришади).

17. Ҳанафий мазҳабимизда ташаҳҳуддан кейин Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламга саловат ўқимаса намози бузилмайди. Бироқ гуноҳкор бўлади. Шофеъий мазҳабида эса, охирги қаъдада салом ва ташаҳҳуд орасида саловат ўқимаса намози бузилади.

18. Ҳанафий мазҳабимизда намоз сўнггида салом бериш фарз эмас. Шофеъий мазҳабида салом фарз. Салом бермасдан тугатилган намозни қайта ўқиш лозим.

19. Ҳанафий мазҳабимизда витр намози вожибдир. Шофеъий мазҳабида у вожиб эмас, суннат дейилган.

20. Ҳанафий мазҳабимизда улов устида витр ўқиш мумкин эмас. Шофейи мазҳабида эса мумкин.

21. Ҳанафий мазҳабимизда витр намози бир салом билан уч ракат. Шофеъий мазҳабида эса ўн бир ракат.

22. Ҳанафий мазҳабимизда имомнинг ёлғиз ўзи жамоатдан ажраб алоҳида тепаликка чиқиб олиши макруҳ. Шофеъий мазҳабида иқтидо қилувчиларга кўриниб туриши учун имомнинг ёлғиз ўзи баланд жойга чиқиб олиши макруҳ эмас.

23. Ҳанафий мазҳабимизда салланинг каврига (ўрамига) сажда қилса (яъни пешонаси ерга тегмасдан салласининг докасига тегса) жоиз бўлади. Шофеъий мазҳабида эса жоиз бўлмайди.

24. Ҳанафий мазҳабимизда балоғатга етмаган гўдакка фарз намозларда иқтидо қилинмайди. Шофеъий мазҳабида эса иқтидо қилинаверади.

25. Ҳанафий мазҳабимизда имом ва қавм орасида йўлак ё ариқ бўлса қавмнинг намози жоиз бўлмайди, илло саф уланса жоиз бўлади. Шофеъий мазҳабида эса имом ва қавмнинг ораси икки-уч юз зироъгача масофада очиқ бўлса ҳам жоиз бўлаверади. Ундан ортиғи жоизмас.

Фиқҳий манбалар асосида Ботиржон қори тайёрлади.

Бу ҳақда Ўзбекистон мусулмонлари идораси Таълим ва илмий-тадқиқот бўлими маълум қилди:

Тошкент ислом институти ва Мир Араб олий мадрасасига:

– Фиқҳ ва ақоид (тест синови)                                  30 Х 3,1 – 93 балл;
– Араб тили (оғзаки, ижодий имтиҳон)                      63 балл;
– Ўзбекистон тарихи (тест синови)                            30 Х 1,1 – 33 балл.

Ҳадис илми мактабига:

– Ҳадис ва Мусталаҳул ҳадис (оғзаки, ижодий имтиҳон)         93 балл;
– Араб тили (оғзаки, ижодий имтиҳон)                                   63 балл;
– Ўзбекистон тарихи (тест синови)                                         30 Х 1,1 – 33 балл.

Ўрта махсус диний таълим муассасаларига:

– Хорижий тил (тест синови)                                                   30 Х 3,1 – 93 балл;
– Тарих (тест синови)                                                              30 Х 2,1 – 63 балл;
– Маънавият ва маърифат (тест синови)                                   30 Х 1,1 – 33 балл.

2021-2022 ўқув йили қабул жараёнлари ҳақида қўшимча маълумотларни https://t.me/qabulmuslimuz телеграм ботидан олишингиз мумкин.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ассаламу алайкум ва роҳматуллоҳ!

Самарқанд вилояти Иштихон туманида яшовчи Отабек биродаримиз икки буйрагидан ажраган, ҳозирда ушбу аъзолар вазифасини сунъий аппарат бажармоқда. Шу боис унга тезда жарроҳлик амалиёти зарур. Бунинг учун катта маблағ керак. Бу боқувчисини йўқотган, онаси бемор бўлган Отабекнинг оиласига жуда катта, аммо кўпчилик мўмин-мусулмонлар учун кичик маблағ.

Мўмин-мусулмон биродарлар, Отабекжоннинг тузалиб кетишига ҳисса қўшайлик. Эҳсонимизни ҳақдор бўлган жойга беришга шошилайлик. Бемор дардига дармон бўлиб, улкан ажру мукофотни қўлга киритайлик.

Зеро, «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Мусулмон мусулмоннинг биродаридир. Унга зулм ҳам қилмайди, уни ташлаб ҳам қўймайди. Ким биродарининг ҳожатини раво қилса, Аллоҳ унинг ҳожатини раво қилади. Ким бир мусулмоннинг ташвишни аритса, Аллоҳ унинг Қиёмат кунидаги ташвишларидан бирини аритади. Ким бир мусулмоннинг айбини беркитса, Аллоҳ Қиёмат кунида унинг айбини беркитади», дедилар» (Имом Бухорий ва Муслим ривояти).

Мурожаат учун: (90) 910 11 10 Нодиржон
Uzcard: 8600 5103 4881 4463
Нодиржон Абдулладжанов
Сбербанк: 5228 6005 4218 3308
Нодиржон Абдуллажанов

Аллоҳ таоло барчамиздан рози бўлсин!