Бугун, 14 май куни Ўзбекистон мусулмонлари идорасида Муфтий ҳазратлари Гана бош имоми маслаҳатчиси Умар Санда Аҳмад жанобларини қабул қилдилар.
Учрашувда муфтий ҳазратлари ўлкамизда масжид-мадрасаларни обод этиш, диний таълимни ривожлантириш, ислом маърифатини кенг ёйиш, улуғ алломалар асарларини тадқиқ этиш борасида қилинаётган ишларга алоҳида тўхталдилар.

Умар Санда Аҳмад жаноблари Ислом тарихидан то бугунги кунга қадар Ўзбекистон заминининг ўрни катта экани, ушбу диёрдан етишиб чиққан алломалар номини эслаганда барча мусулмонлар эҳтиром кўрсатиши, саҳоба ва тобеинлардан кейинги энг мўътабар зотлар айнан шу ўлкадан етишиб чиққани, айниқса, Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий каби зотлар алоҳида шарафланишини сўзлади.

Шунингдек, Макка, Мадина, Қуддус шаҳарлари Ислом оламининг уч пойтахти бўлса, у тўртинчиси сифатида Ўзбекистонни қўшиш мумкинлигини айтди.
Меҳмон Ислом бир халқ ё жамиятга эмас, балки бутун инсониятга дин сифатида туширилгани, ким имон калимасини айтса, мусулмон бўлиши, динимизда инсонлар келиб чиқиши, ранги, тили, ижтимоий ҳолатидан қатъий назар ўзаро тенг эканини изоҳлади. Шунингдек, ушбу юрт одамлари юз-кўзида Имом Бухорий каби улуғ зотлар сиймолари яққол гавдаланишини мамнуният ила қайд этди.

Муфтий ҳазратлари Ислом дини дўсту биродарликни қўллаб-қувватлаши ва ўзаро аҳил-иноқ бўлиб яшашга даъват этишини ояту ҳадислар ила қўшимча қилдилар.
Учрашув дўстона ва самимий руҳда ўтди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Ўтган ҳафта давомида юртимизнинг бир гуруҳ таниқли ва воиз уламолари Тошкент вилоятидаги масжидларга ташриф буюриб, кундалик намозларни жамоат билан бирга адо этиб, мўмин-мусулмонларга маърифий суҳбатлар қилиб беришди.

Хусусан, кеча, 13 май куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳимжон домла Иномов Янги йўл туманидаги “Саид ибн Зайд” жоме масжидига жума намозига ташриф буюриб, мўмин-мусулмонларга “Суннатга амал қилиш ва бидъатнинг зарарлари” мавзусида манфаатли мавъиза қилиб берди.

Мавъиза давомида Иброҳимжон домла ҳадис ва уламоларнинг сўзлари асосида мазкур мавзуни кенг шарҳлаб жумладан бундай дедилар:

– Дарҳақиқат, суннат бу динда юриладиган йўлдир. Ким энг тўғри йўлда юрмоқчи бўлса, Пайғамбаримиз Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи васалламнинг йўлларида юриши лозимдир.

Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Аммо баъд, албатта сўзларнинг энг яхшиси Аллоҳнинг китобидир. Йўлларнинг энг яхшиси Муҳаммаднинг йўлидир. Ишларнинг ёмони янги чиқарилганидир. Ҳар бир бидъат залолатдир”, – деганлар (Имом Муслим ривоятлари).

“Бидъат” сўзи луғатда “ўхшаши бўлмаган янги нарсани пайдо қилиш, диний ақидаларга киритилган ўринсиз ислоҳ”, – деган маънони билдиради. Истилоҳда эса Аллома Иззиддин ибн Абдуссалом шундай таърифлаганлар: “Бидъат – Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг даврларида бўлмаган нарсани амалга оширишдир” (“Қавоидул аҳком” китоби). Демак, ибодатларда асри саодатда учрамаган, балки, кейинчалик динда янги пайдо бўлган амаллар бидъат ҳисобланар экан. Уламоларимиз бидъатни икки қисмга бўлганлар: бидъати ҳасана (яхши бидъат) ва бидъати саййиа (ёмон бидъат).

Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам биз умматларини Ўз суннатлари (тутган йўллари)ни маҳкам ушлаш ва Расулимиздан кейин ўтган улуғ зотларнинг йўлларида бардавом бўлишга чиқириб, бундай деганлар: “Сизлар менинг ва тўғри йўлда юрувчи, ҳидоят топган хулафоларимнинг йўлини тутиб, уни озиқ тишларингиз билан тишлагандек, маҳкам ушланглар” (Имом Термизий ривоятлари).

Акс ҳолда суннатлар унутилиб, ҳар хил бидъат ва хурофотлар кўпаяди. Зеро, бу борада Амр ибн Авф разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз алайҳиссалом бундай деганлар: “Мендан кейин унутилган суннатлардан бирини ким амалга тадбиқ қилса, сўнг унга одамлар амал қилсалар, у учун ўшанга амал қилган кишиларнинг савобича савоб бўлади ва бу уларнинг савобидан бирон нарсани камайтирмайди. Ким Аллоҳ ва Расули рози бўлмайдиган бир бидъатни пайдо қилса, у учун ўша бидъатга амал қилган кишилар гуноҳича гуноҳ бўлади, лекин бу уларнинг гуноҳидан бирон нарсани камайтирмайди” (Имом Ибн Можа ривоятлари).

Вакт ўтиб, инсонлар дин қонун-қоидаларидан узоқлашган сайин илм сусайиб, жаҳолат ва нодонлик юзага келиши оқибатида турли бидъат-хурофотлар юзага келади.

Демак, ҳаётимиз давомида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларини ўрганиб, кундалик ҳаётимизга татбиқ қилишимиз, турли шаръий асосга эга бўлмаган одат ва хурофотлардан сақланишимиз лозим бўлади.

Манфаатли мавъиза давомида Иброҳимжон домла Иномов намозхонларга уламолар Тошкент вилояти масжидларида бўлиб илм-маърифат улашаётгани, соҳага оид янгилик ва ўзгаришлардан бохабар қилинаётгани ҳақида маълумот берди.

Жума намози асносида Ҳақ таолодан юрт тинчлиги, халқ фаровонлигини сўраб хайрли дуолар қилинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Бугун, 14 май куни Муфтий Нуриддин домла ҳазратлари Ислом олами робитаси Халқаро ёрдам, фаровонлик ва тараққиёт ташкилоти Бош котиби доктор Абдулазиз Сарҳан жаноблари билан Ўзбекистон мусулмонлари идорасида учрашув ўтказдилар.

Мулоқот чоғида Муфтий ҳазратлари мамлакатимизда сўнгги йилларда мўмин-мусулмонларнинг талаб ва эҳтиёжларини қондириш борасида ишлар қилинаётганини сўзлаб, республикада масжидлар сони 2114 тага етгани, кун сайин янги масжидлар очилаётгани, 13 та диний таълим муассасаси ишлаётгани, ҳудудлардаги илмий мактаблар фаолият юритаётгани, 21 ҳудудда “Қуръони карим ва тажвид” бўйича ўқув курслари жадал ишлаётгани, умра зиёратига чекланмаган ададда фуқаролар бориб келаётгани, Рамазон ойида имом-хатибларимиз АҚШ, Европа, Россия ва МДҲ мамлакатларида масжидларда хизмат қилаётгани кабиларни сўзлаб бердилар. Шунингдек, Ислом динини кенг ёйиш борасида қилинаётган илмий-маърифий ишларга ҳам алоҳида тўхталдилар.

Абдулазиз Сарҳан жаноблари Ўзбекистон Ислом илмлари равнақ топган табаррук замин экани, Имом Бухорий бу диёрни бутун оламга машҳур қилгани, барча мўмин-мусулмонлар бу улуғ зот билан ифтихор қилишини изҳор этди. Бош котиб мамлакатдаги бунёдкорлик ишларини кўриб ҳайратда экани, айниқса, барпо этилаётган Ислом цивилизацияси маркази мусулмон олами учун ҳам жуда катта фахр бўлишига ишонч билдирди.

Мартабали меҳмон дунёнинг турли ерларида ўзбек миллатига мансуб инсонлар истиқомат қилиши, хусусан, Саудия Арабистонининг Макка, Мадина ва Тоиф шаҳарларида ҳам кўплиги, улар орасида ислом уламолари ҳам борлигини эътироф этди. Шунингдек, ушбу ўзбеклар ўзларининг миллийлиги, урф-одатларини сақлаб қолганлари таҳсинга лойиқ эканига тўхталди. Кўп жиҳатларда Саудия Арабистони ва Ўзбекистон ўртасида муштарак ўхшашликлар мавжуд эканини сўзлади.

Абдулазиз Сарҳан Ислом олами робитаси мусулмон оламида нуфузли ташкилот экани, унинг дунё бўйлаб 70 дан ортиқ муассасалари фаолият юритиши, масжидлар қуриш, қудуқлар қазиш каби хайрия ишларини ҳам амалга ошириши ҳақида маълумот берди.

Келгусида Ислом олами робитаси делегацияси Ўзбекистонга ташрифи режалаштирилгани, мазкур сафар асносида юртимиз алломалари ва мутафаккирлари мероси билан яқиндан танишиш, диний-маърифий соҳадаги фаолиятни ўрганиш ва ўзаро тажриба алмашишни айтиши баробарида муфтий Нуриддин домла ҳазратларини Саудия Арабистонидаги Ислом олами робитаси қароргоҳида кўришдан жуда ҳам мамнун бўлишини изҳор этди Бош котиб доктор Абдулазиз Сарҳан жаноблари.

Учрашув дўстона ва самимий руҳда ўтди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Кун ора фожеали автофалокатлар ҳақидаги хабарларни ўқиб ё эшитиб қолсак, ўтганларга Аллоҳдан мағфират, қолганларга саломатлик сўраб, ачиниб қўямиз... Аммо биргина фалокат ортида қанча одамнинг ҳаёти ўзгариб кетади: кимдир ота-онаси, боласи ёки бир вақтнинг ўзида бир неча яқинларини йўқотади. Қанча инсон эса ногирон бўлиб, ўзгалар қаровига муҳтож бўлиб қолади. Қолаверса, кўпчилик корига яраб турган уловлар ҳам яроқсиз темир матога айланади...
Расмий маълумотга кўра, 2021 йилда юртимизда 10 мингдан зиёд йўл транспорт ҳодисаси содир бўлган. Оқибатда икки ярим мингга яқин киши вафот этган. 9 мингдан ортиқ одамлар турли даражада жароҳатланган. Улар орасида бир умрга ногирон бўлиб қолганлари ҳам бор. Ушбу аварияларнинг аксарияти машиналарнинг юқори тезлиги ва пиёдаларнинг белгиланмаган жойдан кесиб ўтиши натижасида келиб чиққан.
Аслида ушбу нохуш ҳолатларга ҳайдовчи ва пиёдаларнинг йўл ҳаракати қоидаларини билмаслиги, йўл маданиятининг пастлиги, автомобиллар сони ортаётгани, йўллар сифати пастлиги кабилар сабаб бўлмоқда.
Уламолар йўл ҳаракати қоидаларига амал қилиш вожиблигига иттифоқ қилишган. Бунга “Маслаҳатул мурсала” – шариатда кўзда тутилган фойдани жалб қилиш қоидаси далил бўлади. Яъни йўл ҳаракати қоидаларидан одамлар фойдаси кўзланади. Қоидаларга амал қилиш эса бошлиқларга итоат қилишдир.
Аввало, кўчадан ўтиш ёки унда тўхтаб туриш ҳаққи – умумий. Ундан пиёда ҳам, автомашинада ҳам фойдаланиши мумкин. Фақат унда ўзига ва ўзгага ҳам зарар бермаслик шарт.
Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг: “Зарар кўриш ҳам, зарар бериш ҳам йўқ”, деган сўзлари Исломнинг асосий қоидаларидан биридир (Имом Ибн Можа ривояти). Ушбу шаръий қоидага кўра, ҳайдовчи ўзгаларнинг жони, молига етказган зарарга жавобгар бўлади. Ҳайдовчига боғлиқ бўлмаган, унинг айби йўқ ҳолатлар бундан мустасно.
Яна бир ҳадиси шарифда: “...Йўлнинг ҳаққи – кўзни тийиш, азият бермаслик, саломга алик олиш, яхшиликка буюриш ва ёмонликдан қайтариш”, дейилган (Муттафақун алайҳ).
Ҳадиси шарифдаги “азият” кўп нарсаларни ичига олади. Энг ёмонларидан бири – ўзгаларга тил билан озор етказиш, айниқса, ҳақорат, сўкиш – мусулмонлик одобларига мутлақо зид. Гоҳида бўлар-бўлмасга сигнал чалиш, номаҳрамларга назар солиш ёки мусиқани баланд қўйиш, мошинадан ахлат улоқтириш, кечки пайт бошқа ҳайдовчилар кўзини қамаштирадиган, тақиқланган ёритгичларни ёқиб юриш ҳам ўзгаларга озор беришдир.
Аксарият йўл транспорт ҳодисалари маст ҳолда машинани бошқариш, тезликни меъёрдан ошириш, телефонда гаплашиш сабабли юз беради. Маст қилувчи ичимликларни ичиш – катта гуноҳ, маст ҳолда рулга ўтириш – бунданда оғир жиноят. Телефонда гаплашиш эса ҳайдовчининг ҳам, пиёданинг ҳам диққатини олади. Фалокат учун одам бир неча сония чалғиши кифоя қилади.
Динимиз кўрсатмаларида инсон пиёда юрганда ҳам, уловда ҳам мўътадил тезликда юришга тарғиб қилинади. Ҳаддан ташқари тез юриш мўминнинг ҳайбатини кетказади. Уловда меъёридан тез юриш кибр ва ўзини бошқалардан устун қўйиш сабабли бўлади.
Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “Ер юзида кибрланиб юрма! Чунки сен (оёқларинг билан) зинҳор ерни теша олмайсан ва узунликда тоғларга ета олмайсан” (Исро сураси 37-оят). Ушбу ояти карима ҳайдовчиларни ҳам уловларида оғир-босиқлик ва сабр билан шошмасдан юришга чақиради.
Ҳанафий олим, Муфтий Муҳаммад Тақий Усмоний йўл ҳаракати қоидаларига амал қилиш ҳақида бундай дейди: “Асл қоида – транспорт воситаси ҳайдовчиси ҳаракат давомида машинаси билан содир қиладиган ҳар бир ҳодисага масъулдир. Чунки машина унинг қўлидаги восита ва ҳайдовчи уни бошқаришга қодир. Машина ўзича ҳаракатланмайди. Шунинг учун ҳайдовчи машинанинг олди, орқаси ва ён томонлари билан етказган зарарга зомин (жавобгар) бўлади. Ҳайдовчи йўл ҳаракати қоидаларини бузиш билан ҳаддан ошиб ўзгага зарар етказса, жавобгар бўлишида шубҳа йўқ. Чунки ҳаддан ошувчи доимо жавобгар ҳисобланади. Лекин йўл қоидаларига амал қилиб юриб, ўзгага зарар етказган киши жавобгар бўлиши тўғрисида турли фикрлар бор. Йўл ҳаракати қоидаларига амал қилса, ҳайдовчига боғлиқ бўлмаган фавқулодда ҳолатларда жавобгар бўлмаслиги тўғри бўлади” (“Ислом фиқҳи академияси журнали”дан).
Йўлнинг қатнов қисмида, пиёдалар ўтиш жойларида ҳаракатланаётган пиёдаларга телефондан фойдаланиш, теле-видео маҳсулотларни кўриш, радио, аудио маҳсулотларни эшитиш, китоб ўқиш ҳамда электрон воситалардан фойдаланиш тақиқланади.
Таҳлиллар йўл ҳаракати ҳодисаларининг ярмидан кўпи пиёдалар билан боғлиқ ҳолда содир этилмоқда. Улар асосан пиёдаларнинг светофор ишоралари, йўл белгилари, йўл чизиқларининг талабларига риоя этмаслиги, йўлнинг пиёдалар учун таъқиқланган қатнов қисмида бўлиши ва бошқа хавфсизлик қоидаларига риоя этмаслиги сабаб бўлмоқда.
Албатта, ҳар бир йўл ҳаракати иштирокчиси қоида ва одобларга риоя қилиб, бир-бирига ҳурмат билан ўзи яхши кўрганни ўзгаларга ҳам раво кўриши лозим. Зеро, тез борган жойга секинроқ ҳам борамиз, вақт жиҳатидан ҳам бу катта фарқ қилмайди.
Мўмин-мусулмонлар йўл ҳаракати қоида ва одобларига кузатув камералари ёки инспектор қараб тургани учун эмас, балки шариатимиз талаби, савобли бир иш деб, амал қилишимиз керак. Ана шунда йўлда юриш ҳам ибодатга айланади!
Манбалар асосида
Баҳриддин Хушбоқов
тайёрлади