Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Афв қилмоғингиз, кўнгилни кенг тутмоғингиз ва кечирмоғингиз яхшидур. Албатта, Аллоҳ кечирувчи ва раҳмлидур” 

(Тағобун, 14).

Яратган кўнгилни кенг тутиш, кечиримли бўлишга буюрмоқда. Зеро, Унинг ўзи кечиримли Зот. Банда ўз фитратидан келиб чиқиб, билиб-билмай хато қилиши, гуноҳ ишларга қўл уриши мумкин. Агар у тавба қилса, гуноҳи каффоратига савоб амалларини кўпайтирса, Парвардигор кечиради. “Яхши ахлоқларни мукаммал қилишга” юборилган Пайғамбаримиз алайҳис салом: “Аллоҳнинг хулқлари билан хулқланинглар”, дея марҳамат қиладилар ва тинимсиз равишда инсонларни раҳмдил бўлишга, бир-бирига кенглик қилишга чақирадилар. Аразлашиб қолишган тақдирда эса, уч кундан ўтмаслигини қайта-қайта таъкидлаганлар.

“Мусулмон кишининг бошқа бир мусулмондан алоқани уч кундан ортиқ узиб, аразлаб юриши ҳалол эмас. Агар шундай давом этса, иккиси ҳам Яратганнинг раҳматидан маҳрум бўлади, уларнинг қай бири ярашиш томон биринчи қадамни қўяр экан, аввало ўшанинг гуноҳи кечирилади”, дея марҳамат қилганлар.

Нақл қилишларича, Абдуллоҳ ибн Муборакка бир сафарда бадхулқ киши ҳамроҳ бўлибди. Ҳазрат йўл давомида унинг ярашмаган қилиқларига чидабди, баъзи ишларини кечириб, қаттиқ гапирмай, аксинча, унга таъсир ўтказишга интилибди. Йўллари айрилгач эса, йиғлабди. Сабабини сўрашса: “Унга раҳмим келяпти. Мен ундан ажралдим, аммо унинг ёмон хулқи ўзи билан кетди, ундан ажралмади”, деган экан. Аллома сафардоши азиятларидан шикоят қилмаяпти, кечиримли бўлиб ва уни йўлга сололмагани учун ўзини айблаяпти, изтироб чекяпти.

Маънавиятли инсон, албатта, тарбиячи ҳам бўлиши лозим. Чунки том маънодаги тарбияли одам нафақат ўзи ва оила аъзоларини ўйлайди, балки қўни-қўшни, маҳалла-кўй, ватандошлари учун ҳам қайғуради. Акс ҳолда, унинг барча фазилатларини биргина лоқайдлиги, атрофга бефарқлиги ювиб кетади.

Баҳоуддин Нақшбанд ҳазратлари: “Яхшиларни ҳаммаям дўст тутади. Лекин ёмонларни дўст тутиш, уларни тўғри йўлга солиш, мардларнинг ишидир”, дейганлар.

Яратганнинг наздида энг номатлуб амал мўминларнинг бир-бирига ўзаро хусумат, гина-адоватда бўлиши саналса, силаи раҳм, бағрикенглик, аҳилликка, муросаи-мадорага интилиш гўзал фазилатлардан ҳисобланади.

Убода ибн Сомит (рз.) ривоят қилишларича, Пайғамбаримиз алайҳис салом саҳобаларга: “Мен сизларга Аллоҳ бандасининг даражасини нима туфайли баландга кўтаришини айтайми?” – дедилар. Саҳобалар: “Ҳа, айтинг” – дейишди. Шунда Пайғамбаримиз алайҳис салом: “Сенга жаҳл қилганга мулойим бўлсанг, зулм қилганни афв қилсанг, сени маҳрум қилганга инъом қилсанг, сендан алоқани узган билан алоқани боғласанг” – деб марҳамат қилдилар.

Аллоҳ таоло Қуръонда марҳамат қилади: 

“Албатта, ким (ўзига етган озор-азиятларга) сабр қилса ва (ўч олмай Аллоҳ учун) кечириб юборса, шак-шубҳасиз, бу (иш) ишларнинг мақсадга мувофиғидир” (Шўро, 43)

Яратган кечиримли Зот, Пайғамбаримиз алайҳис салом кечиримли зот, ўтмиш алломаларимизнинг қай бирларини олиб қараманг, ҳаммалари бағрикенг инсонлар бўлишган

Шундай экан, биз ўз ҳаётимизда бағрикенгликни шиор қилиб, оиламиздагилар ва ён-атрофимиздагилар билан силаи раҳмда бўлишимиз, ёшларимизни ҳам ана шундай олижаноблик, юксак маънавият эгалари қилиб тарбиялашга интилмоғимиз лозим.

Зеро, одам боласи Парвардигор яратган оламни янада обод қилишга, ер юзида ҳаёт бардавомлигини таъминлашга буюрилган. Асло, низою адоват, урушу бузғунчиликларга эмас...

Пискент туман бош имом-хатиби в.в.б:  

Зайнилобиддихон Қудратов.

Куз ва қиш мавсумларида иммунитетни мустаҳкамлаш масаласи барча учун бирдек муҳим ҳисобланади. Қуйида иммунитетни оширишга хизмат қилувчи баъзи омилар ҳақида маълумот берамиз.

Таҳорат – нафақат намоз калити, балки соғлиқ гарови ҳамдир. Таҳоратнинг юрак қон томирлари тизимига фойдаси исботланган. Совуқ сувда олинган таҳорат организмни чиниқтиради. Доимий оғиз бўшлиқлари ва бурунни тозалаш инфекция пайдо бўлишини олдини олади.

Занжабил – антибактериал, шамоллашга қарши, антимикроб, антисептик, бактерицид хусусиятларга бой. Занжабил илдизи фойдали бўлиб, унинг таркибида витамин С ва В ҳамда инсон организмидаги шикастланган ҳужайраларни қайта тиклаш ва “даволаш” хусусиятига эга бўлган ретинол бор. Занжабилнинг шифобахшлиги асал билан янада таъсирли бўлади.

Асал – организм иммунитетини оширишда тенги йўқдир. Эслатиб ўтамиз, асал ва одам организмининг кимёвий таркиби ўхшаш. Шамоллашни олдини олишда асал ва ёнғоқ муҳим воситадир. Ёнғоқнинг турли кўриниши бўлиши мумкин, фақат бунда муҳими асал ва ёнғоқ аралашмаси маълум кун туриши керак.                   

Қора седана ёғи – ошқозон ичак фаолиятини яхшилаб, иммун тизимини оширади. Қора седана ёғи кўпгина касаллик қўзғатувчи бактерияларни йўқ қилади, қондаги холестерин миқдорини камайтиради ва ўт ҳайдайди. Ёғни профилактик мақсадда ёки умум мустаҳкамловчи восита сифатида қўллаш мумкин. Бир кун давомида бир чой қошиқ миқдорида қора седана ёғи ичилса, ўша бир қошиқнинг ўзи ҳам кун давомида қувват бериб, моддалар алмашинувини нормаллаштиради.  

Ҳилба – Табиблар: “Агар одамлар хилбанинг фойдасини билишганда эди, уни олтиннинг баҳосига сотиб олишарди”, деб айтишган. Инглиз олими Клебер: “Агар барча дориларни мезоннинг бир палласига, ҳилбани иккинчи палласига қўйсангиз, мезон тенг бўлади”, деган. Вирусли инфекциялар оқибатида иситма кўтарилишида, шамоллашда хилба уруғлари фойда беради. Хилбанинг юмшатувчи хусусияти туфайли уни шамоллаганда ва балғам кўчирувчи восита сифатида ишлатилади. У инсон организммидаги қуюқлашиб қолган шилимшиқларни юмшатиб, кўчириб, токсинларни лимфа тизими орқали ювиб чиқаради. Шамоллаган пайтда 500 гр сувга бир ош қошиқ хилба солиб, дамлаб ичиш керак.

Моҳира Зуфарова

тайёрлади.

Мамлакатимизда ёш авлодни баркамол этиб тарбиялаш, улар қалбида Ватанга садоқат, улуғ алломаларимиз меросига, азалий қадриятларга чуқур эҳтиром туйғусини сингдиришга юксак эътибор қаратилмоқда. Зеро ёшлар келажагимиз, эртанги кунимизнинг суянчиғи ва таянчидир.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг “Китоб маҳсулотларини чоп этиш ва тарқатиш тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш ҳамда тарғибот қилиш бўйича комиссия тузиш тўғрисида”ги фармойиши эълон қилинди. Унинг ижросини таъминлаш ҳамда Ахборот-ресурс марказларини бойитиш мақсадида ЎМИ Таълим ва кадрлар тайёрлаш бўлими тавсияси билан “Муқаддас қадамжоларни сақлаш ва обод этиш хайрия жамоат фонди” томонидан Тошкент ислом институти Ахборот-ресурс марказига 83 номдаги 261 дона янги бадиий адабиётлар олиб берилди ва беғараз тақдим қилинди.

Янги адабиётларни ТИИ жамоасига таништириш мақсадида 2017 йил 9 февраль куни институтда китоблар кўргазмаси ташкил этилди. Кўргазмада шунингдек, “Мовароуннаҳр” нашриёти ва “Имом Бухорий халқаро маркази” ҳамда Республика маънавият тарғибот маркази томонидан берилган 25 номдаги 70 дона диний-маърифий ва мафкуравий  адабиётлар ҳам намойиш қилинди.

Китоб – энг яқин дўст, мутолаа – завқ. Шунинг учун бўлса керак, кўргазма илмга интилувчан китобхонлар билан гавжум бўлди. Бу эса улар қалбида мутолаага бўлган қизиқишни янада кучайтиришга хизмат қилади. Бинобарин, китоб мутолаасига қаратилаётган эътибор миллий ўзлигимиз ва умуминсоний қадриятларни тарғиб этиши билан алоҳида қадрлидир.

К. МАҲКАМОВ,

ТИИ Ахборот-ресурс маркази мудири

Ислом оламида мўътабар бўлган уламолардан бири, шубҳасиз, Муҳаммад ибн Аҳмад ибн Усмон Абу Абдуллоҳ Заҳабий Шофеъийдир.

Имом Заҳабий ҳижрий 673 йили Суриянинг Дамашқ шаҳрида таваллуд топганлар.

«Заҳабий» тахаллуси у кишига оталарининг касбига нисбатан берилган бўлиб, «заргарнинг ўғли» деган маънони англатади.

Ҳадис илми билан 18 ёшдан шуғулланишни бошладилар, Баълабакка, Ҳимс, Ҳама, Алеппо, Триполи, Набулус, Рамла, Қоҳира, Искандария, Қуддус, Ҳижоз каби жами ўттизта шаҳарда бўлдилар. Илм таҳсили учун жуда кўп олимларнинг хизматида турдилар. Ибн Заҳирий, Абарқуҳий, Шайхул-Ислом Ибн Дақиқ Ийд (Имом Заҳабий у кишининг олдига илм ўргангани келганида, имтиҳон қилиб: «Абу Муҳаммад Ҳилолий ким?» деб сўраган, Имом Заҳабий: «Суфён ибн Уяйна», деб тўғри жавоб бергач, Ибн Дақиқ Ийд у зотни шогирдликка қабул қилган), даврининг етук ҳадисшунос олими Шарафиддин Димятий, Жалолиддин Абу Маъли Ансорий каби олимлардан ҳадис ва фиқҳ илмини ўргандилар. Сўнг Дамашқ шаҳрига қайтиб, ҳадис илмидан дарс бердилар, ислом оламида номларини машҳур этган китобларини ёздилар.

73 ёшда кўз нуридан айрилдилар ва икки йилдан сўнг фоний дунёни тарк этдилар. Учта фарзанди бор эди: қизининг исми Амат Азиз ва ўғиллари Абдуллоҳ билан Абу Ҳурайра Абдураҳмон. Абдураҳмон кейинчалик ҳадис илми пешвосига айланиб, Ибн Насриддин Дамашқий ва Ибн Ҳажар Асқалоний каби олимларга дарс берди, отасидан эшитган кўплаб ҳадисларни ривоят қилди.

Имом Заҳабий 75 йил умр кўрдилар, ислом оламида ҳадис илмининг султони, қомусий илмларга эга тарихчи, шажарашунос ва шайхул ислом сифатида ном қозондилар.

Имом Заҳабийнинг машҳур асарлари:

• Тарихул Ислом. Катта библиографик қомус.
• Ал-Ибар би ахбар ман абар. Олимлар ҳақида кенг библиографик тарих.
• Дувалул Ислом. Сиёсий шахслар ва воқеалар ҳақида.
• Сияру аъламин-нубала.
• Тазкиратул ҳуффаз. Ҳадис олимлари тазкираси. Абу Бакр Сиддиқдан бошлаб то ўзлари яшаган давригача ўтган ҳадис ровийлари ва олимлари ҳаётига бағишланган асар. Кейинчалик Имом Суютий бу китобни ўз замондошлари билан бойитиб, «Табақатул ҳуффаз» асарини ёзганлар.
• Табақатул қурро. Қуръон олимларининг ҳаётига бағишланган китоб.
• Зикру ман юътамид қавлуҳу фил жарҳи ват-таъдил. Ишончлилиги жарҳ ва таъдил йўлида текширилган ҳадис ровийларига бағишланган китоб.
• Мухтасару Сунан ал-Байҳақий.
• Ат-тажрид фи асмааис-саҳаба. Саҳобалар ҳақида луғат.
• Мухтасару ал-Мустадрак лил Ҳаким. Ҳакимнинг «Мустадрак» асарига қисқа шарҳ.
• Мухтасару тарихи Найсабур лил Ҳаким.
• Набауд-Дажжал. Дажжол ҳақидаги ҳадис ва ривоятлар монографияси.

Имом Заҳабийнинг қирққа яқин асарлари бўлиб, уларнинг ичида энг кўп тарқалгани, шубҳасиз, «Кабоир» китобидир. Қуръон ва ҳадисда тилга олинган, ҳад-жазо белгиланган, Аллоҳ таоло ва Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам лаънатлаган гуноҳ ишлар ушбу китобда батафсил ёритилган.

Инсон ёмон ва мункар ишларни қолмаслиги учун уни яхшилаб таниб олиши керак. Ушбу китоб бизга бу борада катта ёрдам беради. Тўғри, олдин ҳам катта гуноҳлар ҳақида баъзи рисолалар чоп этилган. Лекин биз Аллоҳ таолонинг: “Ва эслатгин. Албатта, эслатиш мўминларга манфаат берур”[1], деган оятига амал қилган ҳолда эслатмоқчимиз холос.

Аллоҳ таоло бандалари катта гуноҳлардан сақланса, майда-кичик гуноҳларини кечиришини айтган. Ўқиётган беш вақт намозимиз, тутаётган рўзамиз, жума намозларимиз ҳам, гуноҳи кабиралардан сақланар эканмиз, кичик гуноҳларимизни ювиб туради. Шунинг учун кабиралардан сақланмоғимиз, мабодо, беихтиёр улардан бирортасини содир этиб қўйсак, тавба ва пушаймонлик ўти ила уни куйдирмоғимиз лозим. Гуноҳлардан чекиниш ва улардан покланиш йўлида ушбу китоб ўқувчиларга зарур қўлланма бўлади инша Аллоҳ. Уни ўқиб, уқиб, нафсида наф топганлар аввало Имом Заҳабий ҳазратларининг ҳақларига дуои хайрлар қилгайлар.

Оламлар Парвардигори Аллоҳ таолога ҳамду санолар бўлсин. Барчамизга У зотнинг ҳузурига гуноҳларсиз, пок ҳолда боришимизни насиб айласин.

Гуноҳи кабиралар. Имом Ҳофиз Шамсуддин Заҳабий

Давоми бор...

Тошкент Ислом Институти 4-курс талабаси

Тожиддинов Абдуссомад Абдулбосит ўғли

[1] Зарият, 55.