Бир талаба ҳофизи Қуръон бўлишни орзу этибди. У тонгга қадар Қуръон xатм қилар, намоз ўқир, тонг отгач эса устози олдига чиқарди. Уйқусиз тунлар сабаб ранг-рўйи сарғая бошлади. Устоз муршид даражасидаги бир зотлардан эди. Талабасининг бу ҳолатига нима сабаблигини бошқа талабалардан сўради. Улар: “Устоз, бу талабангиз субҳга қадар Қуръон xатм қилади ва табиийки ухламайди”, дейишди.

 Талабасининг Қуръоннинг ҳақиқий ҳофизи бўлишини истаган устоз уни ҳузурига чорлади: - Қуръон ўқишни ўз қоидалари бор. Бугундан эътиборан Қуръон ўқиётганингда мени қаршингда тасаввур қил, деди. Талаба кетди ва у кеча Қуръон ўқиб, тонгда устози ҳузурига келганда:

 - Устоз, бу кеча Қуръони каримнинг фақат ярмигача ўқий олдим, деди.

  Устоз:- Баракаллоҳ, бу кеча эса уни Расули Акрам саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурида каби ўқи, деди.

 Талаба: “Қуръон нозил бўлган зот ҳузурида уни тўғри ўқий оламанми ёки йўқми” деган ҳаяжон ва диққат билан тиловат қилди. Шу куни тонгда устозига Қуръоннинг фақат тўртдан бирини тиловат қилганлигини билдирди. Устози бу юксалишни кўриб, бир муршиднинг муридига бўлган эътибори билан: Сен энди, Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламга Қуръони каримни етказган Жаброил алайҳиссалом олдиларидагидек ўқи», деди. Эртаси куни талаба: -Устоз, бугун фақат бир сура ўқий олдим», деди. Устози ҳам: -Ўғлим, энди сен Аллоҳ таоло ҳузурида ўқиганинг каби ўқи. Аллоҳ таоло сени тинглаётганини англа, деди.

 Талаба эртаси кун устози олдига йиғлаб келди:

 - Устоз, “Фотиҳа” сурасининг “Алҳамдулиллаҳи роббил аъламийн” дан, “Малики явмиддин” оятигача келдим халос. “Ияяка наъбуду” дейишга тилим бормади. Чунки бунинг маъноси “Фақат Сенга қуллик қиламан”, ҳолбуки Аллоҳга имкониятим қадар қуллик қилганим йўқ-ку?! Деб жавоб қилди.

 Бу ривоятни келтириш билан “Тушунмасангиз Қуръон ўқиманг” дейишдан йироқмиз. Аммо Қуръон ўқиганимизда уни нафақат тилимиз билан балки дилимиз билан тушуняпмизми? Шунга ҳаракат қиляпмизми? Уни бизнинг кўнгил кўзларимизни очиш учун юборилган бир китоблигини тушуниб, ижтимоий ҳаётимизда уни дастак қиляпмизми? Унинг фарзларига, унинг чақириқларига қyлоқ тутяпмизми? Қуръон деворларимизга илиб қўйиладиган, фақат қабристонларда ўқиладиган китоб эмас. Ахир Унинг бизга туширилиш маъноси бу эмас-ку…

 Ахир Қуръони каримда Раҳмоннинг суюкли бандалари қаторига Каломуллоҳни  эҳтиромини жойига қўядиган ва ундаги кўрсатмаларга қўлларидан келганича билиб амал қиладиган бандаларни сифатлаб мақтамаганмиди?! «Уларга Парвардигорларининг оятлари эслатилган вақтда уларга (эҳтиром юзасидан) кар ва кўр ҳолларида йўлиқмайдилар (балки уларни англаб-билиб амал қилурлар)» (Фурқон сураси, 73-оят.)

 Жалолиддин Ҳамроқулов

Қуръони каримда Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:

«Бирор жонни ўлдирмаган ёки Ерда (бузғунчилик ва қароқчилик каби) фасод ишларини қилмаган инсонни ўлдирган одам худди ҳамма одамларни ўлдирган кабидир» (Нисо, 32 ).

Динимиз бизга, айнан, ушбу оятдаги кўрсатма ва огоҳлантиришдан таълим беради. Аммо ўзларини “мусулмон” деб атаётган шайтон малайлари бунга “Биз фақат мусулмон бўлмаганларни ўлдиряпмиз” деб жавоб беришади. Наҳотки, улар Аллоҳ таолонинг «Динда зўрлаш йўқ» (Бақара, 256), деган сўзини эшитмаганлар, наҳотки исломга кирмагани учун бошқа дин вакилларини ўлдириш мутлақо мумкин эмаслигини билмасалар?! Ҳа, улар  “Аъроф” сурасининг 179-оятида зикр қилинган жоҳил кимсалардир. Ояти каримада улар ҳақида шундай  баён этилади: “ ... Уларда қалблар бор, (лекин) улар билан англмайдилар. Уларда кўзлар бор, (лекин) улар билан кўрмайдилар. Уларда қулоқлар бор, (лекин) улар билан эшитмайдилар. Ана ўшалар ҳайвонлар кабидирлар. Балки улар (янада) адашганроқдирлар. Айнан ўшалар ғофиллардир”.

Маълумки, Пайғамбаримиз алайҳиссалом ўта раҳмдил, шавқатли, ҳимматли зот эдилар. У киши, ҳақиқатан ҳам “Оламларга раҳмат” қилиб юборилган эдилар.  

Қўшинни бир жойга юборишдан олдин айби йўқ инсонлар, айниқса ёш болалар, аёллар ва қарияларни, шунингдек, ибодатхона хизматчилари ва роҳибларини ўлдиришдан қаттиқ қайтарар эдилар. Бундан маълум бўладики, ёшлар, қариялар ва аёлларни ҳалок қилишга қаратилган барча хуружлар улкан жиноят ҳисобланаркан. Шариатда буни фасод тарқатиш дейилади. Бу борада Аллоҳ каломида бундай марҳамат қилади: Уларга: «Ер юзида фасод (бузғунчилик) қилмангиз!», – дейилса, улар: «Албатта, биз чин ислоҳчилармиз», – дейдилар. Огоҳ бўлингки, айнан уларнинг ўзлари бузғунчилардир, лекин (буни ўзлари) сезмайдилар (Бақара,  11-12).

Исломий таълимотга кўра, тинч аҳоли устига бостириб кириш, уларни ваҳшийларча бўғизлаш, уйларини вайрон қилиш мумкин эмас. Аллоҳ ўз каломида: “(Эй, Муҳаммад!) Раббингизнинг йўли (дини)га ҳикмат ва чиройли насиҳат билан даъват этинг! Улар билан энг гўзал услубда мунозара қилинг! Албатта, Парвардигорингизнинг ўзи Унинг йўлидан чалғиган кимсаларни яхши билувчи ва ҳидоят топганларни ҳам У билувчироқдир”, дейди (Наҳл, 125).

Бу қонуният барча динларга тааллуқлидир. Ҳатто мушриклар мусулмонлар орасида ҳимояда бўлишни сўрасалар уларга бу нарса тақдим этилиши лозимдир. Акс ҳолда Аллоҳ таолонинг мана бу оятига амал қилмаган бўламиз: “Агар мушриклардан бирортаси Сиздан ҳимоя сўраса, бас, уни ҳимоянгизга олинг, токи у Аллоҳнинг каломини эшитсин. Сўнгра уни хавфсиз жойига етказиб қўйинг! Бу уларнинг билмайдиган қавм бўлганлари сабаблидир” (Тавба, 6).

Одамлар билан тинч ва тотув ҳаёт кечириш керак. Аллоҳ таоло марҳамат қилиб айтади: “Дин тўғрисида сизлар билан урушмаган ва сизларни ўз юртингиздан (ҳайдаб) чиқармаган кимсаларга нисбатан яхшилик қилишингиз ва уларга адолатли бўлишингиздан Аллоҳ сизларни қайтармас. Албатта, Аллоҳ адолатли кишиларни севар (Мумтаҳана, 8).

Ўзларини “Аллоҳнинг аскарлари” деб атайдиганлар аёллар, ёш болалар, қариялар, ҳатто ўзларининг яқинларини ҳам ўлдиришдан тап тортишмаяпти. Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Ҳар бир гўдак фитратда туғилади...” деб айтганлар. Табиатан соф ва бегуноҳ болаларни ўлдириш, уларни асир олиш ёки уларга нисбатан ҳар қандай жиноят Аллоҳ таолонинг Меҳрибон ва Раҳимли сифатларига мутлақо тўғри келмайди.

Кўчада қолдириб кетилган қўлбола услубда ясалган портловчи ускуна ўз қурбонларини фарқлай оладими? Ҳар бир соғлом ақл эгаси бу иш жиноят эканлигини ва ундан ҳомиладор аёллар, қария ва болалар шу жумладан мусулмонлари ҳам жабр кўришини тушунади.

Баъзи ақидапарастлар, бошқа одамларнинг жонига қасд қилиш билан бирга ўзларини ўлдириш каби гуноҳи кабирага ҳам қўл урадилар. Бу ишларни содир этадиган кимсалар ўз жонига қасд қилиш улкан гуноҳ эканлигини билмайдилар, унутиб қўядилар ёки қасддан эътибор бермайдилар.

Аслида Ислом дини Парвардигор томонидан ато қилинган тинчлик учун шукр қилишга, яхшилик қилиб ёмонликдан узоқда бўлишга чақиради. Моида сурасининг 32 оятида келганидек: “Бирор жонни ўлдирмаган ёки Ерда (бузғунчилик ва қароқчилик каби) фасод ишларини қилмаган инсонни ўлдирган одам худди ҳамма одамларни ўлдирган кабидир. Унга ҳаёт бахш этган (ўлимдан қутқариб қолган) одам эса барча одамларни тирилтирган кабидир”.

 Шавкат АПИСОВ

Бўстонлиқ тумани

“Олимжон ота” жоме масжиди

имом хатиби

Бир гуруҳ хаворижлар Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг:

أنا مدينة العلم وعلي بابها

«Мен илмнинг шаҳриман, Али эса, унинг дарвозасидир» деган ҳадисларини эшитгач, бунга ишонолмай шубҳага боришди. Улар ўзаро келишиб, Али (розияллоҳу анҳу)ни имтиҳон қилмоқчи бўлишди. Бунинг учун, ораларидан ўн кишини танлашди. Уларга: “Ҳар бирингиз алоҳида-алоҳида Али ёнига бориб, ундан айнан битта масалани, яъни “Илм афзалми ёки молми?” деб сўрайсизлар. Агар у ҳар бирингизга бу масала борасида бошқа-бошқа жавоб берса, шунда Муҳаммаднинг сўзи ростлигига ва Алининг олимлигига шак-шубҳа қолмайди”, дейишди.

Шунда улардан бири Али (розияллоҳу анҳу) ҳузурига келиб:

– Эй Али, илм афзалми ёки молми? – деб сўради.

Ҳазрат Али:

– Илм афзал, – деб жавоб бердилар.

Хавориж:

– Қайси далил билан илм афзал? – деди.

У зот:

– Илм Пайғамбарлардан қолган меросдир, – дедилар.

У кетгач, иккинчиси келиб, сўради:

– Эй Али, илм афзалми ёки молми?

Ҳазрат Али:

– Илм афзал, – деб жавоб бердилар.

– Қайси далил билан илм афзал? – сўради хавориж.

– Илм сенга сақловчи ва қўриқчи бўлади, аммо сен молга қўриқчи ва қўрғон бўласан? – дедилар Али (розияллоҳу анҳу).

У ҳам кетгач, учинчиси келиб сўради:

– Эй Али, илм афзалми ёки молми?

Ҳазрат Али:

– Илм афзал, – деб жавоб бердилар.

– Қайси далил билан илм афзал? – деди хавориж.

– Моли кўп кишининг душмани, илмли одамнинг эса дўсти бисёр бўлади, – дедилар Али (розияллоҳу анҳу).

Сўнгра у ҳам кетгач, тўртинчиси келиб сўради:

– Эй Али, илм афзалми ёки молми?

– Илм афзал, – дедилар Али.

– Қайси далил билан илм афзалдир? – сўради хавориж.

– Молни сарфласанг, камаяр, илмни сарфласанг, кўпаяр, – дедилар Али (розияллоҳу анҳу).

У ҳам кетгач, бешинчиси келиб сўради:

– Эй Али, илм афзалми ёки молми?

– Илм афзал, – дедилар Али (розияллоҳу анҳу).

– Қайси далил билан илм афзал? – деди хавориж.

– Бадавлат киши бахиллик ва пасткашлик номи билан, илмли одам эса, катталик ва ҳурматлик сифати билан ёдга олинади, – жавоб бердилар.

Сўнгра у ҳам кетгач, олтинчиси келиб сўради:

– Эй Али, илм афзалми ёки молми?

– Илм афзал, – деб жавоб берди у зот.

– Қайси далил билан илм афзал? – деб сўради у.

– Молни ўғридан ҳимоя қилиш зарур. Илмни эса, асрашга ҳожат йўқ. Зеро, ўғри уни ололмас, – дедилар Али (розияллоҳу анҳу).

У ҳам кетгач, еттинчиси келиб сўради:

– Эй Али, илм афзалми ёки молми?

– Илм афзал, – дедилар.

– Қайси далил билан илм афзал? – деди у.

– Қиёматда бой одам молидан ҳисоб-китоб қилинади, илмли киши эса, илмидан ҳисоб олинмас, – дедилар Али (розияллоҳу анҳу).

Сўнгра у ҳам кетгач, саккизинчиси келиб сўради:

– Эй Али, илм афзалми ёки молми?

– Илм афзал, – дедилар Али (розияллоҳу анҳу).

– Қайси далил билан илм афзал? – сўради хавориж.

– Мол кўп турса, эскириб, чириб, йўқ бўлиб кетади, аммо илм қанча кўп турса ҳам, тобора қувват ҳосил қилаверади, – дедилар.

У ҳам кетгач, тўққизинчиси келиб сўради:

– Эй Али, илм афзалми ёки молми?

– Илм афзал, – дедилар у зот.

– Қайси далил билан илм афзал? – деб сўради у.

– Мол дилни хира ва қора қилади, илм эса, қалбни нурга тўлдиради, – дедилар Али (розияллоҳу анҳу).

Сўнгра у ҳам кетгач, ўнинчиси келиб сўради:

– Эй Али, илм афзалми ёки мол?

– Илм афзал, – дедилар Али.

– Қайси далил билан илм афзал? – сўради хавориж.

– Кимнинг моли кўпайса, маст бўлиб, Фиръавндек худоликни даъво қилади, агар илми кўп бўлса, пайғамбарлардек шикасталик билан бандалигини бажо келтиради, – дедилар Али (розияллоҳу анҳу).

Шундан таъсирланган хаворижлар ҳазрат Алининг олим эканликларига ва Пайғамбаримиз (алайҳиссалом)нинг ростгўйликларини тасдиқ этиб, мусулмон бўлишди. Шунда ҳазрат Али (розияллоҳу анҳу) уларга қарата:

– Мабодо сизлар умрим тугагунча ушбу масала борасида сўрайверсанларингиз эди, ҳар бирингизга бошқа-бошқа жавоб берар эдим, – дедилар.

Толибжон ҚОДИРОВ

тайёрлади.