…Тун ярмида қўшни хонадонда кўтарилган шовқин қўни-қўшниларнинг ҳам тинчини ўғирлади. Кимдир оилавий жанжалга аралашмаган маъқул деган фикрда бўлди, яна кимдир, балки уларни муросага келтириш керакдир, деган ўйда ўша ҳовлининг дарвозасидан бош суқди. Бўлмади, участка профилактика нозири келмагунча бақир-чақир, ур-сур тинчимади. Келишмовчилик, тушунмовчилик ортидан келиб чиққан тўполон биргина шу оила аъзоларининг эмас, ён-атрофдагиларнинг ҳам тинчлигига, хотиржамлигига раҳна солди...

...- Эшитдингизми, нариги маҳалладаги фалончи аканинг уйига ўт кетибди! Иморатларнинг деворигача ёниб тугабди....

Бу гапни эшитган маҳалладошларнинг барини ичи туздек ачишди. Ўт балоси қаердан чиқди? Энди совуқ кунларда бу оила қаерда яшайди? Жўжабирдек жон эди оила соҳиби, қандай қилиб ўзини тиклаб олади энди? Мана шундай саволлар бу оилани билганки инсонлар кўнглидан ўтди. Қўшни қишлоқда бўлган нохуш воқеа ён-атрофдагиларнинг ҳам тинчини бузди...

Ижтимоий тармоқларда тарқалган қўшни давлатнинг йирик вилоятидаги сув тошқини ҳақидаги хабар ўзбекистонликларни ҳам хавотирга солди. Чунки бу давлатда иш юзасидан юрган фарзандлар, яқинлар бор, ўша ерда истиқомат қилаётган қон-қариндошлар бор. “Инсонлар омон бўлишса бўлди, мол-мулк, уй-жой топилади”, деган ўй ва тилак ўтди кўпчиликнинг дилидан. Бироқ то тошқин талафотлари бартараф этилмагунча юраклардаги нотинчлик барҳам топмади...

Бу воқеалар изоҳига кўз югуртирар экансиз, сизнинг ҳам кўнглингизга ғашлик инган бўлса керак, азиз замондош. “Ҳа, тинчликка, хотиржамликка нима етсин”, дея пичирлаган бўлсангиз ҳам ажаб эмас. Бу табиий ҳол. Биз тинчликни, хотиржамликни хуш кўрадиган халқмиз. Шу сабаб дуоларимиз аввалида Яратгандан тинчлик эл-юртга, хонадонларга тинчлик сўраймиз. Тинчликни энг улуғ неъмат деб биламиз ва шу қадар қадрлаймиз. Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Эй, Парвардигор! Дунё ва охиратда тинч ва омонда қилгин”, деб қилинган дуодан кўра афзалроқ дуо йўқдир”, дедилар (Имом Байҳақий ривояти).

Бироқ афсуски, бугун ер юзи саҳнининг ҳар бурчи ҳам тинч эмас. Ҳар бир элату халқлар тинчликда кун кечирмаяпти. Баъзи ғоялар курашидан оддий халқ, ёшлар азият чекяпти. Тўғри йўлдан оздирувчи оқимлар, ақидалар бир лаҳза тиним билгани йўқ. Улар ўзларига хайрихоҳ, сафини тўлдирувчи, онги заҳарли тушунча билан тўлган ҳамфикрлар излаб топиш ва мақсадида эришиш билан машғул. Хунрезликлар, қўпорувчиликлар, қуролли ҳужумлардан бегуноҳ инсонлар, болалар қурбон бўляпти...

Булар ҳақида ўйлаган саринг беихтиёр Ватанни, унинг сарҳадини, мустақиллигини, тинчлигини кўз қорачиғидек асраш кераклиги юрагингда қатъий ва энг муҳим аҳдга айланади. Шундай бўлиши ҳам керак. Фаровонлик, ободлик, бунёдкорлик, инсонни улуғлаш ва халқ манфаати бош мақсад бўлган Ватаннинг тинчлигини асраш шу заминда умргузаронлик қилаётган ҳар бир фуқаронинг бурчи, вазифаси ва мажбуриятидир.

Афсуски, тинчликнинг, хотиржамликнинг қадрига етмайдиганлар ҳам орамизда учраб турибди. Зеро, Аллоҳ таоло томонидан Қуръони каримнинг “Исро” сураси 83-оятида: “Қачон (Биз) инсонга (тинчлик, саломатлик, фаровонликни) инъом этсак, у (шукр қилишдан) юз ўгириб, ўз ҳолича кетур. Қачон унга (хасталик, камбағаллик каби) бирор ёмонлик етса, ноумид бўлур”, дея марҳамат қилинади. Биз фарзандлар, дўст-биродарларга тушунтирайликки, токи уларнинг кўнглини шукроналик тарк этмасин. Ёмонликка рўбарў келмасдан аввал яхшиликни, яхши кунларнинг қадрига ета олсинлар.

Яна бир ҳолат шу куннинг оғриқли нуқтаси эканини инкор қилолмаймиз. Ҳозир ёшларимиз анчайин жиззаки, ҳақ бўлсалар исбот этиш учун рақиби жисмига зарар етказишга жудаям ўч. Ўзгани аёвсиз дўппослаш, жонига қасд қилиш айрим ёшлар учун оддий ҳолдек туюляпти. Бу фожиадир. Бу оиладаги тарбияда оқсалгани оқибатидир. Ёшларимиз орасида ўзаро баҳсга, тортишувга киришганларни муросага келтириш ўрнига уларни гиж-гижлайдиганларнинг кўплиги биз катталарни ҳушёрликка ундаши керак. Бу борада Қуръони каримнинг “Ҳужурот” сураси 9-оятида: “Агар мўминлардан икки тоифа ўзаро урушиб қолсалар, дарҳол улар ўртасини ислоҳ этингиз!” дейилганини ҳам унутмаслигимиз лозим. Қолаверса, Аллоҳ таоло томонидан “Эй, имон келтирганлар! Ёппасига итоатга киришингиз ва шайтоннинг изидан эргашмангиз! Албатта, у сизларга аниқ душмандир” (“Бақара” сураси, 208-оят), дея марҳамат қилинади.

Такрор таъкидлашимиз мумкинки, тинчлик – энг азиз неъмат. У бор жойда аҳиллик, саломатлик, яхшилик, ривож ва ободлик бўлади. Ибн Аббос (р.а.)дан ривоят қилинган ҳадиси шарифда айтилганидек, “Икки энг азиз неъмат бору, кўплар бунинг қадрига етишмайди, булар саломатлик ва тинчлик-хотиржамликдир” (Имом Бухорий ва Имом Термизий ривояти). Шу ўринда Аллоҳ таолонинг исмларидан бири “Ас-Салом” эканини эътироф этишимиз ҳам жоиздир. Қуръон нозил бўлган кеча ҳам салом кечасидир. Бу ҳақда Аллоҳ таоло каломи шарифида: “У (кеча) то тонг отгунича саломатликдир”, дейди (“Қадр” сураси, 5-оят).

Мусулмоннинг муддаоси нима? Икки дунё саодати эмасми?! Бунинг учун зиммамиздаги фарз ва суннат амалларни адо этиш билан бирга Ватан, ватандошлар тинч-осуда ҳаёти учун ўз ҳиссамизни ҳам қўша олмоғимиз керак. Зотан, Анас розийаллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадиси шарифда келтирилганидек, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “(Эй, Анас!) Аллоҳ таолодан дунё ва охиратда тинч ва омонда бўлишликни сўрагин. Зеро, сенга дунё ва охиратда тинч ва омонда бўлишлик берилса, нажот топибсан”, дедилар (Имом Термизий ривояти).

Заминимизда доим тинчлик бўлсин. Эртанги кун учун қилган ёруғ ниятларимизни Аллоҳ ижобат айласин. Фарзандлар, ёшлар тўғри йўлдан адашмасин. Биз эса улар қалбига илм-маърифат нурини солишдан эринмайлик, чарчамайлик. Халқи зиёли, маърифатли юртдан тинчлик аримагай, иншааллоҳ!

Мусохон АББАСИДДИНОВ,

Наманган вилояти бош имом-хатиби.

Давлатобод туманида жойлашган вилоят Маданият марказида вилоятда фаолият юритаётган отинойилар учун ўқув-семинар ўтказилди.

Ўқув семинар давомида Оила муқаддаслигини азалий маънавий қадриятларимизнинг, муқаддас ислом динимизнинг жамиятимиз фуқаролик ҳамда оилаларни маънавий баркамоллигидаги аҳамиятини инкор этиб бўлмайдиган ҳақиқат эканини тўғри ва тизимли тушунтириш; Ислом динида ширк, бидъат-хурофот тушунчалари; Ислом шариатида фиқҳий атамалар таснифи; Ўзбек халқининг миллий ва диний урф-одат ва маросимлари; Жамият ва оилада аёлларнинг ҳуқуқ ва бурчлари; Эр-хотин, қайнона-келин муносабатлари каби мавзуларда маърузалар қилинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Наманган вилояти вакиллиги Матбуот хизмати

Юнусхон Умаров,
Косонсой тумани "Садпири Комил" жоме масжиди имом хатиби

КАСБ-ҲУНАР ФАЗИЛАТИ |ТУРКУМ СУҲБАТЛАРИ | ДАНГАСАЛИК ТАРАҚҚИЁТ КУШАНДАСИ

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари

Бугуннинг талабаси иншоАллоҳ эртанинг уламоси ва дин пешвосидир. Шу боис талаба етук салоҳиятга эга бӯлиши учун илмга чанқоқ ва интилувчан бӯлиши билан бирга ҳар бир илмни устоз назорати остида ӯта ишончли манбалар орқали пухта эгаллашга ҳаракат қилиши лозим. Шу билан бирга мустақил ӯқиётган адабиётларидаги нозик масалаларни тӯғри таҳлил қилаолиш кӯникмасига эга бӯлиши керак. Ӯзига шубҳали ёхуд тушунарсиз бӯлган маълумотларга дуч келганда шу соҳага алоқадор устозлардан сӯраб, тӯғрисини аниқлаб олиши унинг маънавий тойилишдан, адашиш ва адаштиришдан саломат бӯлишига ва илмда камолот ҳосил қилишига сабаб бӯлади. Зеро, ҳозирги пайтда дин душманлари томонидан жамиятда фитна тарқатиш ва мусулмонларни аҳли сунна валжамоа ақидасидан оздириш мақсадида турли воситалардан фойдаланилаётгани ҳеч кимга сир эмас. Ана шундай воситалар ичида энг хавфли ва яширин восита толиби илмларни тузоққа тушуришдир. Бунинг учун талабалар қизиқиб ӯқийдиган, осонлаштирилган диний адабиётлар ва араб тилига оид рисола ва китоблар ичига нотӯғри қарашларнинг "уруғ"ларини ӯта ёпиқ тарзда экиб кетадилар. Юзаки ӯқиган пайтда бу фикрлар талабага тӯғри бӯлиб туюлиши мумкин. Бироқ, масалага чуқурроқ ёндашилса, битта жумла, ҳаттоки биргина сӯзнинг ортига жуда катта фитна беркитилганини англайсиз. Бунга битта мисол келтириб, уни таҳлил қилиш билан сӯзимни якунлайман. Араб тили балоғатига оид енгиллаштирилган бир рисолада "атф" қоидасини баён қилгач қуйидагилар зикр қилинади:

ونحو قوله تعالى وجاء ربك والملك صفا صفا . فلله جل وعلا مجيء وللملائكة مجيء لكن مجيء الله ليس كمثله مجيء فهو مجيء حقيقي يليق بجلاله وكماله سبحانه وتعالى . وأما القول بأنه جاء أمره فتحريف وضلال مبين .

"Ва яна Аллоҳ таолонинг:

وَجاءَ ربُّكَ والْمَلَكُ صَفًّا صَفًّا

(Юзаки таржимаси: "Ва Роббинг ва фаришталар саф-саф бӯлиб келди". "Фажр" сураси, 22) ояти каби.

Бас, Аллоҳ толо учун ҳам مجيء (яъни, юзаки маъносига кӯра "келиш") бор, фаришталар учун ҳам مجيء (келиш) бор. Лекин бирор مجيء Аллоҳ таолонинг مجيء си каби эмас. Бас, у (яъни Аллоҳ таолонинг مجيء си) Ӯзининг улуғлиги ва камолига муносиб бӯлган ҳақиқий مجيء (келиш)дир. Аммо, (Аллоҳ таолонинг مجيء сини) "Унинг амри келди" деб айтишга келсак, бас, бу таҳриф (яъни Қуръонни ӯзгартириш) ва очиқ залолатдир" (Иқтибос тугади).

Юқоридаги фикрларни ӯқиган талаба агар аҳли сунна валжамоанинг муташобиҳ оятларни талқин қилишдаги услубини яхши ӯзлаштирмаган бӯлса, сохта "салафийлик" фитнасига тушиши ва алданиши эҳтимоли катта. Чунки فهو مجيء حقيقي "Бас, у (яъни Аллоҳ таолонинг مجيء си) ҳақиқий مجيء (келиш)дир",

деган гапнинг тагида жуда катта муаммо бор. Бу жумҳур салафи солиҳларнинг "тафвиз" йӯлига тӯғри келмайди. Қолаверса бу ерда халаф уламоларимизнинг таъвил йӯлини "таҳриф (Қуръонни ӯзгартириш) ва очиқ залолат" деб ҳукм қилинган.

Масаланинг тафсилоти қуйидагича:

Салафи солиҳлар Аллоҳ таолога нисбат бериладиган مجيء сифатидан бу сӯзнинг луғатдаги юзаки-ҳақиқий маъноси бӯлмиш "бир жойдан бошқа жойга кӯчиш" маъносини инкор қилишади. Чунки Аллоҳ таоло жисм эмас, У макон тутишдан пок ва беҳожатдир. مجيء дан ирода қилинган маънони Аллоҳга ҳавола қиламиз, дейишади. Бунга кӯра Аллоҳдан кайфият тушунчаси инкор қилинган бӯлади. Чунки кайфият жисмларнинг хусусиятларидан ҳисобланади. Натижада Аллоҳ таолонинг مجيء сифати билан банданинг مجيء си ӯртасидаги ӯхшашлик ҳақиқат жиҳатидан ҳам инкор қилинган бӯлади.

Сохта "салафийлар"нинг

فهو مجيء حقيقي

"Бас, у (яъни Аллоҳ таолонинг مجيء си) ҳақиқий مجيء (келиш)дир",

деган гапининг маъноси шуки, مجيء ӯзининг ҳақиқий маъноси бӯлмиш "бир жойдан бошқа жойга кӯчиш" маъносидадир, лекин кайфияти банданикига ӯхшаш эмас, ана шу кайфиятни қандайлигини Аллоҳга ҳавола қиламиз, деганидир. Бунга кӯра Аллоҳ таолонинг مجيء сида қандайдир кайфият бор, бу кайфият бандадаги مجيء нинг кайфиятидан фарқ қилади, бироқ مجيء нинг ҳақиқатида (яъни "кӯчиш" маъносида) банданики билан бир хил, деган хулоса чиқиб қолади. Бу эса مماثلة (ӯзаро ӯхшашлик) ҳисобланади ва ташбеҳни келтириб чиқаради.

Шу билан бирга бу фикр остида Аллоҳ таолони макон тутишга муҳтож, деган бузуқ эътиқод ётади. Аллоҳ таоло бутун оламлардан беҳожат ва барча айбу нуқсонлардан покдир.

Сохта "салафийлар" таҳриф ва очиқ залолат деб ҳукм қилган халаф уламоларимизнинг "Унинг амри келди" дея таъвил қилиш йӯлларига келсак, айнан шу маънода таъвил қилишни имом Аҳмад ибн Ҳанбалдек айрим мутақаддим уламолар ҳам қувватлаганлар. Энди улар кимни залолатда айблаётганликларига бир боқсинлар.

Тавфиқ Аллоҳдан.

Мир Араб олий мадрасаси ӯқитувчиси
Асрорхон Маҳмудов