Касб тақозоси билан элнинг иссиқ-совуғида хизматда бўламиз. Элчилик, баъзан тўй-ҳашам, баъзида жаноза бўлиб туради. Шундай пайтларда одамларимиз динимизга алоқаси бўлмаган анча-мунча удумларни қилишга уринишади. Чунки халқ орасида “кўпдан қолма” деган тушунча шаклланган. “Ҳамма шундай қилади”, “Урф шунақа”, “Кўп қатори биз ҳам...” деган гаплар тез-тез айтилади. Аммо ҳар ишда оммага эргашиш доим ҳам тўғри бўлавермаслиги ҳақида бот-бот такрорласак ё кишиларни Аллоҳ таоло амр қилган ибодатларга чорласак-да, афсус, “кўпчилик намоз ўқимайди, ҳамма аёллар ҳам рўмол ўрамайди ёки ҳамма диндор эмас. У дунёда мен ҳам ўшалар қатори ҳисобимни берарман”, қабилида хато фикрлайдиганлар топилади.

Хўш, ҳар ишда кўпчиликка эргашиш қанчалик тўғри? Бунга динимиз уламолари умумий қилиб бундай жавоб беришган: “Хато ва бидъат ишлар ўрнак бўлолмайди. Гарчи уларни кўпчилик қилаётган бўлса-да, янглиш тўғри бўлиб қолмайди. Шунингдек, тўғри ва яхши амаллар доим кўпчилик билан бўлмайди. Яъни, кўплар тўғри йўлни билмаслиги ҳам мумкин. Бу ҳақида Аллоҳнинг каломи бўлмиш Қуръони каримдан қуйидаги оятларни келтириш ўринли: 

“Ер (юзи)даги кўп кишилар (сўзи)га итоат қиладиган бўлсангиз, Сизни Аллоҳ йўлидан янглиштирадилар” (Анъом сураси, 116-оят); “...одамларнинг аксарияти оятларимиздан ғофилдирлар” (Юнус сураси, 92-оят); “Уларнинг аксарияти фақат гумон ортидан эргашадилар” (Юнус сураси, 36-оят); “Уларнинг кўплари ёлғончилардир” (Шуаро сураси, 223-оят); “...сизларнинг кўпларингиз ҳақиқатни ёмон кўрувчидирсиз” (Зухруф сураси, 78-оят); “Энг тўғри дин шу (ислом)дир, лекин кўп одамлар (буни) билмаслар” (Рум сураси, 30-оят)...

Тарихга назар ташласак, Нуҳ алайҳиссаломга эргашиб, кемасига чиқиб қутилганлар, кемага чиқмай ҳалок бўлганларга қараганда жуда оз эди (Ҳуд сураси, 40-оят). Демак, имон келтириб, тўғри ва солиҳ амал қилувчиларгина нажот топади. Фурсат эса кутиб турмайди.

Абдулазиз АБДУЛЛАЕВ,

Қамаши туманидаги

“Чим” жоме-масжиди имом-хатиби

Бир куни Усмон розияллоҳу анҳу бир киши билан бир нарсани савдолашди. У айтди: «Эй биродар, мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг бундай деганларини эшитдим: “Сотишда енгил, олишда енгил бўлган кишини Аллоҳ раҳм қилсин”. Усмон (розияллоҳу анҳу) сотувчига: “Сенга яна ўн минг қўшиб бераман”, дедилар. У киши бу ишни ўша муборак дуога дохил бўлиш учун қилди”.

Умар ибн Хаттоб (розияллоҳу анҳу) бир боғни айланиб юриб, бир ракатга кеч қолди. Шунда: “Шубҳасиз у садақадир”, дедилар. Ибн Умар (розияллоҳу анҳу)нинг молини йўлда ўғирлаб, тунаб кетишди. У киши султонга бормоқчи бўлди. Сўнг ўтириб ўзига деди: “Бу молимни тарозимдан чиқариб ташлашни истамайман”.

Рабиъ ибн Хайсамдан ривоят қилинишича, унинг ғазотга минадиган оти бор эди. Ўттиз мингга баҳоланар эди. Бир кеча у намоз ўқиётганда ўғри тушиб отини ўғирлаб кетди. Ўғри кетгунича у намозини бузмади. Ўғри шериклари олдига борганда улар отни таниб: “Шўринг қурсин, бу Рабиънинг оти-ку, бизни дуоибад қилишидан олдин уни қайтариб бер”. Шунда ўғри йиғлаб, отни қайтариб олиб борди. Борса, у эндигина намозини тугатган экан. Ўғри у тарафга юрганди, Рабиъ сакраб туриб, отни ушлаб: «Бу менинг тарозимга чиққан нарса, уни энди олмайман», деб ўғрига қайтариб берди.

Манбалар асосида
Аслиддин РАҲМАТУЛЛАЕВ
тайёрлади

Лондондаги энг йирик масжидлардан бири Туркия ва Суриядаги табиий офат қурбонлари учун катта миқдорда хайр-эҳсон йиғди.

Биринчи кунларданоқ Шарқий Лондон масжиди зилзила қурбонларига Islamic Relief ва Diyanet UK каби хайрия ташкилотлари билан ҳамкорликда гуманитар ёрдам учун ресурсларни қидиришни бошлади.

Шарқий Лондон масжидида жума куни хайрия жамғармасига 60 000 фунт (72 000 доллар) йиғилди, дея хабар бермоқда Anadolu агентлиги.

"Хайрия йиғиш кампанияси жума намозидан сўнг, Islamic Relief билан ҳамкорликда, ташкилот директори Туфаил Ҳусайннинг ҳиссиётларга тўла мурожаатидан сўнг бўлиб ўтди.
"Мен Буюк Британиядаги опа-сингилларимиз ва биродарларимизнинг ҳамдард бўлишларидан жуда таъсирландим", - деди Туркиянинг Британиядаги элчиси Умит Ялчин.

Келгуси ҳафталарда Лондон масжиди Туркия ва Суриядаги зилзилаларнинг оқибатларини бартараф этиш учун маблағ тўплашни давом эттиради.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Ўзининг фақат ташқи кўринишини ўйлайдиган, ички дунёсини унутган одамнинг нафси касалдир. Бундай касалликка дучор бўлган одам камтар ва самимий мўмин сифатида кўринишни хоҳлайди, аслида ундай эмас, балки ўзини шундай кўрсатишга ҳаракат қилади, холос.

 Муолажа услуби

Агар инсон ўз ички дунёсини гўзал қилиш ҳақида қайғурса, тартиб-интизомга амал қилса, шунда унинг руҳий нури ёришади ва унинг ташқи қиёфаси ҳам гўзаллашади.

Инсоннинг ички дунёси гўзал бўлса, уни ҳар қандай безак ва ҳашаматсиз чиройли қилади. Атрофида таниш-билишлари, яқинлари ва дўст-улфатлари кўп бўлмаса ҳам, кўпчилик одамлар уни ҳурмат қилишади. Зеро, Аллоҳ таоло ички дунёсини ислоҳ қилувчининг ташқи кўринишини ҳам ислоҳ қилиб қўяди.

Ал-Муҳосибий раҳимаҳуллоҳ инсон руҳий оламига бепарво бўлмаслиги ҳақида бундай деган: “Аллоҳнинг ғазабидан сақланинг ва охиратда хор бўлишдан қўрқинг! Аллоҳ таоло олдида қадр-қимматингизни йўқотишдан ва У Зотнинг ибодатларингизни қабул этмай қўйишидан қўрқинг! Инсон ўзига ва қилаётган амалларига Аллоҳ таолонинг муносабатини эътиборга олмаган одамнинг Аллоҳ ҳузурида ҳеч қандай қадри йўқ”. 

 Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг

“Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси” китобидан

Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси

Ислом – Сомалининг давлат дини. Турли манбаларда келтирилишича, мамлакат аҳолисининг 99 фоиздан ошиқроғи Ислом динига эътиқод қилади. Мусулмонларнинг аксари суннийлар. Мамлакатнинг 2012 йилда қабул қилинган муваққат конституциясида Ислом Сомали Федератив Республикасининг давлат дини ва Ислом шариати миллий қонунчиликнинг асосий манбаи сифатида белгиланган.

Шунингдек, муваққат конституцияда шариат аҳкомларига мувофиқ келмайдиган ҳар қандай қонун лойиҳаси қабул қилинмаслиги белгилаб қўйилган.

Ислом Африканинг мазкур мамлакатига VII асрда кириб кела бошлаган. Ўшанда дастлабки мусулмонлар бу ерга Арабистон яриморолидан келишган эди.

Ушбу маконда Исломнинг тарқалиши ва мустаҳкамланишида маънавий раҳнамолар – Шайх Мадару, Абдураҳмон аз-Зайлий, Авайс ал-Баравий, Муҳаммад Гулиду ва бошқа устозларнинг роли катта бўлган.

Сомали тарихи Ислом кириб келганидан сўнг янги, аниқ белгиланган йўналишга тушиб олди. Бир неча асрлар давомида ушбу заминда бир неча этник гуруҳлар яшаган ҳамда уларни умумий тил ва маданият боғлаб турган. Улар хушбўй (атторлик) ишлаб чиқарувчи эдилар ва қадимий мисрликлар ҳамда Рим империяси билан савдо алоқаларини ривожлантирганлар. Бироқ уларнинг қадимий ақидалари аста-секин Исломга ўрнини бўшатиб берди ва XIII юзйилликка келиб юрт аҳолисининг ҳаммаси мусулмон бўлди.

Сомалиликлар Исломга кирганларидан кейин янги сиёсий тузилма – Ифат давлатини ташкил қилди. У Эфиопия билан қарамлик муносабатларини узиб, Адал султонлигига айланди ва янги султонлик Африканинг шарқий қирғоқлари бўйлаб Ислом давлатлари билан савдо алоқалари ўрнатиш орқали гуллаб-яшнади. Аммо Адал султонлиги 1541 йили Португалия Эфиопия билан иттифоқ тузиб, Сомалининг қирғоқлардаги шаҳарларига ҳужум қилиб, уларни вайрон қилганидан сўнг қулади. Ҳудудда португалларнинг мавжудлиги султонликнинг қайта тикланишига тўсқинлик қилди ва Адал кўплаб майда султонликларга парчаланиб кетди.

XVII асрга келиб португаллар минтақадан суриб чиқарилганидан сўнг усмонийлар Сомалининг шимолий қисмида ҳукмронлигини ўрнатди. Бу вақтда жанубдаги султонлик Занзибар султони билан муносабат ўрнатишга ҳаракат қилаётган эди.

Сомалининг ўша даврларда усмонийлар империяси ҳукмронлиги остида бўлган қисми аҳолиси ҳанафийлик мазҳабига амал қилади. Занзибар билан муносабат ўрнатган қисми аҳолиси эса шофеийлик мазҳабидадир. Яна унчалик кўп бўлмаган, келиб чиқиши асосан покистонлик бўлган шиалар ҳам бор. Шунингдек, аҳоли орасида қодирия ва шозилия тариқатлари кенг ёйилган.

Мамлакат пойтахти Могадишода Бутун жаҳон мусулмонлари конгрессининг Шарқий Африкадаги минтақавий бўлими жойлашган. 

Дамин ЖУМАҚУЛ
тайёрлади.

“Ҳидоят” журнали 2023 йил 1-сонидан

Hidoyat.uz  – http://Hidoyatuz.taplink.ws;

Muminalar.uz – https://t.me/muminalaruzb

Online obuna bo’ling! – https://obunahidoyat.taplink.ws