Буюк Британиянинг bbc.co.uk сайти ўзининг инглизча талқинида Ўзбекистоннинг зиёрат туризми марказларидан бирига айланиб бораётгани ҳақида катта мақола эълон қилди. Ушбу мақолада Ўзбекистон ҳудудидаги диний бағрикенглик, динлар ва миллатлар ўртасидаги тотувликнинг айрим жиҳатлари ёритилган.

Мақолада Ўзбекистоннинг жаҳон динлари маркази сифатидаги ўрни, мусулмонлар, насронийлар, яҳудийларнинг зиёратгоҳлари мавжудлиги айтилган.

Самарқанд ва Бухоро шаҳарларининг Буюк ипак йўли тармоқларидаги асосий шаҳарлар бўлгани ушбу ҳудудда турли диний конфессияларнинг пайдо бўлишига имконият яратган.

Икки минг йилдан ортиқ тарихга эга шаҳарлар Индонезия, Туркия ва Малайзия сингари мамлакатларидан зиёратчиларни жалб қилади.

ЎМИ Матбуот хизмати

Ислом дини инсонни ўз ҳаётида жамиятдаги барча  кишилар билан яхши муносабатда, муомалада ва гўзал одоб-ахлоқда бўлиб яшашга чорлайди. Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом бизларни доимо чиройли гумонда бўлишимиз зарурлиги ҳақида қайғуриб шундай деб огоҳлантирганлар: “Бадгумонликдан сақланинглар, зеро ёмон гумон сўзларнинг энг ёлғонидир”.

Ҳазрат Умар розияллоҳу анҳунинг ўғли Абдуллоҳ айтади: «Мен Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва салламни Байтуллоҳни тавоф қилаётганларини ва қуйидаги ҳадисни айтганларини кўрдим». Ул зот шундай дедилар: «Эй Байтуллоҳ! Сен қандай ҳам яхшисан! Ҳидинг бунчалар ҳам хушбўй! Сен қандай ҳам улуғсан! Сенинг ҳурматинг қанча ҳам буюк! Муҳаммаднинг жони Унинг измида бўлган Зотга қасамки, Аллоҳ ҳузурида мўминнинг қони ва молу-дунёси Сенинг ҳурматингдан ҳам улуғроқдир. Мўмин ҳақида  фақат яхши гумонда бўлинади» (Имом Молик ривояти).

Дарҳақиқат мўмин-мусулмон киши ҳар доим ўзгаларга озор бермаслик ва зулм қилиб қўймаслик учун тилини, қўлини ва қалбини ёмон гумонда бўлишдан тияди. Ёмон гумон, ғийбат, бўҳтон, чақимчилик, динда ғулувга кетишлик жамият аъзолари ўртасидаги инсонлар ороми ва фароғатига зарар берадиган ижтимоий иллат ва гуноҳ саналади.

Улуғ зоҳид Фузайл ибн Иёз айтади: «Ким ғийбатдан омонда бўлишни истаса, гумон эшикларини маҳкам беркитсин. Ким гумондан узоқда бўлса, дўсти айбини ахтаришдан омонда бўлади. Ким бировнинг хатосини топишдан холи бўлса, у ғийбатдан четда бўлади».

Имом Суфён Саврий деди: «Биродаринг ҳақида ёмон гумонда бўлишинг уни заҳарлаб ўлдиришинг билан тенгдир».

Муслим АТАЕВ,

Фатво бўлими ходими

ЎМИ Матбуот хизмати

Аллоҳ таоло бандалари учун жуда мехрибон ва раҳмли зотдир. Инсонларни доимо аҳилликка, бирдамликка, ўзаро мехр-оқибат ва ҳалол меҳнатга буюрган динимиз Ислом, яъни, тинчлик, саломатлик дини деб аталгани ҳам бежиз эмас, албатта.  Аллоҳ таоло инсонларни нафақат охират дунёсини обод қилишга, балки бу дунёсини ҳам обод қилишга буюрди. Белгиланган қисқа умрини икки дунё ободлиги учун зарур бўлган амалларни бажаришга сарфлашни буюрди. Аллоҳ таоло айтади: “Ва Аллоҳ сенга берган нарса билан охиратни излагин, бу дунёдаги насибангни ҳам унутма. Аллоҳ сенга яхшилик қилганидек, сен ҳам уларга яхшилик қил. Ер юзида бузғунчиликни излама. Албатта, Аллоҳ бузғунчиларни суймас”, (Қосос сураси, 77-оят).

Бошқа бир оятда эса Роббимиз  бандаларини шундай васф қилади: “Одамлардан баъзилари: “Роббимиз, бизга бу дунёда бергин”, дейдир ва унга охиратда насиба йўқдир. Ва улардан баъзилари“ Роббимиз, бизга бу дунёда ҳам, охиратда ҳам яхшиликни бергин ва бизни дўзах олови азобидан сақлагин”, дейдир. Ана ўшаларга қилган касбларидан насиба бор. Ва Аллоҳ тез ҳисоб қилувчидир” (Бақара сураси,  200-201-оятлар).

Демак, юқоридаги оятлардан маълум бўладики, мусулмон киши икки дунёсини обод қилиш ҳаракатида бўлмоғи лозимдир. Бу ободликка сабаб бўладиган барча амалларга шошилмоғи, ушбу ободликни вайрон қилувчи ҳар қандай ҳаракатдан четланмоғи ҳам зарурдир. 

Аллоҳ таоло Ўзининг муборак Каломида бундай марҳамат қилади: “Эй, иймон келтирганлар! Албатта, хамр, қимор ва (фол очадиган) чўплар ифлосдир. Шайтоннинг ишидир. Бас,ундан четда бўлинг. Шоядки, нажот топсангиз. Албатта, шайтон хамр ва қимор туфайли ораларингизга адоват ва ёмон кўришликни солишни ҳамда сизларни Аллоҳнинг зикридан ва намоздан тўсишни ҳоҳлайдир. Энди тўхтарсизлар?” (Моида сураси, 90-91-оятлар)

Ушбу ояти каримада Аллоҳ таоло мусулмонларни учта гуноҳи кабирадан қайтармоқда. Ва уларни ифлос, қабих, энг разил амаллар эканини ҳамда бу амаллар Аллоҳнинг лаънатига ва ғазабига учраган, жаҳаннам йўлбошчиси ҳисобланган шайтоннинг амали эканини эслатмоқда.

Дарҳақиқат, Роббимиз бирор нарсани биз учун ҳаром қилган бўлса, Унинг бу амри беҳикмат эмас. Чунки жамиятда содир бўлаётган кўп нохушликлар, уруш-жанжаллар, жиноятлар ва бир-биридан аянчли якун топаётдан тақдирларнинг асосий сабаби худди мана шу уч амалга бориб тақалмоқда. Бу уч гуноҳи кабира туфайли инсон қаттиқ гуноҳкор бўлиши, охиратини бой бериши билан биргаликда, бу дунёнинг ҳам барбод бўлишига сабабчи бўлмоқда. Бу жирканч амаллар туфайли жамият парчаланмоқда, оилалар бузилмоқда, фарзандлар етим, аёллар бева қолмоқда. Минг машаққат билан фарзанд ўстирган ота-оналарнинг қадди букилиб, эл олдида изза бўлмоқда. Бу разил гуноҳлар нафақат Аллоҳ таолонинг ибодатидан, у Зотнинг розилигидан тўсмоқда, балки, акани укадан, отани боладан, дўстни дўстдан айирмоқда. Бугун мастлик оқибатида содир бўлаётган турли бахтсиз ҳодисалар, ўзаро уруш-жанжаллар, қимор сабаб бир-бирини пичоқлашлар, фолбинларнинг макр хийлалари сабаб бузилиб кетаётган оилалар, ўзаро ишончсизлик орқали юзкўрмас бўлаётган қўни – қўшнилар, бу жирканч гуноҳлар сабаб тобора емирилиб бораётган жамиятни кўрганда Аллоҳ таолонинг бу уч амалдан қайтариғи нақадар ҳақ экани ёдга тушади.  Шунинг учун Аллоҳ таоло бу уч амални “Шайтоннинг ишидир”, демоқда.

Шайтон шундай душманки, у “..хамр ва қимор туфайли ораларингизга адоват ва ёмон кўришликни солишни..” хоҳлайди. Қуръон каримда Юсуф алайҳиссалом тилларидан бундай дейилади: “Эй отажон, бу аввал кўрган тушимнинг таъбиридир, Роббим уни ҳаққа айлантирди. Дарҳақиқат,  менга яхшилик қилди. Мени қамоқдан чиқарди. Шайтон мен билан акаларимнинг орасини бузгандан сўнг, сизларни биёбондан олиб келди” (Юсуф сураси, 100-оят).

Демак, Пайғамбарнинг ўғилларини орасини бузган, уларни ўз жигарпорасини ўлдиришгача олиб борган шайтон сен ва атрофингдаги кишиларнинг ораларига ҳам  адоват ва хасад уруғини сепишга, мусулмон умматининг парчаланишига хизмат қилиш учун то қиёматгача изн олган.  У инсонларни “Аллоҳнинг зикридан ва намоздан тўсишни ҳоҳлайдир”. Аллоҳнинг зикридан ва намоздан ғофил бўлган кишининг эса охирати барбод бўлади.

  Аллоҳ таоло бу гуноҳларнинг зарарларини зикр қилгандан сўнг қатъий оҳангда: “Энди тўхтарсизлар?” , дея савол бермоқда. Ушбу оятлар тушган вақтда ҳазрат Умар розияллоҳу анҳу: “ Албатта, тўхтаймиз, эй Роббимиз ”, деган эдилар.

   Демак, биз ҳам икки дунёимизни обод қилиш учун, энг улуғ ибодатлардан бебахра қолмаслик учун, Роббимизнинг даъватига худди ҳазрат Умар Умар розияллоҳу анҳу каби жавоб беришимиз лозим бўлади.

Ёрбек ИСЛОМОВ

Олмазор туманидаги “Мевазор” масжиди имом ноиби

Никоҳ турмуш қураётган эркак ва аёл ўртасида ҳаётларининг қолган қисмини биргаликда кечириш учун гувоҳлар иштирокида ўзаро тузилган шартномадир. Бинобарин унда ҳар икки томонинг ҳақ-ҳуқуқлари билан бирга мажбуриятлари ҳам мавжуд. Бу хусусида Оллоҳ таоло шундай дейдики: “Ва яхши амаллардан улар (аёллар) учун зиммаларидаги эрлари олидаги бурчлари баробарида ҳуқуқлари ҳам бор” (Бақара 228).

Бу ҳақлар нималардан иборат эканини эса Расулуллоҳ (с.а.в.) баён қилиб берганлар: “Диққат қилинг, сизнинг аёлларингиз зиммасида ҳақларингиз бор, аёлларингизнинг ҳам сизнинг зиммангизда ҳақлари бор” деб марҳамат қилганлар.

Шунга кўра аёлнинг эри зиммасидаги ҳақлари:

1. Маҳр.
2. Нафақа, унинг ейиш-ичиши ва кийиниши каби эҳтиёжларини қондириши.

Эрнинг аёли зиммасидаги ҳақлари эса:

1. Эрини ҳурмат қилиш, унинг шаръий истакларини бажариш, оиласининг тинч ва тартибини бузадиган ишлардан сақланиш.
2. Эрига садоқатли бўлиш ва хотинлик вазифасини адо этиш.
3. Оиланинг номус ва шарафини ҳимоя қилиш, эрининг молини муҳофаза қилиш, харажат қилишда меёридан чиқмай исрофга йўл қўймаслик.

Агар эр-хотин ушбу ҳуқуқ ва бурчларга риоя қилсалар бахтли ҳаёт кечирадилар. Ҳам бундай оилада фарзандлар ота-оналарига ва жамиятига нисбатан эҳтиром руҳида тарбия топадилар.

Кўп йиллар давом этадиган умр йўлдошлик даврида томонларнинг бири баъзан хато қилиб қўйиши мумкин. Зеро, беайб Парвардигор. Муҳими, шундай пайтларда умр йўлдошининг хатоларини тушуниб биргаликда тузатишга ҳаракат қилиш орқали оила бахтли бардавом бўлишига эришилади.

Бекобод тумани Улуғбек жоме масжиди имом-хатиби Х.Холбоев