muslimuz
Ўзликни таниш ва ҳаётда муваффақият қозониш сири
Аввало миваффақият ҳақида ўйланг, унга эришиш мумкинлигига тўлиқ ишонинг. Ҳа, сиз муваффақиятга Аллоҳнинг изни ила қодирсиз!
Имкониятларингизни оз санаманг, бошқаларн эса донолик билан мақташдан муболаға қилиб юборманг. Ўзингизга уқтирингки, сиз аслида ўйлаганингиздан ақллироқсиз. Ўзингизга паст баҳо берманг, сиз тасаввурингиздагидан яхшироқсиз!
Ҳаётда олдингизга мақсад қўйиб олинг. Масалан одамларнинг кўнглига қувонч улашиш. Бу – ҳаётингизда рўёбга чиқаришингиз мумкин бўлган энг чиройли ишлардан бири!
Ақлингизни муваффақиятли кишиларнинг ҳаёт тарзини ўрнаштириб олинг. Гапирганингизда мақсадли, самарали, чиройли сўзлардан фойдаланинг. Ҳар қандай ҳолатда ҳам салбий сўзларни ишлатишдан йироқ бўлинг!
Ҳар қандай иш содир бўлиши мумкинлигини тасдиқ этинг, луғатингиздан “иложсиз”, “имконсиз”, “бефойда” сўзларини чиқариб ташланг!
Ўз ишингизни қадрланг. Иш қилишда энг яхши ва энг тўғри йўлдан боришга ҳаракат қилинг!
Узоқни кўра билишга ўрганинг, олдингизда турган нарсаларга қараш билан кифояланиб қолманг! Аҳамияциз, кераксиз нарсаларга асло бошқотириб ўтирманг! Муҳим ва катта ишларни бажаришга эътиборингизни қаратинг!
Қолоқликни, битта нарсага ёпишиб олишни қўйинг, бу ақлингизнинг фикрлаш қобилиятини сўндиради. Янги-янги ишларни қилиб кўришдан тўхтаманг, бу сиз учун тажриба бўлади!
Ҳар куни ўзингизга савол беринг: Ишимни қандай қилиб энг яхши кўринишда бажарсам бўларкин? Яна қандай қўшимча қилсам бўларкин?
Олиб бораётган ишингиз аҳамиятини ҳис этинг, бу ўзингизнинг аҳамиятингизни билишга ва ишни мукаммал тарзда бажаришга ёрдам беради.
Дунёқарашингизни кенгайтиринг, ақлингизни янги фикрларни қабул қилишга доим тайёр ҳолда тутинг!
Бошқалар билан муомалада уларнинг муҳаббатини қўлга киритишга ва уларни қўллаб-қувватлашга иштиёқманд бўлинг, шунда улар сизни муваффақият томон етаклашади.
Баъзи одамларнинг: “Сен буни қила олмайсан, қўлингдан келмайди” каби тушкунликка тушурувчи гапларга қарши иммунитетни доим сақлаб туринг!
Мен саодат ҳақида китоб ёзмоқчи бўлганимда бир фозил кишининг олдига маслаҳат сўрагани боргандим. Шу мавзуда китоб ёзиш ниятим борлигини айтган эдим у киши менга айтдики: саодат ҳақида кўп китоблар ёзилган, уларга нимадир қўшимча қилишинг қийин масала!
Мен индамадим, жавоб қайтармадим. Китобим чиққанида у киши кўриб жуда ажабланди ва тасанно айтди.
Доимо ишингизни шавқу-завқ билан бажаринг ва қилаётган ишингизга руҳият бахш этинг! Ҳар қандай хабарларга қулоқ тутқверманг, фақат сара хабарларни эшитинг. Муваффақиятли кишилар билан суҳбатлашинг, улардан тавсиялар олинг! Сизни муваффақиятга етаклайдиган дўстларни қидиринг.
Шу билан биргаликда бошқа одамларга ҳам ўз қадр-қимматларини билдиришга ҳаракат қилинг ва одамларни ўз исмлари билан чақиринг, чунки инсон учун энг ёқимли нидо – уни исми билан чақиришдир!
Бошқалар билан фикр алмашишга, чиройли баҳслашишга ўрганингки, одамлар сиз билан суҳбатлашишга ошиқишсин! Бажарадиган ишингиз гапингиздан кўп бўлсин.
Вазиятлар яхшиланишини кутманг, унақада умрингиз охиригача кутишингизга тўғри келади. Бугинги ишни эртага қолдирманг.
Мағлубиятга учрагудек бўлсангиз уни ғалабага айлантиринг!
Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.
Сеҳргар – динини сотувчи
3 қисм
Сеҳргар дини ва ўз нафсини шайтонга сотган саналади. Чунки шайтон инсоннинг ибодат қилишини асло истамайди. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Ва батаҳқиқ, биладиларки, уни сотиб олган кишига охиратда насиба йўқ” (Бақара сураси, 102-оят).
Сеҳргар диндан чиқиш ёки жинларга атаб жонлиқ сўйиш ва улардан ёрдам сўраш орқали сеҳр билан шуғулланади. Шунингдек, бунинг учун Аллоҳ таолонинг Каломи – Қуръони каримга нисбатан ҳурматсизлик қилади.
Уламолар айтадилар: “Сеҳргарлар қоғозларга Қуръондаги сура ва оятларни қон билан ёзадилар, атайлаб оятларнинг ҳарфларини хато қилиб кўчирадилар. Шайтонни рози қилиш учун яна бошқа турли ўзгартиришларни қиладилар”.
Ким ўз нафсини шайтонга сотса, ахлоқдан, солиҳ амаллардан мосуво, қалб кўзи кўр, яхшиликлардан юз ўгирган, гуноҳ йўлда юрувчи, динининг устидан кулувчи ва унга душманлик қилувчи бўлади. Нафсини рози қилиш йўлида барча жирканч ишларни қилишга тайёр туради.
Охир оқибат Аллоҳ таолога шак, шайтонга ибодат қиладилар, фитна-фасод ишларни бажарадилар, нафси фақат гуноҳ, фисқ амалларга бошлайди, кўп ёлғон гапирувчи ва ҳаром еювчи бўлади.
Аллоҳ таоло одамни лойдан, жинларни эса оловдан яратди. Бу ҳақда Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Батаҳқиқ, Биз инсонни қуруқ лойдан, ўзгартирилган қора балчиқдан яратдик. Ва жинларни бундан олдин самум оловидан яратдик” (Ҳижр сураси, 26-27-оятлар).
Қолаверса, Аллоҳ таоло Одам авлодини жинлардан афзал қилди. Аллоҳ таоло: “Батаҳқиқ, Биз Бани Одамни азизу мукаррам қилиб қўйдик ва уларни қуруқлигу денгизда (улов-ла) кўтардик ҳамда уларни пок нарсалар ила ризқлантирдик ва уни Ўзимиз яратган кўп нарсалардан мутлақо афзал қилиб қўйдик” (Исро сураси, 70-оят).
Лекин сеҳргар ҳамиша ўзини бошқалардан устун тутади. Ўзгаларни менсимайди. Ваҳоланки, сеҳргардан ҳам, жинлардан ҳам мўминлар афзалдир. Шайх Абу Бакр Жазоирий айтади: “Жинларнинг ҳатто солиҳлари ҳам қадр, каромат ва шарафда инсондан паст даражада”.
Давоми бор...
Даврон НУРМУҲАММАД
Arab tilidagi e’rob xatolikmi yoki afzallik?!
E’rob (fleksiya) arab tilining o‘ziga xos belgilaridan biridir. Arab tilida e’rob (fleksiya)dan ko‘zda tutilgan bir qancha maqsad va foydalar bor. Boshqa o‘zgarmas tillarda bunday bir so‘zdagi pur ma’nolikni uchratmaymiz. Agarda siz: “E’rob (fleksiya) tilni o‘rganishdagi qiyinchilikka va uni talaffuzidagi chigallikka olib boradi. Qolgan o‘zgarmas tillar iste’mol va o‘rganish jihatdan achagina qulaydir”, deb o‘ylasangiz. Siz arab tilidan bir necha so‘zni olib ularning har birini uch xil grammatik o‘rinda raf (bosh kelishik), nasb (tushum kelishik), jar (qaratqich kelishik)da foydalaning. Bu tilning iste’mol va o‘rganish jihatdan qulayligini bir nishonasidir.
Darhaqiqat, so‘z yasashda so‘zning oxiri o‘zgarmasdan qo‘shimchalar qo‘shish orqali hosil qilinadigan tillar iste’mol va o‘rganish jihatdan eng qulay va yengildir. Lekin bu har doim tilda afzallik va o‘ziga xos xususiyat bo‘lib kelganmi? Qulaylik har doim afzallikmi? Agar sizda ikkitadan qurilma bo‘lsa, masalan, ikkita kir yuvish mashinasi, kompyuter kabi. Ulardan biri boshqasidan murakkab va qiyinroq. Shu bilan birga uning qiyinligiga mos foydasi ham bor. Bu murakkablikda biror naf va foyda bo‘lmasa inkor etib bo‘lmaydigan nuqson va kamchilik bo‘ladi.
Demak, osonlik har doim o‘lchov, mezon emas, balki foyda o‘lchovdir. Til faqat inson tafakkuri va qalbidagi ma’nolarni ifodalash uchun xizmat qiladi. Shu e’tibordan ma’nolarni ifodalashda daqiq, ko‘lami keng, dalolati umum bo‘lgan til to‘g‘riroq va maqbulroq bo‘ladi.[1]
Arab tilida so‘z grammatik o‘rni o‘zgarishi bilan u ifoda qilayotgan ma’no ham o‘zgarib boradi. Ayrim iboralarni faqat e’rob (fleksiya) yordamida tushunish mumkin. Fleksiyaviy har qanday o‘zgarishdan keyin ma’no o‘zgarishi kuzatiladi.
Bunga misol tariqasida quyidagilarni keltiramiz:
كيف أنتَ و محمدٌ ؟ - Sen va Muhammad qanday?
كيف أنتَ و محمداً ؟ - Sen bilan Muhammad o‘rtasidagi aloqa qanday?
Bir xil ko‘rinishdagi so‘roq gap. Avvalgi gapda ikkinchi shaxs va Muhammadning hol-ahvoli so‘ralmoqda. Ikkinchi gapda esa ikkinchi shaxs va Muhammad o‘rtasidagi aloqa haqida so‘ralmoqda.[2]
صبرٌ جميلٌ – matonatli sabr qilish!
صبرا جميلا – biroz vaqt chiroyli sabr qilish!
(الصبر) – Sabr so‘zi yuqoridagi ikki gapda shaklan bir xil bo‘lsada, ma’no jihatdan bir-biridan farq qiladi. Bu ma’no o‘zgarishiga fleksiyani o‘zgarishi ta’sir qilmoqda. Bosh kelishik bilan ifoda qilingan gapdagi sabr uzluksiz, davomiy sabrga chorlaydi. Tushum kelishigi bilan ifoda qilingan gapdagi sabr esa ma’lum bir vaqt sabr qilishga undaydi.
Manbalar asosida Andijon
“Sayyid Muhyiddin maxdum”
o’rta maxsus islom bilim yurti
mudarrisi Abdulaziz Furzulov tayyorladi
Manbalar
- Kalosh Hanifa. Zohirotul e’rob fid darsil lug‘aviy dirosat va tahqiq. – J. Jomeatul arabiy, 2012. – 245 b.
- Abdulkarim Roiyz. Arab tilida e’rob ko’rinishlari. – B. Madrastul arobiyya, 2002. – 302-bet.
- Ibn Jinni. Xususuyatlar. – Dorul ma’rifat al-jomiyya, 1999. – 1/35-bet.
- Abu Hayyon: Alloma Muhammad ibn Yusuf ibn Aliy ibn Yusuf ibn Hayyon Asiruddin Abu Hayyon G`ornatiy Andalusiy Jiyoniy Nafziy. Hijriy 654-745-yillar. Bahrul muhit. – B. Madrastul arobiyya, 2002. – 9/40-bet.
[1] Ibn Jinni. Xususuyatlar. – Қ. Дорул маърифат ал-жомийя, 1999. – 1/35-bet.
[2] Abu Hayyon: Alloma Muhammad ibn Yusuf ibn Aliy ibn Yusuf ibn Hayyon Asiruddin Abu Hayyon G`ornatiy Andalusiy Jiyoniy Nafziy. Hijriy 654-745-yillar. Bahrul muhit. – Б. Мадрастул аробийя, 2002. – 9/40-bet.
Фитрат уйғонса, ғафлатда қолманг...
Дину диёнатдан йироқ бир киши ижтимоий тармоқда бундай ёзади: “Кеча кечқурун ичимда жуда қаттиқ оғриқ пайдо бўлди. Қорним буралиб, ўзимни ичакларим узилиб кетгандай ҳис этдим. Шу он бирдан Аллоҳ хаёлимга келди. Гуноҳларим кўз ўнгимдан ўтди. Қилиб юрган ишларимга, намоз ўқимай, фисқу фужурга ботганимга афсус чекдим. Зудлик билан тавба қилдим”.
Аслида, инсон шундай бўлади. Бошига синов келдими, Раббисини эслаб қолади. Ҳатто ғайридин талабалар ҳам имтиҳон олдидан “Аллоҳ!” дейди. Дардига шифо тополмаган беморлар-да Яратганга ёлворишни бошлаб, ибодатга шўнғийди. Буларнинг барчаси табиий равишда, инсоннинг ич-ичидан келади. Нега синовли дақиқаларда одам Аллоҳга қайтиб қолади?
Ўтмиш саҳифаларини варақлайдиган бўлсак, тарихда урушлари билан ном қозонган қўмондонларми, жанглари билан барчани титратган аскарларми – барчаси жанг олдидан Раббиларини эслаганлар.
АҚШда чоп этиладиган журналларнинг бирида ҳеч қандай диний таълим кўрмаган аскар бундай ҳикоя қилади:
“Уруш пайтлари, парашют ўйлаб топилганига ҳали кўп бўлмаган эди. Мактабимда дин нималиги тушунтирилмаган. Қўпол қилиб айтсам, еб-ичишдан бошқасини билмайдиган бўлиб ўсгандим. Лекин парашютдан илк сакраганимда у ҳали очилмасдан туриб ич-ичимдан “Эй Аллоҳ!” деб нидо қилганман. Очилмай қолса-чи, ерга қулаб тушсам-чи, деб роса қўрқиб кетганман. Бу сўз тилимга қандай келганидан ўзим ҳам ҳайрон эдим”.
Ҳа, ҳар инсон фитратда туғилган-у, бироқ фитратидаги кўп нарсаларни унутгандир. Бироқ оғир дамларда одам табиатида беркитилган нарсалар ўзини ошкор қилади.
Аслида, бу ажабланарли вазият эмас. Чунки инсоннинг қалб тубида бундай туйғу мавжуд ва йўқ бўлиб кетмас. Ўша нарсанинг номи фитратдир. Қийин вазиятларда инсоннинг ана шу асл фитрати уйғонади.
Баъзида бизни дунё юмушлари, ҳою ҳавасга берилиш, моддиятга муккасидан кетиш каби ишлар ўраб олади. Қачонки хавф-хатар туғилса, мусибатлар бошимизга келса, ночор қолишимиз биздан моддият чангларини қоқиб туширади. Бу пайтда аста асл ўзлигимиз, фитратимиз намоён бўла бошлайди. Хоҳламасак-да, беихтиёр қалбдаги фитрат юзага чиқади.
Кишини энг катта бойлиги унинг иймонидир. У қанчалик мустаҳкам бўлса, одам шунча ҳаловатда бўлади. Гоҳида бошига оғир ташвиш тушган ёки умрининг сўнгги дақиқаларини яшаётган хотиржам инсонларни кўриб ҳайрон бўласан. Нега бунчалар хотиржам? Ахир бу дунёнинг ғамлари бошини хам қилиб турибди-ку, дейсан. Лекин Аллоҳ берган иймон деган буюк неъмат борки, унинг олдида ҳар қандай қийинчилик осон бўлиб кўринади. Аллоҳ иймонимизни ана шундай мустаҳкам қилсин.
Исломбек ДАДАБОЕВ,
Тошкент ислом институти
Ёшлар билан ишлаш, маънавият ва
маърифат бўлими ходими
Гаров боғлаб таом ейиш жоизми?
Cавол: Танишим: “Бир тандир сомсани ҳаммасини еб юбора оламан”, деди. Сотувчи эса унга: “Агар, ҳаммасини еб юборсанг, пулини тўламайсан, лекин бир дона ёки бир луқма қолса ҳам, ҳамма пулини тўлайсан”, деб шарт қўйди. Ушбу савдо жоизми?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Йўқ, бундай савдо дуруст эмас. Чунки биринчидан бу шарт билан савдолашишдир. Ҳолбуки, динимизда савдо тақозо қилмайдиган ҳар қандай шарт билан савдолашишдан қайтарилган. Бу ҳақида “Фосид бай”, яъни нотўғри савдо турларини санаб, бундай дейилган: “Савдо тақозо қилмайдиган ва унда сотувчи ёки харидордан бирига манфаат мавжуд бўлган шарт билан савдо қилиш ҳам фосид байдир (нотўғри савдодир)” (“Мухтасарул-виқоя” китоби).
Юқоридаги савдода ҳам айнан шундай шартли келишув амалга оширилмоқда. Яъни маълум бир таом (сомса)ни ҳаммасини еб юборса, пул тўламайди. Демак, бунда харидор учун манфаат бор. Аксинча, шарт бажарилмаса, ҳамма пулини тўлайди ва бунда сотувчи учун манфаат бор. Чунки у бир тандир сомсани пулини олади. Бу шарт эса, байни фосид қилади.
Иккинчидан, бу келишувда гаров бойлаш ҳам мавжуд бўлиб, икки томондан бирига манфаат, иккинчи томонга зарар бўлса, бу ерда қимор маъноси юзага чиқади. Маълумки, Ислом динида қимор қаттиқ қораланган ва гуноҳи кабиралардан биридир. Аллоҳ таоло “Моида” сурасида бундай хитоб қилган: «Эй иймон келтирганлар! Албатта, хамр (ароқ), қимор, бутлар ва (фол очадиган) чўплар ифлосдир. Шайтоннинг ишидир. Бас, ундан четда бўлинг. Шоядки, нажот топсангиз» (Моида сураси, 90-оят).
Учинчидан, динимизда тўйганидан кейин таомланиш ҳаром қилинган. Бу борада бундай дейилган: "Киши агар, тўйганидан ортиқ таом еса, ҳар қандай емак бўлсин, ҳаром бўлади" (“Баҳрур-роиқ шарҳу канзуд дақоиқ” китоби). Чунки тўйганидан кейин таомланишда инсон саломатлиги учун жиддий зарар бор.
Шунга кўра, юқоридаги каби шарт ва гаров ўйнаш аралашган ҳамда инсон саломатлиги учун хавф туғдирадиган савдо турлари шаръан ножоиздир. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
Мақолалар
