Гамбия туризм ва маданият вазири Ҳамат Нгаи Кумба Бах “Дунё” ахборот агентлигига 16 октябр куни Самарқандда очилган ЮНВТО Бош Aссамблеясининг юбилей 25 сессияси ҳақидаги фикрлари билан ўртоқлашди:

   – Бундай кенг кўламли ва муҳим тадбирда қатнашиш имконига эга бўлганимдан жуда хурсандман. Марокаш ва Туркияда трансферларни амалга ошириб, Гамбиядан Ўзбекистонга етиб боришимиз учун 24 соат вақт кетди. Шаҳар аэропортини биринчи қўнганимизданоқ Самарқанднинг гўзаллиги мени ҳайратда қолдирди.

 Ўзбекистоннинг ривожланиш суръатлари бизни мамлакатингиз тажрибасини янада кўпроқ ўрганишга ундайди.

ЮНВТО Бош Aссамблеяси доирасидаги режалаштирилган учрашув ва музокаралар чоғида туризм, сармоя ва таълим соҳаларида аниқ шартномалар тузиш ниятидамиз. Гамбия фуқароларимизнинг Ўзбекистонда ўқиб, тажриба орттиришини истайди, чунки мамлакатингиз нафақат бу соҳаларда, балки бошқа соҳаларда ҳам юксак натижаларга эришган. Умид қиламанки, келгусида ҳамкорлигимиз янада юқори босқичга чиқади.Эслатиб ўтамиз, Гамбияда исломга (асосан суннийлар) 95,7% аҳоли эътиқод қилади. Ислом динининг тарқалиши 12-13-асрларда бошланган. Баъзи мусулмонлар орасида сўфийлик “Тижания” тариқати таъсирига эга. Ҳар йили Гамбияда турли диний байрамлар ўтказилади, уларнинг саналари йилдан-йилга ўзгариб туради: ҳижрий Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломнинг таваллуд кунлари (мавлид байрами), душанба, Коритеҳ (Рамазон охири) ва Табаски (қурбонлик байрами).

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

وَرُوِيَ عَنْ أَنَسٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «إِنَّ يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَلَيْلَةَ الْجُمُعَةِ أَرْبَعَةٌ وَعِشْرُونَ سَاعَةً، لَيْسَ فِيْهَا سَاعَةٌ إِلَّا وَلِلَّهِ فِيْهَا سِتُّمِائَةِ أَلْفِ عَتِيْقٍ مِنَ النَّارِ». رَوَاهُ أَبُو يَعْلَى وَالْبَيْهَقِيُّ.

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Жума кунида йигирма тўрт соат бор. Ҳар бир соатда Аллоҳ таоло олти юз минг дўзахга мустаҳиқ бўлган мусулмонни дўзахдан озод қилади», – дедилар».

Абу Яъло ва Байҳақий ривоят қилишган.

Машҳур ҳанафий олим Мулло Али Қори раҳматуллоҳи алайҳ «Мишкотул масобийҳ» китобига ёзган «Мирқотул мафотийҳ» деган шарҳларида «ҳажжул акбар» ҳақида бир неча сўзларни келтириб: «Арафа жума куни бўлса, «ҳажжул акбар» бўлади», деганлар.

“Жума ҳақидаги оят ва ҳадислар” китобидан
Азизхўжа Хайруллоҳ ўғли

Ўзбекистон халқаро ислом академиясида Ислом ҳамкорлик ташкилотининг Ислом тарихи, санъати ва маданиятини тадқиқ қилиш маркази (ИРСИСА) билан ҳамкорликда “Марказий Осиёда ислом цивилизацияси: ўтмиш ва ҳозирги замон” мавзусида халқаро илмий-амалий конференция ўтказилди.

Халқаро конференцияда Ўзбекистон халқаро ислом академияси ректори Уйғун Ғафуров Марказий Осиё минтақаси ўзининг ижтимоий-сиёсий, иқтисодий, маърифий ва геополитик имкониятлари билан дунё эътиборида эканини таъкидлади.  

Қайд этилганидек, минтақада азалдан яхши қўшничилик, ҳамжиҳатлик, савдо иқтисодий ва илмий-маданий алоқалар ривожланган. Умуман олганда, Марказий Осиё минтақаси Буюк ипак йўли чорраҳасида жойлашгани геополитик нуқтаи назардан муҳим аҳамиятга эга.  

Ўзбекистон халқаро ислом академиясида ҳар йили анъанавий тарзда ўтказилаётган халқаро конференция ҳам минтақа халқлари ўртасидаги меҳр-оқибат, бағрикенглик, ҳамжиҳатлик каби умуминсоний қадриятларни асраб-авайлаш, тарғиб ва тадқиқ этиш мақсадларига хизмат қилиши билан аҳамиятлидир.  

Шунингдек, Ислом тарихи, санъати ва маданиятини тадқиқ этиш маркази бош директори, профессор Маҳмуд Эрол Қилич ҳам ўз табриги билан қатнашди.  

Конференция “Марказий Осиё минтақасида ислом маданияти ва санъати”, “Марказий Осиё мутафаккирлари илмий-маънавий мероси”, “Марказий Осиё тарихий ёдгорликлари эпиграфикаси ва архитектураси” ҳамда “Марказий Осиё халқларининг урф-одат ва анъаналаридаги умумийлик ва ўзига хослик” каби йўналишларга бўлинган ҳолда давом этди.  

Қатнашчилар томонидан “Ислом цивилизациясида хаттотлик санъатининг ўрни ва ИРCИCАнинг хаттотлик санъатига қўшган ҳиссаси”, “ХIХ-ХХ асрларда Туркистон ўлкасида вақф анъаналарининг ўзига хосликлари”,  “Бобурийлар давлати маданий ҳаётида Термизий хаттотлар”, “Ўзбекистон тарихий ёдгорликларини ўрганишнинг зиёрат туризмини ривожлантиришдаги аҳамияти”  ва бошқа мавзуларда  маърузалар қилинди.  

Конференцияда сўзга чиққанлар Марказий Осиёнинг ислом цивилизацияси ривожидаги тарихий ўрни, минтақа алломаларининг илмий-маънавий меросини ўрганиш борасида олиб бораётган илмий тадқиқотлари ҳақида батафсил маълумот берди.  

Марказий Осиё халқлари тарихи, маданияти, ёзма ёдгорликлари ва илмий меросига оид мавзулар ҳам муҳокама қилинди. Маҳаллий ва хорижлик таниқли олимлар, тарихчилар, исломшунослар, этнографлар ва манбашуносларнинг маърузалари йиғилганларда катта таассурот қолдирди.  

Анжуман иши давомида ёшларни Ватанга муҳаббат, миллий-диний қадриятларга ҳурмат руҳида тарбиялаш, мамлакатнинг ислом цивилизациясини ривожлантириш борасидаги ролини янада ошириш ҳамда буюк алломалар жаҳон тамаддунига қўшган ҳиссасини миллий ва халқаро миқёсда оммалаштириш жараёни қизғин давом этаётгани таъкидланди.  

Ҳамкор ташкилотлар билан илмий-амалий алоқаларни янада давом эттириш борасида фикрлар алмашилди. Конференцияга тақдим этилган маърузалар алоҳида тўплам ҳолида чоп этилиши, унда ёшларнинг илмий мақолалари ҳам ўрин олиши таъкидланди.  

Н.Усмонова,  

ЎзА

Бугун, 17 октябр куни Андижон вилояти бош имом хатиби устоз Мирзамақсуд домла Алимов Олтинкўл тумани “Мухаммад Раҳимҳожи” жоме масжиди учун қурилаётган янги хонақоҳ биносига илк ғишт қўйиш маросимида қатнашди.
Шунингдек, тадбирда тумани бош имом-хатиби, вакиллик ходимлари, нуроний оқсоқоллар, муҳандис ва қурувчи ҳамда маҳаллий аҳоли вакиллари иштирок этди.

Дастлаб устоз Мирзамақсуд домла Алимов қурилиш-ҳашарига йиғилганларга бугунги кунда диний-маърифий соҳадаги улкан ўзгаришлар, масжид ва мадрасалар обод бўлаётгани ҳақида сўз юритиб, бундай масжидлар элимизга маърифат тарқатиш маскани бўлиб хизмат қилаётганини алоҳида таъкидлади.

Тадбирда Қуръон тиловат қилиниб, масжид бунёдкорларига эзгу ниятлар билдирилди, халқимиз фаровонлиги ва масжид қурилишига ҳисса қўшаётганлар ҳаққига дуолар қилиниб, устоз Мирзамақсуд домла масжид пойдевори учун илк ғиштни қўйиб берди.

Вакиллик матбуот хизмати

Боғчага кетаётиб ўғлим билан қилган суҳбатимиз мени "YouTube"дан “Sausage party“ номли мультфильмни топиб кўришга ундади. Мультфильмдаги кўп саҳналарни эса тасвирлашга очиғи, ҳижолат бўляпман.

Интернет тармоғида бу каби мазмун-моҳияти жиҳатидан шарқона қадриятлар, ўзбекона урф-одатлар, дину диёнатимизга тўғри келмайдиган мультфильм ва сериаллар сон-саноқсиз. Қаҳрамонларининг ҳаёсизликни тарғиб қилувчи беўхшов қилиқлари, беҳаё суҳбатлари, зарарли одатлари одамнинг энсасини қотиради. Энг ёмони, уларнинг аксарияти кичик томошабинларни ҳайвонларни ўлдиришга, кучсизларга озор беришга, осонлик билан катта бойликни қўлга киритишга, ўғирлик қилишга ундайди.  

Бу чорловлар очиқдан-очиқ эмас, онг ости даражасида юз беради, албатта. Бу мақсад-муддаоларни бола онгли равишда идрок этмайди. Шунчаки мультфильмнинг бош қаҳрамонларига ўхшашга интилади, уларнинг хатти-ҳаракатини такрорлайди. Қолаверса, миттивойларнинг эътиборини ўйин-кулги, ёрқин суратлар, баланд товуш тез тортади. Кўпинча болажонлар бу оламдан чиқиб кета олмайди. Шунинг учун ҳам тез-тез мультфильм қаҳрамони сингари тепаликдан ўзини ташлаган, укасига “қурол” ўқталган, бошқа дин ёки маданият вакили ҳаракатларига тақлид қилган болалар ҳақида эшитамиз.  

Бугун аксарият ота-оналар жуда банд. Смартфон, планшет, ноутбуклар эса фарзандларимизнинг эрмаги, овунчоғи.    

Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти томонидан телефонга қарамликка касаллик даражасида қаралаётганига анча бўлди. Болаларда бу жисмоний саломатликка ёмон таъсир ўтказиш билан бирга, боланинг психик ривожланиш босқичини кескин ўзгартириб юбориши мумкин. Натижада боланинг диққати бузилади. Идрокни ўзгартиради, психологик оғишлар юз беради, порнографик қарамлик келиб чиқади. Яқин беш йилда бу муаммо ўзининг ҳақиқий асоратини кўрсатишни бошлайди. Бундан ташқари болаларда дарсларни ўзлаштиришда орқада қолиш, тенгдошлари билан чиқиша олмаслик, бутун дунёдан, воқеликдан узилиш кузатилади.    

– Интернетда болалар руҳиятига салбий таъсир қиладиган мультфильмлар жуда кўпайиб кетган, – дейди Тошкент шаҳар Олмазор туманида истиқомат қилувчи Лола Самандарова. – Шуларни чекласа бўлмайдими? Болалар ҳали мустақил ва онгли равишда бу видеоларнинг қайси бири яхши, қайси ёмонлигини билмайдику. "YouTube"даги турли беҳаё, тажовузкор видеолар боланинг асаб тизимига ҳеч қандай тўсиқсиз таъсир ўтказади. Улар катталарга қараганда ахборотни тез ўзлаштиради. Айниқса мультфильмни смартфонда томоша қилаётган бола ўзини тўхтата олмайди. Лентадаги барча видеолавҳаларни охиригача томоша қилгиси келади. Лента эса тугамайди.    

Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг икки ярим ёшгача бўлганларга телефон, смартфон, планшет, ноутбук каби қурилмаларни чеклашни тавсия этиши бежизга эмас. Чунки бу қурилмалар мия ривожланишига салбий таъсир кўрсатади. Маълумотларга кўра, Ўзбекистонда ўн ёшгача бўлган болалар қарийб 7,5 миллионни ташкил этади. Бундан кўриниб турибдики, масала янада долзарб аҳамиятга эга.  

Ўзбекистон Республикасининг “Болаларни уларнинг соғлиғига зарар етказувчи ахборотдан ҳимоя қилиш тўғрисида"ги қонуни кичкинтойларнинг ахборот билан муносабати, медиа истеъмолини тартибга солади. Унга кўра, ахборий маҳсулотларни ёшга доир таснифлаш тизими жорий этилди. Жумладан, 0+, 7+, 12+, 16+, 18+ каби ёшга доир чекловларни жойлаштирган ҳолда, маълумотни тарқатиш тартиби белгилаб берилди.    

Болалар ўртасида тарқатилиши чекланган бу ахборий маҳсулотларга шафқатсизлик, жисмоний ва руҳий зўравонлик, жиноят ёки жамиятга қарши бошқа хатти-ҳаракатлар тасвири ёки баёни тарзида тақдим этиладиган маълумотлар киради. Шунингдек, ўғил-қизларда саросима уйғотадиган қўрқув, ваҳима, жумладан,  касаллик, ўз жонига қасд қилиш, бахтсиз ҳодиса, авария ёки фалокат ва уларнинг оқибатини кўрсатадиган, инсон қадр-қимматини камситадиган, жинсий муносабатларни тасвирлаш ёки баён этиш тарзида тақдим этиладиган, ҳақоратли сўзлар ва ибораларни ўз ичига олган ахборотларни тарқатиш тақиқланади.  

Шаҳноза Маматуропова,  

ЎзА