muslimuz
Ro‘zaning 10 foydasi
1. Ro‘za inson aqlining nafsdan butunlay g‘alaba qozonishiga sabab bo‘ladi.
2. Ro‘za sababli Allohdan qo‘rqish va taqvo sifatlari paydo bo‘ladi.
3. Ro‘za sababli inson o‘zining naqadar muhtoj va ojiz ekanini hamda Allohning naqadar ulug‘ va qudratli ekanini anglab yetadi.
4. Ro‘za sababli qalb ko‘zi ochiladi.
5. Insonning tafakkuri taraqqiy qilib, fikrlash doirasi kengayadi.
6. Banda narsalarning haqiqitini kashf qiladi, har narsaning haqiqiy mohiyatini ko‘radi.
7. Gʻam-tashvish va vahimadan yiroq bo‘ladi.
8. Farishtalarga yaqin bo‘ladi.
9. "Allohga shukr qilish" maqomiga chiqadi.
10. Bandaning qalbida boshqa insonlarga nisbatan hamdardlik hissi uyg‘onadi.
11. Ro‘za tana va ruhning salomatligiga sabab bo‘ladi.
12. Ro‘za inson uchun ma’naviy ozuqa bo‘ladi.
13. Ro‘za – Allohga bo‘lgan muhabbatning eng yuksak ko‘rinishi. Ro‘za sababli bandada Allohga bo‘lgan muhabbat ortadi.
Zulfiqor Ahmad Naqshbandiy hafizahulloh
Abdulloh Abdulmajid tayyorladi.
Рамазон – Қуръон ойи: Бақара сураси фазилатлари
Бақара – Мадинада нозил қилинган энг аввалги сурадир. Суранинг бошидаги тўрт оят мўминлар ҳақида, ундан кейинги икки оят кофирлар ҳақида ва улардан кейинги ўн уч оят мунофиқлар ҳақида нозил бўлган. Бақара сураси Қуръони каримдаги энг узун сурадир. Энг узун оят ҳам айнан мазкур сурада бўлиб, у қарз ҳақидаги 282-оятдир. Бу оят тўлиқ бир бетни ташкил этади. Бақара сурасини доим ўқиб юрган кишиларга Аллоҳнинг изни билан сеҳру жоду таъсир қилмайди.
Бақара сураси ўқилган уйдан шайтон қочади. Бу ҳақда Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Шайтон Бақара (сураси) ўқиладиган уйдан қочади”, дедилар (Имом Муслим, Имом Термизий ривояти).
Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу айтадилар: “Ким кечаси Бақара сурасидан ўн оят ўқиса, шайтон ўша кечада унинг уйига кирмайди” (Имом Доримий, Имом Байҳақий ривояти).
Шайтон Бақара сураси ўқилган ерга кира олмаслигини ўзи тан олиб айтган. Бу ҳақда Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мени Рамазон закотини қўриқлашга вакил қилдилар. Бир куни кимдир келиб, егуликдан ҳовучлаб ола бошлади. Мен уни тутиб олдим-да, "Аллоҳга қасамки, сени Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга олиб чиқаман", дедим. У: "Мен муҳтож одамман, бола-чақам бор. Ниҳоятда муҳтожман", деди. Мен уни қўйиб юбордим.
Тонг отди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Эй Абу Ҳурайра, бу кеча асиринг нима қилди?" дедилар. "Ё Аллоҳнинг Расули, жуда муҳтожлиги, бола-чақаси борлигидан шикоят қилган эди, раҳмим келиб, қўйиб юбордим", дедим. У зот: "Билиб қўй, у сени алдабди. Ҳали яна келади", дедилар. Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг "Ҳали яна келади" деган сўзларидан унинг қайтиб келишини билиб, уни пойладим. У келиб, егуликдан ҳовучлаб ола бошлаган эди, уни яна тутиб олдим. "Сени Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга олиб чиқаман", дедим. У: "Мени қўйиб юбор, мен муҳтожман, бола-чақам бор. Энди қайтиб келмайман", деди. Унга раҳмим келиб, қўйиб юбордим.
Тонг отди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менга: "Эй Абу Ҳурайра, асиринг нима қилди?" дедилар. Мен: "Ё Аллоҳнинг Расули, ниҳоятда муҳтожлиги, бола-чақаси борлигидан шикоят қилган эди, яна раҳмим келиб, қўйиб юбордим", дедим. У зот: "Билиб қўй, у сени алдабди. Ҳали яна келади", дедилар. Уни учинчи марта пойладим. Келиб, яна егуликдан ҳовучлаб ола бошлаган эди, уни тутиб олдим. "Энди сени Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга албатта олиб чиқаман. Бу охиргиси. Сен қайтиб келмайман деб, учинчи марта қайтиб келяпсан", дедим. У: "Мени қўйиб юбор, Аллоҳ сенга манфаат берадиган калималарни ўргатаман", деди. "Нима у?" дедим. У: "Тўшакка ётганингда Оятул-Курсийни – "Аллоҳу лаа илаҳа илла ҳувал-Ҳайюл-Қойюм"ни оятнинг охиригача ўқигин. Шундай қилсанг, Аллоҳнинг даргоҳидан бир қўриқчи тонг отгунча тепангда туради ва шайтон сенга ҳаргиз яқинлаша олмайди", деди. Уни қўйиб юбордим.
Тонг отди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менга: "Бу кеча асиринг нима қилди?" дедилар. Мен: "Ё Аллоҳнинг Расули, Аллоҳ сенга манфаат берадиган калималарни ўргатаман деган эди, қўйиб юбордим", дедим. У зот: "Улар нима экан?" дедилар. "У менга: "Тўшакка ётганингда Оятул-Курсийни – "Аллоҳу лаа илаҳа илла ҳувал-Ҳайюл-Қойюм"ни оятнинг охиригача ўқигин. Шундай қилсанг, Аллоҳнинг даргоҳидан бир қўриқчи тонг отгунча тепангда туради ва шайтон сенга ҳаргиз яқинлаша олмайди", деди", дедим.
Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Билиб қўй, ўзи ғирт ёлғончи бўлса ҳам, сенга рост айтибди. Уч кечадан бери ким билан гаплашаётганингни биласанми, эй Абу Ҳурайра?" дедилар. "Йўқ", дедим. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: "У шайтон эди", дедилар» (Имом Бухорий ривояти).
Бақара сураси ўқилган ерга фаришталар тушадилар. Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Усайд ибн Ҳузайр розияллоҳу анҳу тунда "Бақара" сурасини ўқиётган эди. Бир пайт ёнгинасида боғланган от ҳурка бошлади. У қироатдан тўхтади. От ҳам тинчланди. Яна ўқий бошласа, от ҳам безовталанар эди. Қироатни тўхтатса, яна жим бўларди. Ўша вақтда ўғиллари Яҳё от ёнида эди. От босиб олмасин деб, қироатни тўхтатиб унинг олдига бордилар. Ўғилларини отдан узоқроққа қўйгач, осмонга қарасалар, унда соябонларга ўхшаш, остида нур таратиб турган нарсалар бор экан. Тонг отгач, бўлган воқеани Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга айтиб бердилар. У зот алайҳиссалом: “Ҳузайрнинг ўғли, қироатингни давом эттиравермадингми?” дедилар.
Усайд розияллоҳу анҳу айтдилар: “Боламни от босиб қолишидан қўрқдим. У отнинг яқинида эди. Отдан узоқроққа қўйиб осмонга қарасам, у ерда соябонга ўхшаш, ичида чироғи бор нарсалар турган экан. Уйимдан чиқиб қарасам, йўқ бўлиб қолибди”.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Улар нималигини биласанми?” деб сўрадилар. Усайд розияллоҳу анҳу: “Йўқ”, деди. Расулуллоҳ: “Улар овозингни эшитиш учун пастга тушган фаришталар эди. Агар тонггача ўқиганингда, одамлар ҳам уларни кўрган бўларди. Фаришталар ҳам улардан қочмас эди”, деб айтдилар».
Бақара сураси Қиёмат куни шафоатчи бўлади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Қуръонни ўқинглар. Чунки у қиёмат куни ўз аҳли учун шафоатчи бўлади. Икки ёритувчи нур – Бақара ва Оли Имрон сураларини ўқинглар. Зеро, бу иккиси қиёмат куни икки булут ёки бир гуруҳ саф-саф қушлар шаклида келиб, ўз соҳибларининг ҳожатини раво қилади. Бақара сурасини ўқинглар. Уни ўқиш барака, тарк этиш эса ҳасратдир", деганлар (Имом Муслим, Имом Доримий, Имом Аҳмад ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ким Бақара сураси охиридаги икки оятни бир кечада ўқиса, кифоя қилади", дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).
Ҳадисда келган “Кифоя қилади”дан қуйидаги маънолар келиб чиқади:
Барча ёмонликлардан сақланишга кифоя қилади.
Шайтоннинг ёмонлигидан сақланишга кифоя қилади.
Савоб олишга кифоя қилади.
Кечасини Қуръон қироати ила бедор ўтказишдан кифоя қилади.
Инсу жиннинг ёмонлигидан кифоя қилади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қуръон оятларининг саййиди Оятул курсийдир”, деганлар (Имом Ҳоким ривояти).
Зубайд Абдураҳмон ибн Асваддан ривоят қилади: “Ким Бақара сурасини ўқиса, бунинг эвазига унга жаннатда тож кийдирилади” (Имом Доримий ривояти).
Рўзанинг қон ҳужайраларига таъсири
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
“Агар билсангиз, рўза тутишларингиз ўзингиз учун яхширокдир” деб марҳамат қилган Аллоҳ таолога ҳамду санолар бўлсин!
Рўза тутиш овқат ҳазм қилиш тизимидаги бир қанча касалликларга шифо бўлади. Рўза –мия ва юрак қон ҳужайраларини фаоллаштиради ва тартибга солади. Рўза ортиқча вазндан халос этади ва танадан заҳарли моддаларни чиқариб юборади.
Тиббиёт ходимлари айтадилар: “Рўза қон ҳужайраларини биринчи кундан бошлаб янгилайди. Қон ҳужайралари ва дангаса ҳужайралар фаол ишлай бошлайди. Рўза тутиш бутун танани тозалаш амалиётидир. Баданга йилига бир марта шундай парвариш жуда муҳим”.
Рамазон рўзасини тутишни бандаларига фарз қилган Аллоҳ таолога ҳамду санолар бўлсин!
Олиб борилган тадқиқотларда рўза қон босимининг кўтарилиши билан боғлиқ 100 дан ортиқ касалликларга даво бўлиши аниқланган. Хусусан, рўза қон босимининг ортиши, қандли диабет, сурункали астма, нафас олиш, юрак, жигар, аллергия, сурункали экзема, тери касалликлари каби жуда кўплаб касалликларга шифо бўлади. Айниқса, рўза – юрак саратони, мия хуружига қарши самарали саналади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Рўза – қалқондир”, деганлар
Олимлар “рўза хужайраларда тўпланган заҳарларни даволашнинг энг фойдали усули” деган хулосага келишган. Ҳатто Ғарб давлатларида замонавий тиббиёт муваффақиятсизликка учраган айрим касалликларни даволашда рўза орқали даволайдиган марказлар самарали фаолият юритмоқда.
Ифторликда хурмо истеъмол қилиш жигар фаолиятини тартибга солади. Хурмо – жигарда тўпланиб қолган заҳарларни йўқотувчи энг яхши табиий дори ҳисобланади.
2016 йилда Нобел мукофотига сазовор бўлган япониялик олим Ёсинори Осуми аниқлаган энг қизиқ ҳолатлардан бири – организмнинг энг фаол ишлайдиган вақти – очлик пайтида бўларкан. Яъни, очлик орқали одам организми биринчи ўринда ўзидаги турли даражада зарарланган, касалланган, кераксиз ҳужайралардан қутулиб, уларни энергияга айлантириб истеъмол қилиб юборар экан.
Натижада, рўза тутиш орқали организм турли хилтлар, чиқитлар ва токсинлардан тозаланади. Шунингдек, бу жараёнда йўқ қилинган зарарли ҳужайралар ўрни янги ёш ҳужайралар билан қопланади, тана ёшаради. Рўза орқали руҳ гуноҳлардан покланиб енгил бўлади, организм ҳам тозаланиб, янгиланади.
Бир сўз билан айтганда, рўза тутиш орқали ҳеч қандай дори-дармон ва салбий оқибатларсиз бир неча йиллар давомида эришиш мумкин бўлган ижобий натижалар бир ой давомида қўлга киритилади. Рўза бутун тананинг фаолиятини оширади ва ортиқча ёғларни камайтиради. Айниқса, рўзадор масжидга кўпроқ юриб борса, соғлиқ учун янада фойдали бўлади.
Муборак рамазон ойини фойдасиз ишлар билан исроф қилмасдан, уни ғанимат билиб, ибодатлар билан ўтказишга ҳаракат қилинг. Аллоҳ таоло тутаётган рўзамизни, ўқиётган намоз ва қилаётган барча ибодатларимизни қабул этсин.
Даврон НУРМУҲАММАД
Қалбнинг Хожаси – Аллоҳ таоло
«Эй иймон келтирганлар, сизни Аллоҳ ва расули сизга жон бахш этадиган нарсага чақирганда жавоб беринглар ва билингларки, Аллоҳ киши ва қалби орасини тўсиб қўяди ва Унга ҳисоб бериш учун тўпланарсизлар. Ва сизлардан фақат зулм қилганларнинг ўзигагина тушмайдиган фитнадан сақланинг. Ва билингки, Аллоҳнинг азоби қаттиқдир» (Анфол сураси, 24–25-оятлар).
Оятдаги “жавоб беринг”дан мурод итоат қилинглардир. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу ривоят қилади: «Набий алайҳиссалом Убай ибн Каъб розияллоҳу анҳу уйи эшигига бориб, уни чақирдилар. У намоз ўқиётган эди. Намозини тез тугатиб, у зотнинг олдиларига чиқди. Набий алайҳиссалом ундан: “Нега жавоб бермадинг?” дея сўрадилар. Убай ибн Каъб: “Намоз ўқиётган эдим”, деди. Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Аллоҳ ва Расули сизга жон бахш этган нарсага чақирганида жавоб беринглар” ояти нозил бўлганидан хабаринг йўқ эдими?” дедилар. Убай ибн Каъб: “Энди чақирсангиз, албатта, жавоб бераман”, деди».
Мазкур ҳадис шарҳида бир неча фикрлар айтилган. Улардан бири бундай: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Убай ибн Каъбни кечиктириб бўлмайдиган иш учун чақирган эдилар. Бундай ҳолатда намоз ўқиётган киши намозини бузиб, жавоб бериши керак”.
“Жон бахш этадиган нарса” – шаръий илм. Жаҳолат ўлимдир. Бир ўринда: “Динингизни жонлантиради ва сизларга ўргатади”, дейилган. Яна бошқа ўринда: “Қалбларингизга ҳаёт беради ва сизларни бирлаштиради”, дейилади. Оятдаги “жон бахш этиш” ибораси мажозий маънодадир. Чунки бу ерда куфр ва жаҳолат ўлимидан сақланиш назарда тутилмоқда. Мужоҳид ва жумҳур уламолар айтадилар: “Тоатга ҳамда Қуръон ўзида жамлаган буйруқ ва қайтариқларга жавоб беринглар. Чунки Қуръонда абадий ҳаёт ва абадий неъматлар бор”.
Бир ўринда яна бундай келади: «“Сизга ҳаёт берадиган...”, яъни абадий ҳаёт учун жидду жаҳд қилишга жавоб беринг.
“Ва билингларки, Аллоҳ киши ва қалби орасини тўсиб қўяди”. Яъни, уни вафот эттиради. Кишида қалбини иллатлардан тозалаб, уни соғлом қилиши учун фурсат қолмайди. Шунинг учун ўлмасдан бурун фурсатни қўлдан бой бермасдан қалбларингизни ислоҳ қилинг. Уни Аллоҳ ва Расули амр этган тоатларга бўйсунадиган қилинг.
Мужоҳид раҳимаҳуллоҳ айтади: «Аллоҳ таоло киши билан ақлини ажратиб қўяди. Ҳатто киши нима қилишини билолмай қолади. “Албатта, бунда қалби борларга эслатма бордир” (Қоф сураси, 37-) оятидаги “қалб”дан мурод ақлдир», деган. Бир ўринда яна бундай дейилади: “Киши ва қалби орасини ўлим билан ажратиб қўяди. Шу сабаб киши йўқотганларини қайта қўлга киритишининг имкони йўқ”. Бошқа бир ўринда бундай келади: “Бадр куни мусулмонлар душманнинг кўплигидан қўрқишди. Аллоҳ таоло уларга банда билан унинг қалбини ажратиб қўйишини, улардаги қўрқувни хотиржамлик, душманлардаги ишончни қўрқувга алмаштириб қўйишини билдирди”. Имом Табарий раҳимаҳуллоҳ: “Аллоҳ таоло бандалари қалбларининг Хожаси экани, истаса, улар билан қалблари орасини ажратиб қўйишини, шунингдек, инсон бирор нарсага фақат Парвардигорнинг иродаси билан эриша олишини хабар қилмоқда”, деган.
“Ва Унга ҳисоб бериш учун тўпланарсизлар”. Шунда қалбларингизни бузуқ эътиқодлардан тозалиги ва қилган тоатларингизни холислигига кўра ажр ё жазо оласизлар.
“Ва сизлардан фақат зулм қилганларнинг ўзигагина тушмайдиган фитнадан сақланинг. Ва билингки, Аллоҳнинг азоби қаттиқдир”. “Фитна” сўзидан мурод азобдир. Яъни, сизларга азоб (бало) тушса, фақат золимларгагина (гуноҳкорларгагина) тушмайди. Балки ҳаммангизга бирдай тушади. Аллоҳнинг азоби жуда қаттиқдир.
“Саҳиҳи Муслим”да бундай келади: «Зайнаб бинти Жаҳш онамиз Пайғамбаримиз алайҳиссаломдан: “Ё Расулуллоҳ, орамизда солиҳлар бўлса-да, ҳалок (балога дучор) бўламизми?” деб сўради. Набий алайҳиссалом: “Ҳа, агар ёмонлик (ахлоқсизлик) кўпайиб кетса”, дедилар».
Имом Бухорий ва Имом Термизий раҳимаҳумуллоҳ Нўъмон ибн Башир розияллоҳу анҳудан ривоят қилади: «Пайғамбаримиз алайҳиссалом айтадилар: “Аллоҳ ҳудудида қоим банда билан мазкур ҳудудларни бузувчи кимсанинг мисоли бир кемага бўлиниб жойлашган қавмга ўхшайди. Уларнинг баъзиларига кеманинг тепа қисмидан, баъзиларига эса пастки қисмидан жой тегди. Пастда жойлашганлар сув ичмоқчи бўлсалар, тепадагиларга мурожаат қилишарди. Кейин улар шундай дейишди: “Ўзимиз учун шу ердан бир тешик очиб олсак, тепадагиларни ҳам қийнаб ўтирмасдик”. Агар тепадагилар уларни ўз билганларига ташлаб қўйишса, барчалари ҳалок бўлишади. Агар пастдагиларнинг қўлидан тутиб қолишса, ўзлари ҳам, улар ҳам омон қолишади». Ушбу ҳадисда шахсий (бир одамнинг) гуноҳи учун омма азобланиши, яна амри маъруф ва наҳйи мункарни тарк қилганлик учун бутун жамият уқубатга дучор бўлишига далил бор.
Ибн Умар розияллоҳу анҳумо ривоят қилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Аллоҳ таоло бирор-бир қавмга азоб юборса, азоб уларнинг барчаларига етади. Сўнгра амалларига кўра қайта тириладилар”, деб огоҳлантирдилар» (Имом Бухорий ривояти). Ҳадис бундай ҳалокатнинг умумий бўлишига, фақат мўминларни покловчи ва фақат фосиқларни жазоловчи бўлмаслигига далолат қилади.
Имом Бухорий номидаги
Тошкент ислом институти
ўқитувчиси Фарҳод ЖЎРАЕВ
тайёрлади.
Таровеҳ сўзини маъноси нима?
Айни кунларда мўмин-мусулмонлар Рамазон ойининг кундузларини рўза билан, кечаларини эса ибодат билан ўтказмоқда. Бу муборак ойда масжидларда хуфтон намозининг фарз ва суннатидан кейин йигирма ракатлик суннати муаккада бўлган намоз адо қиланади. Уни айрим кишилар “тараббеҳ” деса, баъзилар эса “таровеҳ” деб номлайди.
Хўш, аслида қайси бири тўғри?
Ушбу намозни “тараббеҳ” дейиш нотўғри, “таровеҳ” деб аташ эса тўғридир. “Таровеҳ” сўзи арабча сўз бўлиб, ўзбек тилида “роҳат қилмоқ”, “ҳузур қилмоқ”,“истироҳат қилмоқ” деган маъноларни англатади.
Маълумки, мазкур намознинг ҳар тўрт ракатидан кейин тасбеҳлар айтилгунга қадар дам олиниб, истироҳат қилинади. Шундан келиб чиқиб у намоз “таровеҳ” деб номланган.
Аллоҳ таоло Рамазон ойи кечаларида ўқиётган таровеҳ намозларини даргоҳида мақбул айласин!
Руҳиддин Акбаров,
Қашқадарё вилояти вакиллиги ходими