muslim.uz

muslim.uz

Зайниддин ЭШОНҚУЛОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Самарқанд вилояти бош имом-хатиби

ألحمد لله على كل حال

Бу калиманинг маъно-мазмунини энди тушуниб етяпман. Бу калима ҳақида тафаккур қиладиган бўлсак, биз билмаган, тасаввур ҳам қила олмайдиган даражада кўплаб маънолари бор экан. Ҳар қандай ҳолатда Аллоҳ таолога ҳамд айтиш кераклиги, Аллоҳ таоло биз ақлимизга сиғдира олмайдиган даражада бизларга  буюк неъматларни ато этгани, биз эса уларнинг бирортасини англаб етмаганимизни тушуняпман.

Ҳар куни уйимиздан хотиржам чиқишимиз, ташқарига чиққан вақтимизда тоза ҳаводан эркин нафас олишимиз, жамоат жойларида бемалол хавфсирамасдан юра олишимиз бизларга берилган катта неъматлардан экан. Масжидларда беш вақт намоз ўқилиши, жума хутбалари қилиниши, илм толибларининг илм олишлари учун ҳар куни илм даргоҳларига боришлари –барча-барчаси бизларга берилган катта неъматлардан экан. Лекин шунча неъматлар ичра яшаган бўлсакда, шукронасини адо эта олмабмиз. Ҳаётимизда учрайдиган кичкина камчиликлар ва ноқисликлар учун ҳаётимиздан нолибмиз. Уларни ўзимизга етган мусибат деб билдик. Энди англаяпмиз мусибат аслида қанақа бўлишини, биз шунча неъматлар ичида кўмилиб яшаганимизни, бизга берилган неъматлар учун Аллоҳга шукрона айтмаганимизни, ўз вақтида бўлмасада англаб етдик.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилади:

“Агар Аллоҳнинг неъматларини санасангиз, саноғига ета олмассизлар. Албатта, инсон ўта золим ва ношукрдир”

(“Иброҳим” сураси, 34-оят).

Беш вақт намознинг масжидларда ўқилиши энг буюк неъматлардан эканини, масжидлар жамоатсиз бўшаб қолгандагина англаб етдик.

Ташқарига чиққанимизда, эркин нафас ололмаётганимизда, хотиржам нафас олиш неъмат эканлигини англаб етдик.

Неъматларни санасак адоғига етолмаймиз.

Коронавирусни ҳам биз учун берилган бир синов деб билишимиз керак. Бу синовга чиройли сабр қилишимиз керак.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилади:

“Бас, сабр қил. Албатта, Аллоҳнинг ваъдаси ҳақдир. Гуноҳинг учун ирстиғфор айт. Эртаю кеч Роббингга ҳамд ила тасбеҳ айт”

(“Ғофир” сураси, 55-оят).

Бу вабо бизларга кўп нарсаларни эслатди. Авваламбор, неьматларга шукр қилиш кераклигини, ҳар қандай ҳолатда Аллоҳ азза ва жаллага ҳамд айтиш кераклигини эслатди.

Биз - барча мусулмонларни бир нуқтада жамлади. Мусулмонларнинг сафи кўпайишига сабабчи бўлди. Орамизда намозни ҳалигача бошламаганларнинг намозхон бўлишига, Қуръоний дуоларни ўрганишимизга ва уларни доимий айтиб юришимизга сабабчи бўлди. Набавий суннат билан ҳаёт кечиришимиз керак эканини бизларга билдирди. Жуда кўплаб Қуръон хатмлари қилишимизга, истиғфорлар ва салавотлар айтишимизга сабабчи бўлди. Барча мусулмонларни гуноҳлардан тўсиб, Аллоҳга юзлантирди, иншаАллоҳ. Аллоҳ таоло бизларга инъом қилган неъматларни эслатди. Аллоҳ таолога қандай банда бўлиш кераклиги, У Зотга қандай ибодат қилиниши кераклигини билдирди. Биз барча ҳолатларда Аллоҳ таолога муҳтож эканимизни, бир лаҳза ҳам унинг зикридан тўсилмаслигимиз кераклигини билдирди. Илм-фан қанча ривожланмасин, Аллоҳ таолонинг Қудрати олдида барча нарса ожиз эканини бутун оламга кўрсатди. Мана шу кичкина вирус орқали Аллоҳ таоло бизларга кўп нарсаларни билдирди.

Эслаб кўрингаа!!! Шу вақтгача мусулмонларнинг барчаси жамланиб, Қуръон хатмлари қилиб, истиғфорлару салавотлар айтишганмиди? Гуноҳлари устида бош қотириб, гуноҳларидан тўсилишганмиди? Қанчадан-қанча суннатларини тарк этганларини ва тўғри йўлдан адашганларини билишармиди?

Йўқ! Ишонч билан айта оламанки, бу нарсалар ҳақида бош қотирган тақдирларида ҳам ҳаётларига тўлалигича татбиқ қилишмасди.

Олдинда таъкидлаб ўтганимиз каби коронавирус ҳам биз учун бир синов. Аллоҳга қайтишимиз учун бир эслатма. Ҳозирги ҳолатимизда ҳам Аллоҳга ҳамд айтишимиз керак. Аллоҳ таоло бизларни бу бало билан балолантирмагани ва бизларни бу балодан сақлаганлиги учун У Зотга чексиз ҳамду санолар айтишимиз керак. Шунинг учун ҳам дуоларда бардавом бўлиб, Аллоҳ таолодан офият сўраймиз. Аллоҳ таоло бутун оламга бу балодан офият берсин. Аллоҳ азза ва жалла барчаларимизни Ўзининг муқарраб бандаларидан қилсин. Амин...

Барча ҳолатларда Аллоҳга ҳамд бўлсин!!!

 

М.Саъдуллаева

Мир Араб олий мадрасаси талабаси

Тошкент шаҳридаги Новза жоме масжиди имоми Жалолиддин домла Ҳамроқулов карантин даврида мўмин кишининг одоби, бундай вазиятда мўмин киши ўзини қандай тутмоғи лозимлиги тўғрисида гапириб ўтди.

– Aлбатта, бугун «Уйда қолинг» деган шиор асосида карантин қоидаларига мувофиқ, уйимизда ўз фаолиятларимизни олиб боряпмиз. Ўз навбатида, ҳар бир ишнинг ўз одоби, маданияти, тартиби бўлади. Ҳар бир инсон шу қоидаларга тўғри маънода амал қилса, мақсадга етишлик осонроқ ва қулайроқ бўлади.

Бугун карантин – инсонларга хавф солиб турган коронавирус инфекцияси тарқалишини олдини олиш учун қўлланилаётган бир чорадир. Шундай экан, бу нарсани ҳар биримиз тўғри қабул қилишимиз ва тўғри ёндашишимиз талаб этилади. Aллоҳ таолонинг бугун бизга бераётган бу кунларини қадрлашимиз, уларни ғанимат билишимиз ҳам бизнинг бурчимиздир.

Зеро, биз уйда қолиб, баъзи бир улгурмаётган ишларимизни қилишга имкон бўлгани ҳам Aллоҳнинг бир гўзал фурсати бўлди десак, ҳеч муболаға эмас. Меҳрибон ота-оналаримизнинг кўнгилларини овлаш, уларнинг дуоларини олиш имконияти очилди. Ёки бўлмаса, ҳар бир ота-онани гарданидаги энг буюк вазифаларидан бири – фарзанд тарбияси билан шуғулланишга қулай фурсат берилди.

Фарзандларимизнинг кўзига қарайлик, кўнглига қулоқ тутайлик, уларни мақсадлари нима, муддаолари нима, тарбия ва одоблари қайси кўчада кетяпти, биз ўйлаган яхшиликларнинг рўёби борми, деган саволларни жавобларини қидиришга бир имконият десак бўлади.

Ўз навбатида, Aллоҳ берган неъматларни қадрлаш ва уни ўз ўрнида сарфлашлик ҳам ҳар биримиздан талаб этилади.

Шу ўринда, бундай вазиятда баъзи бир қўллари калта фуқароларимизга мурувват қўлларини чўзаётган инсонларни кўриб, ҳавасимиз келяпти. Aлоҳида кўмакка муҳтож инсонларга фондлар очилиб, уларга яхшиликка шерик бўлишни хоҳлаган инсонларнинг ўз ҳиссаларини қўшаётганлигини кўриб, ҳавасимиз келяпти.

Урва бин Зубайр р.а.нинг Оиша р.а.дан Пайғамбар алайҳиссаломнинг кундалик ҳаётлари ҳақида сўрагани тўғрисида машҳур бир ҳадис бор. Биз яхши биламиз, Урва бин Зубайр р.а. – Пайғамбар алайҳиссаломнинг жиянлари бўлади. Яъни Оиша онамиз у кишига хола бўладилар.

Aйтадилар: «Бир куни Оиша онамизнинг ҳузурларига бориб, «Эй холажон, Расулуллоҳ с.а.в.нинг кунлари қандай қандай ўтарди?» деб сўрадилар. Шунда Оиша онамиз: «Расулуллоҳ с.а.в.нинг уйларида 3 ойни кўрардиг-у, аммо у кишининг қозонларида оловни кўрмасдик». дедилар. Шунда жиянлари ҳайратланиб: «Холажон, унда нима билан тирикчилик қилардинглар?» деб сўрадилар. Шунда Оиша онамиз: «Икки қора нарса, яъни бири хурмо, иккинчиси сув билан тирикчилик қилар эдик. Расулуллоҳ с.а.в.нинг қўшнилари бор эди, улар эчки сутини Расуллуллоҳ с.а.в.га бериб турардилар», дедилар. (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти)

Ҳадиснинг шарҳига эътибор қиладиган бўлсак, Жаноб Расулуллоҳ с.а.в. жуда камтарона яшаганликларини кўрамиз. Ваҳоланки, у зоти шариф – Aллоҳнинг ҳабиби, икки дунё мана шу зот учун яратилган, ҳамма нарсани, хусусан, ер ости ва усти бойликлари Расулуллоҳга тақдим қилинган. Ҳатто ўзлари айтадилар: «Батҳо (яъни Макка-ю Мукарраммага яқин бўлган водийнинг номи) жойини тилло қилиб бераман, деб Aллоҳ таоло ваъда қилганида, у зот мен бир кун тўқ яшайман, бир кун оч. Тўқ бўлганимга сенга шукр қиламан, оч бўлганимда эса сенга тазарру», деган эканлар.

Мўмин одамнинг ҳаёти шундан иборат. Бир яхшилик етса, унга шукр қилади, ажр олади. Мусибат етса, сабр қилади, мукофотга эга бўлади. Жанобимизнинг тарбиялари, кўрсатмалари мана шундан иборат.

Шу ўринда яна бир ҳадиси шариф. Бу ҳадисни Имом Муслим ривоят қиладилар. «Aллоҳ таоло қиёмат куни баъзи бир инсонларга маломат қилиб, «Мен таом сўрадим, бермадинг», дер экан. Шунда ҳалиги инсон: «Сен қандай буюк зотсан, сен қандай оч қоласан, сен қандай таом сўрайсан? Aгар сен сўрасанг, албатта, мен берардим», деган сўзларни айтаркан. Шунда Aллоҳ: «Сен фалон қўшнинг оч турганини билардинг. Ҳатто сендан таом ҳам сўраб чиққан эди. Бермадинг. Aгар берганингда, мени топган бўлардинг».

Шу ҳадис шарҳида айтадилар. Aлбатта, буюк роббимиз бундай нуқсонлардан пок зот. Aммо бу жойда «Мен оч қолдим, таом сўрадим. Бермадинг», сўзидан мурод – Aллоҳ таоло оч инсонлар, таомга муҳтож бўлган инсонлар тарафида туришлиги, ўша тарафга қадам ташлаган инсонлар эса Aллоҳ таолони розилигини топишлиги ирода қилинган.

Шундай экан, ўзимиз тўқ бўлиб, лекин қўшнимиз оч ҳолатда тонг оттирса, иймонимиз комил бўлмайди.

Пайғамбаримиз илк фаолиятларидан камбағалларга, йўқсилларга таом беришликни тарғиб қилганлар, ўзлари бош бўлганлар. Шунинг учун Ҳирақл Aбу Суфёндан: «Муҳаммаднинг қандай сифатлари бор. У нимага дават қилади?» деб сўрашганида, Aбу Суфён ҳали исломни қабул қилмаган пайти пайғамбар алайҳиссаломга бераётган сифатларни қаранг: «Ўзи тўқ бўлиб, қорни оч қўшниси бўлмаслиги керак, дейди», деган эди.

Биз карантин даврида атрофимизда баъзи бир таомга эҳтиёжи бор инсонлар борлигини билиб туриб, аммо ўзимиз тўқ кун ўтказсак, қандай ҳолат бўлади? Бу иймонимизнинг қандай камоли бўлади?

Бугун ижтимоий тармоқларда баъзи бир инсонларнинг беўхшов ҳаракатлари инсоннинг бироз ғашига тегади. Хусусан, бугунги кунда давлат раҳбари бошчилигида мутахассислар карантин қоидаларини тарғиб қилса, бунга халқимиз бўйсуниб турган бир пайтда, баъзи бир беодоб ёшлар селфи қилиб, карантин қоидаларига бўйсунмаётганини ошкор қилишлиги, ички ҳарамдаги бўлаётган ишларни халққа кўз-кўз қилишлик ҳеч бир одоб қоидаларига ва инсонийлик фазилатига ҳам муносиб иш эмас.

Ҳозир хоҳлаган инсон ижтимоий тармоқларга ўзи хоҳлаган расмни қўйиш имконияти бор. Шу ўринда, баъзи бир инсонлар ўзларини, оилаларини, ҳарамларини расмларини қўйиб қўйишлик ҳолатлари бор. Бу – нотўғри нарса. Ҳатто ҳадиси шарифда бир инсон бошқа бир инсоннинг ҳарамига, яъни бегона инсонлар назари тушмайдиган жойга мўраласа-ю, буни билиб қолиб, унинг кўзига бир нарсани тиқиб олса, қасос вожиб бўлмайди, деганлар. Чунки ўша жойлар – эҳтиромли жойлардир. Биз буни кўз-кўз қилишлигимиз ниҳоятда хунук ҳолат эканини эътибордан четда қолдирмаслигимиз керак.

Биз инсонларга таом беришимиз – уни кўз-кўз қилишлигимиз эмас, уларнинг кўнгилларини кўтаришлигимиздир. Чунки ризқ – Aллоҳдан. Баъзан бериб синайди, баъзан олиб ҳам синайди. Биз ўйламайлик бир инсонни боқяпмиз деб. Йўқ, Aллоҳ боқади. Aллоҳ етказади. Лекин бизнинг сабабимиздан бўлиши – биз учун шарафдир.

Бу синовлар ин шаа Aллоҳ тез фурсатларда ўтиб кетади. Синовли кунларда бирлашайлик, карантин қоидаларига амал қилайлик.

Манба: https://kun.uz

Аллоҳнинг ҳукми билан инсонлар моддий имкониятларига кўра турли тоифаларга бўлинди. Албатта Аллоҳ барчани бой қилишга қодир бўла туриб уларни бой ва камбағал қилиб қўйишида жуда кўп ҳикматлар бор. Аллоҳ баъзиларга ризқни кенг ва баъзиларга эса тор қилиб берганидаги асосий ҳикматлардан бирини баён қилиб шундай дейди:

وَلَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِي الْأَرْضِ وَلَكِنْ يُنَزِّلُ بِقَدَرٍ مَا يَشَاءُ إِنَّهُ بِعِبَادِهِ خَبِيرٌ بَصِيرٌ

яъни: «Агар Аллоҳ бандаларининг ризқларини кенг-мўл қилиб юборса, албатта, улар ер юзида тажовузкорликка ўтиб кетган бўлур эдилар. Лекин У ўзи хоҳлаганича ўлчов билан (ризқ) туширур. Албатта, У бандаларидан хабардор ва (ҳамма нарсани) кўриб турувчидир»(Шўро сураси 27 оят).

Садақа ва эҳсоннинг барча кўринишлари, хоҳ у нафл бўлсин хоҳ фарз бўлсин, барчаси гуноҳларнинг ўчирилишига сабаб бўлади. Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «...Сув оловни ўчирганидек, садақа гуноҳларни ўчиради»дедилар». (Термизий ривояти)

Аллоҳ йўлида қилинадиган садақа ва эҳсонларнинг фазилати тўғрисида Қуръонда шундай дейилган:

إِنْ تُبْدُوا الصَّدَقَاتِ فَنِعِمَّا هِيَ وَإِنْ تُخْفُوهَا وَتُؤْتُوهَا الْفُقَرَاءَ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَيُكَفِّرُ عَنْكُمْ مِنْ سَيِّئَاتِكُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ

яъни: «Садақаларингизни агар ошкора берсангиз, жуда яхши. Борди-ю, камбағалларга пинҳона берсангиз – ўзингиз учун янада яхшироқдир ва (У) гуноҳларингиздан ўтар. Аллоҳ қилаётган (барча) ишларингиздан хабардордир». (Бақара сураси, 271 оят)

Демак садақани хоҳ ошкора хоҳ яширинчи берсин, нияти холис бўлса, садақага ваъда қилинган мукофотга яъни гуноҳларининг кечирилишига эришади. Уламолар садақани инсоннинг имони борлигини тасдиқловчи амал дейишган. Чунки хайри эҳсон қилувчи киши ўзига бегона бўлган ва ҳеч ҳам манфаъат келмайдиган одамга имконидан келиб чиқиб бир нарсани беради.  Абу Молик Ашъарий (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Садақа ҳужжат ва далилдир (яъни имони борлигига)», дедилар» (Имом Термизий ривояти).

Бугунги кунда бу борада давлатимиз томонидан кўплаб ишлар амалга оширилмоқда. Жумладан, кам таъминланган оилаларга, боқувчисини йўқотганларга ва етимларга жойлардаги маҳалла фуқаролари йиғинлари томонидан ҳар томонлама ёрдам бериб келинмоқда.

Шу ўринда айтиш жоизки бугун вилоят бош имом-хатиби Зайниддин домла Эшонқулов бошчилигида вилоятимизда фаолият юритаётган 50 нафар имом-хатиб, имом-ноибларига ҳам эҳсонлар ташкил этилди.

Биз ўзимиз яшаётган маҳаллаларда кам таъминланган оилаларни, боқувчисини йўқотган фуқароларни ва ёлғиз кексаларни яхши биламиз. Биз уларга қўлимиздан келганича хайр саховат қилайлик. Шунингдек, “Меҳрибонлик“, “Мурувват” ва “Саховат” уйларига моддий ёрдамларимизни кўрсатиб Аллоҳ таоло томонидан бериладиган ажру-савобларга эга бўлайлик.

Аллоҳ таоло барчаларимизни яқинларга, муҳтож кишиларга яхшилик қилишда пешқадамлардан бўлишимизни, берадиган хайр-эҳсонларимизни ихлос ва чин дилдан ато этувчи саҳоватли инсонлар сафидан жой олишимизни насиб айласин, ҳидоят йўлида собитқадам қилиб, барчаларимизни икки дунё саодатига мушарраф этсин! Омин.

ЎМИ Самарқанд вилояти вакиллиги ахборат хизмати

Мақолалар

Top