XI аср бошларида миссионерлик ва прозелитизм ғояси тинчлик ва барқарорлик, миллатлараро тотувлик ва динлараро бағрикенгликка бевосита таҳдид кўрсатаётган хатарли ғоялардан бирига айланмоқда. Дин, эътиқод масаласи инсоният ҳаётида доимий муҳим аҳамият касб этади. Аммо ундаги муаммо шундан иборатки, дин тарғиботи ижобий ёки салбий мақсадларга қаратилиб, маълум бир диннинг ёйилиши, инсонларнинг онгига сингдирилишида миссионерлар алоҳида ўрин тутиши мумкин. 

Шу боис, аввало миссионерликнинг луғавий, илмий-фалсафий моҳиятига, у қандай фаолият эканлигига эътиборни қаратиб, ушбу тушунчанинг асл маъносини тушуниб етиш муҳим аҳамият касб этади. Миссионерлик сўзи лотин тилидаги «missio» феълидан олинган бўлиб, «юбориш», «вазифа топшириш», «миссионер» эса «вазифани бажарувчи», «миссионерлик» эса белгиланган вазифаларни ҳал қилишга қаратилган назарий ва амалий фаолият мажмуи маъноларини билдиради. 

Миссионерлик «табшир» (башорат бериш), «тансир» (насронийлаштириш) каби номлар билан ҳам аталиб, улар асл фаолиятларини ниқоблаш учун турфа чиройли номлардан фойдаланмоқда ва сафларига қўшилганларга «сиз бошқалардан ажралиб турадиган кишисиз» деб, уларга «худонинг болалари», «муқаддас руҳ билан сўзлашувчилар» каби ҳар хил илоҳий сифатларни бермоқда ва шу тариқа ўз сафларида тутиб турмоқда. 

Миссионерлик билан бевосита боғлиқ “прозелитизм” тушунчаси эса, юнонча — ргоsеlitos — янги мазҳабни қабул қилган киши, яъни бошқа мазҳабдагиларни, аввало, мусулмонларни христианликка киритиш, яъни ўзига хос «салб юриши». 

Прозелитизмнинг асосий мақсади дунёга христианликни (масиҳийликни) миссионерлик йўли (лотинча missio-топшириқ) билан ёйиш, кишиларни унга ўтказиш бўлиб, бунда мазкур дин бутун инсоният учун бирдан-бир халоскор дин сифатида тарғиб ва ташвиқ қилинади ва бунинг учун энг замонавий информацион технологик восита, усуллар ишга солинади. Бунда кишилар руҳияти, онгига психологик, нейролингвистик таъсир кўрсатишга алоҳида эътибор берилади.

 Юқорида келтирилган фикрларга асосланиб хулоса қиладиган бўлсак, турли манба ва адабиётларда баён этилган таърифлар бир-бирига жуда яқин ва ўхшашдир. Умуман олганда  «миссионерлик» — бу бир динга эътиқод қилувчи халқлар, элатлар, миллатлар орасида бошқа бир динни ҳар хил ижтимоий восита ва омиллар орқали тарғиб қилиш ва сингдиришга қаратилган хавфли сиёсий фаолиятдир.  Чунки унинг бугунги кунгача бўлган даврдаги яширин моҳияти хавфли сиёсий фаолият эканлигини кўрсатиб,  бир қанча давлатларда йиллар давомида сиёсий беқарорликни келтириб чиқарган.

Ҳозирги кунда миссионерлик ҳаракати фуқаролар ўртасида ижтимоий муносабатларнинг кескинлашувига олиб келиб, улар ўз ташкилий асосларини яратишда асосан нашриётлар, хайрия, тиббий ёрдам кўрсатиш ва нодавлат, нотижорат ташкилотлари мақомидан фойдаланиб, баъзи ташкилотлар тиббий уюшмалар ниқоби остида фаолият юритмоқда ва одатдагидек миссионерлар қароргоҳи ҳудудида черков, кичик бутхона ёки масжид, миссионер-монахлар ётоқхонаси  жойлашган бўлиб чиқмоқда. 

Миссионерларнинг  кўзлаган мақсадлари фақат сиёсий бўлиб, бугунда демократияга оид оддий бир мисол бўлиб кўринаётган ҳаракатларининг тагида эртанги кунга мўлжалланган, жуда катта сиёсий найранглар ётибди ва бу найранглар қуйидаги ёвуз мақсадларда яширингандир. Биринчидан, анъанавий мусулмон бўлиб келган, мафкураси, урф-одати, бутун бошли маънавий тарихий илдизи бир хил бўлган (аслида, мамлакатимизни куч-қудрати ҳам шунда!) халқимизнинг юрагини парчалаб заифлаштириш ва пароканда қилиш ҳамда турли-туман сиёсий ва иқтисодий босимлар билан ўз ҳолимизча яшашга йўл қўймаслик. 

Иккинчидан, юртимизни доимий низо майдонига айлантириб, уни ҳал қилишда ўзларига муҳтож қилиб қўйиш. Учинчидан, иложи борича, баъзи ҳудудларга алоҳида аҳамият бериб, у ерларда ўзларига эргашганлар сонини кўпайтириб, келажакда гўё уларнинг хоҳиш-иродаси ва кайфиятлари сифатида бўлиниш(сепаратистик) ғалаёнларини чиқариш ва оқибатда мамлакатни парчалаб ташлаш. Тўртинчидан, «Инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш», «Виждон эркинлигини таъминлаш» каби сиртдан чиройли шиорлар ниқоби остида оддий суд-прокуратура органларидан тортиб то давлат раҳбари ишларигача аралашиш ва мустақил давлат бошқарувига йўл қўймаслик. Бешинчидан,жамиятни доимий безовта қилиб туриш орқали бошқарувда асабий бир вазиятни вужудга келтириш; турли-туман матбуот органлари ва нодавлат ташкилотлар воситасида ташвиқот юритиб, ўзларини гўё халқнинг ҳимоячиси қилиб кўрсатиш ва халқ «дарди»ни айтиб, давлатга қарши гиж-гижлаш, давлатни эса бу қутқуларни бостириш учун кескин чоралар кўришга мажбурлаш ва мана шу йўл билан халқ ва давлат орасига ўзаро ишончсизлик руҳини сингдириш. 

Кўриб турибмизки, миссионерлар амалга ошираётган ишлар динга, диний даъватга ҳеч қандай алоқаси бўлмай, балки бир мамлакатни ўзларининг сиёсий тизгинларига солиб олиш учун режалаштирилган найранг услубларидир. 

Муаммо нафақат диний, балки сиёсий кучсизлантиришга қаратилганлиги билан хавфли ва ташвишлидир. Чунки натижа бевосита мамлакат хавфсизлигига дахлдор бўлиб, уларнинг қилмишлари шу нуқтаи назардан баҳоланиши ва чора-тадбирлар ҳам шунга кўра белгиланиши лозим. Акс ҳолда, биз келажак авлод учун кучли, озод ва обод Ватанни эмас, балки халқининг руҳи-дили бир-бирига бегона ва шу боис қатор муаммолар гирдобига ғарқ бўлиб, парокандалик, маънавий зиддиятлар авж олган, заиф ва қарам бир ўлкани тақдим этишимиз эҳтимолдан холи эмас! 

Умуман, ҳозирги кунда миссионерлик ҳаракати ривожланишида янги аср бошида пайдо бўлган диний сектачиликнинг ҳам ўрни катта бўлиб, секталар халқаро нодавлат ташкилотлар сифатида фаолият юритаётгани, уларнинг фаолияти ҳар хил алоқа тизимлари (Интернет, телефон, телевидение, радио ва бошқа замонавий алоқа воситалари) орқали турли хил мақсадларни кўзлаб амалга оширилаётгани, ҳамда маблағларни керакли жойга етказиши учун қийинчиликларнинг деярли йўқлиги сабаб бўлмоқда. Диний секталар ва уларнинг ҳомийлари катта-катта маблағлардан у ёки бу мамлакатда коррупцияни кучайтириш, сиёсий ва иқтисодий вазиятни издан чиқариш, сохта инсонпарварлик ёрдамлари орқали жойларда ўз мавқеларини ошириш ва таъсир доираларини кенгайтиришда фойдаланмоқда. 

Миссионерлик ва прозелитизм глобаллашув жараёнида маънавий-мафкуравий таҳдид воситаси бўлиб, аввало, жаҳондаги муайян кучларнинг геополитик мақсад ва манфаатларига йўналтирилган холда олиб борилмоқда. Иккинчи томондан, халқнинг миллий маънавияти, урф-одат ва анъаналари, миллий менталитети диний таълимот сифатида шаклланган бўлиб, миссионерлик ва прозелитизм халнинг миллий ўзлигидан бегоналашувига, манқуртлашувига, давлатнинг ички ҳаётида миллий, диний, ижтимоий зиддиятларнинг чуқурлашувига сабабчи бўлади. Шунинг учун ҳам бугунги кунда Ўзбекистонда фуқаролик жамияти қуриш жараёнларида миллий истиқлол мафкурасининг асосий ғояларини фуқаролар онги – тафаккурига  сингдиришга, уларда мафкуравий иммунитетни шакллантиришга муҳим эътибор берилмоқда.

И.Собиров

Хонқа туман “Хўжа Нураддин бобо”

масжиди имом-ноиби

Кўпинча ҳаётимиз хотимаси қандай якун топиши, амалларимиз охират сармояиси учун етарли ёки етарлимаслигидан хабарсиз ҳолда ўзимизни хотиржам ҳис этамиз. Оз яхшилликни кўп санаб, ўзимизга таскин берамиз.

Галдаги қаҳрамонимиз туғилган кунининг ўзидаёқ Ҳақ Пайғамбардан: “У гўзал ҳаёт кечиради, шаҳид бўлади ва жаннатга киради”, башоратини олди. Шундай бўлса-да, эл қатори  тинч, осойишта ҳаёт кечирмади. Балки қилган барча яхшилигини, эгаллаган ҳар бир илмини оз санади. Сўнгги нафасигача ҳақиқий солиҳ банда бўлиш йўлида жонбозлик кўрсатди. 

Нўъмон ибн Башир

Нўъмон ибн Башир ибн Саълаба. Бир қавлда: Ибн Саъд Ансорий, Хазражий, Бадрий. Куняси Абу Абдуллоҳ. Отаси: Башир розияллоҳу анҳу “Сақифа куни” Абу Бакр розияллоҳу анҳуга биринчилардан байъат қилган. Ақоба байъати, Бадр, Уҳуд ва Хандақда қатнашган улуғ саҳобийлардан. Онаси: Амро бинти Равоҳа розияллоҳу анҳо, улуғ саҳобий Абдуллоҳ ибн Равоҳанинг сингилсидир.

Қиссамиз қаҳрамони Пайғамбаримиз алайҳиссалом вафотларидан саккиз йил олдин туғилди. Кўпчиликнинг айтишича: “Набий алайҳиссалом ҳижратларининг иккинчи йили, яъни Мадинага келганларидан ўн тўрт ой ўтиб, рабиус сонийда Нўъмон ҳамда Абдуллоҳ ибн Зубайр дунёга келишган”.

Язид ибн Нўъмон ибн Башир отасининг бундай деганини эслайди: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Мадинага келганларидан сўнг ансорлардан туғилган энг биринчи чақалоқ мен бўлганман. Ўшанда онам мени кўтариб Пайғамбаримиз алайҳиссалом ҳузурларига олиб келди. У зот алайҳиссалом танглайимни хурмо билан кўтарганларида тамшанган эканман. Буни кўриб Набий алайҳиссалом: “Ансорийда, хурмони яхши кўради”, деб марҳамат қилганлар».

Яна ривоят қилинадики, Амро Пайғамбаримиз алайҳиссаломдан: “Ё Расулуллоҳ! Боламни моли ва болалари кўп бўлишини тилаб, дуо қилсангиз”, деб сўраган. Шундан сўнг Набий алайҳиссалом: “Тоғасига ўхшаб ҳаёт кечириши сени рози қилмайдими? У гўзал ҳаёт кечиради, шаҳид бўлади ва жаннатга киради”, деб хушхабар берганлар. 

Муҳаммад ибн Солиҳ айтади: «Амро гўдаги туғилганидан етти кун ўтиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳузурларига олиб келган. Чақалоқнинг қорин сочи олинмаган эди. Пайғамбаримиз алайҳиссалом буни шундоқ қолдиришни истамадилар ва “Сочини олинг”, деб буюрдилар. Айтганлари бўлганидан сўнг гўдакка барака тиладилар ва: “Битта қўй сўйиб, ақиқа қилинглар”, дедилар. Бу воқеа ҳижратдан ўн тўрт ой ўтиб, рабиус сонийда бўлганди».   

Нўъмон ибн Башир бундай эслайди: “Отам мени Набий алайҳиссаломнинг ҳузурларига кўтариб борди ва: “Эй Аллоҳнинг расули, сизни гувоҳ қилиб айтаман, мен Нўъмонга буни, буни бердим”, деди. “Ҳамма болаларинга бердингми?” деб сўрадилар. Отам: “Йўқ”, дегач, у зот алайҳиссалом: “Мендан бошқани гувоҳ қил!” деб айтдилар. Сўнгра: “Уларнинг яхшиликда баробар бўлишлари сени хурсанд қилмайдими?” дедилар. “Қилади”, деди. “Ундоқ бўлса, ҳалигидай қилма!” деб насиҳат бердилар.

Нўъмон ибн Башир яна бундай эслайди: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга Тоиф узумидан ҳадя қилинди. У зот алайҳиссалом менга: “Мана бу узумни онангга олиб бор”, дедилар. Мен узумни онамга олиб боришдан олдин еб тугатдим. Кеч кирганда Набий алайҳиссалом: “Узумни нима қилдинг? Олиб бордингми?” деб сўрадилар. Мен: “Йўқ”, дегандим, у зот алайҳиссалом қулоғимдан тортиб: “Эй  (жажжи) ғодир (хиёнаткор)”, деб қўйдилар».  

Нўъмон розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ҳадислар ривоят қилди. Улардан бирини зикр қилиб айтади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан сафарда эдик. Бир одам туясига мингашиб ухлаб қолди. Бошқа киши келиб унинг камонидан ўқ олди. Ухлаётган одам чўчиб уйғониб кетди. Буни кўрган Набий алайҳиссалом: “Мусулмонга бошқа бир мусулмонни қўрқитиш ҳалол бўлмайди”, деб танбеҳ бердилар.

Нўъмон яна бундай эслайди: «Набий алайҳиссаломнинг мана бундай деганларини мана шу қулоқларим билан эшитганман: “У зот алайҳиссалом: “Албатта ҳалол очиқ-равшан. Албатта ҳаром очиқ-равшан. Иккисининг ўртасида шубҳали нарсалар бўлиб, уни кўп инсонлар билишмайди. Кимки шубҳадан тақво қилса, дини ва обрўсини сақлабди. Кимки шубҳага тушса, ҳаромга йўлиқибди. Амал қилувчи қўриқхона атрофига бориб, унинг ичига кириб қолиши мумкин. Ҳар бир подшоҳнинг қўриқхонаси бор. Огоҳ бўлинг, Аллоҳнинг қўриқхонаси У ҳаром қилган нарсалардир. Огоҳ бўлинг, жасадда бир парча гўшт бор. Агар у ислоҳ бўлса, жасаднинг барчаси ислоҳ бўлади. Агар у фасод бўлса, жасаднинг барчаси фасод бўлади. У ҳам бўлса қалбдир”, дедилар» (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

***

Пайғамбаримиз алайҳиссалом дуо қилганларидек, Нўъмон ибн Башир баракали умр кечирди. Абдуллоҳ, Муҳаммад, Аматаллоҳ, Ҳабиба, Язид, Абон, Умму Абон, Валид, Яҳё, Башир, Ҳамида, Ғомра исмли фарзандларга оталик қилди.  

Бу зот ҳаммаси бўлиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан 124 та ҳадис ривоят қилди. Шулардан бири Имом Бухорий, қолган тўрттаси Имом Муслим ривоятидир.

Нўъмон ибн Башир розияллоҳу анҳу нафақат Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан, балки Холид ибн Абдуллоҳ ибн Равоҳа, Умар ва Ойша розияллоҳу анҳумдан ҳадис эшитди.

Нўъмон олган билимларига фақат ўзи эгалик қилишни истамади, ўғли Муҳаммад ва Бишир, Шаъбий, Ҳамид ибн Абдурраҳмон Зуҳрий, Абу Саллом Мамтур, Саммок ибн Ҳарб, Солим ибн Абу Жаъд, Абу Қалоба, Абу Исҳоқ Сабиий, Абдулмалик ибн Умайр, Урва ва бошқаларга ҳадисларни ривоят қилиб берди.

***

Пайғамбаримиз алайҳиссалом вафотларидан сўнг ҳам Нўъмон у зот алайҳиссаломнинг издошларига эргашди. Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу шаҳид кетганидан сўнг Сиффин урушида Муовия билан қатнашади.

 Нўъмон ибн Башир розияллоҳу анҳу Муовия даврида Кўфада волийлик қилди. Кейинчалик Абу Дардо сўнг Фазола ибн Убайд қозилигидан кейин Дамашқда қози бўлди. Яна Яман, Куфа, Ҳимс шаҳарларида амирлик қилган.

Нўъмон ибн Башир розияллоҳу анҳу Ҳимс диёрида ҳижратнинг 65-йили “Маржураҳт” воқеасида шаҳид бўлди.

Манбалар асосида

“Новза” масжиди имом хатиби

Жалолиддин ҲАМРОҚУЛОВ тайёрлади.

20 ноябрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари ва Дин ишлари бўйича қўмита раиси Абдуғофур Аҳмедов Қашқадарё вилоятида диний-маърифий соҳада олиб борилаётган ишлар билан танишиш, имом-хатиблар билан учрашиш мақсадида Қашқадарё вилоятига ташриф буюрдилар.

21 ноябрь куни Қарши шаҳридаги "Маданият саройи"да вилоятдаги 182 та жоме масжид имом-хатиблари иштирокида умумий йиғилиш ўтказилди. Мазкур йиғилишда ДИҚ ва ЎМИ Раҳбарияти буюк аждодларимиз Имом Бухорий, Имом Термизий, Абу Мўъин ан-Насафий боболаримизнинг ҳаёти ва асарларини чуқур ўрганиш, ёш авлодга етказиш, халқимизга тушунарли тилда етказиш, имом-хатибларнинг билимларини янада ошириш юзасидан ўзларининг керакли кўрсатма ва топшириқларини бердилар. Шенингдек, тизимда олиб борилаётган ишлар таҳлил қилинди, мавжуд муаммолар тингланди.

Шу куни ДИҚ раиси А.Аҳмедов “Меҳр-1” ва “Меҳр-2” инсонпарварлик операцияси доирасида Суриядан юртимизга қайтган фуқароларнинг хонадонларига ташриф буюриб, улар билан суҳбат ўтказилди ва моддий ёрдамлар кўрсатилди.

ЎМИ Матбуот хизмати

Бухоро вилоятининг Вобкент туманида “Қассоблик” номли бир масжид бор. Кўпчилик масжид номини эшитиши биланоқ нима учун бундай аталади, деб сўрайди.

“Масжид 1993 йилда шу ҳудуддаги қассобчилик билан шуғулланувчи кишилар томонидан қурилган бўлиб, номи ҳам шундан”, дейди Вобкент тумани бош имом-хатиби Ғолибжон Очилов.

Ибодатгоҳ XII асрда Қорахоний ҳукмдорлари томонидан қурдирилган Вобкент минораси тарихий обидаси йўлида жойлашгани учун бу жойдан ўтган кўпчиликка маълум. Пастқамгина хонақоҳ “тўрт” намозхон кирса торлик қилар эди. Ёзда иссиқ, қишда зах олар эди. Шу йили Дўстлик маҳалласи аҳли, саҳоватли кишилар ҳашар йўли билан масжидни қайтадан кенгайтириб қуриш ташаббусини илгари сурдилар. Рухсат олиниб, тегишли ҳужжатлар расмийлаштирилгач, масжидда қурилиш ишлари бошлаб юборилди.

Ҳозирда халқ ҳашари билан қурилиш ишлари қизғин давом этмоқда. Ҳамма ҳаракатда: кимдир цемент, кимдир шағал, кимдир ғишт келтириб Аллоҳнинг уйини бунёд этиш учун ихлос ила хизмат қилаётирлар. Уларнинг кўрсатган ҳимматлари, зарра мисқолчалик хизматлари учун ҳадиси шарифларда ваъда қилинган улуғ ажрлар, жаннат мукофотлари насиб бўлсин иншааллоҳ!

Лойиҳага кўра, янги бино 1200 намозхонни ўз бағрига сиғдиради. Бу қишлоқ аҳолиси учун катта эмас. Бунга зарурат бор эди. Сабаби намозхонлар сони анча кўпайган, қолаверса, масжид бир-бирига узвий йўллар билан обод этилаётган етти пир зиёратининг Бобои Самосий ҳазратлари зиёрагоҳига ўтиш йўлида жойлашган. Йўловчилар ибодатларини адо этиб олишлари учун ҳам қулай бўлиши, аёллар учун намозхона ва таҳоратхоналар ҳам ўрин олиши кўзда тутилган.

Масжид 2020 йилнинг учинчи чорагига тўлиқ битказилиши режалаштирилган. Жамоат ва маҳалла аҳли келишиб янги масжид номини ўтмишда вобкентда ўтган авлиё зотлардан бири “Мири Калон” номларига ўзгартиришни ният қилганлар.

Аллоҳ таоло байтининг ободлиги йўлида қилинаётган ҳар бир ҳаракатга Ўзи баракотлар ато этсин, масжид тез орада қад кўтариб, халқнинг қувончига, иймон ва маърифатининг юксалишига сабаб бўлсин!  

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Масжидлар бўлими