Ўзбекистоннинг Вашингтондаги элчихонаси маълумотига кўра, 2018 йилнинг 11 декабрь куни АҚШ Давлат котиби Майкл Помпео ўз қарори билан Ўзбекистонда дин эркинлигини таъминлаш йўлида салмоқли натижаларга эришилганини эътироф этган ҳолда, мамлакатимизни “алоҳида хавотир уйғотадиган давлатлар” (СРС) рўйхатидан чиқарди.
Мазкур қарор кутилган ва ундан ажабланма-са ҳам бўлади. Чунки Ўзбекистонда ҳаётнинг барча жабҳасига дахлдор туб ислоҳотлар ҳамда ўзгаришлар билан боғлиқ, тарихий босқич юз беряпти. Америкалик ва бошқа ҳамкорлар Ҳаракатлар стратегиясининг хавфсизлик, миллатлараро тотувлик ҳамда диний бағрикенгликни таъминлаш, чуқур ўйланган, ўзаро манфаатли ва амалий руҳдаги ташқи сиёсат юритишга қаратилган бешинчи устувор йўналишни рўёбга чиқариш бўйича кўлга киритилаётган натижаларга бир неча бор ишонч ҳосил қилишди.
АҚШ Давлат департаменти томонидан Ўзбекистоннинг мазкур соҳадаги ютуқлари диний эркинликни илгари суриш бўйича ўтказилган вазирликлар конференциясида илк бор эътироф этилган эди. Унда Ўзбекистон ташқи ишлар вазири бошчилигидаги делегация ҳам қатнашган.
Вашинггондаги дипломатик миссиямиз томонидан қайд этилганидек, АҚШнинг халқаро диний эркинликлар соҳасидаги махсус топшириқлар бўйича элчиси Самуэл Браунбэк бошчилигидаги АҚШ делегацияси жорий йил сентябрь ойида Ўзбекистонга қилган ташрифи чоғида диний эркинликни таъминлаш, амалдаги нормаларни такомиллаштириш ва соддалаштириш, радикализмга қарши курашиш бўйича ёндашувлар ишлаб чиқиш, диний жиноятлар учун қамалган минглаб шахсларни мисли кўрилмаган даражада афв этиш, қолаверса, маърифатли исломни илгари суриш борасидаги институционал механизмларни яратиш бўйича амалий чора-тадбирларга бевосита гувоҳ бўлди.
Америка ташқи сиёсат идорасининг мазкур қарори Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қабул қилинганининг 26 йиллигини нишонлаш пайтига тўғри келганида ҳам чуқур рамзий маъно бор. Зеро, Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев Конституция кунига бағишланган тантанали маросимдаги маърузасида таъкидлаганидек, инсон қадр-қимматини эъзозлаш биз учун ўтган икки йил давомида энг устувор вазифага айланди.
Ўз аҳамияти бўйича Ўзбекистон тарихида мутлақо янги воқелик – минглаб маҳкумларнинг афв этилиши бунинг тасдиғидир. Ўшанда давлатимиз раҳбари биринчи марта ўзининг конституциявий ваколатидан фойдаланган ҳолда Ўзбекистон Республикаси судлари томонидан озодликдан маҳрум этилган бир гуруҳ шахсларни афв этиш тўғрисидаги Фармонни қабул қилди. Ўтган икки йилда Ўзбекистон Президенти ташаббуси билан бир пайтлар диний экстремистик гуруҳларга алоқаси бор, деб назоратга олинган 20 мингдан зиёд фуқаролар “махсус ҳисоблар”дан чиқарилди. Юқорида айтиб ўтилган муваффақиятлар 11 декабрь куни Давлат департаменти қарори эълон қилиниши муносабати билан сенатор Рожер Уилкер раислигида ўтказилган Хельсинки комиссияси эшитувида ҳам баён этилди. Рожер Уилкер эшитувни очар экан, шундай дея алоҳида қайд этди: “Президент Шавкат Мирзиёев раҳбарлигида Ўзбекистон рўйхатдаги ўзининг халқаро мажбуриятларини бажаришга интилаётган ва зарур ислоҳотларни олиб бориш учун сезиларли чора-тадбирлар қабул қилаётган ягона давлатга айланди”.
“Ўзбекистон АҚШнинг янада кучли ҳамкори бўлиши мумкин ва бизнинг мақсад – мамлакатнинг иқтисодиёти гуллаб-яшнашига кўмак беришдан иборат. У минтақа ва унинг ташқарисида тараққиёт моделига айланади”, дея айтди сенатор. У яна шуни қўшимча қилди: “Ўзбекистон ҳукумати келгусида ҳам ислоҳотларни амалга оширишга қатъий содиқдир ва Конгресс умумий мақсадларни қўлга киритиш учун барча манфаатдор томонлар билан яқиндан ҳамкорлик қилишда давом этади”.
Ўз маърузаси билан иштирок этган элчи Самуэл Браунбэк ҳам таъкидлаганидек, “Ўзбекистоннинг янги раҳбарияти, ҳақиқатан ҳам, янгиланишлар жараёнига содиқдир ҳамда мамлакатда нафақат дин эркинлиги, балки мажбурий меҳнат ва умуман, инсон хуқуқлари соҳасида салмоқли ўсишга эришилган”.

Элчи республикада БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгашининг дин ва эътиқод эркинлиги масаласи бўйича махсус маърузачиси Аҳмад Шаҳид тавсияларини амалга ошириш мақсадида “йўл харитаси” қабул қилингани, минглаб маҳкумларнинг афв этилиши ва “қора рўйхатлар”дан чиқарилиши, ўнга яқин диний ташкилотларнинг рўйхатдан ўтказилиши ҳамда тегишли тартиб-таомилларнинг соддалаштирилишини сезиларли натижалар қаторига киритган.
Ўзбекистоннинг АҚШдаги элчихонаси томонидан хабар берилишича, эшитув чоғида инсон ҳуқуқлари бўйича халқаро ташкилотлар билан ўзаро муваффақиятли ҳамкорлик жараёни, шунингдек, Ўзбекистон ўз зиммасига олган ҳуқуқий мажбуриятларини амалга ошириш йўлида қабул қилинаётган чора-тадбирлар, БМТ ва бошқа халқаро ташкилотларнинг диний хавфсизлик, диний бағрикенглик ва ёшларни қўллаб-қувватлаш соҳасидаги муҳим ташаббуслари борасида Ўзбекистон томонидан кўрсатилаётган мисли кўрилмаган фаоллик алоҳида белгилаб қўйилди.
“Ўзбекистоннинг алоҳида хавотир уйғотадиган давлатлар рўйхатидан чиқарилиши ўз вақтида қилинган ва тўғри қарордир. Бу Ўзбекистондаги салмоқли юксалиш натижасидир. АҚШ Давлат департаменти Диний эркинлик бўйича офисининг 20 йиллик фаолияти тарихида иккита мамлакат мана шундай рўйхатдан чиқарилган: Вьетнам ва Ўзбекистон”, дея АҚШ Давлат департаменти қарорига муносабат билдирди Глобал ҳамкорлик институти раҳбари Крис Сайпл.
Крис Сайпл элчи Самуэл Браунбэк делегацияси таркибида шу йил кузда Ўзбекистонга ташриф буюрганди. Ўшанда Глобал ҳамкорлик институти Ўзбекистон Президенти ҳузуридаги Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институти ҳамда Фуқаролик жамияти шаклланишини мониторинг қилиш мустақил институти билан Ўзбекистонда дин эркинлигини илгари суриш бўйича махсус ишчи гуруҳи тузишга доир Меморандум имзолаган эди.

С. МАХСУМОВ тайёрлади.
Манба: “Халқ сўзи” газетаси

Имоннинг ярми дея сифатланган сабр ҳақида қанча кўп ёзилса, қанча кўп китоблар нашр этилса, шунча фойдали бўлади. Чунки сабр-қаноат инсонга бот-бот эслатиб турилмаса, инсоннинг бесабрликка берилувчанлик табиати устунлик қилиб олади.

Ушбу китобнинг фазилати шундаки, унда сабрнинг фазилати шариатимиз аҳкомларига кўра таърифланган.  Унинг диндаги ўрни,  сабр соҳибига бериладиган даражалар, сабрнинг қисмлари, сайр ва сулукдаги ўрни; сабрдан келадиган фойдалар, сабрсизлик сабаб бўладиган офатлар тартиби билан худди толиби илмга тушунтирилгандек, содда усулда баён қилинган.

Энг муҳими, ушбу мўъжаз асарни ўқиган китобхон муқаддас Китобимиз – Қуръони каримда  сабрга қанчалик катта эътибор қаратилгани ва унинг етмишдан ортиқ жойда зикр этилгани, сабрли инсонларга нақадар улкан  ажру савоблар ваъда қилинганини билиб олади.

Таржимон китобнинг таъсирчанлик руҳини оширишни ният қилиб, таржима сўнгидан оят, ҳадислар, ҳикмат ва мақоллар келтирганки, бундан муҳтарам китобхонларга жуда ҳам яхши фойда етади деган фикрдамиз.

Асар “Мовароуннаҳр” нашриётида чоп этилган

Муаллиф: Муҳаммад Зоҳид Қўтқу

Таржимон: Дамин Жумақул

Муҳаррир: Толиб Низом

Нашриёт дўконидаги нархи 5000 сўм       

Инсон ҳаёти давомида гоҳ оғир, гоҳ енгил дардларга чалиниб туриши табиий. Касалликнинг турлари жуда кўп, ҳар бир дардга муносиб дору дармонлари мавжуд экани қадимдан исботланган. Бу ҳақда жаноби Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳадиси шарифларида марҳамат қиладиларки:
“Эй Аллоҳнинг бандалари, хаста бўлсангиз даволанинг! Чунки Аллоҳ таоло кексаликдан бошқа барча касалликларга муносиб даволар ҳам яратган” (Имом Абу Довуд ва Имом Термизий ривоят қилган).
Яна бир ҳадиси шарифда жаноби Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам хабар берадилар:
“Ҳар бир касалликнинг ўзига яраша давоси ҳам бор. Агар ўша даво топилса, Аллоҳ таолонинг изни билан бемор албатта шифо топади” (Имом Муслим ривоят қилган).
Демак, ҳар бир дарднинг давоси мавжуд. Лекин бу даволарни яхши ўрганиб, ўз ўрнида оқилона ишлата билиш муҳим.
Ўтган асрлар мобайнида тиббиёт фани кўпдан-кўп кашфиётлар билан бойиди ва равнақ топди. Айниқса, бизнинг замонимизда бу кашфиёт ва илму фан ютуқлари асосида даволаниш ишлари жуда яхши йўлга қўйилди.
Афсуски, тиб илми тараққиёт чўққиларига эришиб келаётган ушбу замонимизда тиббиёт ўқув юртларида ўқиб, мутахассисликка эришган шифокорларга эмас, балки сохта табибларга мурожаат қилувчи ёки ҳар хил табаррук деб аталган қадамжоларни зиёрат қилиб, улардан шифо умид қилувчилар аҳоли ўртасида ҳамон учраб турибди. Ваҳоланки, Ислом дини таълимотида ихтисоссиз, сохта даволовчилар шаънига бир қатор қаттиқ огоҳлантиришлар мавжуд.
Муҳаддислардан Ибн Можа ривоятлари ила ушбу ҳадиси шарифда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам марҳамат қиладиларки:
“Кимки тиб илмидан бехабар бўлатуриб табиблик даъвоси ила бирор беморни даволашга киришса ва бемор унинг муолажаси сабабли ўлса ёки бирор зарар топса, ундай “табиб” Аллоҳ таоло олдида зомин ва гуноҳкор ҳисобланур”.
Демак, аҳоли ўртасида ғайри расмий равишда иш кўраётган сохта табиблар содда кишиларни лақиллатиб, ўз манфаатлари йўлида, осонликча бойлик орттириш мақсадида улардан фойдаланиб келишлари шариати исломия аҳкомларига мутлақо хилоф ва бу ишлари билан улар гуноҳкори азим бўладилар. Уларга ихлос қилиб бирор хасталикдан шифо топмоқ мақсадида мурожаат этиш эса гумроҳликдир.
Кейинги вақтларда шаҳару қишлоқларда, айниқса, мусулмон аҳолиси ўртасида касалликларнинг барча турларини “даволашни” даъво қилувчи ажабтовур табиблар сони кўпайиб бораётгани маълум бўлмоқда. Ушбу сохта даволовчиларнинг ўзаро тил бириктиришиб олган ёлланма кишилари бўлиб, улар халққа уларни мақтаб қўллари енгиллиги, кўплаб беморлар улардан шифо топаётгани, ҳатто профессорлар, катта докторлар ҳам тузата олмаган касалликларни улар “тузатиб юборганликлари” тўғрисида шов-шув гаплар тарқатиб таърифу тавсифларини авжига чиқарадилар.
Гўё бу “шифокор”лар дастлаб ўзлари оғир касал бўлишган, қандайдир деву парилардан муаккаллар келиб, уларни “даволаган”, сўнгра бошқаларни “даволаш” вазифасини уларнинг зиммасига юклаб кетган эмиш. Касалларга улар нималарнидир ўқиб, мозорларга атаб қўй, эчки ёки товуқларни сўйишга буюрадилар. Беморлар эса шифо топиш умидида уларга қатнаб, қўлларидан келган хайру эҳсон ва назру ниёзларини улардан аямасдан сарф қиладилар.
Аҳолига ҳам моддий ҳам маънавий зарар етказиб келаётган бундай сохта даволовчиларнинг кирдикорлари фош қилиниб, уларнинг илмий асоссиз муолажалари оқибатида касалликлари оғирлашган беморлар тўғрисида маҳаллий матбуотларда мақолалар ҳам босилган.
Сохта табибларга ишониб, касалликни ўз вақтида мутахассис врачларга кўрсатмасдан, аҳволи оғирлашиб қолаётган ёки баъзида сохта дорилар қурбони бўлаётганлар ҳам бор. Улардан ибрат олиб, кўзни каттароқ очмоқ ва сохта даволовчиларнинг хийлаю найрангларидан доимо эҳтиёт бўлиб юрмоқлик ҳар бир ақлу идрок соҳибининг муҳим вазифасидир.

Маълумки, сохта табиблар шахсий манфаатлари йўлида билиб-билмасдан ҳар қандай касалликни “даволаш”га журъат этаверар эканлар, улар инсон тақдири ҳақида, ўзларининг бундай “табобатлари” қандай мудҳиш оқибатларга олиб келиши ҳақида ўйлаб ҳам ўтирмайдилар. Уларга қатновчи “ихлосманд”ларнинг кўпчилигини содда кишиларни ташкил этади. Бундай кишиларда эса шундай оғир одат ҳукмронки, мабода касалнинг аҳволи салгина яхшиланса, табибга бўлган ихлос-эътиқодлари яна кучая боради. Дарҳол ўша “табиб”нинг “қўли енгил”лиги ҳақида лоф ура бошлайдилар.
Аслида сохта табиблар аҳоли бирмунча авом бўлган эски замонларда кўп бўлган ва ўшалар ҳам ўз даври олиму орифларининг жиддий танқидига учраб, ҳатто халқ улар ҳақида ҳажвий латифалар ҳам тўқиган. Ўша латифалардан бирида айтиладики, “Бир табиб ҳар доим қабристон ёнидан юзини яшириб ўтар экан. Ундан нега бундай қилишининг сабабини сўрашганида “Бу қабрда ётганларнинг кўпини мен “даволаганман”, ўшалардан уяламан”, деб жавоб берган экан”.
Мамлакатимиз аҳолисининг деярли юз фоизи саводхон бўлган, фан-техника, хусусан, тиббиёт илми ривож топган паллада бундай хурофотчиларнинг сони кўпайиб, ошиғи олчи бўлиб бораётганини ҳеч ақлга сиғдириб бўлмайди.
Табибга қатновчиларни кузатсангиз, ҳар доим бир хил манзарага гувоҳ бўласиз: Унинг қабулига дастлабки кун борган мижозлар, айниқса, аёллар сўраган-сўрамаганга табибнинг билимдонлигини, берган дорилари ичгани заҳоти таъсир қилиб, аҳволи яхши бўлиб қолганини айтиб беравериб, ҳаммани безор қилади. Орадан уч-тўрт кун ўтгандан кейин қарасангиз, ўша “моҳир” табибини қарғаб юрган бўлади. Лекин бу орада “табиб” ундан хийлагина нарса ундириб олган бўлади.
Ҳақ таолога шукрки, бизнинг диёримиздаги барча шаҳар ва қишлоқларда даволаниш муассасалари, шифохоналар мавжуд. Улар тиббиётнинг барча тармоқлари бўйича мутахассислар ила таъмин этилган.
Хулоса қилиб айтганда, ҳар бир киши сохта табибларнинг ҳийла ва найрангларидан огоҳ бўлиши даркор.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво бўлими