ЎМИ Матбуот хизмати

Туркия ҳамкорлик ва мувофиқлаштириш ташкилоти (ТIКА) Муборак Рамазон ойи муносабати билан Бангладешдаги 25 минг нафар Роҳинжа қочоқлари учун озиқ-овқат маҳсулотларини хайрия тариқасида тарқатди. ТIКАнинг маълум қилишича, Бангладешдаги қочоқлар масканида истиқомат қилаётган Роҳинжа мусулмонларидан 1500 нафарига ифторлик зиёфати ташкиллаштирилган.

ТIКА ташкилотининг Европа ва Болқон минтақаси ишлари вакили Маҳмуд Гоикнинг айтишича, Туркия Роҳинжа мусулмонларини қўллаб-қувватлайди, уларга кўмаклашади ва Туркия уларнинг муаммоларини ҳал этиш борасидаги чақириқларини оламга таратишда давомли бўлади.

Маълум бўлишича, ТIКА ташкилоти ҳар куни 6000 нафар Роҳинжа мусулмонларига иссиқ таомларни мунтазам тақдим этмоқда.

Халқаро алоқалар бўлими ходими
Илёс Аҳмедов тайёрлади

Кеча, 23 май куни “Хадичаи Кубро” аёл-қизлар ўрта махсус Ислом билим юртида Пошшахон Эшонхон қизининг “Аёл – мўътабар зот” номли китобининг тақдимоти бўлиб ўтди.

Тақдимотга Тошкент шаҳри айрим туман бош отинойилари, билим юрти талаба қизлари ҳамда ходималари ва меҳмонлар таклиф этилди.

Тақдимот, таомилга кўра, Қуръон тиловати билан бошланди.

Тадбирни билим юрти мудираси Нозима Ибрагимова кириш ва табрик сўзи билан очиб берди.

Тақдимот маросимида сўзга чиққанлар ушбу китоб аёлларга оид энг зарур фиқҳий масалаларни ўз ичига олгани билан аҳамиятли экани, шунингдек китоб кенг оммага, хусусан, отинойилар учун ҳам муҳим қўлланма бўлгани, айниқса, савол-жавоб тарзида ёзилгани, китобхонга жуда манфаатли бўлишини айтиб ўтишди.

Барча йиғилганлар мударриса, китоб муаллифи Пошшахон Эшонхон қизининг келгуси ижодига улкан муваффақиятлар тилашди.

Тақдимот якунида йиғилганларга китоблар улашилди.

ЎМИ Матбуот хизмати

Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамдлар бўлсинки, соғинч ва иштиёқ билан кутилган ойларнинг султони эзгулик ва раҳмат ойи, кўп-кўп Қуръон тиловатлари ўқиладиган, инсонлар савобларини кўпроқ қиладиган, саховату дуо, таровеҳу Қуръон тиловотлар ойи бўлмиш муборак моҳи рамазон ўзининг таровати, саховати ва баракоти билан давом этмоқда.

 Мусулмонлар бу фазилатли ойни бир олам шодлигу қувонч билан кутиб олдилар. Кимдир бу ойда масжидларга чиқиб, таровеҳ намозларида қатнашиб, хатми Қуръонларга сомеъ бўлиб унинг савобидан умидвор бўлиш ниятида бўлса, яна кимдир бу ойда кўп хайрли ишларни амалга ошириш ниятида бўлмоқдалар. Кимлардир қалбидаги гиналардан фориғ бўлиб, ўзи учун покиза ҳаёт саҳифасини очиш ниятида бўлса, кимдир саховат ва силаи раҳмда бўлиш ниятида. Бу муборак ойда инсонлар Аллоҳ учун рамазон рўзасини астойдил адо этадилар.

Аллоҳ таоло: “Рўза мен учун. унинг мукофотини Ўзим бераман, Банда таомини, ичимлигини ва шаҳватини мен учун тарк қилади”, деб марҳамат қилган.

Бу жумлада қудсий ҳадис ривоят қилинмоқда. Бошқа бир ривоятда Аллоҳ таоло: “Одам боласининг барча амали ўзи учун, фақат рўза Мен учун ва уни мукофотини Ўзим бераман”, деган.

Рўзадор банда рўза кунларида сабру қаноатда бардавом бўлиб, Парвардигорининг амрига бўйсуниш учун барча неъматлар: таом ва ичимликларни истеъмол қилишдан ва ўз жуфти ҳалолига (аёли) яқинлик қилишдан шаҳватини тияди.

Рўзадан бошқа амалларга озгина бўлса-да, риё аралашади, яъни банда бажараётган ибодатларини бошқалар ҳам кўради. Фақат рўза бундан мустаснодир. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Рўзада риё йўқдир. Аллоҳ: фақат рўза мен учун … деган”.

Бир инсоннинг рўза эканини бошқалар билиши қийиндир. Шу боис Аллоҳ таоло рўзанинг мукофотини Ўзи беришини билдирди.

Имом Зуҳрий розияллоҳу анҳу айтади: “Рўзадан бошқа барча амаллар инсон ташқи ҳаракатисиз бўлмайди, фақат рўза қалбдаги ният билан бошқалар кўзига кўринмайдиган амалдир”.

Рўза – улуғ ибодат. Рўзадор куни бўйи еб-ичишдан ўзини тияди. Айниқса, ёз фасли келган рамазон ойида кунлар узун ва ҳаво ҳарорати иссиқ бўлиши сабабли машаққатлироқ кечади. Шунда ҳам рўзанинг ҳурматидан рўзадор ўзини назорат қилади, ҳеч ким кўрмайдиган жойларда ҳам манъ қилинган нарсалардан сақланади. Бу билан рўзадорнинг сабру бардоши синалади.

Аллоҳ биз мўминларга фарз қилган рамазон рўзасининг инсон учун фойдалари жуда ҳам кўп. Жумладан:

1. Рўза тутган кишининг тақводорлиги ошади. Аллоҳ таоло рўза ҳақидаги оятнинг охирида «Шоядки, тақводор бўлсангиз», дейди. Аллоҳ таолонинг «Шоядки» дегани эса «Албатта бўласиз» мазмунидадир. Очлик ила кишиларни даволовчи табиблардан бирига: «Сиз рўза туфайли топган энг улкан фойда нима?» деб савол берилганда: «Аллоҳни ҳис этиш, ибодат қилишга ҳавас, қисқаси, тақводорлик», деб жавоб берди.
2. Рўзанинг энг машҳур ҳикматларидан бири соғликдир. Рўза ихтиёрий оч қолишнинг энг яхши намунасидир. Рўза нафақат соғликни сақлаш учун, балки беморликларни даволаш учун ҳам ўта зарурлиги таъкидланмоқда. Ҳозирги кунда кенг тарқалган беморликларнинг кўпларини мусулмон бўлмаган юртларнинг табиблари очлик – рўза тутдириш йўли билан даволамоқдалар. Якинда ўрис олимлари рўза тутдириш йўли билан даволанган беморлар рўйхатини эълон қилишди. Натижалар, кишини ҳайратда қолдиради. Ҳатто саратон касалига мубтало бўлганлар ҳам шу усулдан шифо топганлар.
3. Рўзанинг фойдаларидан яна бири ҳавои нафсни синдиришидир. Маълумки, ҳавойи нафснинг айтганини қилавериш инсонни унга қул қилиб қўяди. Бора-бора инсон ҳавои нафси нима деса шуни қиладиган бўлиб қолади. Ҳавои нафс эса инсонни ҳеч качон яхши нарсага буюрмайди. Рўза тутган киши эса иштаҳаси келиб турган ҳолда турли таом, ичимликлар, шаҳвоний нарсалар ва истаклардан ўзини тийиш билан ҳавои нафсининг хоҳишини синдиради.
4. Рўза тутган кишиларнинг гуноҳлари мағфират қилинади. Бу маълум ва машҳур ҳақиқатдир. Рўза ҳақидаги ҳадиси шарифларни ўрганиш давомида бу ҳақиқатни яна ҳам очиқ-ойдин кўрамиз.

Рамазон раҳмат ойидир. Рамазонда Аллоҳ таолонинг раҳмати жўш уради. Имом Муслим ривоят қилган ҳадисда: «Рамазон бўлганда раҳмат эшиклари очилади», дейилган. Рамазоннинг аввалги ўн кунлиги нафақат ойнинг, балки йилнинг «раҳмат кунлари» ҳисобланади.

Рамазон мағфират ойи. Унинг ўртадаги ўн куни нафақат ойнинг, балки йилнинг «мағфират кунлари» ҳисобланади. Рамазон фазилати ҳақида Салмон Форсий розияллоҳу анҳу қилган ривоятда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «У аввали раҳмат, ўртаси мағфират ва охири дўзахдан озод бўлиш фурсати бўлган ойдир», деганлар.

Рамазоннинг охирги кечаси мағфират кечасидир. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу айтади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «У (Рамазон)нинг охирги кечасида рўзадорларнинг гуноҳлари кечирилади», дедилар. Улар: «Эй Аллоҳнинг Расули, у Қадр кечасими?», деб сўрашди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Йўқ, лекин ишчи ишини адо этганидан сўнг ажри – ҳақи тўла қилиб берилади», дедилар (Имом Аҳмад ривояти).

Рамазон дўзахдан озод бўлиш ойидир. Рамазон ойида жаннат дарвозалари очилиб, дўзах эшиклари ёпилади. Чунки, бу ойда жаннатга кириш учун сабаб бўлган хайрли ишлар ва солиҳ амаллар кўпроқ бажарилади, дўзахга кириш учун сабаб бўлувчи гуноҳ-маъсиятлар ишлар камроқ содир этилади. Жаннат дарвозалари мусулмонларни хайрли ишларга шошилишга тарғиб қилиб ҳам очилади. Дўзах эшиклари эса, гуноҳлардан қайтган, истиғфор айтган, афсус-надомат чеккан, қайта қилмасликка ният қилган ҳолда тавба қилишга тарғиб қилиб ёпилади. Натижада бу ойда вафот этган ва руҳи дўзахга маҳкум қилинган кимсалар, бу ойнинг шарофати ила шу ойнинг охиригача дўзахга киритилмай туради. Жаннатнинг барча дарвозалари очилиши рамазон ойида ер юзига Аллоҳнинг раҳмати кўп нозил бўлишига ҳам ишорадир. Унинг охирги ўн кунлиги «дўзахдан озод бўлиш» кунлари саналади. Шу билан бирга, рамазонда ҳар кеча сон-саноқсиз кишилар дўзахдан озод қилинади. Имом Термизий ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Рамазонда ҳар кеча Аллоҳнинг дўзахдан озод қилинадиган бандалари бор», деганлар.

Рамазон – дуо ойи. Рамазон ойининг ҳар кунида қабул бўладиган бир дуо бор. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилиб дедилар: “Албатта, Рамазоннинг ҳар кунида барча мусулмонлар учун қабул бўладиган бир дуо бор” (Имом Аҳмад, Баззор ва бошқалар ривояти).

Агар бу дуо рўза пайтида, айниқса, ифтордан салгина олдин қилинса, мақсадга мувофиқ бўлади. Яна Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Уч кишининг дуоси қайтарилмайди: адолатли имом, рўзадор то ифтор қилгунича ва мазлумнинг дуоси” (Ибн Можа, Термизий, Аҳмад ибн Ҳанбал, Байҳақий, Ибн Ҳиббон, Таёлисий, Ибн Хузайма ва Исҳоқ ибн Роҳавайҳ ривояти).

Бу зикр қилинганлар рамазон ойининг барча фазилатларини тўла қамраб ололмайди, балки мазкур фазилатлар олдида дарёдан айрим томчилар, холос. Йўқса, унинг фазилату хусусиятларини санаб адоғига етказиш мушкулдир. Аллоҳ таолодан дуо қилиб сўраймизки, бу муборак ойни, раҳмат ва мағфират ойини, дўзахдан нажот бериладиган, дуолар ижобат қилинадиган рамазон ойини барчамизга хайрли ва баракотли қилсин!

Рашидбек  ЭРНАЗАРОВ,

Хоразм вилояти Боғот тумани  бош имом-хатиби 

Фото: «Returnofkings.com»

Эҳтимол, қуйидаги мавзу қиёматгача давом этиши мумкин: қачонгача қилинаётган зўравонликлар учун дин (баъзилар иймон ҳам дейди) ҳаракатланувчи куч бўлиб хизмат қилади?

Бир қараганда, айтилган сўзлар мантиқсиз кўриниши мумкин. Зўравонликларни (уруш, теракт, бомбардимонлар) қилаётганларнинг аксари ўз ҳаракатларини муқаддас матнлар билан асослаб турса, ўзларини динни барпо қилувчи қилиб кўрсатса ва қилаётган зулмларини диний шиорлар билан асосласа, яна қандай шубҳа бўлиши мумкин?

Балки физика бўйича Нобель мукофоти совриндори Стивен Вайнберг шуларни назарда тутиб айтгандир: «Дин ичида ёки ташқарисида яхши одамлар ўзини тўғри тутиши мумкин, ёмонларлар эса зулм қилаверади. Яхши одам зулм қилиш учун дин керак» («With or without religion, good people can behave well and bad people can do evil; but for good people to do evil — that takes religion»).

Шунчаликми?

Насронийлар насронийларга қарши? Мусулмонлар мусулмонларга қарши?

Тортишмайман, жаҳон майдонида бўлаётган ҳамда диний шиорлар кўтариб чиқилган барча ваҳший жараёнларда фақат диний омилни кўраётганлар, масалан, XVII-XVIII асрларда яшаб ўтган либерализм назариётчиларидан саналган Жон Локка суянишлари мумкин. У масалани қуйидагича баён қилган: «Нега насронийлик бошқа динларга қараганда кўп даражада жуда кўп фирқа, уруш ва фуқаролик жамиятидаги тартибсизликлар келиб чиқишига сабаб бўлди. Ва диний бағрикенглик ва дунёқарашнинг кенг бўлиши бу фожиаларнинг олдини олиши мумкинми?»

Эҳтимол, бироқ, мана буларга нима дейсиз, жаҳон тарихидаги бу шармандали воқеаларни қандай изоҳлаш мумкин? 1204 йили насронийлар Рими «Муқаддас замин»ни «кофирлар»дан (мусулмонлардан) тозалаш учун навбатдаги (тўртинчи) салибчилар юришини эълон қилди. Бироқ, бунинг оқибатида Византия пойтахти ва ўзларига ўхшаган насронийларнинг шаҳри Константинопол ҳужумга учради. Ва яна қай тарзда-а?!

Келинглар, ўша вақт Рим Папаси бўлган Иннокентий III мактубларининг бирига назар солиб кўрайлик: «Ёши, жинси ва динларни фарқ қилмай баъзи (салибчилар) одамлар кўз ўнгида зўравонликлар, фаҳш ва бошқа разолатларга қўл уришди. Аскарларнинг шаҳватини қондириш учун эри бор аёллар, бевалар ва ўзини Худога бағишлаган қизлар ҳам бериб юборилди. Буларга салтанат бойликлари, бой ва камабағал одамларнинг мол-мулклари, черков пуллари ва ундаги икона, хоч ва бошқа муқаддас ашёларни талон-торож қилиш камлик қилди» (Иқтибос Иннокентий III маркиз Монферратга ёзган мактубидан олинди).

Эслатиб ўтамиз, насронийлар насронийларга қарши урушган: Католик Рими православ Византияни жойига ўтқазиб қўймоқчи бўлган. Бироқ, қани холис айтайлик-чи, бу зўравонликларнинг асосида ҳақиқатан ҳам диний омил бор эдими? Ёки бўлиб ўтган воқеаларнинг замирида геосиёсий сабаблар бор эдими?

Агар бир насронийларнинг бошқа насронийларга бўлган қарши ҳаракатларини сиёсий омил бошқарган бўлса, хунрезликларга сабаб қилиб насроний динини кўрсатиш қанчалик адолатдан бўлар эди? Майли барча ҳужумлар Худонинг номи билан бошланган бўлса ҳам, насронийлар ўзларига ўхшаган насронийларга ҳужум қилган-ку. Демак, бу ерда динни геосиёсий манфаатлар йўлида ниқоб қилиб олишмаганми?

Энди бошқа ва ҳозирги муҳитга бир назар солиб кўрамиз. Бироқ, гапни бошлашдан олдин бугун жуда машҳур бўлиб кетган «Ислом радикализми», «Ислом терроризми» ва шу каби шиорларни эслаб кўрайлик. 2017 йил май ойида Саудия Арабистонига ташриф буюрган АҚШ президенти Доналд Трамп 50 га яқин мусулмон давлатлари раҳбарлари олдида чиқиш қилди. Ҳозирги АҚШ раҳбарига ким қандай муносабатда бўлишидан қатъи назар жуда кўпчилик унинг қуйидаги гапларини беэътибор қолдирмаган бўлса керак. Трампнинг сўзларига кўра, террористик актларда «энг кўп қурбон бўлганлар» ва «Яқин Шарқ, мусулмон мамлакатлари ва бегуноҳ араб халқлари» энг кўп жабр кўрган экан. «Энг кўп ўлганлар ҳамда мутаассиблик тўлқини остида энг кўп зўравонликлар натижасидаги вайронагарчиликлар ҳам шулар жумласидан». Баъзи маълумотларга кўра, «терроризмнинг 95 фоиз қурбонлари – мусулмонлардир» (Иқтибос АҚШ президентининг Саудия Арабистонида қилган маърузасидан олинди).

Хўш, қани бу ерда мантиқ? Мусулмонлар ўзларига ўзлари террор қилмоқдами? Худди насронийлар насронийларни ўлдирганларидек, мусулмонлар ҳам мусулмонларни қатл қилишяптими?

Ким кимга қарши? Ва ким ким билан?

Бироқ, Вайнберг мантиғига кўра фикрлайдиган бўлсак, (қайси динга мансуб бўлишидан қатъи назар) одамлар динга кириши биланоқ дарғазабликнинг уйғониши, «ўзига» қарши қаратилган бўлиб чиқадими? Демак, мана бир неча йилдан бери Суриядаги «жиҳод»га чақириқлар бошқа мусулмонларга қарши янграётган чақириқ бўлиб чиқадими? Яъни, бошқа бир тоифага қарши қуролли қаршилик кўрсатиш ёки бунинг акси ҳамда уларга ҳам буларга ҳам қарши курашишга бўлган чақириқларда динни ўзларининг ғаразли мақсадлари йўлида фойдаланиш бўлмаяптими?

Бироқ, бу жараёнларни янада чуқур ўрганиш билан бу нарсалар тегида жаҳоннинг етакчи мамлактларининг сиёсий манфаатлари бор эмасмикан? Агар жавоб ижобий бўладиган бўлса, диний омилни саҳна ортидаги сиёсатчилар бошқараётган экан-да ва конфессионал формат фақат чиройли бир фантик экан-да, деган савол туғилади.

Масалан, Шарқ бўйича тадқиқотчи мутахассис, америкалик тарихчи Бернард Люис Ислом анъанасида терроризмдан фойдаланганлик ҳақида ҳеч қандай гувоҳликлар йўқ, чунки «мусулмонларга аёллар, болалар ёки қарияларни на ўлдириш, на қийноққа солиш ва асирларга номуносиб муносабатда бўлиш буюрилган».

Айтилганларга қўшилмаслик мумкинми? Бироқ исломий шиорлар билан баралла айтилиб, амалга оширилаётган террористик ҳаракатларнинг ҳаммаси олдиндан пухта ўйланган сценарийларнинг амалга оширилиши бўлиб чиқмаяптими?

Шундай экан, кимдир тан оладими ёки йўқ, асрлар оша давом этиб келаётган диний фон фақат ва фақат етакчи мамлакатларнинг геосийсий тўқнашувлар учун чироқ экан.

Ҳамма бирдек, жаҳон майдонида бўлаётган воқеаларга юқорида зикр қилинган нуқтаи назар билан қарамасликлари ҳам мумкин. Бироқ, бу ерда бошқа гап бор. Бугун биз дунёда бўлаётган жараёнларнинг илдизига назар ташлай олмасак эртага ҳолимиз вой бўлиши мумкин. Дунё миқёсидаги геосиёсий масалаларни таҳлил қила олмасак, эртага бу масалалар ўз долзарблигини йўқотади ва кўпчилик ўз атрофида бўлаётган нарсалар ва шу ҳақда олаётган ахборотларини, оз бўлса-да, таҳлил, фикр қилиб кўрмай ҳазм қилиб юбораверади... Демак сизни, аниқроғи, бизни бошқариш жуда осон бўлиб қолади...

Теймур Атаев мақоласи асосида тайёрланди

Манба: xabar.uz