Шавкат Мирзиёев жорий йил 20-21 январь кунлари Қорақалпоғистонга қилган сафари давомида Нукус шаҳридаги «Имом эшон Муҳаммад» жоме масжидида бўлиб, бу ерда имом-хатиблар малакасини ошириш ўқув маркази, ётоқхонаси ва кутубхона, масжид ҳудудини ободонлаштириш ва атрофига девор қуриш, нонвойхона ташкил қилиш, ҳовуз, фаввора ва бошқа қулайликларни барпо этиш бўйича кўрсатмалар берган эди, деб хабар берди ЎзА.
Бу ерда ўтган 11 ой давомида кенг кўламли қурилиш ва реконструкция ишлари бажарилди. Масжид маъмурий биносининг биринчи қаватида Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Қорақалпоғистондаги вакиллиги идораси жойлашган бўлиб, унинг барча хоналари қайта таъмирдан чиқарилди. Иккинчи қаватида ахборот-ресурс маркази, 2 та кутубхона ташкил этилди. Иссиқ пол қурилди, эшиклари янгисига алмаштирилди. Намоз ўқийдиган маскан реконструкция қилиниб, гумбаз қайта ишланди. Масжид ёнидан минора, ҳовуз, новвойхона, автомобиллар учун тўхташ жойи ва бошқа қулайликлар бунёд этилди. Манзарали дарахт ва гуллар экилди.
Шунингдек, масжид ёнида 128 ўринга мўлжалланган имом-хатиблар малакасини ошириш ўқув маркази ташкил этилиб, замонавий жиҳозлар билан таъминланди.
Шавкат Мирзиёев нуронийлар ва имом хатиблар билан суҳбатлашди.
«Ўтмишда яшаб ўтган буюк аждодларимиз ҳаёти ва маънавий меросини чуқур ўрганиш учун барча шароитларни яратамиз. Аҳоли зиёрат қилиб, чинакам маънавий озуқа оладиган бундай маънавий-маърифий масканларни янада обод қилиб, келажак авлодлар учун сақлашимиз керак», — деди Шавкат Мирзиёев.

“Масжидул Ҳаром”. Саудия Арабистонининг Макка шаҳрида жойлашган энг мўътабар ва улкан ҳамда мусулмонлар ибодат қилишлари учун барпо этилган илк масжиддир. Абу Зарр розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: Бир куни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан: “Ер юзида қурилган илк масжид қайси?” деб сўрадим. “Масжидул Ҳаром”, дея жавоб бердилар. “Кейин қайси бири?” дедим. “Масжидул Ақсо”, дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

Мазкур масжидда қон тўкиш ва бошқа гуноҳ ишлар ҳаром қилингани боис шундай ном билан аталган. Масжиднинг тўққизта минораси (ҳар бирининг баландлиги 95 метр), тўртта бош дарвозаси, қирқ битта эшиги бор. Ўн битта юрарзиналар орқали масжиднинг иккинчи ва учинчи қаватларига чиқилади.

 “Масжидул Ақсо”. “Узоқдаги масжид” маъносини англатувчи мазкур жоме Қуддуси шарифда, Сулаймон алайҳиссалом томонларидан қурилган. Исломдан илгари араблар, кейин мусулмонлар унга қибла сифатида юзланиб ибодат қилишган. Ҳижратнинг иккинчи йилида Қуръони карим ҳукми билан мусулмонлар қибла сифатида Маккадаги Каъбага қараб намоз ўқий бошлашган. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Фақат ушбу уч масжид сари қасд қилиб йўлга чиқилади: Масжидул Ҳаром, менинг масжидим ва Масжидул Ақсо”, дедилар (Имом Термизий ривояти).   

“Қубо” масжиди. Ислом тарихида илк қурилган масжид.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Қубо масжиди қибласи пойдеворига асос солганлар. Масжид қурилиб битказилгач, жамоат билан намоз ўқишни бошлаб берганлар. Қубо масжиди Мадинаи мунавваранинг жанубий-ғарбий қисмида, ҳарами набавийдан 3–5 км. узоқликда жойлашган.

Қубо масжиди ҳижрий 435 йилида Абу Яъло Ҳусайний, ҳижрий 555 йилида Жамолиддин Исфаҳоний томонидан янгилади. ҳижрий 877 йилида Қубо масжиди минораси қулаб тушди, ҳижрий 881 йилида Султон Қайтбой Масжиди Набавийни таъмирлаган пайтида, Қубо масжиди минорасини ҳам янгилади. Маълум қилинишича, Усмонийлар ҳукмдори Султон Маҳмудхон ҳижрий 1240 йилида Қубо масжидини қайтадан таъмирлади. Шунингдек, жомеда Усмонийлар ҳукмронлиги томонидан бир қанча таъмирлаш ишлари олиб борилди. 

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Кимки уйида таҳорат олиб, Қубо масжидига борса ва унда икки ракат намоз ўқиса, умра қилганнинг ажрини олади”, деганлар.

“Масжидун Набавий”. Саудия Арабистонининг Мадина шаҳрида жойлашган.  Масжид ўрнини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўн динорга сотиб олганлар ва масжид қурилишида саҳобаларга бош бўлиб, шахсан ўзлари иштирок этганлар. Масжид биноси хом ғиштдан, шифти хурмо шохи, устунлари эса хурмо ёғочидан бино қилинган. Ёмғир ёғса шифтдан сув ўтиб, сажда қилган одамнинг пешонаси лой бўлар эди. Жоме кейинчалик ҳазрат Умар ва Усмон розияллоҳу анҳум ҳамда кейинги халифа, подшоҳлар томонидан бир неча бор таъмирланиб, кенгайтирилган.

Масжиднинг бир юз беш метрли иккита, етмиш беш метрли тўртта минораси, 400дан ортиқ устуни, 6800 та қандили, зиёратчиларни қуёшнинг жазирама нурларидан тўсиб турувчи очилиб-ёпиладиган катта соябонлари мажмуанинг кўркига кўрк қўшади. Кундузи қуёш нуридан мажмуа қум рангида, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қабрлари жойлашган ҳужра гумбази эса яшил рангда товланади.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ушбу масжиддаги намоз ундан бошқалардаги мингта намоздан афзалдир. Масжидул Ҳаром бундан мустасно”, дедилар.

“Қиблатайн” масжиди. Ҳижратнинг иккинчи йили, ражаб ойининг ўрталари, душанба куни эди. Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам Бани Салама юртида пешин намозини жамоат билан Қуддусга қараб ўқиётган эдилар. Намоз ичида қибланинг ўзгаргани ҳақида ваҳий келди. Иккинчи ракат охирлаб қолган эди. Мусулмонларга Маккадан Масжиди Ҳарамга томон қараш амри тушди. Расули акрам ўша заҳотиёқ юзларини Қуддусдан Каъбага томон бурдилар. Жамоат ҳам саф бўлиб бирга бурилди.

Янги қибла томон бурилиб, учинчи ва тўртинчи ракатларни Масжиди Ҳарамга қараб ўқиб, намозни тугатдилар. Шу сабабдан Бани Салама масжиди икки қиблали масжид маъносида “Масжидул Қиблатайн” деган ном олди.

“Чираман жума” жоме масжиди (Ҳиндистон). Ҳижрий 629 йил Молик ибн Динор розияллоҳу анҳу томонларидан барпо этилган. Молик ибн Динор розияллоҳу анҳу Ҳиндистонга келган илк мусулмонлардан ҳисобланади. 

 “Хуайшэн” жоме масжиди (Хитой). Ҳижрий 630 йил Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳу томонларидан бунёд этилган. 1695 йил қайта қурилган.

 “Куфа” жоме масжиди (Ироқ). VII асрда қурилган. 2010 йил қайта таъмирланган.

 “Уқба” жоме масжиди (Тунис). Шунингдек, “Қайруан” жоме масжиди номи билан ҳам машҳур. Таҳминан ҳижрий 670 йили Уқба ибн Нафий розияллоҳу анҳу томонларидан барпо этилган. Масжиднинг минораси бугунги кунгача етиб келган дунёдаги энг қадимий  миноралардан ҳисобланади.

“Алеппо” жоме масжиди (Сурия). Умавийлар ҳукмронлиги даврида VIII асрда бунёд этилган. 2003 йил масжид ҳовлиси ва минораси таъмирланган.

“Умавийлар” жоме масжиди (Сурия). Ҳижрий 715 йил қурилган.

“Зайтуна” жоме масжиди (Тунис). Ҳижрий 731 йил барпо этилган. Мазкур жоме ҳузурида энг қадимий Ислом университетларидан бири ҳам жойлашган. Олийгоҳда дунёнинг турли бурчакларидан талабалар келиб таҳсил олишган. 

“Сина” жоме масжиди (Хитой). Ҳижрий 742 йил қурилган. Масжид Хитой меъморчилиги асосида қад кўтарган. Бир неча марта қайта таъмирланган.

“Жума” жоме масжиди (Озарбойжон). Ҳижрий 743 Абу Муслим раҳматуллоҳи алайҳ томонидан бунёд этилган. 

 Даврон НУРМУҲАММАД

тайёрлади

Аллоҳ таолога энг маҳбуб бўлган амаллардан бири мусулмонларга наф келтиришдир. Ибн Ҳажар Асқалонийнинг “Мунаббиҳот” (“Охират кунига тайёргарлик”) китобининг аввалида бундай дейилади:  Айтиладики: “Икки хислат борки, улардан бирор нарса афзал эмас. Бири-Аллоҳга иймон келтириш; иккинчиси-мусулмонларга фойда келтириш. Яна икки хислат борки, улардан ёмонроқ нарса йўқдир: Бири-Аллоҳга ширк келтириш; иккинчиси-мусулмонларга зарар етказишдир”, дедилар.

Агар эътибор берадиган бўлсак, мусулмонларга фойда келтириш сифати бизни жаннатга киришимиз учун ягона восита бўлган Аллоҳ таолога иймон келтиришдек бахт билан, уларга зарар етказиш эса кечирилмайдиган ягона гуноҳ аталмиш ширк деган гуноҳи кабира билан ёнма-ён зикр қилинмоқда. Бундан хулоса шуки, уни бажаришлик ила катта савобларга эга бўлинадиган амалларнинг муқобилидаги ишларни қилган киши қаттиқ гуноҳкор бўлади.

Хўш, энди нима учун баъзи кишилар шунчалик хатарли бўлган азиятлар, гуноҳ ва маъсиятларни, ўз хилқатларига бегона бўлган одатларни касб қилиб олмоқдалар. Буларнинг сабаби нима? Бу муаммоларнинг ечими қаерда?

Бу муаммоларнинг энг катта сабаби Аллоҳ таолони унутиш бўлса, улардан  қутулишнинг энг тўғри ечими ҳам Аллоҳнинг зикрига қайтишдир. Чунки Аллоҳ таоло Ўзининг муборак Каломида бундай марҳамат қилади: «Сизлар Аллоҳни унутиб қўйганлар, бас, (шундан кейин Аллоҳ) уларга ўзларини ҳам унутдириб қўйган кимсалар каби бўлмангиз! Ана ўшалар фосиқлар (кофирлар)дир» (Ҳашр сураси,19-оят).

Аллоҳ таоло Ўзини унутган бандаларини қилган гуноҳларининг жинсидан бўлган жазо билан жазолади. Яъни, уларнинг кимликларини, қандай махлуқот эканликларини, бу дунёга келишдан асл мақсадларини, кимнинг авлоди, миллати ва уммати эканликларини унуттириб қўйди.

Агар банда ҳар доим Аллоҳ таолонинг зикри билан юрса, Аллоҳ ҳам у бандани эслаб туради. Бу ҳақда Аллоҳ таолл айтади: «Бас, Мени ёд этингиз, (Мен ҳам) сизларни ёд этурман. Менга шукр қилингиз, ношукрчилик қилмангиз!» (Бақара сураси, 152-оят).

Шубҳасиз, Аллоҳ таоло эслаган банда ҳар қандай ҳолатда ҳам кимлигини унутмаган ҳолда умр кечиради.

Демак, ўзлигимизни англаш учун ҳам Аллоҳ таолони зикрида бардавом бўлишимиз лозим экан.

Ёрбек ИСЛОМОВ

Учкўприк туманидаги

“Шоҳ муқаддам” жоме масжиди ноиб имоми

Ўтган ҳафта Муҳаммад ибн Аҳмад ал-Беруний номидаги ўрта махсус ислом билим юртида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг таваллуд топган ойлари муносабати билан сийрат ва ҳадис мусобақаси бўлиб ўтди.

Мусобақа Қуръон тиловати билан бошланди. Мусобақада мадрасанинг 2, 3, 4-курс талабалари ўзаро беллашдилар. Мусобақа қуйидаги шартлар асосида бўлиб ўтди.

1-шарт. “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга мактуб” деб номланиб, унда иштирокчи жамоалардан бир талаба Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга ўзининг дил изҳорларини мактуб орқали ўқиб эшиттирди.

2-шарт. “Ҳадис билимдони” деб номланиб, мазкур шартда «Шамоили Муҳаммадия» асаридан 10 та ҳадис ёддан айтиб берилди.

3-шарт. Сийратга оид саволлар бўлиб, унда «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ва аҳли байт» китоби асосида тузилган 10 та саволга жавоб беришди.

4-шарт. “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга салавот”, деб номланиб, бу шартда иштирокчилар ёлғиз ёки жамоа бўлиб салавот айтишди.

Мусобақа натижасига кўра, 1-ўрин 3-курс талабаларига, 2-ўрин 4-курс талабаларига ва 3-ўрин 2-курс талабаларига насиб этди. Ғолиб жамоаларга мадраса раҳбариятининг қимматбаҳо совғалари топширилди.

ЎМИ матбуот хизмати

Mr. Usmankhan Alimov

Chairman of Muslim Board of Uzbekistan,

Muftiy

بسم الله الرحمن الرحيم

الحمد لله الذي هدانا لهذا و ما كنا لنهتدي لو لا أن هدانا الله

و الصلاة و السلام على رسوله الأمين و على آله و أصحابه الأجمعين أما بعد

Assalamu alaykum wa rohmatullohu wa barokatuhu,

Dear guests and participants of the event!

I congratulate you with International Tolerance Day and wish success  to the work of this conference.

Our people have always been tolerant and hospitable. When our elder people opened their hands for the prayer, they  say: “Oh Allah, bestow wide character and remaining richness on us”. The word combination “wide character” in our saints’ prayers means “tolerance”. From centuries people of different nationalities have lived shoulder to shoulder by helping to make their hardships easy. For this reason, in weddings and funeral ceremonies people of various ethnic groups lived in harmony. Today this tradition is continueing.

Today more than 130 different nationalities and various ethnic groups, 16 religious confessions are living in peace, friendship and harmony. All these people can freely perform their religious ceremonies, follow traditional customs and celebrate their holidays.     

For instance, UN special speaker of on religious freedom Ahmad Shahid admitted the works carried out on preservation of peace by saying “Solidarity between nations and ethnic groups that exists in your country is not observed in any other country in the world.”

 The main reason for such a harmonic life is the united goal of all religious groups to jointly act for the sake of the development and prosperity of our motherland – Uzbekistan. In this regard, we hold different joint conferences. Greet each other (means various religious groups) with our religious holidays. All our efforts are reflected in our daily lives.  

Dear conference participants,

It is obvious that inter-religious tolerance means living in one land in harmony and peace by many nationalities.

Islam has never pressurized other religions in history. Islam has never gone to extremes regarding of different religious groups and ideologies.

Regarding religious tolerance Islam bases on the following,

Firstly, Qur’an says: He prescribed for you the same religion He enjoined upon Noah, and what We inspired to you, and what We enjoined upon Abra-ham, and Moses, and Jesus: “You shall up-hold the religion, and be not divided therein.” As for the idolaters, what you call them to is outrageous to them. Allah chooses to Himself whom He wills, and He guides to Himself whoever repents. (Surah ash-Shura, V-13)

Secondly, all prophets are close friends. There is no advantange between them. We believe them all as the prophets. In Qur’an: Say, “We believe in Allah; and in what was revealed to us; and in what was revealed to Abraham, and Ishmael, and Isaac, and Jacob, and the Patriarchs; and in what was given to Moses and Jesus; and in what was given to the prophets—from their Lord. We make no dis-tinction between any of them, and to Him we surrender.” (Surah Baqara, V-136)

Thirdly, The differences in religion should not bring people to counter each other. On the other hand, they have to coopereate in doing good deeds. In this regard, Qur’an says: And cooperate with one another in virtuous conduct and conscience, and do not cooperate with one another in sin and hostility. (Surah Maida, V-2)

Fourthly, superiority of one man over another man is identified through performed good deeds only: “O people! We created you from a male and a female, and made you races and tribes, that you may know one another. The best among you in the sight of Allah is the most righteous. Allah is All-Knowing, Well-Experienced.” (Surah Hujurot, V-13)

Fifthly, the difference in religion does not prevent from hospitality and doing goodness to blood ties. Qur’an states: Today all good things are made lawful for you. And the food of those given the Scripture is lawful for you, and your food is lawful for them…(Surah al-Ma’idah, V-5).

These are the bases for the tolerance. According to this all muslims are to believe in all prophets, respect and remember them all wih good words, have good relationships with their followers and have good relationships with neighbours.

Prophet Muhammad sollallohu alayhi wasallam had neighbours who followed the Sacred Books. He used to be a good neighbor with them, used to give and receive gifts. When Christian delegation from Ephiopia visited Madina, Muhammad sollallohu alayhi wasallam placed them in a mosque and served them himself. He sollallohu alayhi wasallam said the following “They treated my followers well so I want to treat them well myself”.

Once when Najran Christians came, Muhammad sollallohu alayhi wasallam placed them in a mosque as well and let them perform their prayers inside the mosque. They Christians prayed in one side of the mosque, while muslims prayed on the other side of the same mosque. When they preached about their religion Muhammad sollallohu alayhi wasallam listened to them attentively and presented his own view. These all acts were done with beautiful behavior and kindness. 

One of the examples of religious tolerance was during the rulership of Islam when mosques were neighbours with temples. During the Roman Empire Egyption copts were displaced and temples were taken over. When muslims conquered Egypt they returned temples to copts.

Nobody has forgotten Sultan Muhammad Fotih’s great compassion when he occupied Great Patriarch’s Orthodox residence in Constantinopole. He announced that all Christians’ wealth, life, religious freedom, church and Christs were safe. For the Christian leaders Sultan Fotih provided the freedom of solving problems raised in their communities without government intervention. Residents of Constantinopole (nowadays Istanbul) felt the difference between the time of rulership of Byzentinians and Sultan Muhammad Fotih. Muslim ruler even introduced the freedom of establishing government within government for the Roman Patriarch whose followers enjoyed that freedom for the rest 500 years.

One of the examples of religious tolerance is to give the tasks to the person who is the best one to perform it notwithstanding his/her religious belief. For this reason, during the Abbasi period Christian doctors were on Caliph’s attention. For a long time they had been in top managerial positions in Bagdad and Damascus’ medical schools. Christian doctor Ibn Asol was the personal doctor of Muawiyah. Sarjun was his secretary. Marwan was appointed to some state positions and later was promoted as a state secretary. He was very rich and respected. His popularity grew so high that Abdumalik ibn Marwan became the teacher of Abdulaziz. He was a father of that famous Umar ibn Abdulaziz.      

Scientific circles of caliphs gathered all scientists regardless of their religious views. There were scientists from all kinds of religions and mazkhabs in the Ma’mun Academy. Ma’mun told them: “Discuss from your knowledge. In order to prevent any type of division do not site from your religious book”.

Scientific meetings of people were also like that. Khalaf ibn Musanno said the following: “We saw ten world known scholars who gathered in one meeting in Basra”.

These kind of examples could be cited a lot. The instructions, that all muslims should follow, underlined in the main sources of Islam and advised by Muhammad sollallohu alayhi wasallam are still being observed these days.

As a conclusion it could be said that the great quality of all humankind is to respect and adore every person just because he/she is a human being notwithstanding their religion, nationality and social status. Taking these all into consideration it is everyone’s obligation to live in tolerance, peace and solidarity.

Wassalamu alaykum wa rohmatullohi wa barokatuh.