بسم الله الرحمن الرحيم

Муҳтарам азизлар! Бугун Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 25 йиллик тантанаси кунидир. Юртимиз мустақилликка эришганидан сўнг халқимиз қўлга киритган энг катта ютуқларидан бири инсон ҳуқуқ ва эркинликларини таъминловчи ҳужжат бўлмиш Бош қомусимизнинг қабул қилиниши бўлди.

Ҳар бир давлатнинг шаклланишида Конституциянинг ўрни беқиёсдир. Бош Қомусимиз миллатимиз руҳига, ҳаёт тарзи ва урф-одатларига мос бўлган имон-эътиқод, инсоф, диёнат, меҳр-оқибат, ор-номус, ҳаё каби энг эзгу фазилатларни ўз ичига олган. Конституция миллий давлатчилигимизнинг рамзи сифатида инсоннинг қадр-қимматини улуғлаш, унинг ҳуқуқий қонуний манфаатлари дахлсизлигини таъминлашга хизмат қилади. Бош қомусимизда баён этилган тамойиллар ҳар бир инсон ўзини чинакам бахтиёр хис этиши, осуда ва фаровон ҳаёт кечиришига қаратилган. Бинобарин, Аллоҳ таоло инсон наслини улуғлади, унга беҳисоб неъматлар, яхшиликлар ато этди. Бошқа махлуқотларга бермаган фазилатларни айнан одамга хослади.

Мамлакатимизда истиқомат қилувчи турли дин вакиллари, жумладан юртимиз мусулмонлари асосий Қомусимизда белгилаб қўйилган ҳуқуқ ва эркинликлардан кенг фойдаланмоқдалар. Хусусан, ушбу ҳужжатда виждон, эътиқод эркинлиги кафолатлаб берилди.

Ислом таълимотига кўра, дин инсонни ўз хоҳиши билан эътиқод қиладиган илоҳий кўрсатмалар мажмуидир. Ислом бирор инсонни динга зўрлаб киритишга, ўз эътиқодини бошқаларнинг хоҳиш-иродасига қарши ўлароқ тиқиштиришга йўл қўймайди.

Аллоҳ таоло инсониятни яратган экан, уларни эмин-эркин, ўзаро аҳил ва иноқликда ер юзини обод қилиб яшашга буюрган. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилади:

 

إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ

 (سورة النحل/90)

яъни: “Албатта, Аллоҳ адолатга, эзгу ишларга ва қариндошга яхшилик қилишга буюради ҳамда бузуқчилик, ёвуз ишлар ва зулмдан қайтаради. Эслатма олурсиз, деб (У) сизларга (доимо) насиҳат қилур” (Наҳл сураси, 90-оят).

Жамиятдаги инсонларнинг ўзаро бир-бирларидаги ҳақ-ҳуқуқ ва мажбуриятларини астойдил адо этиб, жорий бўлган маълум қонун-қоидаларга риоя қилиб яшашлари ижтимоий адолатнинг қарор топишида муҳим ўрин тутади. Ислом динида жамиятдаги ҳар бир кишининг ҳақ-ҳуқуқ ва мажбуриятлари унинг миллати ва эътиқодидан қатъий назар аниқ  ва равшан белгилаб берилган.

Мамлакатимизда 16 та диний конфессия расмий рўйхатдан ўтиб фаолият кўрсатмоқда. 130 дан зиёд миллат ва элат вакиллари ўзаро аҳил ва тинч яшаб келмоқдалар. Турли дин ва миллат вакиллари ўртасидаги ҳамкорлик ва дўстона муносабатларни таъминлаш, уларнинг юрт тараққиёти йўлида бир ёқадан бош чиқариб ҳаракат қилишларига эришиш энг аввало Ўзбекистонда олиб борилаётган оқилона сиёсатнинг натижасидир.

Энг аввало, ҳар бир шахс яшаш ҳуқуқига эга эканлиги Қуръони каримнинг кўплаб оятларида баён этилган, Жумладан:

 

وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ

 (سورة الأنعام/151)

яъни: “Аллоҳ тақиқлаган жонни ноҳақ қатл қилмангиз!” (Анъом сураси, 151-оят). Демак, ҳеч кимса бошқа кимсанинг ҳаётига тажовуз қилиши ва унинг яшаш ҳуқуқидан ноҳақ маҳрум қилиши мумкин эмас.

Дунёда содир бўлаётган воқеалар замирида турли динлар ўртасида муросасизлик, адоват ва нафратни ёйиш, шу орқали тинч юртларни беқарор маконларга айлантиришга ҳаракат қилиш мақсади ётибди. Биз эса мамлакатимизда яшайдиган барча миллат ва дин вакиллари билан бағрикенгликда ҳаёт кечирмоқлигимиз лозим бўлади.

Дарҳақиқат, Аллоҳ таоло инсониятни аввалда ҳур қилиб яратган. Кейинчалик, инсоният турли ҳил омиллар сабабли қулдорлик даврини ҳам бошидан ўтказди. Ислом дини келиб, қулларни озод қилишга кенг тарғиб этди. Аксинча, ҳур одамни қулликка солишни энг оғир гуноҳлардан санади. Қуйидаги ҳадисда шу маъно ифодаланган:

 

عَن أَبِي هُرَيرَةَ رَضِيَ الله عَنهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيهِ وَسَلَّمَ: "ثَلَاثَةٌ أَنَا خَصمُهُمْ يَومَ القِيَامَةِ رَجُلٌ أَعْطَى بِي ثُمَّ غَدَرَ، وَرَجُلٌ بَاعَ حُرًّا فَأَكَلَ ثَمَنَهُ، وَرَجُلٌ اسْتَأْجَرَ أَجِيرًا فَاسْتَوْفَى مِنْهُ وَلَمْ يُعْطِه أَجْرَهُ"

(رواه الإمام البخاري)

яъни: Абу Ҳурайра р.а.дан ривоят қилинади, Расулуллоҳ с.а.в. дедилар: “Қиёмат куни мен уч тоифа киши билан хусуматлашаман: мен билан ваъда бериб, сўнгра хиёнат қилган, ҳур кишини сотиб пулини еган, ижарачи ёллаб ундан тўла-тўкис фойдаланиб бўлгач, ҳаққини бермаган киши” (Имом Бухорий ривояти).

Шунингдек, таълим олиш, меҳнат қилиш, даволаниш, эътиқод қилиш, мулкка эгалик ҳуқуқлари ҳам динимизда ҳамма учун бирдек кафолатлангандир. Бош қомусимизда ҳам айнан мана шу ҳуқуқлар алоҳида моддалар билан кафолатлаб қўйилган.

Муҳтарам азизлар! Динимизда шунингдек, жамиятдаги ҳар бир кишининг зиммасида ўзи яшаб турган жамиятга нисбатан, ундаги ҳар бир шахсга нисбатан ва ватанига нисбатан бурч ва мажбуриятлари бор эканлиги ҳам баён этилган. Қуръони каримда шундай дейилган:

 

وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ مَنْ كَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا

 (سورة النساء/39)

яъни: “Аллоҳга ибодат қилингиз ва Унга ҳеч нарсани шерик қилмангиз! Ота-оналарга эса яхшилик қилингиз! Шунингдек, қариндошлар, етимлар, мискинлар, қариндош қўшни-ю бегона қўшни, ёнингиздаги ҳамроҳингиз, йўловчи (мусофир)га ва қўл остингиздаги (қарам)ларга ҳам (яхшилик қилинг)! Албатта, Аллоҳ кибрли ва мақтанчоқ кишиларни севмайди” (Нисо сураси, 39-оят).

       Шунингдек, кишининг оиласи олдидаги мажбурияти, ўзи яшаб турган давлатининг раҳбарига итоат этиш мажбурияти, ватанини ҳимоя қилиш мажбурияти, бошқа дин ва миллат вакиллари олдидаги мажбуриятлари ҳам борки, Аллоҳ таоло динимизда буларни баён қилиб берган. Пайғамбаримиз с.а.в. ҳадисларининг бирида шундай дедилар:

 

عن أبي هريرة رضي الله عنه أنّ رسول الله عليه الصلاة والسلام قال: "لا تَحَاسَدُوا، وَ لَا تَنَاجَشُوا، وَ لَا تَبَاغَضُوا، وَلَا تَدَابَرُوا، وَ لَا يَبِعْ بَعْضُكُمْ عَلَى بَيْعِ بَعْضٍ وَ كُونُوا عِبَادَ اللَّهِ أخْوَانًا، الْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ، لَا يَظْلِمُهُ، وَ لَا يَخْذُلُهُ، وَ لَا يَحْقِرُهُ، التَّقْوَى هَاهُنَا، - وَ يُشِيرُ إِلَى صَدْرِهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ - بِحَسْبِ امْرِئٍ مِنْ الشَّرِّ، أَنْ يَحْقِرَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ، كُلُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حَرَامٌ؛ دَمُهُ، وَ مَالُهُ، وَ عِرْضُهُ"

(رواه الامام مسلم)

яъни: Абу Ҳурайра р.а.дан ривоят қилинади, Расулуллоҳ с.а.в. дедилар: “Бир-бирингизга ҳасад қилманглар, молнинг нархини ёлғондан кўтарманглар, бир-бирингизга буғзу-адоват қилманглар, бир-бирингиздан юзингизни бурманглар, ҳеч бирингиз бошқанинг савдоси устига савдо қилмасин, Аллоҳнинг биродар бандалари бўлинглар. Мусулмон мусулмоннинг биродаридир, унга зулм қилмайди, уни ёрдамсиз ташлаб қўймайди, уни таҳқирламайди. Тақво манабу жойдадир, деб уч марта кўкракларига ишора қилиб айтдилар. Кишининг мусулмон биродарини таҳқирлаши унинг ёмонлигига кифоя қилади. Ҳар бир мусулмонга мусулмоннинг қони, моли ва обрўйи ҳаромдир” (Имом Муслим ривояти).

Шунингдек, бошқа бир ҳадисда:

عن أبي هريرة رضي الله عنه، قال: قال رسول الله صلي الله عليه وسلم: "مَنْ أَطَاعَنيِ فَقَدْ أَطَاعَ اللهَ وَ مَنْ عَصَانيِ فَقَدْ عَصَى اللهَ، وَ مَنْ يُطِعِ الأَمِيرَ فَقَدْ أَطَاعَنيِ وَ مَنْ يَعْصِ الأَمِيرَ فَقَدْ عَصَانيِ"

(رواه الامام البخاري).

яъни: Абу Ҳурайра р.а.дан ривоят қилинади, Расулуллоҳ с.а.в. дедилар: “Ким менга итоат этса демак, Аллоҳга итоат этибди ва ким менга осий бўлса демак, Аллоҳга осий бўлибди. Ким раҳбарига итоат этса демак, менга итоат этибди ва ким раҳбарига осий бўлса демак, менга осий бўлибди” (Имом Бухорий ривояти).

Юқоридаги оят ва ҳадисларнинг мазмунидан маълум бўладики, кишилик жамиятида қонунларнинг аҳамияти жуда ҳам катта. Дарҳақиқат, адолатли қонунлар халқ фаровонлиги ҳамда дунё ва охират ободлигининг асосидир.

Муҳтарам азизлар! Юртимиз мўмин-мусулмонлари учун 2017 йил мобайнида Ҳукуматимиз томонидан ислом дини таълимотларини чуқур ва илмий ўрганиш ва халқимизга айниқса ёшларга  етказиш мақсадида қатор Қарор ва Фармонлар чиқарилди. Масалан: 

- 2017 йилнинг февраль ойида Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот марказини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қарори.

- 27 мартдаги “Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузурида Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қарори.

- апрел ойида “Иккинчи жаҳон уруши қатнашчиларини рағбатлантириш тўғрисида”ги Фармони доирасида 73 нафар Иккинчи жаҳон уруши қатнашчилари Президент томонидан ажратилган маблағлар ҳисобидан Ҳаж зиёратига юборилди.

- 2017 йил 23 июндаги “Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузурида Ўзбекистондаги Ислом маданияти марказини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қарори;

- июль ойида “Қадимий ёзма манбаларни сақлаш, тадқиқ ва тарғиб қилиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қарори;

- Самарқандда – Имом Бухорий ҳадисшунослик мактаби, Имом Мотуридий калом илми мактаби;

- Фарғонада вилояти Марғилонда Фиқҳ мактаби;

- Бухорода – Баҳоуддин Нақшбанд тасаввуф мактаби;

- Қашқадарёда – Абул Муъин ан-Насафий Ақида илми мактаблари ташкил этилгани ва бошқа бир қанча ўзгаришларни мисол қилиш мумкин.

Юқоридаги Қарор ва Фармонлар юртимизда кафолатланган виждон ва эътиқод эркинлигининг амалий ифодаси дейиш мумкин.

 

Аллоҳ таоло халқимиз ҳаётини бундан ҳам фаровон айласин! Юртимизни турли хилдаги самовий ва арозий офату балолардан ҳифзу ҳимоясида сақлаб, барчамизни Ўзи рози бўладиган амаллар билан яшаб ўтмоғимизга муяссар қилсин! Омин!

 

Муҳтарам имом-домла! ЎМИ томонидан чиқарилган “Ҳаж ҳақида Фатво”ни жамоатга яна бир бор ўқиб эшиттиришингиз сўралади.

Абдул Азим Зиёуддин. Имом Бухорий номли Тошкент ислом институти Катта ўқитувчиси.

  БИСМИЛЛАҲИР РОҲМАНИР РОҲИЙМ. 

Шубҳасизки, Аллоҳ ва Унинг фаришталари Пайғамбарга салавот айтурлар (у зотни мақтов ва илтифот ила ёд этурлар). Эй иймон келтирганлар! Сизлар ҳам У зотга салавот ва салом йўлланглар! (Аҳзоб сураси, 56-оят).

Аҳли суффанинг улуғларидан бўлган ҳазрат Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: ”Менга салоту салом йўллагувчи учун салавоти Қиёматда Сирот узра нур бўлур. Кимнинг Сирот узра нури бўлса, асло жаҳаннамга тушмас” (Ибни Фарҳун ривояти. Шарҳи Далойили ҳайрот).

Яна ибни Фарҳун ривоят қилганки, ҳазрат Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан: “Расули Акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: ”Кимки қасдан менга салоту  салом йўлламаса муҳаққақ, у банда жаннатнинг йўлидан адашибди” (Шарҳи Далойили ҳайрот). 

Эй, оламлар сарвари,

Салоту салом сизга.

Инсу жинс пайғамбари,

Салоту салом сизга.

Эй, Аллоҳнинг Ҳабиби,

Салоту салом сизга.

Дардли диллар табиби,

Салоту салом сизга.

Эй, саййиди коинот,

Салоту салом сизга.

Эй, соҳиби мўъжизот,

Салоту салом сизга.

Эй, Яратган сирдони,

Салоту салом сизга.

Ҳақ нурларин уммони,

Салоту салом сизга.

Эй, ҳазрати Муҳаммад,

Салоту салом сизга.

Маснади юксак Аҳмад,

Салоту салом сизга.

Эй, борлиқнинг гултожи,

Салоту салом сизга.

Мулки олам Сирожи,

Салоту салом сизга.

Эй, Қурайш фарзанди,

Салоту салом сизга.

Бани Ҳошим дилбанди,

Салоту салом сизга.

Эй, Абдуллоҳ ёдгори,

Салоту салом сизга.

Бани Одамнинг ори,

Салоту салом сизга.

Ливоул – ҳамдли Маҳмуд,

Салоту салом сизга.

Мулки асрорда Машҳуд,

Салоту салом сизга.

То абад Машҳур,Маълум,

Салоту салом сизга.

Эй, Ҳарисун алайкум,

Салоту салом сизга.

Эй, беҳад мурувватли,

Салоту салом сизга.

Ҳам муҳри нубувватли,

Салоту салом сизга.

Ўзингиздирсиз Кофий,

Салоту салом сизга.

Зиё сочган эй, Софий,

Салоту салом сизга.

Динга фидо эй, Ажир,

Салоту салом сизга.

Тонгла ўзингиз Ҳошир,

Салоту салом сизга.

Эй, Мутаҳҳар, эй, Мансур,

Салоту салом сизга.

Сизла қалбимиз масрур,

Салоту салом сизга.

Энг фасиҳ ва энг зукко,

Салоту салом сизга.

Эй, Муқаффий, Музакко,

Салоту салом сизга.

Аввалдурсиз ҳам Охир,

Салоту салом сизга.

Зоҳир,Ботин ҳам Тоҳир,

Салоту салом сизга.

Эй, рутбаси сарбаланд,

Салоту салом сизга.

Сўзлари дур, болу – қанд,

Салоту салом сизга.

Аё, ғолиб – музаффар,

Салоту салом сизга.

Энг муҳтарам, мўътабар,

Салоту салом сизга.

Аё, Ҳодий порлаган,

Салоту салом сизга.

Висол сари чорлаган,

Салоту салом сизга.

Эй, зоти пок – мусаффо,

Салоту салом сизга.

Ё, ҳазрати Мустафо,

Салоту салом сизга.

Даҳрга Нур ҳамда тож,

Салоту салом сизга.

Аё, соҳиби Меърож,

Салоту салом сизга.

Ёрқин Тоҳо ва Ёсин,

Салоту салом сизга.

Эҳсони чексиз - Муҳсин,

Салоту салом сизга.

Уммат учун қайғурган,

Салоту салом сизга.

“Умматим”, – деб оҳ урган,

Салоту салом сизга.

Аламул  иймондурсиз,

Салоту салом сизга.

Соҳиби  бурҳондурсиз,

Салоту салом сизга.

Аё, Расули Акрам,

Салоту салом сизга.

Ҳам муаттар, мукаррам,

Салоту салом сизга.

Ё, саййидул мурсалин,

Салоту салом сизга.

Ҳам имомул муттақийн,

Салоту салом сизга.

Аё, фасиҳул лисон,

Салоту салом сизга.

Эй, мушфиқу  меҳрибон,

Салоту салом сизга.

Суянчимиз эй, Носир,

Салоту салом сизга.

Аё, Назийру  Мунзир,

Салоту салом сизга.

Олам аро энг афзал,

Салоту салом сизга.

Чун ўзингиз Муфаззал,

Салоту салом сизга.

Эслатувчи – Музаккир,

Салоту салом сизга.

Хушхабарли – Мубашшир,

Салоту салом сизга.

Эй, Муқаддам, эй, Воъиз,

Салоту салом сизга.

Энг чароғон эй, Азийз,

Салоту салом сизга.

Шижоатли эй, Муслиҳ,

Салоту салом сизга.

Ганжи хайр, эй, Солиҳ,

Салоту салом сизга.

Юксак,олий – Муалло,

Салоту салом сизга.

Энг ишончли, энг аъло,

Салоту салом сизга.

Висол – дийдорга  Восил,

Салоту салом сизга.

Ё, Муддассир - Муззаммил,

Салоту салом сизга.

Аё, тенгсиз, эй, Ҳакийм,

Салоту салом сизга.

Ҳам Одилу, Мутаммим,

Салоту салом сизга.

Ё, Хотамул анбиё,

Салоту салом сизга.

Ё, Мусоддиқ, Мужтабо,

Салоту салом сизга.

Энг пешқадам эй, Собиқ,

Салоту салот сизга.

Йўллагувчи эй, Соиқ,

Салоту салом сизга.

Шофеул музнибинсиз,

Салоту салом сизга.

Ҳам, аламул яқийнсиз,

Салоту салом сизга.

Аё, далилул ҳайрот,

Салоту салом сизга.

Эй, муқилул  асарот,

Салоту салом сизга.

Қутлуғ таъзим Ҳиродан,

Салоту салом сизга.

Макка, Сафо, Минодан,

Салоту салом сизга.

Мадинадан, Қубодан,

Салоту салом сизга.

Ул масжиди  Ақсодан,

Салоту салом сизга.

Сидратул мунтаҳодан,

Салоту салом сизга.

Иймонли ҳар маъводан,

Салоту салом сизга.

Номингиз мангу яшар,

Салоту салом сизга.

Эй, маҳбуб - хайрул башар,

Салоту салом сизга.

Бу оламлар борича,

Салоту салом сизга.

Зарралар миқдорича,

Салоту салом сизга.

Вақтнинг ҳар бир онича,

Салоту салом сизга.

Яралмишлар сонича,

Салоту салом сизга.

                                             Муҳаммад Бобур Мўмин

 

Л у ғ а т .

Сирож -  қуёш.

Маҳмуд – мақталган.

Машҳуд – гувоҳлик бергувчи.

Маълум – барчага маълум.

Ҳарисун алайкум – умматига меҳрибон.

Кофий – кифоя қилгувчи.

Софий – ботинан ва зоҳирон беҳад пок зот.

Ажир – динга фидо.

Ҳошир – умматини қиёматда йиғувчи.

Мутаҳҳар – дили пок.

Мансур – зафар ато этилган.

Муқаффий – ҳидоятга эриштирувчи.

Музакко – покланган.

Тоҳир – бемисил соф.

Ҳодий – ҳақ йўл бошловчиси.

Мустафо – Аллоҳ пок этган зот.

Тоҳо – тўлин ойданда нурли зот.

Ёсин – Саййидул башар.

Аламул иймон – иймон байроғи.

Соҳиби бурҳон – далил, ҳужжатли.

Носир – ёрдам этувчи.

Назийр – огоҳлантирувчи.

Мунзир – огоҳ этмоғи шиддатли бўлган зот.

Муқаддам – пешво.

Солиҳ – Аллоҳнинг буйруқларини адо этувчи.

Восил – Аллоҳ дийдорига етишган.

Мутаммим – мукаммал.

Мусоддиқ – тасдиқ этувчи.

Мужтабо – Аллоҳ ихтиёр этган зот.

Собиқ – барчадан ўзувчи.

Соиқ – дунёда ҳидоятга, охиротда висолга элтувчи.

Шофеул музнибин – шафоат этувчи.

Аламул яқийн – ишонч байроғи.

Далилул хайрот – хайру яхшиликлар сари элтувчи.

Муқилул асарот – гуноҳкорларни кечиргувчи.

 

 

Қайсики мамлакатда биргина ногирон бола дунёга келса, ўша мурғак жоннинг дардини Аллоҳ таоло унинг ота-онаси, маҳалласи, борингки, бутун жамият учун синов қилиб юборган бўлади.

Бунда инсонларнинг Аллоҳ таоло берган дардга нисбатан муносабати қандай бўлади?  Жамият аъзолари  ўша кўнгли ярим, яъни жисмида нуқсони бор болага Ўзи таълим берганидек, меҳр-мурувват кўрсата оладими; унга жамиятнинг бошқа аъзолари каби муносабат кўрсатиб, таълим-тарбия бериб, ўқитиб-ўргатиб, соғлигига тўғри келадиган ҳунарга йўллаб, жамиятнинг тўлақонли аъзолари сафидан жой ола билишини таъмин эта оладими? Ана шу масалалар устида синовдамиз, азизлар.

Биз, аслида, ногиронларга меҳр-мурувват кўрсатиб, уларга сирдош, дилдош бўлиб, қўллаб-қувватлаб турган ҳолимизда Раббимизнинг зиммамизга юклаган амлларидан бирини бажараётган, яъни ўзимиз учун ажру савобларга эришётган бўламиз.

Мана, биз бандаларга меҳрибон Парвардигоримизнинг марҳамати!

Яқинда Президентимиз Шавкат Мирзиёев “Ногиронлиги бўлган шахсларни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармонни имзолади.

Фармонга кўра “ногирон” тушунчаси муомаладан чиқарилмоқда ва унинг ўрнига “ногиронлиги бўлган шахс” атамаси муомалага киритилмоқда ва айнан шу ҳужжатга мувофиқ “Ногиронлиги бўлган шахсларнинг ҳуқуқлари тўғрисида”ги Қонун лойиҳаси ишлаб чиқилиши белгиланмоқда.

Ушбу фармоннинг замирида ҳикмат – ногирон кишиларнинг сифатини айтганда, уларнинг кўнглини ўкситмаслик учун ушбу атама Давлат раҳбарининг фармонида ўзгартирилиши давлатимизнинг ушбу тоифага эътибори қанчалик баландилигининг яққол намунасидир.

3 декабрь – Халқаро ногиронларни ҳимоя қилиш куни. Ушбу сана юртимизда 1992 йилдан дунё миқёсида кенг нишонланади ва таълим муассасалари, турли ташкилотлар, бутун жамоатчилик иштирокида кенг кўламдаги тадбирлар ўтказилади. БМТ ташаббуси билан ногиронлар иштирокида рассомлик ва мусиқа соҳаларидаги танловлар, кўргазмалар, конференция ва семинарлар ташкиллаштирилади.

Ана шундай байрам тадбири бугун Тошкент шаҳридаги муҳташам “Султон” ресторанида ўтказилди. “Инсон манфаатлари устундир бизда” номли хайрия тадбирига Тошкент шаҳридаги жисмоний имконияти чекланган инсонлар таклиф этилди. Мазкур тадбирда  Шайхонтоҳур  тумани бош имом-хатиби Одилхон қори Юнусхон ўғли бошчилигида “Шайх Зайниддин” жоме масжиди ходимлари ва muxlis.uz диний-маърифий сайти жамоаси ҳам иштирок этди.

Тадбирда ногиронлиги бўлган болаларга тўкин дастурхон ёзилиб, дилдан суҳбат қилинди. Ногиронлиги бўлган болаларнинг ижодий ишлари: ёзган шеърлари, ижро этган қўшиқлари тингланди; чизган расмлари ва ясаган ижодий ишлари томоша қилиниб, уларга рағбатлантирувчи мукофотлар берилди. Шунингдек, таклиф этилганларга Одилхон қори Юнусхон ўғлининг маънавий камолотга етакловчи маърузалари жамланган аудио-видео дисклари ва китоблари совға қилинди.

ЎМИ матбуот хизмати

Гиёҳвандлик – наркотик моддаларга ўрганиб қолиш, аниқроғи, табиий ёки заҳарли синтетик моддаларни (айрим дори моддалари) вақтинча ёки сурункасига истеъмол қилиш натижасида келиб чиқадиган касаллик. Гиёҳвандлик танада ва руҳиятда жиддий ўзгариш юз беришига сабаб бўлади ва гиёҳвандни таназзулга олиб боради. Бу эса ўз навбатида, нафақат гиёҳвандга, балки бутун жамиятга кўплаб зарар етказади.

Гиёҳвандликка, одатда, иродаси кучсиз, ўзини тия олмайдиган, ўткир сезгиларни ўзида синаб кўришга қизиқувчан, руҳан заиф ва ўта худбин кишилар берилувчан бўлади. Ёшлар тарбиясидаги нуқсон ва камчиликлар, гиёҳванд моддаларни истеъмол қилиб юрувчи катта ёшдагиларга тақлид ва ҳавас, оиладаги нохуш шароит (ота-онанинг ичкиликбозлик ёки гиёҳванд бўлиши) ҳамда гиёҳванд моддаларнинг осон топилиши ёки қўл остида бўлиши ҳам гиёҳвандликка сабаб бўлади.

Гиёҳ­вандликнинг жамиятга зарарлари беҳад кўпдир. Унга мубтало бўлган кимсада аввало ўзига, сўнг оиласи, касби ёки ўқишига нисбатан қизиқиш қолмайди. Айниқса, ишлаб чиқариш ва тараққиётнинг асосий кучи бўлмиш ёш авлоднинг гиёҳвандликнинг бирин­чи навбатдаги қуpбони бўлиши жуда ҳам ачи­нарли ҳолдир.

Бу оғунинг салбий оқибатлари фақат шахс ёки жамиятга эмас, балки бориб-бориб бутун мам­лакатнинг тараққиётига пyтyp ет­казиши, сиёсий тузум ва қонунчиликнинг издан чиқишига ҳам сабаб бўлиши мумкин.

Гиёҳвандлик инсон жисмини қанчалик хароб қилса, шахс ва жамиятнинг мол-мулкига ва бой­лигига ҳам худди шундай етказади. У тинч-тотув оилаларни бузади, болаларни етим қилади, қашшоқлик, мyҳтoжликда яшашга мажбур этади, охир­-оқибат, бундай касаллик, ўлим ёки қамоқхона билан якунланади.

Тарих сабоқларидан маълумки, мустамлакачи давлатлар қайси бир кичик мамлакат халқини ўзига бўйсундиришни хоҳлаca, фақат acлаҳа воситаси билан эмас, балки ўша халқнинг, айниқса, ёшларнинг ақл-идрокини, ирода ва ҳамиятини сусайтирадиган, маънавий ва ахлоқий тушкунликка туширадиган воситаларни қўллаган. Шундай воситаларнинг ичида энг куч­лиси – гиёҳванд моддалардир. Зеро, мамла­катда рўй берган ижтимоий тушкунлик бориб-­бориб иқтисодий тушкунликка олиб келади. Мод­дий эҳтиёж эса, хорижий давлатларга қаpaм бўлиш­ни тақозо этади. Хориждан келадиган моддий, ин­сонпарварлик ёрдамлари доим ҳам беғaраз бўлавермайди.

Мамлакат  суверенитети учун яна бир хатар шундаки, гиёҳвандликка ружу қўйгaн кимсалар бу "қимматбаҳо" матоҳни мунтазам харид қилиб туриш учун доимо пулга муҳтож бўлади. Бунинг учун улар нафа­қат ватанини, балки иймонини ҳам ар­зон-гаров сотиб юборишга тайёр бўлади. Уларнинг бу хусусиятларини яхши биладиган баъзи хизматлар улардан жосус сифатида фойдаланади. Бу эса ҳар қандай давлат учун катта фалокатдир.

Гиёҳвандликнинг ёшлар ўртасида тарқалиши катта ёшдагилар ўртасида тарқалишидан-да хатарли. Ёшлардан бирининг гиёҳвандликка берилиши бевосита у мансуб бўлган оилага жуда катта зарар­лар келтиради, буни асосан қуйидaгиларда кўриш мумкин:

• эр-хотин муносабатлари бузилиши;
• касалликларнинг кўпайиши;
• қашшоқлашув;
• ногирон фарзанд туғилиши;
• фарзандлар тарбиясининг издан чиқиши;
• бу иллатни фарзандларига ҳам ўргатиши;
• инсоний фазилатларнинг йўқолиши ва тубанлашув;
• оилаларнинг бузилиши ва фарзандларнинг етим бўлиши каби кўплаб ҳолатлар.

Аллоҳ таоло инсонга беҳисоб неъматлар берган, банда ўзига берилган неъматларни дунё ва охират ҳаёти учун фойдали бўлган йўлда ишлатмоғи лозим. У зот Қуръони каримда шундай марҳамат қилади:  “Аллоҳ сенга ато этган нарса билан охиратингни истагин ва дунёдан бўлган насибангни ҳам унутмагин. Аллоҳ сенга эҳсон қилгани каби сен ҳам (одамларга) эҳсон қил! Ерда бузғунчилик қилишни истама. Чунки, Аллоҳ бузғунчиларни суймас” (Қасас сураси, 77-оят) ёки бошқа жойда: “Шунингдек енглар ва ичинглар, (лекин) исроф қилманглар! Зеро, у исроф қилгувчиларни севмайди”, дейилган (Аъроф сураси, 31-оят)

Гиёҳвандликка қарши курашиш барчамизнинг олдимизда турган бош вазифадан биридир:

гиёҳвандлик билан шуғулланган барча ташкилот ва уюшмалар кучи бирлаштирилса;

ёшларнинг бўш вақтини мазмунли ўтказиш ва уларни иш билан таъминлаш муаммоси ҳал этилса,

оммавий ахборот воситаларида «пиво ёки тамакининг энг зўр нави»ни реклама қилиш ўрнига гиёҳвандликнинг оқибати ва зарарлари ҳақида фақат халқаро гиёҳвандликка қарши курашиш кунида эмас, ҳар куни ахборот-тарғибот ишлари олиб борилса;

мактаб ва маҳаллалар ҳамкорлиги яхши йўлга қўйилса;

шифокорлар, участка инспекторлари, дин пешволари, руҳиятшунослар янада жипслашиб ҳаракат қилса,  бу иллатга қарши курашиш бундан-да самарали бўлади, иншоаллоҳ.

Абдумўмин АБДУЛАЗИЗОВ,

Имом Фахриддин Ар-Розий ўрта махсус ислом билим юрти талабаси