Аввал хабар берганимиздек, шу кунларда диний таълим муассасалари ўртасида “Ватанни севмоқ иймондандир” иншолар танловининг республика босқичи бўлиб ўтмоқда. Унда танловнинг ҳудудий босқичида ғолиб бўлган 45 нафар талаба қатнашмоқда.

Бугун, 15 июнь куни танловнинг республика босқичи қатнашчиларига пойтахтимизнинг диққатга сазовор жойларига саёҳат уюштирилди.

Тошкент шаҳридаги “Янги Ўзбекистон” боғига илк ташриф унинг марказий қисмида барпо этилган муҳташам бадиий обида – Мустақиллик монументи, унинг энг юқори қисмида – кўкда мағрур парвоз қилаётган Ҳумо қуши тасвири, буюк саркарда ва жаҳонгирлар, аллома ва мутафаккирлар, жадид боболаримизнинг ўлмас сиймолари акс этгани талаба-ёшларда, айниқса, катта таассурот қолдирди.

Шундан сўнг “Ғалаба боғи” ва унда жойлашган “Шон-шараф” музейига экскурсия ташкил этилди. Пойтахтимиздаги “Шон-шараф” давлат музейи, “Мангу жасорат” ва “Матонат мадҳияси” монументларини, тарихий-бадиий экспозицияларни ўз ичига олган “Ғалаба боғи” ёдгорлик мажмуаси тарихий таълим ва тарбия, ғурур ва ифтихор мактабига айланган.

Шу маънода мажмуани кўздан кечираркан Иккинчи жаҳон урушида жасорат, фронт ортида матонат ҳамда инсонпарварлик намуналарини кўрсатган кўп миллатли Ўзбекистон халқининг фашизм устидан қозонилган буюк ғалабани таъминлашга қўшган муносиб ҳиссаси, уларда қатнашган юртдошларимизнинг беқиёс жасорати ва матонатини тарих саҳифаларига муҳрлагани талаба-ёшларнинг ҳар бирида Ватанга муҳаббат ва садоқат руҳи жўш ургани, шубҳасиз.

Саёҳат давомида талаба-ёшлар Ўзбекистон Республикасининг олий давлат вакиллик органи – Олий Мажлис Қонунчилик палатасида ҳам бўлиб, муҳташам бинонинг мажлислар зали, кутубхонаси, парламент музейи билан яқиндан танишишди.

Ташриф давомида Олий Мажлис Қонунчилик палатаси Спикерининг биринчи ўринбосари Акмал Саидов ва Ёшлар парламенти вакиллари ва танловнинг Республика иштирокчилари билан ташкил этилган учрашув ёшларда катта таассурот қолдириши билан бирга, қизғин савол-жавобларга бой бўлди. Хусусан, улар мамлакатимиз парламенти фаолиятига оид кўплаб саволларига жавоб олди.

Саёҳат давом этмоқда.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Бугун, 15 июнь куни Ўзбекистон мусулмонлари идорасида “Ватанни севмоқ имондандир” иншолар танлови республика босқичи иштирокчилари билан учрашув бўлиб ўтди.

Тадбир анъанага кўра Қуръони карим тиловати ва хайрли дуолар билан бошланди.

Дастлаб Ўзбекистон Республикаси Президенти маслаҳатчиси, Халқаро ислом академияси ректори Музаффар Комилов талаба-ёшларни нуфузли танловдаги иштироклари билан қутлаб, юртимизда диний маърифий соҳада амалга оширилаётган ислоҳотлар, мамлакатимизда миллатлараро тотувлик ва динлараро бағрикенгликнинг асосий тамойиллари, ёшларнинг маънавияти, илмини ошириш бўйича қилинаётган ишлар, соҳадаги сўнгги янгиликлар бўйича маълумот берди.

Музаффар Комилов ўз сўзида давом этиб, буюк алломаларимиз Ватанга бўлган кучли муҳаббатлари туфайли кўплаб асарларини юрт номи билан боғлаганлари, буюк аждодларимиз Нажмиддин Кубро, Жалолиддин Мангуберди ва Нодирабегимлар сиймосида ватанга муҳаббат, унинг ҳимоячиси қандай бўлишига ёрқин мисол эканликлари, ёшларимиз ҳам азиз ватанимизга ана шу аждодларга муносиб бўлиб, Ватанимиз тараққиётига ҳисса қўшишларини таъкидлади.

Шундан сўнг Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла ҳазратлари сўзга чиқиб, талаба-ёшларни нуфузли танловда иштироки ва Ўзбекистон мусулмонлари идорасига ташрифи билан қутлаб, юртимизда жуда катта ислоҳотлар бўлаётгани, айниқса, диний соҳада кечаётган ўзгаришларни ҳар қанча гапириш мумкинлигини таъкидлади.

Муфтий ҳазратлари нутқлари давомида “Исломда Ватанга бўлган муҳаббат” мавзусида сўзлаб, аслида Ватан она каби муқаддас, деб бежиз айтилмагани, ҳар бир мўмин ва муслима қайси соҳада бўлмасин ўзи туғилиб ўсган юрти равнақига ҳисса қўшишга бел боғласа, инша Аллоҳ унинг икки дунёси обод бўлиши, Ватанга муҳаббати йўқ инсондан эса яхшилик кутиб бўлмаслигини алоҳида қайд этдилар. Шунингдек, Муфтий ҳазратлари Ислом манбаларида Ватанга муҳаббат тўғрисида келган воқеа-ҳодисаларни сўзлаб бердилар.

Учрашув давомида Дин ишлари бўйича қўмита раисининг биринчи ўринбосари Даврон Махсудов ҳам сўзга чиқиб, Янги Ўзбекистонда диний-маърифий соҳада амалга оширилаётган ислоҳотлар, хусусан, диний таълим муассасалари ҳақида гапирди. Шунингдек, талабалик даврини ғанимат билиш, кўпроқ ўқиб-ўрганиб, устозлардан илм олиш пайида бўлиш ҳақида ўз тавсиялари билан ўртоқлашди.

Диний соҳа раҳбарлари билан учрашув давомида талаба-ёшлар ҳам сўз олиб, ўз фикр-мулоҳазаларини баён этди, ана шундай учрашувлар ташкил этилгани учун миннатдорчилик билдирдилар ҳамда ўзларини қизиқтирган саволларга батафсил жавоб олдилар.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Имом Мотуридий эса ташбеҳ қўрқуви ва таътил хавфи билан ҳаракат қилиб, чуқур кетган ҳар икки фикрни қабул қилиш зарур эмас деган қарашда бўлган. Унга кўра, тавҳид аҳли бўла олиш учун Аллоҳнинг исм ва сифатларини исбот қилиш мажбурияти бор. Зеро, Аллоҳнинг зотини, Раб эканини, камчилик ва нуқсонлардан поклигини билиш фақат исм ва сифатлари орқалигина мумкиндир.

Имом Мотуридий айтади: «Биз оламнинг Яратувчиси бир ва қа­дим эканини исбот этдик. У ҳол­да Унинг ўхшаши, зидди ва тенги йўқ бўлиши керак. Чунки буларнинг бар­часи улуҳият (илоҳийлик)­га зид­дир. Агар Аллоҳга ўхшаш би­рор бор­лиқ мавжуд бўлганида эди, бу ё қадим (аввали йўқ бўли­ши керак), ёки ҳадис (кейин пай­до бўлган) бў­ларди. Ҳар икки жи­­ҳат ҳам ботил бўлгани сабабли Аллоҳ яратилганларга ўхшашдан му­наззаҳдир. Худди шу тарзда Аллоҳ­нинг исм ва сифатлари ҳам яратилганлар­нинг исм ва сифатларига ўхша­маслиги лозим.

Аллоҳнинг барча исм ва сифатлари азалийдир. Фақат сифатлар­ни ифода этган калима ва лафзлар ҳадис бўлиб, бу илоҳий сифатларнинг махлуқотлар сифатларига ўхшамаслигини тў­лиқ маънода очиб беришга етарли эмас. Шу билан бирга, Аллоҳ ҳақида бошқа йўл орқали маълумот олиш имкониятимиз йўқлиги сабабли бу лафзларга мурожаат этишга мажбурмиз. Аллоҳни ўрганишимизда ишлатадиган сўзлар Унинг зотини зеҳнда идрок этишимизга ёрдам берадиган ва зотида мавжуд бўлган маъноларни тушунтирувчи усуллар ҳи­собланади. Гарчи бу лафзлар баъзи ҳолларда Аллоҳ муназзаҳ бўлган маъноларни зеҳнда гавдалантирса ҳам, ташбеҳ­ни ўртадан олиб ташлашда бошқа лафз­ларни ишлатиш билан бу хатарни йўқ қилиш мумкин. Масалан, “Аллоҳ олимдир, фақат биз билган олим­лар каби эмас, Унинг илми ҳам бизнинг илмимизга ўхшамайди”, деймиз».

Шуни билиб олиш керак, тавҳид ақидаси барча ташбеҳ ва ўхшатиш хавфини йўқ қилади. Тавҳид ақидаси бошланишида ташбеҳга ўхшаб кўрингани билан охирида танзиҳга боради1.

Бундай тоза мантиқ ишлатган Абу Мансур Моту­ри­дий Аллоҳни насслар (ояту ҳадислар)да келган исм ва сифатлар билан таърифлашни зарур деб билади. Унга кўра, сифатларни исбот этиш Аллоҳни ҳар хил нуқ­сонлардан пок этиш ғоясига таянгани боис, хоҳ зотий бўлсин, хоҳ феълий – барча илоҳий сифатларнинг қадим бўлиши шарт. Чунки, агар улар ҳодис бўладиган бўлса, у ҳолда Аллоҳнинг азалдаги комиллиги ҳаққоний бўл­май қолади. Бу эса илоҳийлик билан мувофиқ келмайди.

Масалан, “Аллоҳнинг илми ва қудрати азалда йўқ эди” дейилса, бунинг маъноси “жоҳил ва ожиз эди” деган бўлиб қолади. Бу қарашнинг нотўғрилиги маълум. Қолаверса, қудрати йўқ бўлган ҳолда Ўзига илм яратиши, илми йўқ бўлган ҳолда қудрат яратиши мумкин бўлмагани сабаб бошқага муҳтож бўлишига тўғри келади. Бу ҳам ило­ҳийликка зиддир. Шунинг учун ҳам Аллоҳнинг барча сифатлари қадим ва зоти билан қоййим бў­лиши шартдир.

Имом Мотуридий илоҳий исмларнинг қадим бўлиши шартлигини ақлий ва мантиқий далиллар билан исбот қилиб бўлгач, бу исмлар ифода эт­ган маъноларнинг Аллоҳ зотида мав­жуд бўлмоғи зарурлиги ҳақида тўхталади. Аллоҳнинг олим экани маъноси илми тенгсиз, қодирлигининг маъноси қудрати чексиз деганидир.

Аллоҳнинг бу сифатлар билан қан­дай васфланиши масаласига келган­да эса, Имом Мотуридий бу мавзунинг билиб бўлмаслиги фик­ридадир. Чунки сифатларнинг кайфиятларини билиш, Аллоҳга ўхшаш бошқа борлиқнинг борлигини тақозо эттиради. Бу эса имконсиздир.

Имом Мотуридийга кўра, Аллоҳ­нинг си­фатлари на Унинг зотидир ва на ундан ташқаридадир. Шу сабабдан ҳам муътазилий оқими илгари сурган тааддуди қудома (азалийларнинг биттадан кўп бўлиши; яъни биттадан кўп илоҳларнинг борлиги) муаммоси ўртага чиқмагани каби, сифат-мавсуф иккилигидан ҳам сўз юритилмайди. Чунки иккита бошқа-бошқа борлиқдан гап очиш учун бирини бошқасидан ажратиш лозим бўлади. Ваҳоланки, Аллоҳнинг зоти билан сифатларини бир-биридан ажратишнинг имкони йўқдир2.

Муҳаммадайюбхон ҲОМИДОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари

идораси бўлим мудири

Lizing – bu uzoq muddatli ijara bo'lib, shartnoma yakunida ijaraga olingan obektni sotib olish imkoni beriladi yoki to'g'ridan to'g'ri ijaraga olgan shaxs obektning haqiqiy egasiga aylanadi. Bir tomondan oddiy ijaraga o'xshaydi lekin o'rtasida farq kattagina.

Shu bilan birga, lizing – bu xizmatdir. Misol uchun, avtomobilni lizingga olmoqchi bo'lgan kishi ushbu xizmat turini ko'rsatuvchi kompaniyaga tashrif buyuradi. O'z navbatida kompaniya, o'z mablag'lari hisobiga avtomobilni harid qiladi va uni mijozga ma'lum miqdordagi to'lov evaziga muddatli foydalanish uchun topshiradi. Belgilangan ijara muddati yakunlanganidan so'ng esa, avtomobilga egalik qilish huquqi bevosita mijozning nomiga o'tadi.

Hozirgi kunda lizing kompaniyalari yoki banklar tomonidan taklif qilinayotgan an'anaviy lizing shartnomalari bir nechta sabablarga ko’ra shariatning bu sohadagi me’yorlariga muvofiq bo’lmay, ular quyidagilar:

1. Bir shartnomada ikkita aqd (bitim) bo'lib qolganligidir. Bu ikki aqd bir biriga shart qilib qo'yilgan. Yani, hozir ijaraga beraman, ijara muddati yakunida ijaraga bergan narsamni senga hadya qilaman, desa hadya aqdi qo'shilib qoladi. Yoki muddat yakunida mahsulotni senga sotaman, desa savdo aqdi qo'shilib qoladi. Bu kabi holatlarda yuqorida ta’kidlanganidek, bitta shartnomada ijara va hadya qilish yoki ijara va savdo aqdi jamlanib qoladi. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda "Rosululloh sollallohu alayhi vassallam bir savdoni ichida ikki savdodan qaytardilar". Termiziy rivoyati.
2. Barcha ijara hukmlari joriy qilinishi kerak. Yani ijaraga berilgan narsa ijaraga oluvchining aybisiz talofatga uchrasa, ijaraga bergan tomon zomin ya’ni, javobgar bo'lishi kerak. Hozirgi kunda joriy bo'lib turgan an'anaviy lizing shartnomalarida esa, ijaraga olgan tomon javobgar bo'ladi.

3.Agar sug'urta qildirmoqchi bo'lsa, sug'urta harajatlari ijaraga beruvchining zimmasida bo'lishi lozim, shunda islomiy sug'urta qoidalariga muvofiq bo’ladi.

4.Ijaraga olingan obekt buzilib qolib, undan foydalanish imkonsiz bo’lsa, ijaraga oluvchi tomon o'sha foydalana olinmagan muddatga ijara to'lamaslik huquqiga ega bo'lishi kerak.

5.Ijara haqini to'lash mulk ijaraga oluvchiga topshirilgandan keyingina boshlanishi lozim. Hozirgi kunda joriy bo'lib turgan an'anaviy lizing shartnomalarida esa, lizing kompaniyasi mol yetkazib beruvchi (sotuvchi)ga pul o'kazgan paytdan boshlab xaridorning to’lov muddati boshlananadi (huddi bank krediti kabi).

6. Ijaraga oluvchi tomonidan bitim shartlari buzilmasa, ijara beruchi bitimni bir tomonlama buzish huquqiga ega bo'lmasligi kerak. An'anaviy lizing shartnomalarida esa buning aksini ko’rish mumkin.
7. O'z vaqtida amalga oshirilmagan to'lov uchun undiriladigan jarima uchinchi tomonga xayriya qilinishi shart. An'anaviy lizing shartnomalarida lizing kampaniyasining hisobiga tushadi.

Lizing amaliyoti to’g’ri joriy bo'ishi uchun yuqoridagi shartlarga amal qilinishi lozim.

Shuningdek, bu bitimdan alohida shaklda, ijara muddati tugagandan keyin ijaraga beruvshi mahsulotni ijaraga oluvchiga hadiya qilishga yoki sotishga va'da berishi to’g’ri bo’ladi, asosiysi savdoning shariatga muvofiq kelishidir.

Azizov Nodirxon, Imom Buxoriy nomidagi Toshkent islom instituti talabasi

Ўзбекистон Халқаро ислом академиясининг талаба-қизлардан иборат делегацияси Қоҳира шаҳрида бўлиб туришибди, деб хабар бермоқда “Дунё” АА мухбири.

Академия вакиллари ушбу сафар доирасида мисрлик талабалар, “Ал-Азҳар” мажмуасида таҳсил олаётган ватандошларимиз билан учрашганлари баробарида мамлакатнинг азим тарихи ва қадимий обидалари билан танишдилар.

Қоҳира шаҳридаги “Сафир” меҳмонхонасида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла Холиқназаровнинг Мисрда таҳсил олаётган юртдошларимиз билан учрашувлари доирасида талаба-қизлар ўзлари таҳсил олаётган олийгоҳда яратилган имкониятлар, ўқиш жараёни ҳақида сўзлаб бердилар. Унинг доирасида 2022-2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегияси тўғрисидаги тақдимот ҳам ўтказилди.

Шунингдек, мамлакатимиз делегацияси аъзолари Миср Ёшлар ва спорт вазирлиги томонидан ташкил этилган “Nasser Fellowship for International Lidership 2022” Ёшлар анжуманида ҳам қатнашдилар. Ушбу тадбир фаоли ва профессор-ўқитувчиларидан бири - доктор Магдий Заъбал раҳбарлигидаги ёшлар гуруҳи билан ўтказилган мулоқот чоғида талаба-қизлар Ўзбекистон ва Миср алоқалари, Ўзбекистон Халқаро ислом академияси, буюк алломаларимиз ва юртимизда диний-маърифий соҳада амалга оширилаётган ислоҳотлар ҳақида атрофлича фикр юритилди.

Ўз навбатида ушбу мисрлик профессор юртимиз ҳақида туркум китоблар ёзаётганини маълум қилар экан, Ўзбекистонни “Иккинчи Ватан” деб ҳисоблашини таъкидлади.

Қайд этиш жоизки, Ўзбекистон ва Миср ўртасида алоқалар барча йўналишларда, айниқса, таълим йўналишида тобора ривожланиб бормоқда. Хусусан, Ўзбекистон Халқаро ислом академияси, Тошкент Давлат шарқшунослик университети, Фарғона политехника институти ҳамда Миср Араб Республикасидаги Қоҳира университети, Ҳелван университети, “ал-Азҳар” мажмуаси, Порт-Саид университети, Миния университети, турли илмий-тадқиқот марказлари ўртасида ўзаро ҳамкорлик алоқалари ўрнатилган. Талабалар, илмий тадқиқотчилар, профессор-ўқитувчилар алмашуви, илмий ва ижодий сафарлар кўламлари тобора кенгайиб бормоқда.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати