1. Чақалоқлар кўзларини очиб ухлай олишади.
2. Чақалоқлар бир вақтнинг ўзида ҳам нафас олиб ҳам ютина олади.
3. Чақолақлар дастлабки тўрт ой давомида шўр таъмни ажрата олишмайди.
4. Фақатгина чақалоқлар йиғлаши, лекин кўзидан ёш чиқмаслиги мумкин.
5. Янги туғилган чақалоқларда тизза косаси(тизза кўзи) бўлмайди.
6. Янги туғилган болаларда 300 та суяк бўлади.
7. Чақалоқлар эркак кишига қараганда, аёл кишининг овозига жавоб қайтаришга мойил бўлишади.
8. Агар чақалоқнинг ўсиш жараёни бир ёшгача бўлган даврдагидек, тўхтовсиз, давом этганда, у 20 ёшга кирганда, бўйининг узунлиги 30 фут яъни 9,14 метрни ташкил этарди.
9. Ёш чақалоқлар ўз оналарини фақатгина уларнинг ҳидларидан танишади.
10. Болаларнинг таъм билиш қобилияти катталарга қараганда, уч баробар кучли бўлади.

Илҳом МАЪРУПОВ
тайёрлади

Ўзбекистон ҳаж делегацияси 20 январь куни Макка шаҳрида Ҳаж вазирлигининг Шарқий Европа ва Туркия ҳожиларига хизмат кўрсатувчи муассасада учрашув ўтказди. Муассаса раҳбари Ториқ ал-Инқавий ва муассаса масъуллари билан бўлиб ўтган музокара чоғида, 2017 йилги ҳаж мавсумини намунали тарзда ўтказиш бўйича қатор масалалар кўриб чиқилди. Ўзбекистонлик зиёратчиларнинг ҳаж маносикларини намунали бажариши, Мино, Арафот ва Муздалифа водийларидаги ташкилий масалалар муҳокама этилди. Муассаса раҳбари Ториқ ал-Инқавий, ўтган ҳаж мавсумларида Ўзбекистон ишчи гуруҳининг ҳаж тадбирларини мунтазам тартибли ва намунали тарзда ташкил этиб келаётганини таъкидлаб, ишчи гуруҳ фаолиятига юқори баҳо берди.

Учрашув якуни бўйича Ўзбекистоннинг 7200 кишилик янги ҳаж квотаси доирасида хизмат кўрсатиш бўйича баённома имзоланди.

Шу куни делегация, ҳожиларимизга хизмат қилиб келаётган ошхона мажмуасининг бугунги ҳолати билан танишди. Ошхона мажмуаси, турли таомлар тайёрланадиган махсус хоналар, таом тайёрлаш янги ускуналар билан жиҳозлангани, ҳамда гўшт ва бошқа маҳсулотларни сақлаш учун олинган янги музлатгичлар ва ошпазлар хордиқ чиқариши учун яратилган янги шароитлар билан танишди. Делегация раҳбари ошхона масъулларига келаётган ҳаж мавсумида ҳожиларимизга бериладиган таомларнинг сифатини янада яхшилаш ва ўз вақтида етказиш, тозалик ва санитария қоидаларига риоя қилиш бўйича таклифлар ва тавсиялар берди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

ахборот хизмати

Бир шаҳар ўртасида катта тош турар эди. У ўтган-кетганларга ва аравалар юришига халақит берарди. Шаҳар ҳокими маслаҳатчиларини чақириб, тошдан қандай қилиб қутилиш мумкинлигини сўради. Маслаҳатчилардан бири тошни портлатиб майдалаш керак, деди. Бу маслаҳат ҳокимга маъқул келмади. Тош портлатилса, атрофдаги уйларга зарар етиши мумкин эди. Иккинчи маслаҳатчи бошқа шаҳарлардан тош йўнувчиларни чақириб, уни қўл кучи билан майдалашни маслаҳат берди. Бу таклиф ҳам маъқул келмади. Чунки бу иш учун кўп маблағ ва вақт керак эди. Уларнинг ёнидан ўтиб кетаётган бир деҳқон тасодифан бу гапларни эшитиб қолди. "Мен тошдан осон ва тез қутилиш йўлини биламан", деди у. "Бу иш учун қанча маблағ керак бўлади?" деб сўради ҳоким. "Ҳеч қандай маблағнинг кераги йўқ, фақат битта ёрдамчи берсангиз бўлди", деди деҳқон.

Деҳқон ёрдамчиси билан тош ёнидан чуқур кавлай бошлади. Чуқур тайёр бўлгач, кўпчилик бўлишиб тошни унинг ичига ағдаришди. Деҳқон тош устидан тупроқ тортиб текислаб қўйди. Бу ишни кўриб севинган ҳоким деҳқонни ўзига биринчи маслаҳатчи қилиб олди.

Билгинки, йўқчилик ва қийинчилик одамни кўп ўйлашга мажбур қилиб, файласуф қилиб юборади, аксинча, тўқчилик эса одамни ланж қилиб, зеҳнни ўтмаслаштиради. 

 Акбаршоҳ РАСУЛОВ

Бу воқеа Лондон шаҳрида бўлган. Ўт ўчирувчилардан бирининг катта ити бўлиб, уни Боб деб чақиришар эди. Боб ёнғин бўлаётган жойга кириб, ўт ичида қолиб кетган кичкина болаларни қутқаришга ўргатилган эди.

Бир куни Боб ва ўт ўчирувчилар ёнаётган уй олдига келишди. Уй аланга ичида қолган, атрофда одамлар тўпланган эди. Одамлар ичида бир аёл уй ичида икки яшар қизчаси қолиб кетганини айтиб қаттиқ йиғларди. Ўт ўчирувчилар Бобни уй ичига юборишди. Боб аланга ичига кириб кўздан ғойиб бўлди. Бир оздан кейин кичкина қизчани кўйлагидан тишлаб олиб чиқди. Онаси қизини кўриб жуда севинди. Бобни бағрига босиб, бошини силади. Лекин Боб яна уй ичига интилар эди. Ёнаётган уйда яна кимдир бор бўлса керак, деб ўйлаб Бобни қўйиб юборишди. Боб бир зумда олов ичида йўқолди. Орадан бир оз вақт ўтди. Ҳамма нафасини ютиб Бобни кутар эди. Шу пайт олов ичидан Боб отилиб чиқди. Яна бир қизчани кўйлагидан тишлаб олиб келар эди. Ҳамма болани олиш учун унга интилди. Боб яқинлашганда қарашса, у бола деб олиб чиққан нарса каттагина қўғирчоқ экан. Ҳамма кулиб юборди. Боб эса ўзининг қилган ишидан мамнун бўлиб одамларга қараб турарди.

Баъзан жониворларнинг фидоийлиги инсонлар учун ҳавас қиларли даражада бўлади.

Акбаршоҳ РАСУЛОВ

Мичиган Университети ҳамда  Рутгерс Университети олимларининг таъкидлашларича, эркакларнинг бахтли бўлиши оиладаги аёлнинг ҳолатига боғлиқ  экан. Оилада аёл киши ўзини қанчалик бахтли ҳис қилса, эр киши ҳам ўзини шунчалик бахтли ҳис этар экан.  

“Мен буни шундай талқин қилган бўлар эдим, яъни агар аёл киши оилада ўзини бахтлиман деб ҳисобласа, у эрини ҳурсанд қилиш учун қўлидан келганча, яна ҳам  кўп ҳаракат қилади”,– деди Рутгерс Университетидаги фан ва санъат мактаби ижтимоий кафедраси профессори Деборо Карр.

 “Эркаклар аёлларчалик ҳиссиётга берилувчан эмас, шунинг учун  улар ҳис-туйғуларини тўлиқ билдира олмайдилар, мана шу хислат туфайли уларнинг оила уйғунлигига таъсири аёлларникичалик эмас”.

Тадқиқот давомида 394 та жуфтлик ҳаёти ўрганилди уларнинг ёши 60 ёшдан катта бўлиб, оилавий ҳаётда ўртача ҳисобда 40 йилга яқин яшаган жуфтликлардир.

Эр-хотинларга турлича саволлар берилди: улар кўп урушишадими, бир-бирларини қай даражада тушунадилар ва ўзларини керакли, қадрли инсон сифатида ҳис этадиларми?. Бундан ташқари жуфтликлардан кундалик, оддий ишлар: телевизор томоша қилиш ёки дўконларни айланишдаги ҳамкорликлари ҳам сўралди. Сўнг ҳиссиётлари ҳақида ёзиб боришлари сўралди.

Тадқиқотлардан маълум бўлишича, оилавий ҳаётдан баҳра олувчилар ҳаётнинг барча жабҳасидан баҳра олиб яшаётган кишилар бўлиб чиқди.

Агар оилада эркак киши хасталаниб қолса, аёл кишининг ҳаловати йўқолади, эркак киши ҳақида эса бундай дейиш мушкулроқ.

“Ҳеч кимга сир эмас, агар эркак киши оғриб қолса аёли унга гирди-капалак бўлади, қайғуради. Одатда аёл киши хасталанса, у кўпроқ ўзига ёки қизи бўлса, қизига суянади, камдан кам ҳолатда эрига”, –деб қўшимча қилади Карр.

Қатор тадқиқотлар натижасида қуйидагилар маълум бўлди: “Оиладаги тинчлик-тотувлик, бахт ва шинамлик кўп жиҳатдан аёл кишига боғлиқ. Чикаго Университетида олиб борилган тадқиқот натижалари 2016 йилнинг март ойида чоп этилди. Унга кўра, эркак кишининг соғлиғи никоҳ мустаҳкамлигида муҳим омил бўлиб ҳисобланса-да, лекин оиладаги тотувлик ва бахт эркак кишига эмас, аксинча аёлга боғлиқдир”.

Берклидаги Калифорния Университети ва Шимолий-ғарбий Университетлари тадқиқотчилари 80 дан ортиқ жуфтликнинг ўзаро муносабатлари ёзилган видео тасмани таҳлил қилиб, бу орқали улар асосан оиладаги келишмовчилик, турли фикрлиликнинг оилавий муносабатларга таъсирини ўрганишга бағишладилар. “Оилада келишмовчиликлар юзага келганда, қайси оилада аёл киши ўзини тезроқ қўлга олиб, босиқлик билан вазиятни бошқарса, шу оила бахтли оила бўлади”, –деб хулоса чиқардилар.  

“Нафрат,  ғазаб ва ҳурматсизлик каби ҳиссиётлар оила пароканда бўлишига олиб келувчи омиллардир, лекин бизнинг тажрибамиз шуни кўрсатадики, агар эр-хотин, хоссатан, аёллар ўзларини бошқара олсалар, уруш-жанжалнинг олдини ола олсалар, келишмовчилик пайтида ўзларини эрларига нисбатан осойишта тутсалар, бундай оилада тинчлик ҳукм суриб, гуллаб яшнашда давом этади”,– деди тадқиқотнинг бош муаллифи психолог Лиан Блоч.

Учта тадқиқотда ҳам кекса ёшдаги эр-хотинлар қатнашишди. Олимларнинг фикрига кўра, оиладаги муҳит кекса ёшдагиларнинг соғлигига кучли таъсир кўрсатади.

                                               Мақолани Моҳира Зуфарова тайёрлади.