muslim.uz
Жаннатий муслималар
Аёлларни мўтабар санаб Ўз каломида уларнинг номи ила сура нозил қилган Аллоҳ Таолога беадад ҳамду-санолар бўлсин. Аёлларнинг шаъни ва ўбросига эркакларни масъул қилиб уларни ҳимоя қилишга чақирган Расули Акрам (соллаллоҳу алайҳи васалламга ) солату саломлар бўлсин.
Дин- насиҳатдир. Дин ҳамиша инсонларни яхшиликка ундовчи, ёмонликлардан қабих ахлоқлардан қайтарувчи кучдир.
Ислом динида барчага бирдек хитоб қилиниб, эркак ва аёлларга тенглик ила муомала қилинган. Ҳақ-ҳуқуқларда бирини бошқасидан устун қўйилмаган. Аммо куч-қувват, ақл жиҳатдан устун бўлганликлари сабаб, эркак кишини ибодат ва муомолат масалаларида устунлигини баён қилган. Шунингек, ислом шариати аёлларни ҳимоя қилишга уринади. Ҳимоя эса турли жабҳаларда, турли шаклларда намоён бўлади. Хусусан, аёлларнинг шаъни, уларга тааллуқли бўлган барча нарса ислом дини асосида ҳимоя этилади. Ва бунга эркакларни масъиул қилиб қўяди.
Аёл киши ҳаёти давомида ҳамиша маҳрамларига муҳтож ва тоатда яшаши ҳаёти ва иффатининг доимо муҳофазада эканлигини билдиради. Турмушга чиқмасдан аввал отаси, ака-укаси ва яқин маҳрам қариндошлари қарамоғида бўлса, турмушга чиқгандан сўнг эрининг ҳимоя остига киради. Бу сиртдан қараганда аёлнинг ҳуқуқлардан маҳрум қилинишига ўхшар, аммо Ислом дини ҳамиша аёлларни ҳимоя қилган, азиз санаган ва уларни нозик гўзал хилқат эканлиги жиҳатидан ҳимоя қилишга буюрилишини онгли инсон тушуниб етиши мумкин.
Бу дунёга инсонларни Аллоҳ Таоло синов учун юборди. Ҳар бир жонзотга ўз вазифаларини белгилаб қўйди. Барча махлуқот ўзига юклатилган вазифани адо қилмаса ёки ўзгартиришга урунса ҳаёт тизимини бузилишини кўришимиз мумкин. Аёл киши аёллигини қилиши зарур ва ўзига юклатилган вазифадан ортиғини талаб қилиши тўгри эмас. Худди шу каби эркак киши ҳам. Бу нарсалар дин жиҳатдан шариатга номувофиқ бўлиши билан бирга оилада жуда кўп зиддиятларни келтириб чиқаради. Бугунги кун ёш оилаларини ажрим сабабларини ўрганилиб чиқилганда бунга гувоҳ бўлишимиз мумкин
Шунга кўра қисқача тарзда аёлнинг эри олдидаги вазифаларини зикр қилиб ўтишни ўринли деб, билдик. Муслима аёлнинг эри ва аҳли олдида Ислом дини белгилаб қўйган вазифалари мавжудир. Аввало:
1. Муслима аёл ҳамиша Эрининг ҳурматини жойига қўйиб, унинг тоатида бўлади (гуноҳ, харом ишлар бундан мустасно);
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: «Агар инсонга сажда қилиш мумкин бўлганида эди, аёлни ўз эрига сажда қилишга буюрган бўлар эдим» (Насоий, Аҳмад ва Ҳоким ривояти). Бу ҳадис орқали эрнинг фазли ва унинг аёл олдидаги ҳаққи қанчалар улуғлигини билишимиз мумкин.
2. Аёл эрининг мол-мулкини муҳофаза қилувчи бўлиши;
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: «Сизларга эркак киши эга бўладиган яхшилик ҳақида хабар берайми? У солиҳа аёлдир-ки, эри унга қараса, сурур бахш этади, буюрса, итоат қилади ва бирор жойга чиқса, унинг мол-мулкини муҳофаза қилади» (Абу Довуд ривояти).
3. Ўз гўзаллигини фақат ўз эрига тақдим қилади ва ўзини номаҳрамлардан сақловчи бўлиши;
4. Эрининг барча эҳтиёжларини адо қила олиши;
5. эри ва унинг оиласи сирларини сақловчи бўлиши;
Муслима аёлнинг шаръан вожиботларидан ташқари унинг диёнатан қилиши керак бўлган вазифалари ҳам бор:
1. Эрининг оила аъзоларини ҳурмат қилиши
2. Уларнинг ҳизматини чин кўнгилдан Аллоҳ розилиги учун адо қилиши
3. Фарзандларига гўзал тарбия бериши
4. Ҳамиша покиза ва суюкли аёл бўлиши ва ҳ.з
Бу нарса ҳар бир муслималарда топилиши керак бўлган ҳислатлар ҳисобланади. Мана шу асосий қоидаларга амал қилиш билан аёл икки дунёда ҳам саодатга эришиши умкин бўлади деб айта оламиз иншаАллаҳ.
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, муслима, солиҳа аёлнинг жаннатгаа етакловчи калити- унинг ибодатлари билан бирга оиласи ва эри олдидаги гўзал итоати ва вазифаларини Аллоҳ розилиги учун холисона бажаришидадир.Аллоҳ таоло барчаларимизни Ози рози бўладиган амаллаарга муваффақ қилиб қўйсин.
Тошкент Ислом институти
403-гуруҳ талабаси Орифжонова Моҳира
Аллоҳ ва Расули яхши кўрган хулққа эга инсон эдилар
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Кўп йиллар диний соҳада фидокорона меҳнат қилган, фазилатли олим Аҳмадали домла Убайдуллаев шу йил 7 ноябрь куни фоний дунёдан боқий дунёга риҳлат этдилар. Аллоҳ таоло заҳматкаш устозни мағфиратига олсин, яқинларига сабру жамил бериб, қазои қадарларини имон ва розилик ила қарши олганлар қаторида ажру мукофотлар ато этсин.
Аҳмадали домла муборак динимиз ривожи, халқимизнинг маънавий ҳаётига қўшган ҳиссалари беқиёс эди. Аҳмадали домла шогирдларига меҳрибон устоз, қавмларига самимий маслаҳатгўй, фарзанду аржумандларига ғамхўр ота эдилар.
Аҳмадали домла 1965 йилда Наманган шаҳрида таваллуд топганлар. Ўрта мактабни аъло баҳоларга тугатиб, турли корхона, муассаса ва ташкилотларда ҳалол меҳнат қилдилар. Дин хизматига бўлган кучли иштиёқ домлани Тошкент Ислом олий маъҳади сари етаклади. Аҳмадали устоз ушбу олийгоҳнинг сиртқи йўналишига талабаликка қабул қилиндилар. Таълим даргоҳини аъло баҳоларга битириб, 1999 йилдан вафотларига қадар Наманган шаҳридаги “Шодибек” жоме масжиди имом ноиби сифатида Ислом динининг эзгу таълимотларини кенг тараннум этиш ва Ҳақ таоло динининг хизматида камарбаста бўлдилар.
Аҳмадали домла ушбу жомедаги 20 йилдан зиёд фаолиятлари давомида масжидни обод этиш ва қурилиш-таъмирлаш ишларида жуда катта жонбозлик кўрсатдилар, қавмнинг иттифоқлигию уюшқоқлигига улкан ҳисса қўшдилар. Намозхонларнинг яхши-ёмон кунларида эртаю кеч доим хизматга шай бўлдилар. Маърака-маросимлардаги суҳбатларидан тингловчилар ўзига хос роҳат олар эди, ўрнида қилган мутойибалари эса кўнгилларга шодлик улашарди. Ҳар қандай ғамгин инсонни панду насиҳатлари орқали олға интилишга руҳлантирар эдилар. Мана шундай фазилатлари боисидан нафақат вилоятда, балки қўшни ва узоқ ҳудудларда ҳам у кишини таниганлар илиқ сўзлар билан ёдга олар эди.
Аллоҳ таолонинг динига хизмат қилиш савоби улуғ амаллардан ҳисобланади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда Ўз динига хизмат қилувчиларни бундай мадҳ этади: “Эй, имон келтирганлар! Агар сизлар Аллоҳга ёрдам берсангиз (динининг ривожи учун ҳаракат қилсангиз), У ҳам сизларга ёрдам берур ва қадамларингизни собит (барқарор) қилур” (“Муҳаммад” сураси, 7-оят). Ояти каримада таъкидланганидек, марҳум Аҳмадали домла ана шундай яхши ва эзгу хислатлар эгаси эдилар.
Қолаверса, Аҳмадали домла ҳалимлиги, барчага бирдек меҳрибонлиги, хушмуомалали, гўзал табассумли ва доимо ёрдамга тайёрлиги билан катта обрў-эътибор қозонган эдилар.
Устоздаги ҳалимлик сифати Аллоҳ таоло Ўзи севган бандаларига берадиган гўзал хулқлардан биридир. Бу ҳақда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳоба Мунзир ал-Ашажжига: “Сенда Аллоҳ хуш кўрадиган икки хислат: ҳилм ва шошмаслик бор”, деганлар.
Мунзир розияллоҳу анҳу: “Ё Расулаллоҳ, уларни мен ўзим хулқ қилиб олганманми ёки Аллоҳ мени шундай қилганми?”, деб сўради.
Набий алайҳиссалом: “Аллоҳ сени шундай қилган”, дедилар.
Шунда саҳоба: “Мени Аллоҳ ва Унинг Расули хуш кўрадиган икки хислатли қилиб қўйган Аллоҳга ҳамд бўлсин”, деб қувонди.
Сўзимизда давом этсак, Аҳмадали домла ўтган йиллар мобайнида талабалар ҳамда жуда кўп мўмин-мусулмонларга илм ўргатиб, дин ривожига муносиб ҳисса қўша оладиган шогирдларни етиштириб чиқардилар.
Устознинг қатор илмий-оммабоп мақолалари матбуот ва ижтимоий тармоқларда чоп этилиб, халқимизнинг диний савияси ва маърифати ортишига ҳисса қўшди.
Ватан олдидаги хизматлари Республика ва вилоят миқёсида муносиб қадрланиб, у киши бир қанча унвон ҳамда мукофотлар билан тақдирланган эдилар. Аҳмадали домланинг ғайрат ва фидоийликлари элу юрт назарига тушиб, шу йил август ойида Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонига биноан таъсис этилган “Ўзбекистон мустақиллигининг 30 йиллиги” эсдалик (кўкрак) нишони билан тақдирланган эдилар.
Аллоҳ таоло бу фоний дунёдан боқий дунёга сафар қилган марҳум Аҳмадали домлани Ўз раҳматига олиб, охиратларини обод қилсин, маконларини жаннатлардан айласин. Бу дунёда қилган барча хайрли ва эзгу амалларини бошларига соябон, охиратларига заҳира этсин.
Даврон НУРМУҲАММАД
Шафоат нима ва у неча тур бўлади? Ал-мийсоқ нима дегани? (16-дарс)
«Халқимиз бунга муштоқ эди» – Беш йилликда диний соҳада амалга оширилган ислоҳотлар
2016 йилда Ўзбекистонда ҳокимиятга келган президент Шавкат Мирзиёев фуқароларнинг диний эркинликларини таъминлаш борасида қатор ижобий ўзгаришларнинг ташаббускори бўлди. Kun.uz интернет нашри соҳадаги ислоҳотлар борасида Ўзбекистон мусулмонлар идораси Тошкент шаҳар вакиллиги ахборот-таҳлил бўлими бошлиғи Саҳобиддин домла Сатимов билан суҳбатлашди.
«2 мингдан ортиқ масжидларимизда айтилаётган азонлар – бунга муштоқ бўлган инсонларнинг қалбларига малҳам, уларнинг дилларини қувнатувчи нур бўлиб кирмоқда. Бу ҳам Аллоҳ таолонинг мўминларга улкан бир неъматидир. Гўзал масжидларимиз инсонларнинг тафаккурига яхши таъсир қилади, одамлар у ердан ибрат ва намуна олади. Бундан ташқари, масжидлар шаҳарларнинг кўркидир», – дейди Саҳобиддин домла.
Шавкат Мирзиёев марҳум шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратларининг меҳнатларини эътироф этиб, Тошкент шаҳрида унинг номида катта масжид қурилишига ташаббускор бўлди. Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад асос солган «Ҳилол нашр» нашриётида эса Ўзбекистонда тарихида илк бор Мусҳафи шариф – Қуръони Карим чоп қилиш бошланди.
2018 йилда президент ташаббуси билан туман, вилоят ва республика босқичларида Қуръон мусобақаси ўтказилди.
«Аллоҳ таоло Қуръони Каримда «Агар сизлар Аллоҳнинг берган неъматларига шукр қилсангиз, уни мен зиёда қиламан» (Иброҳим сураси, 7-оят) – дея марҳамат қилади. Халқимиз шукр ва дуода бўлди, натижада 2018 йил жуда юқори савияда республика миқёсида «Қуръони Карим - 2018» мусобақаси ҳамда «Ҳадис илми», «Араб тили билимдони» мусобақалари ташкил қилинди. Республика миқёсида олий ўрин олган Қуръон ҳофизлари «Президент совғаси» билан тақдирланди.
Бундан ташқари, ҳозирги кунда 17 мингдан ортиқ юртдошларимиз «Қуръон ва тажвид» курсларида ўқимоқда», дейди домла.
Шунингдек, Тошкентда президент ташаббуси билан Ислом илмларининг ривожланиши ва бой тарихий меросимизни ўрганишга мўлжалланган Ислом цивилизация маркази қурилмоқда.
2017-2018 йиллар давомида радикал диний оқимларнинг тарафдорлари деб ҳисобланган ёки таъсирига тушиб қолган 20 минг нафардан ортиқ ўзбекистонликлар ҳуқуқни муҳофаза қилиш идораларининг «қора рўйхати»дан чиқарилди. Шунингдек, сўнгги йилларда экстремизм ва терроризмга алоқадорлиги сабабли озодликдан маҳрум қилиш тарзидаги жазони ўтаётган, қилмишидан пушаймон бўлган 2 мингдан ортиқ шахслар афв этилди ва 1,5 мингдан зиёди жазони ўташ жойларидан озод қилинди.
2018 йилда мустақил Ўзбекистон тарихида илк бор «Вақф» фонди ташкил қилинди. Закот ва хайриялардан тушадиган маблағлар шу фонд орқали муҳтожлар, таълим муассасалари, беморлар ва бошқа хайрли мақсадларда ишлатиладиган бўлди.
«Бизнинг халқимиз яхшилик йўлида Аллоҳнинг арқонини маҳкам тутувчи ва яхшилик қилиш билан завқланадиган халқ. Фонд COVID-19 пандемияси туфайли қийин аҳволга тушиб қолган аҳоли қатламларига, беморларга, диний билим юртлари талабаларига, тарихий обидаларимизни тиклаш учун жуда катта ёрдамлар бермоқда», – дейди домла.
2019 йилдан бошлаб президент ташаббуси ва назорати остида 5 марта «Меҳр» операцияси ўтказилди ва Яқин Шарқдаги можаро ҳудудларидан юзлаб юртдошларимиз қайтариб олиб келинди. Олиб келинганларга керакли моддий ва тиббий ёрдамлар кўрсатилди, шунингдек, реабилитация қилиниб шахсий ҳужжатлари тиклаб берилди.
«Ҳаж мусулмонлар қалбининг тўрида турган муқаддас амал. Халқимиз аста секин фаровонликка эришмоқда. Натижада 2019 йилда Умра зиёратига борувчилар сонига қўйилган квота олиб ташланди. Ҳаж зиёратига борувчилар сони ҳам 7200 нафарга оширилди. Иншааллоҳ бунинг сони янада кўпайишидан умидвормиз. Шунингдек, Тошкент-Мадина йўналишида авиақатновлар йўлга қўйилиб, муқаддас зиёратгоҳларга борувчиларнинг узундан узун навбатлари йўқолиб, халқ учун енгилликлар яратилди», – дейди Саҳобиддин домла Сатимов.
2019 йилда президентнинг сиёсий иродаси ва қарори билан Қорақалпоғистонда жойлашган халқ учун «ичкаридаги» қийноқларнинг рамзи ва борса келмас дея таърифланадиган Жаслиқ қамоқхонаси ёпилди.
Албатта, бундай ижобий ўзгаришлар мамлакатнинг халқаро имижига ҳам таъсир қилмай қолмаяпти. Ўзбекистон 2020 йил АҚШнинг диний эркинлик бўйича «Махсус кузатувдаги давлатлар рўйхати»дан чиқарилди.
Бундан ташқари, расмий доиралар томонидан марҳумлар ёд этилаётгани, уларнинг ҳақига Қуръон тиловатлар қилиниб, эҳсон дастурхонлари ёзилаётгани ҳам алоҳида эътирофга лойиқдир.
Ушбу материал Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмитанинг тегишли экспертиза хулосаси асосида тайёрланган.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Фарзанд учун энг қиммат мерос – гўзал тарбия
Ота-она борки, фарзандининг тинч ва осуда Ватанда соғлом ўсиб-улғайиши, замонавий илм-фан ва касб-ҳунарларни эгаллаб, оиласига, юртига таянч бўлишини истайди. Мамлакатимиз таълим-тарбия тизимидаги туб ислоҳотлар эса ҳар бир оилага, ота-онага эртанги ёруғ кун учун катта ишонч бераётгани ҳақиқат.
Маълумки, 2021-йил юртимизда “Ёшларни қўллаб-қувватлаш ва аҳоли саломатлигини мустаҳкамлаш йили”, деб номланди. Мазкур рамзий йил номига мос равишда қабул қилинган Давлат дастури асосида бажарилган ишлар моҳиятига чуқур аҳамият қаратилса, ҳар қандай иқтисодий ривожланиш асосида, энг аввало, ёшлар камолоти устувор аҳамият касб этиши намоён бўлади. Бу бежиз эмас, албатта. Зеро, давлатимиз раҳбари таъкидлаганидек, “Ҳар қандай жамият тараққиётида ҳал қилувчи ролни ушбу жамиятнинг келажаги бўлган ёш авлоднинг соғлом ва баркамол ривожланиши ўйнайди. Шунинг учун ислоҳотларимизни кенгайтириш ва самарадорлигини янада ошириш масалаларида биз замонавий билим ва кўникмаларга эга бўлган ғайратли, ташаббускор, ҳар томонлама ривожланган ёшларимизни ўзимизга таянч деб биламиз”.
Дарҳақиқат, фарзандларимизнинг келажакда рақобатбардош кадрлар бўлиб шаклланиши, аввало, уларнинг ёшлигида олган одобахлоқи ҳамда илм-у маърифатига боғлиқ. “Ёшликда олинган билим тошга ўйилган нақш кабидир”, дейди донишмандлар. Шу боис, ёшларнинг таълим олиши, касбҳунар эгаллаши, етук инсонлар бўлиб улғайиши йўлида замонавий, илғор-инновацион шарт-шароитларни яратиб бериш учун юртимизда бор куч ва имкониятлар ишга солинмоқда.
Хабарингиз бор, шу ҳафта бошида Президентимиз Шавкат Мирзиёев ҳузурида 2022-йил учун солиқ тушумлари ҳамда бюджет параметрлари юзасидан йиғилиш ўтказилди. Унда давлатимиз раҳбари томонидан мамлакатимизда инсон қадрини улуғлаш, одамлар ҳаётини яхшилаш асосий мақсад этиб белгилангани ва бу тамойиллар бюджетни шакллантиришда асосий мезон бўлиши зарурлиги таъкидланди. Шунга мувофиқ, Президентимиз келгуси йилга мўлжалланган давлат бюджети лойиҳасида ҳам аввало, ижтимоий йўналишларга катта эътибор қаратиб, таълим ва тиббиёт тизимига кўзда тутилган 58 триллион сўм маблағга қўшимча тарзда яна 12 триллион сўм ажратиш таклифини билдирди. Зотан, ёш авлод таълим-тарбияси ва сиҳат-саломатлигига устувор аҳамият қаратилиши бугун халқимиз интилаётган Учинчи Ренессанс – янги Уйғониш даврига қўйилажак пойдеворнинг мустаҳкам бўлиши гаровидир. Табиийки, юқорида қайд этилган маблағларнинг барча таълим бўғинларини, хусусан, олий таълимни ривожлантиришдаги ўрни аниқ ҳисоб-китоблар асосида белгилаб берилди.
Ўзбекистон раҳбари ёшлар истиқболи учун ажратилган сармоя келажак учун қўйилган энг самарали сармоя, таълим даражаси ва сифати эса, ҳар қандай давлатнинг истиқболини белгилаб берадиган муҳим омил эканини бот-бот таъкидлаб келмоқда. Шу мақсадда мамлакатимизда Мактабгача таълим вазирлиги ташкил этилди, мактаб таълим тизими тубдан ислоҳ қилиниб, 11 йиллик умумий ўрта таълим замон талаблари асосида қайта жорий этилди. Ҳудудларда янги олий таълим муассасалари, илмийдиний ва ижодий марказлар ташкил этилмоқда. Олий ўқув юртларига қабул квоталари сезиларли даражада кенгайтирилди. Сиртқи ва кечки олий таълим шакллари тикланди.
Кейинги икки йил ичида ривожланган давлатларнинг 20 га яқин нуфузли университетлари филиаллари очилди. Бу бугун улуғ орзу-мақсадлар билан вояга етаётган ўғил-қизларимизга рағбат бериб, келгусида ўз танлаган касби бўйича етук мутахассис бўлишига ишонч уйғотмоқда.
Шунингдек, фарзандларимизнинг ёшликдан билим, касб-ҳунар эгаллаши ҳамда истеъдодларини тўлиқ намоён этиши учун 5 та муҳим ташаббуснинг илгари сурилгани Ўзбекистон тарихида ёшлар таълим-тарбияси бўйича яна бир янги босқични бошлаб берди, десак муболаға бўлмайди. Давлатимиз раҳбарининг бу эзгу ғояси Ўзбекистон халқи, айниқса, ёшлари томонидан катта қизиқиш билан қарши олиниб, қисқа вақтда мамлакат бўйлаб кенг қулоч ёзгани бежиз эмас. Чунки ёш авлодни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш, маънавий етук, жисмонан соғлом, ватанпарвар ва фидойи этиб тарбиялаш, ҳуқуқ ҳамда манфаатларини ҳимоя қилишга эътибор қанча кучайтирилса, унинг самараси ҳам шунча юқори бўлиши шубҳасиз. Шу боис, Ўзбекистонда жамиятнинг фаол қатлами бўлган ёшларга ўзини “ривожланган” ҳисоблаган айрим давлатлар сингари “муаммо” деб эмас, балки юрт равнақини таъминловчи катта куч сифатида қарамоқда. Натижада бугун юксак билимли, замонавий фикрлайдиган, қатъий позиситяга эга ёшлар мамлакатнинг эртанги тараққиётида тобора ҳал қилувчи кучга айланиб боряпти.
Муҳими, Президентимиз Шавкат Мирзиёев томонидан нафақат мамлакатимиз, балки, бутун дунё ҳамжамияти эътибори ҳам ёшлар таълим-тарбияси, маънавияти ва ҳуқуқлари ҳимоясига қаратилиб, Ёшлар ҳуқуқлари тўғрисидаги БМТ конвенсиясини қабул қилиш таклифи илгари сурилгани катта аҳамиятга эга. Ушбу таклиф халқаро ҳамжамият томонидан ҳам илиқ қарши олинди. Зотан, бугун дунё миқёсида ёшлар сони икки миллиарддан ортиқ бўлгани ҳолда, ахборот хуружлари, “оммавий маданият”, халқаро терроризм ва эсктремизм каби чегарасиз таҳдидлар шиддат билан ўсиб бораётгани мурғак ва беғубор қалбларни ишончли ҳимоя қилиш заруратини юзага келтираётгани очиқ ҳақиқат. Афсусланарлиси, ушбу таҳдидларнинг пайдо бўлишида айрим ғаразли мақсаддаги кучлар дин ва давлатни бирбирига мухолифат сифатида кўрсатишга, айниқса, муқаддас ислом дини асосларини бузиб талқин этишга ҳаракат қилмоқда.
Маълумки, Қуръони карим оятларининг илк сўзи “Иқро” (яъни, ўқи) буйруғи билан нозил бўлган. Шунинг ўзиёқ муқаддас динимизда илммаърифатга қанчалик эътибор қаратилганидан далолат эмасми?! Чунки динимиз илм-маърифат дини бўлиб, унда жаҳолат ва илмсизлик ҳамиша қораланган. Дунёнинг ободлиги, бардавомлиги ва бахт-саодати, албатта, илм ва маърифат билан чамбарчас боғлиқ. Ҳазрати Али розияллоҳу анҳу “Илм молдан яхшидир, у сени ҳимоя қилади, молни эса сен қўриқлашга мажбурсан, илм ҳоким, мол маҳкумдир, сарфлаш, нафақа қилиш билан мол камайса, илмни тарқатганинг сайин кўпайиб боради”, деган.
Имом Бухорий ривоят қилган Ҳадиси шарифда: “Болаларингизга одоб беринглар ва одобларини чиройли қилинглар”, дейилади. Фарзанд таълим-тарбияси хусусида Имом Ғаззолий ўзининг “Иҳёу улумуд дин” асарида “Бола – ота-она қўлидаги омонат. Унинг қалби турли нақш ва расмлардан холи. Қандай нақш солинса, қабул қилади… Агар яхшиликка ундалса ва ўргатилса, саодатли бўлади. Отаонаси ҳамда одоб, таълим-тарбия берган устозлар унинг савобига шерик бўлади…” деб ёзади.
Дарҳақиқат, бугун дунё инсон нигоҳида ҳалқаланган кўзёшдек қалқиб турган бир пайтда ёшларни чалғитувчи, уларни ўз домига тортишни истовчи турли ғаразли кучлар кўпайиб боряпти. Энг ачинарлиси, дунёнинг қайси бурчагида бирор жиноят содир этилса, албатта, бунда ёшларнинг ғўрлиги, оқ-қорани ҳали тўлиқ ажрата олмаслигидан фойдаланиляпти.
Таҳлиллар шуни кўрсатмоқдаки, оилада фарзанд тарбиясига эътиборсизлик нафақат ўша хонадон, балки бутун бир миллат, халқ маънавий таназзулига асос бўлиши мумкин экан. Бунга тарихда мисоллар кўп. Бугун дунёда инсон капитали учун кураш, энг катта сармоя фарзанднинг билимли бўлишига, тарбиясига тикилаётган бир вақтда, минг афсуски, айрим оилаларда фарзанд тарбиясига эътиборсизлик ҳолати ҳам йўқ эмас. Шу боис, Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг “Ҳеч бир ота-она фарзандига гўзал тарбиядан кўра, қимматлироқ мерос қолдира олмайди”, деган ҳикматларини унутмаслигимиз лозим.
Шу маънода, 2020-йилдан умумий ўрта таълим мактаблари ўқув дастуридан “Тарбия” фанининг ўрин олгани бежиз эмас. Давлатимиз раҳбари томонидан илгари сурилган ташаббус асосида Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳузурида ташкил этилган муаллифлар ва экспертлар гуруҳи иштирокида яратилган янги фан дарсликлари ўқувчиларнинг ёши ва психофизиологик хусусиятлари инобатга олинган ҳолда, уларнинг онгига умуминсоний қадриятлар ва юксак маънавиятни янада чуқур сингдириш, уларни ватанпарварлик ва инсонпарварлик руҳида тарбиялашга хизмат қилиши назарда тутилган. “Тарбия” фани дастури миллий тарбиямиз ўзаги ва Абу Райҳон Беруний, Имом Бухорий, Абу Наср Форобий, Юсуф Хос Ҳожиб, Алишер Навоий, Ҳусайн Воиз Кошифий, Абдулла Авлоний, Маҳмудхўжа Беҳбудий, Абдурауф Фитрат каби улуғ мутафаккирларимизнинг маънавий-илмий меросига асосланган. Айни вақтда халқаро тажрибалар асосида замонавий тарбия технологияларидан фойдаланилгани янги фаннинг замон билан ҳамнафаслигига хизмат қилмоқда.
Тан олиб айтиш жоизки, яқин-яқингача умумий ўрта таълим мактабларида ўқувчилар тарбиясига уларнинг таълимдан бўш вақтида амалга ошириладиган қўшимча юклама – иккинчи даражали иш сифатида қараш тенденсияси кучаяётгандек эди. Бунинг оқибатида тарбия узуқ-юлуқ жараёнга айланиб, отаона ва ўқитувчи ўртасида муаллақ туриб қолди. Минг афсуски, ушбу жараённинг асорати бугун турли ғаразли кучлар алдовига учиб, нотўғри йўл ва ғоялар таъсирига тушиб қолган ёшлар тақдирида қора доғ қолдирмоқда.
Биз буюк тарих, буюк давлат, буюк маданият яратган, дунё тамаддуни ривожига улкан ҳисса қўшган, донишманд халқ фарзандларимиз. Бунинг асоси эса илм-маърифат, бағрикенглик ва ўзликни англаш аждодларимизнинг доимий интилиши, мақсад-муддаоси бўлганидадир. Зотан, IX–XII асрларда минтақамизда юз берган Биринчи Шарқ Уйғониш даврида ҳам, бутун дунёда Темурийлар даври Ренессанси дея эътироф этилган XIV–XVI асрлардаги Иккинчи Шарқ Уйғониш даврида ҳам жамиятда дину диёнат мустаҳкам, инсонлар дунёқарашида маънавият қадрли, давлатчилик тузумида илм-фан ва маърифат устувор бўлган.
Бир сўз билан айтганда, азалдан халқимизнинг илму фан, ижоду меҳнатга рағбати баланд бўлиб, ўзининг юксак маънавияти, имон-эътиқоди, миллий ғурури ҳамда умуминсоний қадриятларга йўғрилган гўзал одоб-ахлоқи билан ҳамиша ибрат бўлган. Шундай экан, беғубор ва муҳташам орзу-умидли ёшларимиз яратилаётган шароит ва имкониятлардан ўз вақтида оқилона фойдаланиб, Ватанимиз равнақи, халқимиз юксалишига ҳисса қўшадиган фарзандлар бўлишига ишонамиз.
Музаффар КОМИЛОВ,
Дин ишлари бўйича қўмита раисининг биринчи ўринбосари,
Ўзбекистон халқаро ислом академияси ректори
Манба: “Янги Ўзбекистон” газетаси 2021-йил 7-ноябр, 223-сон