Бутун борлиқ, коинот, еру осмон, мавжудоту махлуқот, жамодот ва ҳайвонотнинг Яратувчиси ягона Аллоҳ субҳанаҳу таолодир. Агар биз бу нарсалар билан У Зотнинг исми орқали мулоқот қилсак, устимизга тинимсиз раҳматлар, баракалар ёғилади.

Бандаларини солиҳ амалларга буюрган ва ҳар бир амалнинг ортига ҳикмат, фазилат ва баракани жамлаб қўйган Роббимиз Аллоҳ таолога ҳамду санолар бўлсин.

Алҳамдулиллаҳ, “Бисмиллаҳ” деган сўзни кўп ишлатамизу, аммо унинг жуда кўплаб фазилатларидан хабардор эмасмиз.

Ҳар бир мақбул иш ёки сўзни “Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм” билан бошлаш – мусулмоннинг одати ва одоби, Исломий шиорлардандир.

Уйга кирганда, уйдан чиққанда, овқатланишдан, ичимлик ичишдан олдин, китоб ўқиганда ёки бирор нарса ёзганда хуллас шу каби кўплаб ҳолатларда “Бисмиллаҳ”ни айтиш Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларидир.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳар бир муҳим ишни “бисмиллаҳ” билан бошлар эдилар. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳар бир аҳамиятли иш “Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм” билан бошланмас экан, унинг охири кесикдир” деганлар.

Бошқа бир ҳадис шарифда: “Қайси иш “Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм” билан бошланмас экан, у ишда барака бўлмайди” деб айтганлар.

Демак, ҳар бир мусулмон Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бу суннатларига эргашиб, ҳамиша “Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм” деб иш бошлашни одат қилиб олиши лозим экан.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кимки эрталаб ва кечаси: “Бисмиллаҳил лазий лаа язурру маъ асмиҳи шайьун фил арзи ва лаа фис-самаи ва ҳувас самийъул ъалийм” деб уч марта айтса, унга бирор нарса зарар бермайди”, деганлар.

Бу – Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сўзлари. Унда ёлғон бўлмайди, унга шубҳа қилиб бўлмайди.

“Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм”ни айтиш ҳам зикрдир. Агар бирор амални бажармоқчи бўлсангиз ва унинг зикрини эслай олмасангиз “Бисмиллаҳ”ни айтинг. Зеро, ҳар бир зикрнинг, ҳар бир намознинг ва ҳар бир амалнинг аввалида “Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм” бордир.

“Бисмиллаҳ” гўёки барча яхшиликлар эшигини очишимиз учун Аллоҳ таоло бизга берган калитдир. У сабабли ён-атрофимиздаги барча нарсаларнинг яхшиликларига эга бўлишимиз ва жамики зарарли нарсалардан омонда бўлишимиз мумкин. Агар банда бу ҳақиқатни англаб етса, “Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм”ни айтишни ҳеч қачон унутмайди, ғафлатда қолиб, эътиборсиз бўлмайди. Балки уни айтиш орқали янада сокин, файзли ва хотиржам ҳаёт кечиради.

Айтайлик, бир киши сафар қилмоқчи бўлса, у ўзи билан шахсини тасдиқловчи ҳужжат яъни паспортни олиб кетиши шарт. Чунки паспортсиз у бошқа мамлакатга боролмайди. Шунинг учун, у ҳеч қачон паспортини олишни унутмайди.

Энди кимки “Бисмиллаҳ”ни айтса ҳар бир нарсада яхшиликни қўлга киритишини ва турли зарарлардан омонда бўлишини билса, уни айтишни унутадими?!

“Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм” Аллоҳ таолонинг Китоби – Қуръони каримдан бир оят бўлгани учун ҳам уни кўп айтиш билан улкан ажрларга эга бўлинади. Қолаверса, ҳар бир ҳарф учун 10 дан 700 гача савоб берилади.

“Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм” 19 ҳарфдан иборат бўлса, 190 савобга тенг бўлади. Ҳар бир ҳарф Аллоҳнинг марҳамати билан кўпайтирилиб, 700 минг баробарга етади ва Аллоҳнинг фазли ила яна ҳам кўпаятирилади. Агар бир кунда ҳеч бўлмаганда 50, 100 марта “Бисмиллаҳ”ни айтишга одат қилсак, қанча савобга ҳамда Аллоҳни зикр қилишга муваффақ бўлишимиз мумкин.

Агар биз Аллоҳни қанча кўп зикр қилсак, У Зотга кўпроқ боғлансак, ҳаётимиз бутунлай ўзгача бўлади. Қолаверса, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг кечаю кундуз Аллоҳни зикр қилиш суннатларига эргашамиз. Натижада, банда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга яқин бўлиб боради, қатор фойдаларга эга, Аллоҳ таолонинг улкан ажру савобларига ноил бўлади.

Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу: “Ким жаҳаннамдаги ўн тўққизта азоб фариштасидан омонлик истаса, “Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм” ни кўп ўқисин. Ушбу калимада ҳам ўн тўққизта ҳарф бўлиб, ҳар бир ҳарф қиёмат кунида биттадан фариштадан омонлик бўлиб келади”? деганлар (Ибн Атийя ривояти).

“Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм” айтиш учун қисқа, тилда осон лафз, аммо бу сўзнинг фазилатлари жуда каттадир. Келинг, барча ишларимизни “Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм” билан иш бошлашга одатланайлик. Шунда номаи аъмол дафтаримизга тўхтовсиз савоблар ёзилиб туришига, унинг баракаси сабабли дунёвий амал бўлиб кўринган барча ишларимиз ҳам ибодатга айланишига эришамиз, ИншаАЛЛОҲ.

Даврон НУРМУҲАММАД

    Ўзбекистоннинг Лондондаги элчихонасида Буюк Британиянинг “Halal Travel Guide” сайёҳлик компаниясининг ижрочи директори Сумайя Ҳамди билан учрашув бўлиб ўтди, деб хабар бермоқда “Дунё” ахборот агентлиги мухбири.

  Учрашувда Буюк Британиядаги мусулмонлар ўртасида мамлакатимизнинг зиёрат салоҳиятини кенг тарғиб қилиш, сайёҳлик мазмунини, сайёҳлар учун қизиқарли ва янги йўналишларни ривожлантириш юзасидан фикр алмашилди.

   Сумайя Ҳамди Самарқанд, Бухоро ва Хива шаҳарларида исломий обидалар, маданий обидалар, сайёҳлар учун яратилган шароитлар, шубҳасиз, Буюк Британия мусулмон дунёси вакилларида қизиқиш уйғотаётганини таъкидлади.

   Томонлар ушбу сайёҳлик компанияси кўмагида 2024 йилда Ўзбекистонга 500 дан ортиқ британиялик сайёҳни жалб этиш, шунингдек, “Кейинги ҳалол йўлланмани топ” кўргазмасида “Ўзбекистон – 2024 йилда мусулмон сайёҳлар учун энг яхши йўналиш” мавзусида форум ўтказишга келишиб олди.

Мазкур форум шу йилнинг 24-25 февраль кунлари Лондонда ўтказилиши режа қилинмоқда.

Маълумот учун, “Halal Travel Guide” - Буюк Британиядаги нисбатан янги туроператорлар гуруҳи бўлиб, 2017 йилда ташкил этилган бўлиб, у асосан 25 ёшдан 41 ёшгача бўлган сайёҳларга хизмат кўрсатади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати

Cавол: Бир эътиборли киши бундай деб айтди: “Маййитларни ювадиган ғассолнинг таҳоратли бўлиши шарт эмас. Доимий таҳоратли юриш ва намоздан бошқа ўринларда ҳам таҳорат муҳим эмас. Таҳорат фақат беш маҳал намоз учун керак”. Бу гапларни кўп айтади. Бу борада тўлиқроқ маълумот берсангиз.

Жавоб: Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм.

Маййитни ювадиган ғассолнинг таҳоратли бўлиши шарт эмас. Бу гап тўғри, аммо таҳоратли ҳолатда ғассоллик қилиши мустаҳаб саналади. Яъни, маййитни ғусл қилдиришда таҳоратли бўлса, кўпроқ ажру савобга эришади.

“Муҳийтул Бурҳоний”да бундай дейилган: “Маййитни ювадиган шахс таҳоратли бўлмоғи керак. Жунуб ёки ҳайзли ҳолатда маййитни ғусл қилдириш макруҳ саналади”. Бу гаплар кўплаб фиқҳий китобларимизда, жумладан, “Фатаво Оламгирия”, “Фатаво Қозихон”, “Дурарул ҳуккам” китобларида зикр қилинган.

Яна шуни яхши билиш керакки, динимизда амалларнинг турли даражаси бор. Фарз, вожиб, суннат, мустаҳаб, ва ҳоказо. Демак, фарздан ташқари вожиб, суннат каби даражалар ҳам бор бўлиб, мусулмон инсон фақатгина фарз ва вожиб бўлган амаллар билан чекланиб қолмайди, балки суннат ва мустаҳаб бўлган амалларга ҳам эътиборли бўлади. Айнан суннат, нафл амалларни бажариш орқали кўплаб ажру савобларга эришишдан ташқари қиёматда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг шафоатларига ҳам мушарраф бўлади. Ҳаётига барака киради, Аллоҳ таолога қурбат ҳосил қилади. Ҳадиси қудсийда Аллоҳ таоло: “Бандам Менга нафллар билан яқин бўлишда бардавом бўлади, ҳатто Мен уни яхши кўриб қоламан...”, деган.

Бошқа бир ҳадиси шарифда: “Фақат (комил) мўмин давомли таҳоратли юра олади”, дейилган. (Ибн Можа Абу Умома ал-Боҳилий розияллоҳу анҳудан ривоят қилган).

Демак, доим таҳоратли юриш шариатнинг фарз даражасидаги амал бўлмасада, мўл-кўл савобга сабаб бўладиган амаллар сирасига киради.

Валлоҳу аълам.

 Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.

“Қанча қолганингизни Роббингиз яхши билгувчидир, шаҳарга бирингизни ушбу пулингиз ила юборинг, назар солиб, яхши таомни танлаб, ундан ризқ келтирсин ва диққатли (мўътадил) бўлсин” (Каҳф сураси, 19-оят).

“Мўътадил бўлсин” сўзининг Қуръоннинг қоқ ўртасида келиши жуда ажойиб ҳолат. Мўътадиллик бу васатийлик, ўртабинликнинг бир туридир. Бу сўз Қуръоннинг энг ўртасида келган. Бу эса айни вақтда Раббоний йўл бўлмиш – васатийликнинг аҳамиятини белгилаб беради.

Душманлар билан мўътадил муомалада бўлиш талаб қилинар экан, мўминлар ҳақида-ку гапирмаса ҳам бўлади.

Масжидга келган бир йигитнинг телефони намоз ичида бехосдан жиринглаб қолибди, кейин намозхонлар: “Аллоҳнинг уйида Унга осийлик қиляпсанми?! Аллоҳ сени ерга юттиришидан қўрқмайсанми?!” дея ўкира кетишибди.

Ҳалиги йигит масжиддан шу чиққани бўйича қайтиб қадам ҳам босмабди.

Ўша куни бир қаҳвахонага борибди ва бир шиша идишнинг қопқоғини билмасдан ерга тушириб синдириб қўйибди. Шунда қаҳвахона эгаси унга қараб: “Хижолат бўлманг, жаноб! Мингта қопқоқ сиздан айлансин”, дебди.

Шу кундан бошлаб у қаҳвахонанинг доимий мижозига айланибди!

“Хушхабар беринглар, нафратлантирманглар”. Бу Ҳабибимиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг насиҳатларидир.

Агар ота-оналар, эр-хотинлар атрофларидаги яқинларига хушмуомалада бўлсалар, кўп муаммолар ўз-ўзидан ечим топади ва кўпчилик хонадонларни тинчлик, ҳамжиҳатлик қамраб олади!

Одамлар ўртасидаги алоқалар худди қушларга ўхшайди, маҳкам ушлаб оласангиз, ўлиб қолади, енгил ушласангиз учиб кетади!

Эътибор билан ушлашингиз керак, шунда сиз билан қолади, ҳеч қаерга учиб кетолмайди, ўлиб ҳам қолмайди.

Юмшоқ сўзчалик, ёқимли табассумчалик, самимийлик ва холислик каби ҳеч нарса қалбларни маҳв этолмайди.

Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу тунда ёқилган гулханни кўрганида: “Эй ёруғлик аҳли” деб нидо қилган эканлар. “Ҳой олов аҳли” дейишни маъқул кўрмаганлар.

Буларнинг ҳамма-ҳаммаси Аллоҳ таолонинг қуйидаги оятига асосланади: “Бандаларимга айтгин, улар энг гўзал бўлган нарсани айтсинлар. Албатта, шайтон ораларини бузиб турадир” (Исро сураси, 53-оят).

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Кимки юмшоқфеъллик билан насибаланган бўлса, яхшилик билан насибаланган бўлади. Ким бундан маҳрум бўлса, яхшиликдан ҳам маҳрум бўлади”.

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Марҳум отам ўзлари яхши кўрган ҳар бир нарсани менга ҳам бўлиб берардилар. Албатта бу барча оталар қиладиган иш. Лекин менинг отам ҳатто қадаҳдаги ичиб турган сувларидан ҳам менга илинардилар. Ширинлик еб турган бўлсалар, гарчи ширинлик ўта оз бўлса ҳам “Қизим, шуни сен еб қўйгин, мен тўйиб қолдим” деб менга берардилар. Ваҳоланки, ширинликка деярли қўл урилмагани билиниб турарди.

Ўйлайманки, барча оталар ҳам бу нарсага аҳамият беришмайди. Фарзандга эътибор бериш бир кун келиб албатта мевасини беради. Болалар ҳамма нарсани ёдда сақлашади. Мана ёшим 35дан ошган бўлса ҳам, ҳалигача отамнинг ўша одатлари эсимдан чиқмайди. Ўзим ҳам еб турган нарсамни болаларимга отам каби бўлиб беришга ҳаракат қиламан.

Отамнинг бу одатларидан мени жуда қаттиқ яхши кўришларини, доимо эътиборларида эканимни билиб турардим. Шунинг учун бўлса керак, ёшлигимда бегона эркакнинг эътиборига эҳтиёж сезмаганман. Дугоналаримнинг баъзилари бир неча йигитлар билан гаплашадиган, учрашиб юрадиган бўлиб кетишди. Отам сабабли Аллоҳ мени бундай хорликдан сақлади.

Бугун нима яхши иш қилсам ҳам, савобига отамни шерик қилишини Аллоҳдан сўраб дуо қиламан. Садақа қилсам ёки бировга ёрдам бериб дуо оладиган бўлсам, менга қўшиб отамни ҳам дуо қилишларини илтимос қиламан. Ўзимнинг ҳар кунги махфий дуоларимда ҳам отамнинг ҳақларига дуо қилишга алоҳида вақт ажратаман. Хотирамда ҳамон отамнинг менга илинган ширинликлари гавдаланади, “Қизим, мен шуни еёлмадим, сен еб қўйгин” деган меҳр тўла сўзлари эшитилиб тургандек бўлади.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг
"Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.