ОЗ-ОЗ ЎРГАНИБ

ДОНО БЎЛУР...

*   *   *

Заҳируддин Муҳаммад Бобур

хазиналари

*   *   *

МУБАЙЯН ВА

НАСРИЙ БАЁНИ

*   *   *

ИЙМОН-ЭЪТИҚОД  КИТОБИ

*   *   *

НАЗМ

Бир кеча Тенгрининг иноятидин,

Фазл ила лутфи бениҳоятидин,

Умму Ҳоний уйида эрди Расул,

Жаброил осмондин этти нузул;

Жаброил олдида Буроқ чекиб,

Маркаб эрди Буроқу ул – рокиб;

Маккадин келди Байти Мақдисқа,

Сен бу йўлни соғинмағил қисқа.

Борди андин, фалакка майл этти,

Етти кўкка ўшал замон етти.

Анбиё бирла мухталит бўлди,

Нуридин жавфи осмон тўлди.

Кўрди дўзахни, биҳиштни ҳам,

Яхши афъолу бадсириштни ҳам.

НАСРИЙ БАЁН

Меърож сифатининг баёни

Бир кеча Аллоҳ таъолонинг инояти ва бениҳоят фазлу карами ва лутфи – илтифоти бўлиб, ҳазрати Расулуллоҳ алайҳиссалом (ҳазрати Али розияллоҳу анҳунинг опалари, Абу Толибнинг қизлари бўлмиш) Умму Ҳонийнинг уйларида ётган эдилар; шунда (фаришталарнинг улуғи) Жаброил алайҳиссалом осмондан тушиб келдилар; Жаброил алайҳиссалом ёнларида Буроқни ушлаб турар эдилар. Шунда Буроқ (учқур от) маркаб, яъни улов бўлди ва ул зот (Муҳаммад алайҳиссалом) рокиб – суворий бўлдилар.

Маккаи мукаррамадан Байти Мақдисга (Масжиди Ақсога) келдилар, сен бу йўлни қисқа деб гумон қилма.

ИЗОҲ. Бу ҳақиқат Қуръони каримда баён этилди; Исро сураси, 1-ояти маъноси:

“Ўз бандаси (Муҳаммад алайҳиссалом)ни (жасади ила) кечаси Масжиди Ҳаромдан Биз атрофини баракотли қилиб қўйган Масжиди Ақсога олиб борган Зот (Аллоҳ) шони юксак (ва ҳар турли нуқсонлардан пок)дир. (Буни) унга оятларимиздан бир қисмини кўрсатмоғимиз учун (қилдик). Шубҳасиз, Унинг Ўзи ҳаққоний эшитгувчи, кўргувчидир” (Исро сураси, 1-оят).

(Насрий баён.) Кейин у жойдан кетиб, осмон оламига майл этдилар. Шу лаҳзада етти қават осмонга етдилар. (У осмонларнинг ҳар бирида) пайғамбарлар билан мулоқот қилиб, кўришиб, суҳбатдош бўлдилар. Бутун осмон ичи Ул зот (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг нурларидан тўлди. Шунда  у  зотга  дўзах  ҳам,  жаннат  ҳам  кўрсатилди,  (жаннатдаги) яхши феълли (солиҳ амаллар қилган) кишиларни ҳам, ёмон хулқли (қилмиши бад) кимсаларни ҳам кўрдилар.

ИЗОҲ. Меърож воқеаси улуғ бир мўъжиза бўлиб, инсоннинг ақлий мантиқи ҳудудидан ташқаридадир. Бунинг ҳақиқат эканлиги Қуръони карим оятлари ва энг саҳиҳ Ҳадиси шарифлар билан собитдир.

“Саҳиҳи Бухорий”дан; Ҳазрати Анас (ибн Молик розияллоҳу анҳу): “Ул зот (Жаноб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам) осмонлар оламида ҳазрати Одам (алайҳиссалом)ни, ҳазрати Идрис, ҳазрати Мусо, ҳазрати Ийсо, ҳазрати Иброҳим (солавотуллоҳи алайҳим ҳазратлари)ни  кўрдилар”, деб айтдилар. Лекин уларнинг қайси манзилларда (қайси осмонларда) эканларини аниқ эсламадилар. Фақат ул Жаноб Одам алайҳиссаломни биринчи осмонда ва Иброҳим алайҳиссаломни олтинчи осмонда кўрганларини айтдилар, холос”.

Ҳазрати Анас (розияллоҳу анҳу) дедилар: “Ҳазрати Жаброил алайҳиссалом жаноб Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламни ҳазрати Идрис (алайҳиссалом)нинг ёнларидан олиб ўтаётганларида, у киши: “Марҳабо (хуш келибсиз), эй солиҳ Пайғамбар, эй солиҳ биродар!” – дедилар. (Жаноб Расулуллоҳ алайҳиссалом айтдилар:) шунда: “Бу киши ким?” – дедим. (Ҳазрати Жаброил:) “Бу киши Идрис (алайҳиссалом)”, дедилар. Кейин (Жаброил) мени ҳазрати Мусо алайҳиссаломнинг ёнларидан олиб ўтдилар. У киши: “Марҳабо, эй солиҳ Пайғамбар, эй солиҳ биродар!” – дедилар. Шунда: “Бу киши ким?” – дедим. (Ҳазрати Жаброил:) “Бу киши Мусо (алайҳиссалом)”, дедилар. Кейин (Жаброил) мени ҳазрати Ийсо алайҳиссаломнинг ёнларидан олиб ўтдилар. У киши: “Марҳабо, эй солиҳ Пайғамбар, эй солиҳ биродар!” – дедилар. Шунда: “Бу киши ким?” – дедим. (Ҳазрати Жаброил:) “Бу киши Ийсо (алайҳиссалом)”, дедилар. Кейин (Жаброил) мени ҳазрати Иброҳим алайҳиссаломнинг ёнларидан олиб ўтдилар. У киши: “Марҳабо, эй солиҳ Пайғамбар, эй солиҳ биродар!” – дедилар. Шунда: “Бу киши ким?” – дедим. (Ҳазрати Жаброил:) “Бу киши Иброҳим (алайҳиссалом)”, дедилар”.

Насрий баён ва шарҳ муаллифи:

Мирзо КЕНЖАБЕК

«Жанубий Кавказ» сиёсатшунослар клуби (Озарбайжон) раҳбари Илгар Вализода АҚШ Давлат департаментининг Ўзбекистонни диний эркинликлар соҳасида «Махсус назорат рўйхати»дан чиқариш тўғрисидаги расмий баёноти юзасидан ўз муносабатини билдирди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.
— Ўзбекистон, ўзбек халқи ва расмий Тошкентнинг турли диний конфессиялар ва этник гуруҳлар вакилларига муносабати билан таниш бўлган ҳар бир киши Давлат департаментининг аввалги қарорини англашилмовчилик ёки мамлакат обрўсини туширишга интилган кучлар фаолиятининг натижаси деб билган, — деди эксперт. — Аввалги қарорни бекор қилган амалдаги ҳужжатни Ўзбекистоннинг халқаро майдондаги фаолияти эътирофи ва адолат тантанаси деб ҳисоблаш мумкин. Мен Ўзбекистон ва ушбу меҳмондўст мамлакатнинг турли шаҳарларида кўп маротаба бўлганман. Ҳеч қачон оддий фуқаролар ёки ижро ҳокимияти вакилларининг бошқа миллат ва конфессия вакилларига нисбатан нохуш муносабатини сезмаганман. Ўзбекистонда бағрикенглик устувор давлат сиёсати даражасига кўтарилган. Мамлакатда насроний православ епархияси, яҳудий ва бошқа дунё динларига мансуб ибодатхоналар фаолият юритади.
Ўзбек жамияти ва ҳукумати Конституция тамойилларига риоя қилган ҳолда мамлакатда яшовчи турли диний гуруҳ вакилларига ҳурмат билан муносабатда бўлмоқда. Шу тарзда миллий осойишталик ва тотувлик таъминланмоқда.
Ўзбекистон бошқа динларга ҳурмат кўрсатилмаётган кўплаб давлатлар учун намуна бўлиб хизмат қилиши мумкин. Бу ерда диний конфессиялар ўртасидаги ҳамкорлик ўзаро ҳурмат ва англашув тамойиллари асосида ривож топмоқда. Ўзбекистонда азалдан шундай бўлиб келган ва бундан кейин ҳам шундай бўлиб қолади. Чунки бу ўзбек халқи табиатига хос фазилатдир.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази бугунги кунда АҚШ, Буюк Британия, Франция, Германия, Миср, Саудия Арабистони, Туркия, Малайзия, Покистон, Ҳиндистон, Россия, Қозоғистон, Қирғизистондаги 27 та етакчи ислом тадқиқот марказлари, университетлар билан ҳамкорликка оид меморандумлар имзолаган.

Татаристондаги Булғор ислом академияси ҳам марказнинг яқин ҳамкорларидан бири саналади.

Ҳар икки илмий муассаса ўртасида эришилган келишувларга кўра илмий тадқиқотчилар мазкур илм масканларида ташкил этилаётган семинарлар, конференцияларда фаол иштирок этиб келмоқда.

Булғор ислом академияси ректори Донияр Абдраҳмоновнинг таклифига биноан, яқинда Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази илмий ходимлари томонидан академиянинг магистр ва доктарантлари учун Zоом видеоконференция дастури орқали “Марказий Осиёда ислом таълимоти” мавзуида беш кунлик ўқув курси ташкил этилди.

Курс давомида марказнинг етакчи илмий ходимлари томонидан “Мовароуннаҳр калом илми тарихида мотуридия таълимоти”, “Марказий Осиё кутубхоналари тарихи”, “Ҳадис илми ривожида Мовароуннаҳр муҳаддисларининг ўрни”, “Фиқҳга оид манбалар таҳлили”, “Имом Термизий илмий мероси тадқиқотчилар нигоҳида” сингари мавзуларда маърузалар ўқилди.

Ўқув курсининг якунида Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази ва Булғор ислом академияси раҳбарларининг онлайн мулоқоти бўлиб ўтди.

Булғор ислом академияси ректори Донияр Абдраҳмонов икки муассаса ўртасида имзоланган ўзаро англашув меморандумига мувофиқ ташкил этилган мазкур тадбир муқаддас ислом дини ривожида Мовароуннаҳрда камол топган буюк аллома ва муҳаддислар, диний уламолар илмий меросининг ўрни ва аҳамиятини чуқур тадқиқ этишда муҳим ўрин тутишини таъкидлади. Бунинг учун Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази директори ва жамоасига миннатдорлик билдирди.

Суҳбат давомида икки муассаса ўртасида ҳамкорликка оид имзоланган меморандумда белгиланган вазифаларни биргаликда амалга ошириш масалалари муҳокама қилинди. Шунингдек, илмий ходимларнинг мақолаларини нашр этиш, малака ошириш курсларини ташкил қилиш, конференция ва давра суҳбатлари ўтказиш, бу борада ҳамкорликни янада кучайтириш масалаларига эътибор қаратилди.

Ғ.ҲАСАНОВ, ЎзА

Туркия Республикасининг “GURSOY GROUP” компанияси таклифига асосан Ўзбекистондан 12 кишилик реставраторлар делегацияси Истанбул шаҳрида амалга оширилган ва оширилаётган реставрация ва консервация ишлари билан танишиш, тажриба алмашиш учун мазкур шаҳарга келди.
Маданият вазирлиги хабар беришмча, ташриф доирасида «Аё София», «Топкапи» саройи ҳамда Истанбул археология музейи мажмуаларида амалга оширилаётган реставрация ва консервация ишлари билан яқиндан танишилиб, турк реставраторлари билан тажриба алмашиш амалга оширилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати