muslim.uz

muslim.uz

“Саховат” сўзи асли арабча сўз бўлиб, бизнинг тилимизда бир нарсанинг ғоятда кенглигини билдиради. Ахлоқ илми уламолари саховатни «ҳожат тушганда керакли нарсани, бировнинг сўровисиз, кераклигича бериш» деганлар.

Саховат инсоннинг зийнати бўлган гўзал ахлоқлардан ҳисобланади.

Анас разияллоҳу анҳудан ривоят кплинади:

“Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам одамларнинг энг яхшиси, одамларнинг энг сахийи ва одамларнинг энг шижоатлиси эдилар”. Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламдан бирор нарса сўралганда ҳеч ҳам “йўқ” демаганлар”. (Икки шайх ривоят қилишган)

Гўзал хулқларни батамом қилиш учун юборилган зот Муҳаммад алайҳиссаломнинг ахлоқи ҳамийдалари ичида сахийлик ҳам алоҳида ўрин олган эди. У зотнинг саховатлари олдида дунёнинг барча сахийларининг саховати ип эша олмас эди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Рамазон келганида янада саховатли бўлиб кетишлари ривоят қилинган. У зотнинг умматиман деган ҳар бир киши бу сифатларидан ўрнак олиб, сахий ва карамли бўлишга ҳаракат қилмоғи лозим.

Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Сахий Аллоҳга яқиндир, жаннатга яқиндир, одамларга яқиндир ва дўзахдан узоқдир. Бахил Аллоҳдан узоқдир, жаннатдан узоқдир, одамлардан узоқдир ва дўзахга яқиндир. Албатта, сахий жоҳил, бахил обиддан кўра, Аллоҳ азза ва жаллага маҳбубдир”, дедилар”. (Термизий, Байҳақий ва Табароний ривоятқилишган)

Ушбу ҳадиси шарифни ўрганиб кўрадиган бўлсак, Исломда сахийликка қанчалар тарғиб қилинганини англаймиз. Аксинча, бахилликдан қайтарилганини кўрамиз.

Сахий мусулмонга тўртта юксак мақом берилмоқда:

  1. Аллоҳга яқинлик.
  2. Жаннатга яқинлик.
  3. Одамларга яқинлик.
  4. Дўзахдан узоқлик.

Бахил одамга тўрт буюк жазо ваъда қилинмоқда:

  1. Аллоҳдан узоқлик.
  2. Жаннатдан узоқлик.
  3. Одамлардан узоқлик.
  4. Дўзахга яқинлик.

Албатта, сахий жоҳил, бахил обиддан кўра, Аллоҳ азза ва жаллага маҳбубдир. Сахийлик учун ҳеч бир динда бунчалар саховатли ваъдалар қилинмаган бўлса керак.

Абдуллоҳ ибн Амр разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

“Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Қирқта хислат бор, энг олийи эчкини (соғиб ичишга) бериб туриш, қай бир одам ўшалардан бир хислатга савоб умидида ва қилган ваъдасининг тасдиғи учун амал қилса, Аллоҳ, албатта, уни ўша туфайли жаннатга киритур”, дедилар”. (Абу Довуд ва Бухорий ривоят қилишган)

Ушбу ҳадисда зикр қилинган қирқта хислатнинг энг олийи бировга эчкини соғиб ичиб туриш учун бериш бўлса, қолганлари ундан кичик ишлар бўлади. Лекин нима бўлса ҳам, кишиларга фойда келтирадиган иш бўлгани учун Аллоҳнинг наздида улуғ иш ҳисобланади. Ўз соҳибини жаннатга киришига сабаб бўладиган иш бўлади.

Фақат яхши ният билан, савоб умидида ва Аллоҳ таоло томонидан ўша ишни қилган киши учун берилган ваъда ҳақ эканини тасдиқлаган ҳолда амал қилинса, бўлди.

Саховатнинг катта-кичиги бўлмайди. Ҳар ким имкони борича, қўлидан келганича саховат кўрсатаверса, Аллоҳ таолонинг кенг даргоҳидан кўп савобга етишаверади.

Ризқнинг асосий манбаи Аллоҳнинг Ўзидир ва У Зот одамларга Ўзи хоҳлаганича ризқ бериб қўйган ва уни нафақа, хайр-эҳсон қилиб туришга буюрган. Албатта, бу иш ўлим келишидан аввал бўлиши шарт. Соғсаломатликда, ҳамма нарсага қодирлик пайтда хайр-эҳсон қилса, ўрнига тушади. Ўлим келганда ҳамма ҳам ёлбориб, Аллоҳдан яна озгина умр беришини сўрайди, садақа қилиб, яхши кишилар қаторида бўлишни истаб қолади. Лекин унда кеч қолган бўлади. Бахиллик қилиб, нафақа қилмай юрганлар ҳасратда қоладилар.

Аллоҳ таоло:

«Ва бирингизга ўлим келиб: «Эй Роббим, агар менинг ўлимимни яқин муддатга орқага сурсанг, бас, садақа қилиб солиҳлардан бўлсам», демасдан аввал Биз сизларга ризқ қилиб берган нарсалардан нафақа қилинг», деган (Мунофиқун, 10).

Аллоҳ таоло яна:

“Эй иймон келтирганлар! Сизга ризқ қилиб берган нарсаларимиздан, на олди-сотди, на ошна-оғайничилик ва на шафоатчилик йўқ кун келмасдан олдин нафақа қилинг. Ва кофирлар - ўшалар золимлардир”, деган (Бақара, 254-оят).

Ислом дини таълимоти бўйича инсоннинг қўлидаги мол унга Аллоҳ Ўз фазлидан берган омонатдир. Шунинг учун у мазкур молни унинг ҳақиқий эгаси Аллоҳнинг розилиги йўлида сарфлаши керак. Аммо бахиллик қилиб, молни сарфламай тўпласа, ўзининг кўзига яхши бўлиб кўрингани билан, аслида яхшилик бўлмайди. Ким бахиллик билан тўплаган молини яхшилик деб ҳисобласа, нотўғри ўйлаган бўлади.

Сиртдан қараганда, бахиллик гўё молни муҳофаза қилади. Тарқалиб, йўқ бўлиб кетишидан асрайди. Лекин бу мол беш кунлик дунёда тўпланади, Ўлиб кетса, қолади. Қолганда ҳам, бахиллик ила тўплаганга бало-офат бўлиб қолади.

Ибн Жарир раҳматуллоҳи алайҳ ривоят қилган бошқа бир ҳадисда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Бир киши ўз қариндошига келиб, Аллоҳ унга берган фазлдан беришни сўраса, у бахиллик қилиб бермаса, албатта, жаҳаннамдан катта илон чиқиб тили билан ялаб-ялаб бўйнига ўралур, деганлар.

Хулоса ўрнида шуни айтиш мумкинки,  ким хайр-эҳсон қилса, саховатли бўлса, Аллоҳнинг йўлида сарф-харажат килса, ўзига захира тўплаган бўлади. Бу дунёда қилинган нафақа қиёмат куни учун тўплаб қўйилган эҳтиёт жамғарма ҳисобланади. Охиратда қачон хохласа, ундан олаверадилар. Кимки бу дунёда Аллоҳнинг йўлида, дин йўлида сарф қилишдан қочса, бахиллик қилса, Демак, ўзининг охиратдаги жамғармасининг кўпайишига қарши ҳаракат қилган бўлади. Сиртдан мол-пулни тежаб қолиб, ўзига, оиласига, бола-чақасига ишлатганга ўхшайди-ю, лекин аслини олганда, барчани охират савобидан маҳрум қилган бўлади. Чунки нафақа қилса, ўзига қилган бўлади. Аллоҳ эса, ҳеч кимнинг нафақасига муҳтож эмас. 

Хожа Бухорий ўрта махсус

ислом билим юрти

ўқитувчиси: Аббос Қосимов

Саъдуддин ат-Тафтазонийнинг тўлиқ исмлари Масъуд ибн Умар ибн Абдуллоҳ Саъдуддин ат-Тафтазоний бўлиб, араб тили, калом илми, усул ва мантиқ илмларида пешво олим бўлганлар. Хуросоннинг Тафтазон шаҳрида 712 йилда сафар ойида таваллуд топганлар.[1] Баъзи манбаларда “ҳижрий 722, милодий 1322 йили Хуросоннинг Насо шаҳрида туғилди”[2] дейилган. Машҳур араб олими, социология фанининг асосчиси, тарихчи Ибн Халдун ўзининг “Муқаддима” асарининг “Ақлий илмлар ва уларнинг таснифи” номли фаслида ушбу илмлар ҳақида гапираётиб қуйидагиларни айтиб ўтади: “Мисрда ақлий илмларга оид бир қанча китобларга дуч келдим. Уларнинг эгаси Хуросоннинг Ҳиротдаги улуғларидан бўлиб, Саъдуддин Тафтазоний деб танилган. Унинг калом илми, усули фиқҳ ва баён илмига оид асарлари унинг бу соҳаларда юқори малакаси борлигини айтиб турибди”[3].

Тафтазоний филологияга оид бир қанча асарлар ёзган бўлиб, улар қуйидагилар:

“Шарҳ ат-тасриф ал-иззий” номли асарини 1338 йилда 16 ёшида ёзиб тугатади. Ушбу асарнинг қўлёзма нусхалари Ўзбекистон Шарқшунослик қўлёзмалар марказида 2875/V рақами остида сақланади. Бу асар унинг биринчи ёзган асари ҳисобланади. Ушбу асар араб тилининг морфологиясига (сарф илми) бағишланган.[4] Ушбу асар “Шарҳ тасриф аз-Зинжоний” деб ҳам номланади. Бу асар Иззуддин Иброҳим ибн Абдулваҳҳоб ибн Имодуддин ибн Иброҳим аз-Зинжонийнинг асарига ёзилган шарҳдир. Бу шарҳ катта шуҳрат топиб, нусхалари жуда кўп тарқалган. Бу асар тошбосма бўлиб, 1253 ҳижрий йилда Кустантинияда, сўнгра Теҳрон, Деҳли, Бумбай, Лакнав ва 1307 ҳижрийда Қоҳирада чоп қилинади. Баъзи олимлар бу асарга ҳошиялар ҳам ёзишган.

“Иршод ал-ҳодий”.  Бу асар араб грамматикасига оид бўлиб, 774 ҳижрий санада Хоразмд ёзиб тугатилади. У Ибн Ҳожибнинг Кофия асарига мухтасар сифатида ёзилган. 1405 ҳижрий санада Жиддада чоп қилинади, алломалар унга бир неча шарҳлар ёзганлар.

“Аш-шарҳ ал-мутаввал ала талхис ал-мифтаҳ”. Мутаввал деб ном қозонган бу асар Қазвинийнинг “Талхис ал-мифтаҳ” асарига ёзилган шарҳ бўлиб, Талхиснинг ўзи эса Хоразмлик аллома Юсуф Саккокийнинг “Мифтоҳ ал-улум” асарининг учинчи қисмига ёзилган шарҳ ҳисобланади. Кейинчалик Тафтазоний Саккокийнинг ушбу асарининг учинчи қисмига ўзи ҳам тўғридан-тўғри шарҳ битади. Ушбу учинчи қисм араб тилининг балоғат илмига оид бўлиб, Саъдуддин “Мутаввал”ини йигирма ёшларида Хоразмда бошлаб, 6 йилдан сўнг Ҳиротда ёзиб тугатади. Айтишларича, Амир Темур ушбу асарни Ҳирот қалъасининг дарвозига осдириб қўйган. Китоб машҳур бўлиб, қўлёзма нусхалари кўпайиб, тошбосма шаклида ҳам кўп бора нашр қилинади.

“Аш-шарҳ ал-мухтасар ала талхис ал-мифтоҳ”. Мухтасар ал-маъони номи билан машҳур, бу ўзининг “Мутаввал” китобининг мухтасар шакли, бу асар Азҳар дорулфунуни ва бошқа олийгоҳларда таълим учун асос бўлиб, кўпчилик олимлар бу асар билан қизиқиб, кўпгина ҳошиялар ёзадилар.

Шарҳ ал-қисм ас-солис мин мифтоҳ ал-улум, юқорида таъкидланганидек бу Саккокийнинг “Мифтоҳ ал-улум” асарининг учинчи қисмига қилинган бевосита шарҳ ҳисобланади. Олим ушбу асарни вафот этмасидан бир неча йил олдин Самарқандда ёзиб тугатади[5]. Асарнинг қўлёзма нусхаси Фанлар Академияси ҳузуридаги Шарқшунослик қўлёзмалар марказида 9035 рақами остида сақланади[6].

 

Абдукаримов Лочинбек

Фахриддин Розий ўрта махсус ислом билим

юрти мударриси

 

[1] التفتازاني سعد الدين. المطول شرح تلخيص مفتاح العلوم. تحقيق الدكتور عبد الحميد هنداوي. دار الكتب العلمية. بيروت. 2013. ص 8. 856 ص.

[2] http://old.ziyonet.uz/uzc/people/saaduddin-taftazani/

[3] http://genius.com/Ibn-khaldoun-al-muqaddima-part-179-19-annotated

[4] Собрание восточных рукописей АН РУз, т. 1, стр 182

[5] https://ar.wikipedia.org/wiki/التفتازاني

[6] Собрание восточных рукописей АН РУз, т. 8, стр 119

Аслида, таровеҳ суннат бўлгани учун унинг қазоси ўқилмайди. Чунки, бомдоднинг суннатигина вақти ўтса ҳам заволгача (бир ривоятда асргача) қазо қилиб ўқиб олиш мумкин. Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳам шундай қилганлар. Пешин намозининг аввалги суннати (фарзга улгуриш мақсадида) қолса, фарзидан кейин ўқиб олинади. Бу аслида пешин вақтида бўлаяпти. Мана шу икки суннатдан бошқа суннатлар қазо қилинмайди. Қазоси лозим эмас.

Бироқ, баъзи фақиҳлар таровеҳ бир ой давомида кечалари одат бўлган,  суннат бўлганлиги  учун ва Пайғамбаримиз Расули Акрам саллоллоҳу алайҳи ва саллам томонидан кўп тарғиб қилинганлигидан ҳатто, баъзи фақиҳларимиз таровеҳни тарк қилган одам кейинги таровеҳгача унинг қазосини ўқиб олсин, деганлар. Агар Рамазонда ўқий олмаса, кейинги Рамазонгача ўқиб олади, деган гап ҳам бор. Бу фикр “Жомиъ ур-румуз”да ҳам келтирилган. Имом Нававий ҳам шуни маъқул кўрган. Уларнинг бундай фикрга келишига мана бу ривоятлар сабаб бўлган:

Имом Муслим Оиша разияллоҳу анҳодан қилган ривоятларида Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Аллоҳ таолога энг маҳбуб амал оз бўлсада давомли бўлганлигидир”-дедилар.

Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам ана шундай кечки одати қолиб кетса, уни кундузи ўрнини тўлдиришни таклиф қилганлар:

Абдурраҳмон ибн Абдин ал-Қорийдан қилинган ривоятда “Кимки ўзининг вазифасидан ёки унга ўхшаш бир нарсадан ухлаб қолса, бас, уни бомдод намози билан пешин намозининг орасида ўқиб олса, худди унга уни кечаси ўқигандек ёзилади”- дейилади. (Имом Муслим ривояти).

Абул Лайс ас-Самарқандий ҳазратлари: “Кимки суннатни узр билан тарк қилса, маъзурдир, кимки узрсиз тарк қилса, манмандир”, деган эканлар.

Демак, таровеҳдан қолиб кетганларини иложи бўлса, ўқиб олган яхшироқ экан. Бироқ, ўқимаса гуноҳкор бўлиб қолмайди.

Таровеҳларда бир марта хатми Қуръон қилиш суннатдир. Рамазонда иккинчи ёки учунчи марта хатм этиш эса мустаҳаб ва ҳақиқий нафл амалдир.

Шундай экан бир ойлик рамазонни ва таровеҳ намозларини ғанимат билайлик сусткашликка йўл қўймайлик. Зеро, бу рамазон биз учун охиргиси бу йилги таровеҳ охиргиси бўлиши мумкин.

 

“Саййид Муҳйиддин махдум” ўрта махсус ислом билим

 юрти мударриси Абдуғафур Ниёзқулов

Рўзанинг кўп ҳислатларидан бири инсоннинг ейиш-ичиш талабларини изга солишликка катта хизмат қилади. Инсон нафс балосидан қутилиб имон ва эътиқод билан рўза тутса, Аллоҳ таоло уни тақводарлардан қилади.

Рамазон ойида сахарлик ва ифторликка таом тайёрлашда ҳар биримиздан ўзгача эътиборни талаб қилинади. Ҳар бир амалнинг одоби бўлагани каби таом тайёрлашнининг ҳам ўз одоб ва меёрлари мавжуд. Хўш, таом тайёрлашни қайси одобдан бошлаш керак? Албатта, таом тайёрлаш учун озиқ-овқатларни халол, пешана тери билан ишлаб топилган сармоядан харид қилишдан бошлаш керак. Ундан кейин масалиққларнинг халол ва пок бўлиши муҳимдир. Зеро мана шу одоблар рўзадорларнинг рўзаларини, дуоларини қабул бўлиш-бўлмаслигини ҳал қилади. Абдуллоҳ ибн Аббос разияллоҳу анҳудан ривоят қилинадики, Саъд ибн Абу Ваққос разияллоҳу анҳу Пайғамбаримиз алайҳиссаломга: “Эй Аллоҳнинг Расули, дуо қилинг, Аллоҳ мени дуоси қабул бўладиганлардан қилсин”, дедилар. Шунда Пайғамбар алайҳиссалом: “Эй Саъд, таомингни ҳалол қил, дуоси қабул бўладиган бўласан. Муҳаммаднинг жони қўлида бўлган зот билан қасамки, бир одам ҳаром луқмани қорнига ташласа, Аллоҳ унинг дуосини қирқ кунгача қабул қилмайди. Қайси банданинг гўшти ҳаромдан ва рибодан ўсса, унга дўзах муносибдир”, дедилар.

Рўза кунларида тайёрланадиган таомлар одатий, кунлик  таомлар бўлиши мақсадга мувофиқдир. Рўзадорларни хушнуд қилиш учун тайёрланадиган лазиз, тансиқ таомларни танаввул қилишнинг хеч қандай кароҳияти йўқ. Баъзи бузуқ табиатли одамлар яхши таом истеъмол қилмасликни тақводорликнинг чўққиси сифатида кўрсатишга уринадилар. Аллоҳ таоло фақат емиш ғамида, доимо унинг лаззатлисини ахтарувчи қорин бандаси бўлишни қоралаганидек, лазиз таомлардан ўзини тийиб, сифатсизинигина ихтиёр қилишни ҳам қаттиқ қоралайди. Еб-ичиш гуноҳ эмас, исроф қилиш гуноҳдир. Имом Бухорий келтирган ривоятда ҳазрати Абдуллоҳ ибн Аббос разияллоҳу анҳу: “Сени икки хислат – фахрланиш ва исрофгарчилик хатога бошламаса, хоҳлаганингни еб, хоҳлаганингни ичавер”, деганлар. Бу аслида, тўғри. Аммо керагидан ортиқ емоқ ҳам исрофдир. Еб-ичиш керак экан, деб қорин бандаси бўлиш ҳам Исломга, мусулмонга муносиб эмас.

Имом Аҳмад ибн Ҳанбал ва Имом Термизийлар Миқдом ибн Маъдийкараб ал-Киндий разияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Одам боласи тўлдирадиган идишларнинг энг ёмони қориндир. Одам боласига қаддини тургизадиган емаклар етади. Агар жуда лозим бўлса, таоми учун учдан бир, шароби учун учдан бир ва ҳавоси учун учдан бир”, деганлар. Ислом ҳар бир соҳада мўътадиллик йўлини тутганидек, озиқ-овқат масаласида ҳам мусулмонлардан мўътадил бўлишни талаб қилади.

Бундан ташқари, кўпгина опа-сингилларимиз ҳомиладорлик, фарзанд эмизиш ҳамда ҳайз ва нифос кўриш сабабларидан рўза тутмай туришади. Ана шундай кунларда рўзадор бўлган оила аъзоларига ширин-ширин таомлар тайёрлаб берсалар, рўзғорга келтирилган масаллиқларни исроф қилмаган ҳолда чиройли тадбир қилсалар катта савобга эга бўладилар. Негаки, баъзи аёллар ўзлари рўза тутмаганлари боис, саҳарлик ва ифторлик дастурхонига, рўзадорлар ҳақларига бепарво бўладилар. Эрта туриб хизмат қилиш, кечки пайт овқатланиш вақтига риоя қилмаслик ила дангасалик қиладилар. Аксинча, рўза тута олмасларда, хизматларини аямасалар - турмуш ўртоқлари, қайнона ва қайноталари дуоларини олиб, катта ажрларга эга бўладилар. Рўза тутиб бериш бўйинларидан соқит бўлмасада, рўзадорларга ваъда қилинган савобларга эришадилар, иншааллоҳ! 

Хадичаи Кубро аёл-қизлар 

ўрта махсус ислом билим юрти мударрисаси

Гулобод Қурбонова

Рамазон ойи жуда ҳам фазилатли ойдир. Бу ойда бошқа ойларда топилмайдиган кўплаб хусусиятлар бор. Шунга кўра, бу ойни Қуръон, тақво, ибодат, меҳр-оқибат, бедорлик ва шу каби бошқа номлар билан қўшиб зикр қилсак бўлади. Бу ойнинг хусусиятларидан яна бири, Рамазон – гуноҳлардан тийилиш ойидир. Бу ҳақида ҳам Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ўз ҳадиси шарифларида баён қилганлар:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: » مَنْ لَمْ يَدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَالْعَمَلَ بِهِ فَلَيْسَ لِلَّهِ حَاجَةٌ فِي أَنْ يَدَعَ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ«. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким ёлғон сўзни ва унга амал қилишни тарк қилмаса, унинг таоми ва ичимлигини тарк қилишига Аллоҳнинг эҳтиёжи йўқ”, дедилар”. Бухорий ривоят қилган.

Мусулмон киши ҳар доим гуноҳ қилишдан, жумладан тил орқали бўладиган, ёлғон, бўҳтон, ғийбат, чақимчилик каби гуноҳларни содир қилишдан сақланиши лозим. Бу ҳақида шариатимизда турли хил кўрсатмалар ворид бўлган. Пайғамбиримиз алайҳиссаломнинг ушбу ҳадисларида рўза тутган одамнинг ёлғон гапиришдан сақланишига тарғиб қилишлари, бу рўзадор учун яна ҳам таъкидлаш учундир. Уламоларимиз, ҳадисда зикр қилинган “ёлғон сўз” нинг остига ғийбат, бўҳтон, чақимчилик, сўкиш, ҳақорат каби тил орқали содир бўладиган гуноҳлар ҳам киради, дейишган. “Унга амал қилиш” деганда шариъатга хилоф бўлган барча гуноҳ ишлар тушунилади.

Яна бир ҳадисда шундай дейилган:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، يَقُولُ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:» إِذَا كَانَ يَوْمُ صَوْمِ أَحَدِكُمْ فَلَا يَرْفُثْ يَوْمَئِذٍ وَلَا يَصْخَبْ فَإِنْ سَابَّهُ أَحَدٌ أَوْ قَاتَلَهُ أَحَدٌ فَلْيَقُلْ: إِنِّي امْرُؤٌ صَائِمٌ«. رَوَاهُ أَحْمَدُ.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизлардан бирингизнинг рўза куни бўлса, шу кунда беҳаё сўзларни гапирмасин ва бақир-чақир қилмасин. Агар биров у билан сўкишмоқчи ёки уришмоқчи бўлса, “мен рўзадорман”, деб айтсин”, дедилар”. Аҳмад ривоят қилган.

Мана бу ҳадиси шарифда ҳам рўза тутган киши ҳар хил бемаъни сўзларни гапириши ва бақир-чақир қилиб одамларга азият беришидан қайтариляпти. Шунингдек, бошқа киши томонидан унга шу каби гуноҳ ишлар содир бўлса ҳам, бунга сабр қилиб, рўзадор эканини эслатиб қўйиши тавсия қилинмоқда. Бундан кўринадики, рўзадор киши ҳар қандай ҳолатда бўлса ҳам гуноҳ қилишдан ўзини асраши лозим экан.

Бошқа бир ҳадиси шарифда шундай дейилган:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : »كَمْ مِنْ صَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ صِيَامِهِ إِلَّا الْجُوعُ وَكَمْ مِنْ قَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ قِيَامِهِ إِلَّا السَّهَرُ«. رَوَاهُ أَحْمَدُ.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қанчадан қанча рўзадорлар борки, уларга рўзасидан очликдан бошқа нарса бўлмайди. Қанчадан қанча тунларда ибодатга қоим бўладиганлар борки, уларга уйқусизлигидан бошқа нарса бўлмайди”, дедилар”. Аҳмад ривоят қилган.

Ҳар бир киши рўза тутар экан, бу рўзаси Аллоҳнинг ҳузурида қабул бўлишини ва эвазига кўплаб ажрлар олишини умид қилади. Бунинг учун нафақат еб-ичишдан тийилиш, балки, гуноҳ ишлардан ҳам ўзини сақлаши лозим бўлади. Рўза тутиб олиб, гуноҳларни қилаверадиган бўлса, фақатгина оч ва ташна бўлганидан бошқа нарса бўлмас экан. Лекин, минг афсуслар бўлсинки, инсонлар орасида шундай кишилар ҳам бор. Рўзадор бўлган ҳолида ғийбат, чақимчилик, ёлғон гапириш каби гуноҳлар билан машғул бўлади ёки бошқаларга азият беришда давом этади. Имом Тийбий раҳимаҳуллоҳ: “Рўзадор киши савоб умидида рўза тутмаса ёки ёлғон, бўҳтон, ғийбат каби гуноҳ ишлардан тийилмаса, унга очлик ва ташналикдан бошқа нарса ҳосил бўлмайди. Рўза зиммасидан соқит бўлсада, ҳеч қандай савобга эга бўлмайди”, деб айтган. Шунинг учун рўза тутаётган барча киши ўзини ислоҳ қилиши, гуноҳлардан сақланиши лозим.

Аллоҳ таоло барчамизнинг тутаётган рўзамизни даргоҳида қабул қилсин. Гуноҳлардан тийилишимизни барчамизга насиб айласин. 

“Кўкалдош” ўрта махсус ислом билим юрти ўқитувчиси

Мадаминов Шокиржон

 

Янгиликлар

Top