Аллоҳга шукрки, икки йил сабр ила кутилгандан сўнг умра зиёрати бошланмоқда! Эртага, 22 январь куни тонгда ўзбекистонлик зиёратчиларнинг илк гуруҳлари Умра амалларини адо этиш учун Саудия Арабистонига жўнаб кетадилар.

 Эрта сахар соат 04:30 дан бошлаб, умрачиларнинг кузатиш жараёнлари, қувончу шодликлари ва дил сўзларини ижтимоий тармоқларимиз орқали ? Он-лайн эфирда томоша қилинг!

 Муборак сафарга отланган фуқароларимиз Тошкент халқаро аэропортида замонавий самолётлар орқали табаррук заминга йўл оладилар.

Макка ва Мадина шаҳарларида барча шароитларга эга меҳмонхоналар, тажрибали ишчи гуруҳи, малакали шифокорлар ҳамда икки Ҳарами шариф масжиди зиёратчиларимизга мунтазир бўлмоқда.

 Аллоҳ таоло умрага отланганларнинг сафарларини муборак қилсин, Байтуллоҳни тавоф қилишни барчамизга насиб этсин!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
muslim.uz

Огоҳлик

 Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.

Бугунги глобаллашган мураккаб даврда барчамиз ҳар қачонгидан ҳам эҳтиёткор ва зийрак бўлишимиз даркор. Боиси, бир томондан, башариятга ижтимоий иллатлар, ғоявий таҳдидлар хавф солаётган бўлса, иккинчи томондан, ҳар хил офатлар, балолар, ваболар одамларнинг ҳаётида турли муаммоларни юзага келтирмоқда.

Биргина мисол, коронавируснинг “Omicron” штамми дунё аҳолисини яна қийин аҳволга солиб қўйди. Пандемиянинг янги тўлқини авж олаётган мамлакатлар карантин чеклови орқали касаллик тарқалишига тўсиқ қўймоқда. Германияда ниқобсиз юриш тақиқланди, Францияда бустер-доза билан эмланиш учун 7 ой муддат берилди, Грецияда эмланмаган фуқаролар жаримага тортила бошланди. Демак, бутун дунёда вазият мураккаб тус оляпти.

Шу боис 2022 йил 15 январдан эътиборан Республика махсус комиссияси қарори асосида юртимизда бир қатор карантин чекловлари ўрнатилди. Бундан мақсад — вирусдан одамларимизни муҳофаза қилиш, ундан кам талафотлар билан чиқиш.

Ислом дини манбаларида ишора қилинганидек, бу дунё — синов ва имтиҳон майдони. Аллоҳ таоло бундай хитоб қилади: “Сизларни бироз хавф-хатар, очлик (азоби) билан, молу жон ва мевалар (ҳосили)ни камайтириш йўли билан синагаймиз. (Шундай ҳолатларда) сабр қилувчиларга хушхабар беринг (эй, Муҳаммад)!” (Бақара сураси, 155-оят).

Ушбу оят тафсирида Имом Шаъровий раҳимаҳуллоҳ: “Аслида, инсонларнинг бошига синовлар келиши ёмон эмас, балки синовлардан ўта олмаслик ёмон. Зеро, ҳар бир синов тажриба ва имтиҳон ҳисобланади. Ҳеч ким имтиҳонларни ёмон демаган. Балки у машаққатларга бардош бера олмайдиган киши учун ёмон. Аммо бор куч-ғайратини ишга солиб, пешқадамлардан бўлган киши учун имтиҳонлар яхшиликдир”, деганлар.

Ҳар бир яхшилик ва ёмонлик Аллоҳ таолодан экани динимизда баён қилинган. Унга қалб ила таслим ва рози бўлиш лозим. Киши қандай синов бўлмасин, розилик ила қабул қилиши мусибатларни мардонавор енгиб ўтишнинг гўзал муолажасидир.

Илм аҳллари, воизлар, нотиқлар бир ҳадиси шарифни жуда кўп тилга оладилар: “Икки неъмат борки, кўпчилик одамлар унинг қадрига етмай алданиб қолганлар. У иккиси — сиҳат-саломатлик ва хотиржамлик” (Имом Бухорий ривояти).

Сўнгги йилларда ушбу ҳадиси шарифни ҳар қачонгидан ҳам долзарб аҳамият касб этишини англаб етдик. Инсоният гоҳида ўзида бор неъматнинг қадрига етмайди. Саломат ва хотиржам бўлган киши турмуш ташвишлари, чек-чегараси йўқ орзу-ҳаваслар кетидан қувиб юраверади ва ўшаларга алданиб саломатлиги, тинчлигини қўлдан бериб қўяди. Охир-оқибат аттанг қилади ва соғлиғини йўқотиш эвазига топган нарсаси орзу-ҳавас олдида ҳеч вақо эканини англаб етади.

Мазкур ҳадис мазмунига уйғун равишда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “...саломат вақтингизни касаллик келишидан олдин ғанимат билинг...” (Имом Термизий ривояти), деб огоҳлантирдилар.

Сиҳат-саломатликдан баҳраманд бўлган кишигина бошқа неъматлардан ҳам баҳра олиб яшайди. Саломатлик бўлмаса, қолганлари беҳуда, татимайди. Шунинг учун инсон бу неъматни қўлдан бермаслик, унга путур етказадиган ҳар қандай омиллардан ўзини сақлаши зарур.

Мана шу жиҳатларни эътиборга олган ҳолда Республика махсус комиссиясининг қарори билан жамоат жойларида ниқоб тақиш, ижтимоий масофани сақлаш, шахсий гигиена қоидаларига қатъий риоя этиш устидан назорат кучайтирилди. Бунда барча ташкилот, корхона ва муассасаларда, йирик савдо мажмуалари, супермаркетлар, кўнгилочар масканларнинг кириш қисмида ниқобда бўлиш, тана ҳароратини ўлчаш амалиётига қатъий риоя этилиши таъкидланади.

Шундан келиб чиқиб, мўмин-мусулмонлар коронавирус тарқалишининг олдини олиш ёки юқишидан эҳтиёт бўлиш учун мутахассислар тавсияларига қатъий амал қилишлари лозим. Инсоннинг жони, эътиқоди, ақли, моли ва обрўсини сақлаш шариатимиз мақсадларидан саналади. Шу нараларга зарар етадиган ҳолатларда дин ўз кўрсатмаларини инсониятга енгиллатади. Жумладан, касалликка қарши вакцина олиш ҳам хасталикдан сақланишнинг муҳим чораси ҳисобланади. Чунки биз учун ҳаётимиз қанчалик муҳим бўлса, соғлиғимизнинг ҳам аҳамияти шунчалик каттадир.

Ҳақ таоло ҳар бир дарднинг шифосини ҳам берган. Бу ҳақда Набий алайҳиссалом бундай деганлар: “Аллоҳ таоло ҳар бир касалликка шифосини туширгандир” (Имом Бухорий ривояти). Бошқа ҳадиси муборакда шундай баён қилинади: “Расул алайҳиссаломдан аъробийлар: “Эй, Аллоҳнинг Расули, даволанайликми?” деб сўрашди. У Зот алайҳиссалом: “Ҳа, эй, Аллоҳнинг бандалари, даволанинглар. Чунки Аллоҳ ҳар бир касалликка даво яратгандир”, дедилар” (Имом Бухорий ривояти).

Юқумли касалликка дучор бўлиш ҳолатлари ортиб бораётган, унга қарши эҳтиёт чоралари кучайтирилаётган муҳим паллада ҳар бир мўмин-мусулмон Аллоҳ таолонинг тақдирига рози бўлиб, жамоат жойларида ниқоб тақиш, ижтимоий масофани сақлаш, шахсий гигиена қоидаларига қатъий риоя этиш, вакцина билан эмланиши, шу билан бирга, Республика махсус комиссияси томонидан жорий этилган янги тартиб-қоидаларга амал қилиб, ўзи, яқинларимиз, қолаверса, юртдошларимизнинг соғлиғини сақлаши зарур.

Таассуфки, айрим кишилар бундай тартиб-қоидалар ва тавсияларга риоя қилиш ўрнига ўзи ва бошқаларнинг ҳаётини хавф остида қолдириб, эпидемия қоидаларини бузмоқда. Карантин талабларини бузиш нафақат қонун ҳужжатлари, балки динимиз кўрсатмаларига ҳам риоя этмаслик ҳисобланади. Бундай кимсалар, аввало, ўзлари ва яқинларини хатарга қўяётганларини, юртдошларимиз орасида вирус кенг тарқалишига сабабчи бўлишларини теран англаб етишлари зарур. Ҳар бир инсон ўзи ва бошқалар ҳаётини муҳофаза қилишга масъул. Аллоҳ таоло Каломи шарифида: “Ўзингизни ҳалокатга ташламанг!” деб қатъий хитоб қилган (Бақара сураси, 195-оят).

Коронавирус — инсоният учун Яратганнинг бир синови. Ҳақ таоло бандаларига бирор қийинчилик юборса, албатта, унинг ортидан яхшиликни ҳам ирода қилади. Аллоҳ таоло айтади: “Бас, албатта, ҳар бир қийинчилик билан бирга енгиллик бордир. Албатта, ҳар бир қийинчилик билан бирга енгиллик бордир” (Шарҳ сураси, 5–6-оятлар).

Бу оятни тафсир қилган уламоларимиз бир қийинчиликдан кейин, албатта, икки енгиллик бор, дейдилар. Тафсири Табарийда бундай дейилади: “Бу ояти карима нозил бўлганда Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Хурсанд бўлинглар! Сизларга енгиллик келади. Ҳаргиз бир қийинчилик икки енгилликдан устун келмайди”.

Ҳар бир синов ортида Аллоҳнинг ҳикмати яширин. Жалолиддин Румий: “Ҳар торлик ортида кенглик, ғамлар ортида шодлик бор. Ғам-ташвишларнинг калити — сабр”, деган ҳикматни айтганлар.

Худога шукрки, оиласи, фарзандлари, эл-юрти тинчлиги, соғлиғини ҳамма нарсадан устун қўядиган донишманд халқимиз шундай синовларни Ҳақ таолонинг нусрати ва раҳмати ила енгиб ўтмоқда.

Ўлкамизда ҳукм сураётган осуда ҳаёт бардавом бўлиши учун тинчликнинг шукронасини қилиб, уни кўз қорачиғидек асрамоғимиз даркор. Неъматлар шукр билан зиёда бўлади. Зеро, ояти каримада: “Яна Раббингиз эълон қилган (бу сўзлар)ни эслангиз: “Қасамки, агар (берган неъматларимга) шукр қилсангиз, албатта, (уларни янада) зиёда қилурман. Борди-ю, ношукурлик қилсангиз, албатта, азобим (ҳам) жуда қаттиқдир”, деб баён қилинган (Иброҳим сураси, 8-оят).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким оиласи тинч, тани соғ ва бир кунлик таоми бор ҳолда тонг оттирса, унга гўё дунё тўлиғича берилибди”, деганлар (Имом Бухорий ривояти).

Демак, кимки эрталаб уйғонганида ўзи ва аҳли саломат ҳолда бўлса, дастурхонида бир кунлик таоми бўлса, энг бой одам шу экан. Алҳамдулиллаҳ, хотиржам ухлаб-уйғониб, бола-чақамизни таълим-тарбияга йўллаб, ўзимиз ишга, ўқишга бориб келяпмиз. Бир кунлик эмас, ҳатто бир ойлик насибамизга етарли захира қилганларимиз кўп. Шундай экан, биз Расул алайҳиссалом айтган дунёни тўлиғича олган энг бахтли кишилармиз.

Инсон берилган неъматнинг қадрини мулоҳаза ва мушоҳада қилиш орқали, шу неъматдан ўзгалар ҳам баҳраманд ёки бебаҳра эканини ўйлаб кўриш билан билади. Тинчлик қарор топган юртда хотиржамлик ҳукм суради, жамиятда ҳар томонлама юксалиш ва ривожланиш рўй беради. Одамларнинг ўзаро бир-бирларига ишонч ва садоқатлари, меҳр ва мурувватларининг самимий бўлиши ҳам асосан хотиржамлик туфайлидир.

Давлатимиз раҳбари томонидан юртимизда тинчлик-осойишталикни янада мустаҳкамлаш, турли хавф-хатарларга қарши курашишни замон андозаларига мос ҳолда олиб боришга алоҳида эътибор қаратилаётгани бежиз эмас. Чунки глобаллашув жараёнлари юқори суръатда кечаётган бугунги давр инсон онгу қалбига қаратилган таҳдидлар, дин ниқоби остидаги хуружлар тобора кучайиб бораётгани билан ғоят мураккабдир.

Бугунги таҳликали замон, узоқ ва яқин ҳудудлардаги нотинчликларнинг ўзи воқеликка теран ва чуқур мушоҳада юритган ҳолда назар ташлашни, дунёда кучайиб бораётган хатарларни тўғри баҳолаб, улардан тегишли сабоқ чиқариб яшашни талаб этмоқда.

Қуръони каримда бундай хитоб қилинган: “Ҳаммангиз Аллоҳнинг “арқони”ни (Қуръонини) маҳкам тутинг ва фирқаларга бўлинманг ҳамда ўзаро адоватда бўлган пайтларингизда дилларингизни (туташтириб) ошно қилиб қўйган Аллоҳнинг неъматини ёдда тутинг” (Оли Имрон сураси, 103-оят).

Ушбу оятдан ўзаро тафриқага тушиш Аллоҳнинг арқонини тутишнинг зидди экани тушунилади. Демак, тафриқага тушиш Аллоҳнинг арқонини қўйиб юбориш, унинг нажотидан узоқлашиш. Аҳли сунна вал жамоада мустаҳкам туриб, тафриқага бормаса, Аллоҳ ундан рози бўлади.

Ривоят қилинишича, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларида саҳобалар бир оят тиловати ҳақида баҳслашиб қолдилар. Бирлари: “Бундай ўқилади”,  деса, бошқалари: “Ундай ўқилади”, дейишди. Набий алайҳиссалом уларнинг иккисини ҳам ислоҳга чақириб: “Ихтилоф қилманглар. Ихтилоф қилсангиз, Аллоҳ қалбларни бир-бирига ихтилофли қилиб қўяди”, дедилар.

Набий алайҳиссалом уммати эканмиз, фирқаларга бўлинмасдан, бизга омонат қолдирилган мана шу динда собитқадам туришимиз керак. Ҳаммамиз ҳамжиҳат бўлишимиз зарур. Айниқса, ҳозирги даврда турли сабаб ва омиллар билан низо чиқаришга ҳаракат қилаётган томонлар кўпайиб бораётган бир паллада осойишталикни таъминлаш учун астойдил қайғуриб, яшашни даврнинг ўзи тақозо этаётир.

Тинчлик ва саломатлик ҳатто жаннатда ҳам янграйди. Аллоҳ таоло Қиёмат куни жаннатга кирган бандаларига: “У (ер)га соғ-саломат, тинч-омон кирингиз!” деб марҳамат қилади (“Ҳижр сураси”, 46-оят).

Солиҳ бандалар жаннатга илк қадамларини қўяётганларида Яратган Парвардигор уларга “Саломатлик, тинчлик билан киринг”, дейди. Демак, жаннатдаги қанчадан-қанча қасрлар, анҳорлар, мевалар, хуллас, нимаики неъмат бўлса, барчаси мавжуд. Қодир Зот аввал бошда бу неъматлардан истеъмол қилиб, роҳатланинглар, демади, балки, биринчи навбатда, сизлар бу ерда тинч-омон бўласизлар, деб зикр этди. Чунки банда хотиржамлик боис роҳат олади. Агар тинчлиги бўлмаса, ҳеч бир неъмат татимайди, фақат тинчлик сабабли инсон фаровон ҳаёт кечиради, ибодатда ҳузур-ҳаловат топади.

Ҳазрати Пайғамбар алайҳиссалом ҳаётларига назар солсак, бирор марта шикоят қилмаганларини кўрамиз. Ҳолбуки, туғилмасларидан олдин оталари, гўдаклик чоғларида оналари вафот этди. Аввал боболари, сўнг амакилари қарамоғида улғайдилар. Фотима онамиздан бошқа барча фарзандларини ўзлари дафн қилдилар. Бу дунёда инсон бошига тушиши мумкин бўлган мусибатларнинг ҳаммасини бошларидан ўтказдилар. Лекин бирор марта шикоят қилмадилар. Ҳамиша шукрга даъват қилдилар.

Сўзим якунида Набий алайҳиссаломнинг: “Саломни ораларингизда кенг ёйинглар” (Имом Муслим ривояти), деган сўзларини келтиришни лозим топдим. “Салом” яъни “Ассалому алайкум” — тинчлик, сиҳат-саломатлик демак. Бу калом билан бошқаларга тинчлик-хотиржамлик, ҳузур-ҳаловат, офият тилаймиз. Орамизда саломни ёйишимиз керак. Шунда бир-биримизга меҳрли, оқибатли бўламиз, имонимиз комил бўлади. Эътиқоди мукаммал кишиларга жаннат муборак бўлсин!

Аллоҳ таоло юртимизни тинч, оилаларимизни фаровон, олижаноб халқимизни турли бало ва касалликлардан Ўз паноҳида асрасин!

Нуриддин ХОЛИҚНАЗАРОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий.

Ислом манбаларида ҳаж ва умра қилувчиларга кўмак берган, унинг оғирини енгил қилган кишига катта ажру савоблар борлиги баён этилган. Айни кунларда зиёратчилар ибодатларини эмин-эркин адо этишлари учун қулай шарт-шароитларни ҳозирлаш ишлари Саудия Арабистонидаги ҳамкор ширкат томонидан якунига етказилди.

Аввал, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла ҳазратлари кўп йиллик тажриба эга бўлган “Abu Sarhad” ширкати билан “Умра – 2022” мавсумини амалга ошириш бўйича шартнома тузилгани ҳақида хабар берган эдик.

Ўтган вақт давомида “Abu Sarhad” ширкати томонидан Мадина ва Макка шаҳарларида зиёратчилар учун қулай шароитларни ҳозирлаш, Икки Ҳарам масжидига яқин бўлган меҳмонхоналардаги тайёргарлик ишларини охирига етказиш, замонавий транспорт воситаларини шай ҳолатга келтириш ва бошқа юқори сифатдаги хизматлар кўрсатиш ишлари маромига етказилди.

Айниқса, Мадина шаҳридаги беш юлдузли “Pullman Zamzam” замонавий меҳмонхонаси ўзбекистонлик зиёратчилар хизматида бўлади. Ушбу меҳмонхона Масжиди Набавийнинг ёнгинасида жойлашган, зиёратчиларимиз беш маҳал намозларини ушбу табаррук масжидда адо этиш шарафига етишадилар. Меҳмонхонанинг кенг зали киши диққатини ўзига тортади. Зиёратчи ўз хонасига кўтарилмоқчи бўлса, бир нечта лифтлар хизмат қилади. Ҳар бир хонада озода кўрпа-ю чойшаблар тўшаб қўйилган. Хонадаги телевизор орқали Каъбаи муаззама ёки Масжидун Набавийни тўғридан-тўғри томоша қилиш мумкин. Ибодат учун куч-қувват тўплаш ва ундан кейин ором олиш яна бир қатор қулайликлар ҳозирланди.

Меҳмонхонада тиббиёт бўлими ва Ўзбекистон Ишчи гуруҳи штаби ташкил этилган бўлиб, тиббиёт бўлими ҳам керакли дори-дармонлар, ўриндиқ ва ётоқ мебеллари билан таъминланди. Шунингдек, зиёратчиларимизга ошпазлар томонидан ширин ва тансиқ таомлар тортиқ қилинади. Макка шаҳридаги Ҳарами шариф атрофида жойлашган беш юлдузли “Hilton” меҳмонхонаси ҳам қайд этганимиздан-да зиёда шароитларга эгадир.

Зиёратчиларимизга амалларни шаръий жиҳатдан комил бажаришларини таъминлаш учун мамлакатимиздаги масжид ва мадрасаларда меҳнат қилаётган энг тажрибали уламолар, имом-домлалар, мударрислар ва диний соҳа ходимлари жалб этилди.

Табаррук заминда зиёратчи ҳар бир дақиқасини ғанимат билиб, фақат тоату ибодатга сарфлаши учун мана шундай қулайликлар тайёрланди ва ташкилий ишлар амалга оширилди. Мазкур шароитлар зиёратчиларга беш маҳал намозни Ҳарами шарифларда адо этиш ва фақат дуою илтижолар билан банд бўлишда имкон беради. Бу жуда ҳам улуғ саодатдир.

Умра сафари Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг расмий сайт ва ижтимоий тармоқларида онлайн ва офлайн шаклда ёритиб борилади. Шунингдек, “Ўзбекистон 24” учун алоҳида лавҳалар тайёрлаш режалаштирилган.

Аллоҳ таоло умрага отланганларнинг сафарларини муборак қилсин, Икки Ҳарами шариф зиёратини барчамизга насиб этсин!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Азиз зиёратчилар!

 Саудия Арабистони Подшоҳлиги томонидан белгиланган карантин талабларига кўра, Масжиди Набавий зиёрати ва Умра тадбирини амалга ошириш “Tawakkalna” ва “Eatmarna” мобил дастурлари орқали амалга оширилмоқда.

❗️Шунга кўра, Сизлардан, сафардан олдин ушбу мобил иловаларни қуйидаги ҳаволалар орқали смартфон телефонингизга юклаб олишингизни сўраймиз:

Ҳаволалар:

 "Andriod" дастури учун:

?Tawakkalna: https://play.google.com/store/apps/details?id=sa.gov.nic.tawakkalna&hl=ru&gl=US

?Eatmarna: https://play.google.com/store/apps/details?id=com.sejel.eatamrna&hl=en_US&gl=US

 "IOS" дастури учун:

?Tawakkalna: https://apps.apple.com/uz/app/tawakkalna-covid-19-ksa/id1506236754

?Eatmarna: https://apps.apple.com/uz/app/eatmarna/id1532669630

Яна бир муҳим янгилик!
Умра сафари Дин ишлари бўйича қўмита ва Ўзбекистон мусулмонлари идораси ахборот хизмати ходимлари томонидан расмий саҳифалар орқали онлайн ёритиб борилади.

❇️ Эслатиб ўтамиз, ўзбекистонлик биринчи гуруҳ зиёратчилар шу йилнинг 22 январь куни Умра зиёратини амалга ошириш учун Саудия Арабистонига жўнаб кетади.

Бизни кузатиб боринг!

Muslim.uz
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
@muslimuzportal | @vaqfuz | @diniysavollar

بسم الله الرحمن الرحيم

الْحَمْدُ لِلَّهِ، وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلَى سَيِّدِنَا رَسُولِ اللَّه، وَعَلَى آلِهِ وَأَصْحَابِهِ وَمَنْ تَبِعَهُمْ بِإِحْسَانٍ إِلَى يَوْمِ الدِّينِ أَمَّا بَعْدُ

Муҳтарам жамоат! Ҳазрати Умар ибн Хаттоб разияллоҳу анҳу ўнта жаннат башорат берилган буюк саҳобаларнинг бири, Хулафои рошидинларнинг иккинчиси, Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг энг суюкли саҳобаларидан биридирлар. У зотнинг тўлиқ исмлари Абу Ҳафс Умар ибн Хаттоб ибн Нуфайл Ал-Адавий Ал-Қурашийдир. Расули акрам алайҳиссалом Умар ибн Хаттоб разияллоҳу анҳуни “Форуқ” – “ҳақ ила ботилни ажратувчи”, – деб айтганлар.

Умар разияллоҳу анҳу нубувватнинг бешинчи йилида ўттиз уч ёшларида мусулмон бўлганлар. Исломни қабул қилишларидан аввал Пайғамбаримиз  алайҳиссалом:

 اَللَّهُمَّ أَعِزَّ الإِسْلاَمَ بِأَحَبِّ هَذَيْنِ الرَّجُلَينِ إِلَيْكَ بِأَبِي جَهْلٍ أَوْ بِعُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ ﴾ (رواه الإمام الترمذي)﴿

яъни: “Эй Парвардигор, мана шу икки кишидан – Абу Жаҳл ёки Умар ибн Хаттобдан – қайси бири Ўзингга суюмлироқ бўлса, Исломни у билан азиз қилгин”, – деб дуо қилган эдилар (Имом Термизий ривоятлари).

Ҳазрати Умар Исломга кирганларидан сўнг бутун куч-ғайратларини Ислом динига хизмат ва мусулмонларни ҳимоя қилишга сарф этдилар. Шунинг учун ҳам Абдуллоҳ ибн Масъуд разияллоҳу анҳу: “Умар Исломга кирганидан бошлаб биз – мусулмонлар доим азиз бўлдик”, – деганлар (Имом Бухорий ривоятлари).

Бир куни Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: “Тушимда менга бир қадаҳ сут олиб келинди. Қониб ичдим, ҳатто қонишлик тирноқларимгача сизиб бораётганини кўриб турардим. Сўнг ортганини Умар ибн Хаттобга бердим”. Саҳобалар: “Буни нимага таъвил қилдингиз, ё Расулуллоҳ?” – дейишган эди: “Илмга”, – дедилар (Имом Бухорий ривоятлари).

Дарҳақиқат, Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу Пайғамбаримиз алайҳиссаломдан таълим олган саҳобалар ичида энг илмлиларидан эдилар. Ҳатто саҳобалардан бири Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу: “Агар Умар разияллоҳу анҳунинг илми тарозининг бир палласига, қолган одамларнинг илми тарозининг иккинчи палласига қўйилса, унинг илми оғир келар эди”, – деганлар.

Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам Умар розияллоҳу анҳу тўғрисида ҳақли равишда шундай дегандилар:

 وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ ، مَا لَقِيَكَ الشَّيْطَانُ قَطُّ سَالِكًا فَجًّا إِلَّا سَلَكَ فَجًّا غَيْرَ فَجِّكَ ﴾ (رَوَاهُ الإِمَامُ البُخَارِيُّ)﴿

яъни: “Жоним қўлида бўлган Зотга қасамки, шайтон бирор йўлда кетаётиб, сенга йўлиқса, сенинг йўлингдан бошқа йўлга юради” (Имом Бухорий ривоятлари).

Мўминларга бош бўлган пайтларида ҳам Ҳазрати Умар раҳбар сифатида аҳолининг таълим борасидаги ишларига катта аҳамият берар эдилар. “Илмни ўрганинглар ва уни одамларга ўргатинглар. Шу билан бирга илм учун виқор ва сокинликни ҳам ўрганинглар. Ўзингиз таълим олган кишига ва таълим берган кишига тавозеъли бўлинглар. Жабр-ситам кўрсатувчи уламо бўлмангки, жоҳиллигингиз илмингиздан устун бўлиб қолмасин”, – дея насиҳат қилар эдилар. Навқирон ёшларга қарата эса: “Раҳбар бўлишдан олдин илм ўрганинглар”, – дер эдилар. 

Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу ўн йил мўминларнинг амири – раҳнамоси бўлдилар. У кишининг даврларида кўпгина диёрлар фатҳ қилиниб, Ислом зиёси билан бурканди. У Зотнинг ташаббуслари билан кўплаб шаҳарлар қурилди, ҳижрий тақвим асосида йил санасини ҳисоблаш жорий этилди, қозилик мансаби таъсис этилди, девон тузилиб, унинг ишини йўлга қўйилди ва тарихда биринчи марта қарияларга моддий таъминот тайинланди. Бундан ташқари жуда кўплаб оламшумул лойиҳалар инсонлар манфаати учун жорий қилинди. Милодий 20 асрнинг охирларида ғарблик мутахассислар томонидан инсоният тарихида жамиятларга энг кўп фойда келтирган шахсларнинг исм-шарифларидан тузилган рўйхатнинг тўртинчи ўрнида Умар разияллоҳу анҳунинг исмлари келтирилгани ҳам бежиз эмас.

Бир куни Абдураҳмон ибн Авф разияллоҳу анҳу, мўминларнинг раҳнамоси Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳунинг зиёратига келдилар. Салом бериб, кутиб турдилар. Халифа Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу ёниб турган шамни ўчириб, кейин бошқасини ёқди. Бу аҳвол меҳмон диққатини тортди, у Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳуга: “Эй, мўъминларнинг амири! Олдингизда шам ёниб турарди, уни ўчирдингиз. Яна унга ўхшаш шамни ёқдингиз. Бунинг нима ҳикмати бор?” – дедилар. Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу табассум билан: “Эй, Абдураҳмон! Ўчирганим давлатнинг шами (молидир). Ёққаним эса ўзимнинг шахсий шамим, ўз пулимга олганман. Давлат ишларини қилганимда, давлатнинг шамини ёқаман. Ҳозир сен билан суҳбат қуриб ўтирганимда, давлат шамини ёқиш ҳалол бўлмайди, шунинг учун уни ўчирдим, ўз шамимни ёқдим. Шундай қилмасам, Аллоҳга қандай ҳисоб бераман”, – дедилар.

Шунда Абдураҳмон ибн Авф разияллоҳу анҳу: “Ё Аллоҳ! Умар ибн Ҳаттобни бошимиздан нари қилмагин”, – деб дуо қилдилар.

Сир эмаски, кейинги вақтларда халқнинг мулкига нисбатан беписанд бўладиган кимсалар йўқ эмас. Аслида мулк якка шахсники бўладими ёки давлат мулки бўладими ноҳақ ўзлаштириб олишлари шаръан ҳамромдир. Балки, давлат мулкида етимларнинг ҳам моли бўлиши жиҳатидан бу молларни ноҳақ ейиш дўзах ўтини қорнига солишдек экани айтиб ўтилган. Ҳар-хил ҳийлалар ишлатиб оммани мулкини ўзлаштиришга уриниш ёки ҳақ тўлашдан қочишга ҳаракат қилиш айни бировнинг ҳаққини ейиш саналади. Бундай шариатга зид ишлар Қиёмат куни катта жавобгарликларга сабаб бўлишини унутмаслигимиз керак.

Муҳтарам жамоат! Уламоларимиз Ҳазрати Умарнинг адолатларидан яна бири сифатида қуйидаги қиссани ҳам келтирадилар. Мисрда уюштирилган от пойгасида бир насроний, қибтий йигит Миср ҳокими Амр ибн Ос разияллоҳу анҳунинг ўғилларидан ўзиб кетади. Шунда Амр ибн Оснинг ўғли қибтий йигитга қараб:

– “Ҳали сен хожанинг ўғлидан ўтиб кетадиган бўлдингми?!” деб, бир қамчи уради.

Қибтий йигитнинг отаси Мадинага бориб, халифа Умар разияллоҳу анҳуга арз қилади. У Зот Амр ибн Оснинг ўзларини ҳам, ўғилларини ҳам чақиртирадилар. Улар етиб келишади. Катта мажлисда Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу:

– “Қачондан бери оналаридан ҳур туғилган одамларни қул, дейдиган бўлиб қолдинглар?”, – дейдилар.

Қибтийга қамчини бериб:

– “Бу хожанинг ўғлини яхшилаб савала”, – дейдилар.

Қулоқларига ишонмай турган Қибтий йигит волийнинг ўғлини бир қамчи уриб, қамчини халифага узатади. Аммо ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу:

– “Энди отасини ур”, – дейдилар.

Қибтийнинг ҳайрон бўлиб турганини кўриб:

– “Бу сени отасига ишониб урган”, – дейдилар.

Қибтий йигит бу адолатга қойил қолиб, шу жойдаёқ калима келтириб, мусулмон бўлади ва ҳаққидан кечиб, Амр ибн Осни уришдан воз кечади.

Ҳазрати Умар унга:

– Аллоҳга қасамки, агар сен уни урганингда, ўзинг тўхтамагунингча ҳеч ким сени тўхтатмас эди, – дейдилар.

Бу билан Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу даврларида инсон қадри қай даражада аҳамиятли бўлганини билишимиз мумкин. Қибтий йигит қачондир қул бўлган эсада, аслида у ҳам инсон экани, унинг шаъни, қадр қиммати топташ мумкин эмаслигини атрофдагиларига яна бир бор кўрсатиб бердилар.

Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу ғоятда тавозеъли, бетакаллуф киши эдилар. Бир куни одамлар маҳрнинг баҳосини орттириб юборганлигидан унга бир чегара белгиламоқчи бўлдилар. Минбарда туриб мана шу ҳақдаги гапларни айтгандилар, энг орқада турган аёллардан бири ўрнидан туриб: “Эй, мўминларнинг амири! Сиз Аллоҳ бизга ато этган ҳаққимиздан маҳрум қилмоқчимисиз?! Аллоҳ таоло:

 وَآتَيْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنْطَارًا فَلا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئًا  (سورة النساء/20)

яъни: “Агар биронталарига тоғдек маҳр берган бўлсангиз ҳам қайтариб олманг...”, деган-ку?!” – деб танбеҳ берди. Шундан сўнг Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу ўз фикрлари хато эканлигини таъкидлаб: “Аёл тўғри айтди, Умарнинг фикри нотўғри!”, – деганлар ва бояги чегара белгилаш тўғрисидаги фикрларидан воз кечганлар!

Бу воқеа мўминларнинг амири бўлган – Ҳазрати Умар ибни Ҳаттоб разияллоҳу анҳунинг халқ фикрини қай даражада эҳтиром этганликларини ва уларга қонун доирасида тўлиқ ҳуррият берганликларини кўрсатади. Ўз даврида фавқулодда улкан нуфузга эга бўлган Кисро ва Қайсарлар ҳокимиятини ағдарган ҳукмдор бўла туриб оддий бир аёлнинг танбеҳини тўғри қабул қилганлар. Шариат аҳкомлари олдида ўзларини оддий халқ билан баробар тутганлар.

Муҳтарам азизлар! Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу тақвода, парҳезда ва нафсини тергашда беназир инсон бўлганлар. Инсонларга хутба қилганларида кўпинча шундай деганлари ривоят қилинади:

"حَاسِبُوا أَنْفُسَكُمْ قَبْلَ أنْ تُحَاسَبُوا، وَزِنُوهَا قَبْلَ أَنْ تُوْزَنُوا، وَتَهَيَّؤُوْا لِلْعَرْضِ الأَكْبَرِ "يَوْمَئِذٍ تُعْرَضُونَ لاَ تَخْفَى مِنْكُمْ خَافِيَةٌ".

яъни: “(Қиёматда) ҳисоб қилинишингиздан аввал ўзингизни ҳисоб қилинглар, (амаллар) ўлчанишидан аввал уни ўзингиз ўлчанглар, амаллар намойиш қилинадиган “буюк кунга”га тайёргарлик кўринглар. “Ўша кунда сизлар (ҳисобот учун Аллоҳга) рўбарў қилинурсиз, сизларнинг бирор сирингиз махфий қолмас” (Ҳоққа сураси 18-оят).

У зотнинг Аллоҳ таолодан ғоятда хавфда бўлганлари сабабли ўзларини қаттиқ тафтиш қилар, баъзан: “Фурот дарёсига бир улоқ тушиб кетса, қиёмат куни бунинг ҳисобини Аллоҳ Умардан сўрайдими, деб қўрқаман”, – дер эдилар.

Муҳтарам жамоат! Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу имом бўлиб бомдод намозини ўқиб бераётганларида Абу Луълуа исмли мунофиқ заҳарланган ханжари билан у зотга суиқасд қилди. Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу жароҳатдан сўнг уч кун яшадилар.

Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳунинг фоний дунё билан видолашиб, охиратга юзланаётган, жароҳат асоратидан бир ҳушёр, бир беҳуш бўлиб ётган пайтларида: “Одамлар намозни адо қилишдими?”, – деб сўрардилар. Яна ҳушдан кетиб, бироздан сўнг ўзларига келсалар, яна: “Одамлар намозни адо қилишдими?” – деб сўрардилар. Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу ўлим олдидан намоз ҳақида сўзлаб, кўп насиҳат қилардилар. Амалдаги насиҳатлари эса жароҳатларидан қон оқиб турган бўлса ҳам намозни ўз вақтида адо қилиш билан бўлди.

Муҳтарам азизлар! Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳунинг ҳаётларини ўрганишда ҳаммамиз учун ибрат ва жуда кўп манфаатлар бор. Ҳар бир мусулмон киши ўзини тафтиш қилишида, охиратни ўйлаб иш кўришида шу зотга ўхшаса, ҳеч бўлмаса, ўхшашга ҳаракат қилса эди, жамият ҳам моддий, ҳам маънавий камолотга етган бўлар эди.

Пайғамбаримиз алайҳиссалом энг охирги пайғамбар ҳисобланадилар. У Зотдан кейин пайғамбар келмайди. Шундай бўлсада, Сарвари олам ўзларининг ҳадиси шарифларидан бирида Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳунинг фазлларига ишора қилиб шундай деганлар:

 لَوْ كَانَ بَعْدِي نَبِيٌّ لَكَانَ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ ﴾ (رواه الإمام الترمذي)﴿

яъни: “Агар мендан кейин пайғамбар бўлганида эди, Умар ибн Хаттоб бўларди” (Имом Термизий ривоятлари).

Умар ибн Хаттоб разияллоҳу анҳу ҳижратнинг 23 йили (мелодий 644 йили) 63 ёшларида Мадинаи мунавварада вафот этдилар.

Аллоҳ таоло ушбу буюк саҳобадан рози бўлсин! Ислом Умматига қилган улкан хизматларини муносиб мукофотласин! Бизларни ҳам ушбу зотларнинг ҳаётларини ўрганиб, фарзандларимизга ўргатишимизни, қўлимиздан келганича билганларимизга амал қилишимизни насиб этсин! Қиёматда Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳудек саҳобалар билан бирга бўлиш бахтини ҳаммамизга насиб айласин! Омин!