Мамлакатимизнинг Австриядаги элчихонаси ташаббуси билан Венгрияда яшаб ижод қилган ўзбек олими Мулла Исоқ Иброҳим (1836-1892) таваллудининг 186 йиллиги муносабати билан ватандошимиз дафн этилган Фейер вилояти Веленце шаҳарчасидаги қабристонда гулчамбар қўйиш маросими ўтказилди, деб хабар бермоқда “Дунё” АА.
Маросимда Туркий давлатлар ташкилотининг Венгриядаги ваколатхонаси раҳбари Янош Ховари, Веленце шаҳри мэри Герхард Акош, венгриялик турколог олимлар ва тадқиқотчилар ҳамда Ўзбекистоннинг Австриядаги элчихонаси вакиллари иштирок этдилар.
Янош Ховари ўз нутқида венгер ва ўзбек халқлари қадим алоқаларга эгалиги хусусида тўхталар экан, икки халқнинг тарихий келиб чиқиши бир-бирига туташ илдизларга бориб тақалишини, ўзаро тарихий муносабатлар XIX асрда Армин Вамбери ва Мулла Исоқнинг ўзаро дўстлиги натижасида қайта тикланганлигини алоҳида таъкидлади. “Ҳозирги пайтда мамлакатларимиз ўртасидаги ўзаро муносабатлар Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев ва Венгрия Бош вазири Виктор Орбан саъй-ҳаракатлари билан сифат жиҳатдан юқори босқичга кўтарилган”, деди у.
Шунингдек, туркшунос олимлар Мулла Исоқнинг Венгрияда кечган ҳаёти ҳақидаги тарихий маълумотларга алоҳида эътибор қаратдилар. Хусусан, Венгрия Фанлар академияси тадқиқотчиси Д.Сомфаи ўзбек олими Мулла Исоқ ўз ҳаёт йўли ва ижоди билан Венгрия маданияти ривожига ҳиссасини қўшганини алоҳида таъкидлади.
Мулла Исоқ 1836 йилда Қорақолпоғистоннинг Қўнғирот туманида таваллуд топган. 1863 йилда Хивада Муҳаммадаминбек мадрасаси талабаси бўлган вақтида венгриялик машҳур тукршунос олим, саёҳатчи Армин Вамбери билан учрашган ва у билан биргаликда Туркия орқали Венгрияга келган. Мулла Исоқ маҳаллий халқ тилини ўрганиб Венгрия Фанлар академиясининг Шарқшунослик кутубхонасида ишлагаб ижод қилган. У шу ерда оила қурган ва ҳаётининг сўнгги дамларида Венгриянинг Веленце шахарчасига кўчиб келган. Ватандошимиз 1892 йили 56 ёшида вафот этган.
Мулла Исоқ Армин Вамберининг дўсти ва шогирди бўлган. Армин Вамбери ўзининг 1864 йилдаги “Ўрта Осиёга саёҳат” номли машхур асарида Мулла Исоқ ҳақидаги маълумотларни ёзиб қолдирган.
Мулла Исоқ венгер ёзувчиси Янош Ароннинг «Ажойиб оҳунинг ҳикояти» шеърий асарини можар имлосида ўзбек тилига таржима қилган. Ҳозирги пайтда ушбу китобнинг асл нусхаси Венгрия Фанлар академияси кутубхонасида сақланмоқда.
Алоҳида қайд этиш жоизки, мазкур таржима асарнинг янги тахрирдаги нусхаси Венгрия Бош вазири В.Орбаннинг 2021 йил март ойида Ўзбекистонга буюрган ташрифи чоғида Ўзбекистон Президенти Ш.М.Мирзиёев томонидан унга туҳфа қилинган.
Қорақалпоғистон Республикаси Қўнғирот туманида Мулла Исоқ Иброҳим номи билан аталадиган жоме масжид мавжуд. Унинг пештоқида Венгриянинг Ўзбекистондаги элчихонаси билан биргаликда Мулла Исоқ Иброҳимнинг Венгриядаги ҳаёти ҳақидаги маълумотлар битилган лавҳа ўрнатиш режалаштирилган.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
